Қаракөз жеке кәсіпкерлік мекемесі. РНР тілінде бағдарлама құру

Жұмыс түрі: Іс-тәжірибеден есеп беру
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 41 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ...6
Қаракөз жеке кәсіпкерлік мекемесінің
құрылымы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... 7
1 Есептің
қойылымы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ...9
1.1 РНР тілінде бағдарлама құру
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
...9
1.2 РНР тілінде скрипт
жазу ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... .16
2 Курстық жұмысты
жобалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ..18
2.1 Веб бет жасау
тегтері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... .18
2.2 Веб бетті орналастыру мен жазуды
өңдеу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...24
3 РНР тілінің мүмкіншіліктері және бағдарламамен
жұмыс ... ... ... ... ... ... ... . ...26
3.1 PHP
Фреймворк ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... 26
3.2
MVC-PHP ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..27
Қорытынды ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... 31
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... .32
Қосымша А ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. .33

КІРІСПЕ

PHP (ағылш. PHP: Hypertext Preprocessor — PHP: еренмәтінді алдын-ала
үдірістегіш) — Веб-серверде HTML беттерін құру және дерекқормен жұмыс
істеуге арналған скрипті программалау тілі. Қазіргі күндерде хостинг
қызметін ұсынатындардың көпшілігімен қолданады. LAMP веб-торап жасауға
арналған стандартты жинақталымына енеді. Тілдің оңайлығы, орындалу
жылдамдығы, функциялық байлығы және PHP негізіндеге әуелгі кодтардың кеңге
таралуының арқасында PHP тілі Торда программалау саласында ең белгілі
тілдердің бірі боп есептелінеді (JSP мен ASP-де қолданылатын тілдермен
қатар). Бұл тілдің айрықшылығы ядро мен соған қосылатын модульдарында.
Соңғылары дерекқор, сокет, динамикалық графика, криптографиялық
кітапханалар, PDF форматты құжаттармен және т.б. жұмыс істеуге арналған.
Бұндай модульды қалаған адам дамытып қоса алады. Модульдардың саны бір неше
жүз болғанымен, стандарттық жабдықтауға тек жақсы нәтиже көрсеткен бір неше
оны ғана кіреді. PHP интерпретаторы веб-серверге не арнайы сол сервер үшін
жасалған модуль арқылы (мысалы, Apache әлде IIS), не CGI-қосымшасы ретінде
қосылады.
Бұған қоса, UNIX, Linux, Windows және Max OS X амалдық жүйелерінде
әкімшілік тапсырыстарын атқаруға пайдаланылуы мүмкін. Бірақ PHP тілі бұл
салада кең өріс алмаған, бұған қарағанда Perl, Python және VBScript тілдері
айтарлықтай нәтиже көрсетіп отыр.
Тілдің синтаксисі Си тәріздес. Ассоциаттивтік массивтар мен foreach
циклі секілді кейбір элементтері Perl тілінен алынған.
Қазіргі заманда PHP жүздеген мың дамытушылармен пайдалануда. Интернет
желісі сайттарының 5-тен бірі осы тілде жазылған.
PHP дамытушылар тобы тідің ядросы, қосымшаларымен жұмыс істейтін,
соған қатар PEAR не тілдің құжаттамасы сияқты байланысты жобалармен
айналысатын көптеген адамдардан тұрады.

Қаракөз жеке кәсіпкерлік мекемесінің құрылымы

Мен іс-тәжірибеден өткен мекеменің атауы ЖК Қаракөз. Бұл мекеме
халыққа суретке түсіру, оны шығару және өңдеу сияқты түрлі қызмет түрлерін
ұсынады. Суретті өңдеу барысында қазіргі заманға сай озық амалдармен
қамтамасыздандырылған компьютерлік бағдарламалар қолданылады. Оны шығаратын
басып-шығарғыш аппаратуралар да заман талабына сай технологиялармен
жабдықталған .Тұрмыс барысында ескірген суреттер және ақ қара түсті түрлі
түссіз бейнелерді түстендіріп қайта басып шығару секілді қызметтер
көрсетіледі. Мұнда тұтынушылар қызметкерлерге компьютерлерде түрлі
типтегі құжаттарын тергізіп немесе мәліметтерді интернет желісі арқылы
іздестіріп, оны түзету, форматтау, өңдеу, басып шығару және кез келген
көлемде көшірмесін көбейту сияқты істерге тапсырыс бере алады.
Жоғары сапалы қағаздардан түрлі мерекелік ашықхаттар, бизнес кәсіпке
ыңғайлы бағасы қымбат емес визитті карточкалар, той-жиындарға арналған әр
түрлі шақыру қағаздар тапсырыс берушілердің талап-тілектеріне орай аз
немесе кең көлемде басып шығарылады.
Тұтынушыларға мұнда және әр түрлі қолданбалы бағдарламалар жазылған
дискілер, компьютер жұмыс істеу барысында қажетті бос дискілер, әр түрлі
алуан көлемде есте сақтау жадысы сапалы, жұмысқа кепілдемесі бар флешкалар
және тағы басқа заттар сатылады.
Мен бұл мекемеде практикадан өту барысында көптеген ақпараттармен
таныстым. Оларды саралай отырып, қазіргі заманға сай есептеуіш
техникалардың жұмыс істеу процесін оқып, біліп өзімнің кәсіптік білімімді
одан ары қарай дамыта түстім.
Ғаламдық желі ішінде , яғни интернетте инфомацияларды іздеп, тауып,
оларды өңдеп көптеген ақпарат ресурстарын пайдалануды білдім.
Ал компьютердің ресурстары ақпараттық және техникалыққа бөлінеді.
Ақпараттық ресурстарға программалар және деректер, ал техникалықтарға –
принтер, модем, сканерлер, график сызғыштар кіреді. Ақпарат сақтау
құралдары СD-ROM, ZIP, DVD сияқтылар ақпараттық ресурстарға кіреді. Олар
программалар және деректері бар қапшықтар ретінде қаралады. Оларға қосылу
логикалық дискіге жасалғандай жүзеге асырылады. Орналасқан компьютерден
ғана қол жеткізуге болатын ресурстар жергілікті деп аталады. Желінің басқа
компьютерлеріне де ашық компьютер ресурстары ортақ немесе желілік деп
аталады. Жергілікті және ортақ ресурстар түсініктері шартты. Бұл –
жергілікті ресурсты ортақ етуге болады және, керісінше ортақ ресурсқа
жергілікті мәртебесін беруге болады. Ортақ ресурстар орналасқан компьютер
сервер деп аталады. Сервердегі ақпаратқа жол ашатын және осы ресурстар
пайдаланатын негізгі жетістігі мынада: компьютерлер мен концентраторлар
арасындағы жекелеген жалғағыштар істен шыққанмен, бүкіл желі жұмыс істей
береді. Веб – беттерді және файл түрінде сақталған мәліметтерді түсінікті
түрде экранға шығару жеңіл емес. HTML форматында дайындлатын Web – беттерді
іздеп және оларды қалыпты жағдайда экранға арналған браузер атаулы арнайы
программалар бар. Қазіргі кезде олардың ішінде көп пайдаланылатын – 3.02,
4.0, 4.01,5 нұсқалары Microsorft Internet Explolrer программасы. Олар
Windows 95-пен Windows – 98 – дің Explolrer құрамына стандартты программа
түрінде енгізілген. Microsorft Internet Explolrer программасы Web –
беттерді іздеп және оларды қалыпты жағдайда экранға арналған қалыпта шығару
үшін браузердің көмегімен іске асырылады. Пошта программасы Internet
Explorer терезесінен қосуға да болады. Ол үшін аспаптар панелінің Пошта
түймесін шертіп, көрінген мәзір пунктінен Поштаны оқу жолын таңдау.
Дербес компьютерлерде жұмыс істеу жөнінде дербес компьютер деген не екенін,
дербес компьютер қалай жұмыс істейтінін, дербес компьютер қайда
қолданылатынын, қандай компьютер сатып алу керек екенін, дербес
компьютердің негізгі құрылғыларын, ақпараттық өлшем бірліктерін,
компьютерге күтім жасау және қауіпсіздік техникасы ережелерін жетік танып
білдім. Windows амалдық жүйесін пайдалана отырып, амалдық жүйенің не
екенін, амалдық жүйе дербес компьютерді қалай басқаратынын, қандай амалдық
жүйелер бар екенін және Windows қалыпталған бағдарламаларымен жеке-жеке
таныстым. Бір есепті операциялық жүйе әрбір кезеңде компьютерде адамға бір
ғана есепті шешуге, яғни тек бір ғана іспен айналысуға мүмкіндік береді.
Нақты айтқанда, мұндай жүйелер әдетте негігі режимде бір программаны және
фондық режимде көмекші тағы бір прогамманы іске қосуға мүмкінлік береді.
Мысалы, негізгі режимде мәтіндік редакторды, ал фондық режимде басу
программасын іске қосуға болады.

1 ЕСЕПТІҢ ҚОЙЫЛЫМЫ

Мазмұны: “ЖК Каракөз мекемесінің ақпараттық порталын құру”.
Есепті шешу барысында бағдарламамен жұмыс істеу үшін РНР-дің қажетті
тегтерін пайдаланамыз. Мақсатымыз тұтынушыға қажетті ақпарат беретін портал
құру.

1. РНР тілінде бағдарлама құру

РНР – веб-беттер (сценарилер) жасау үшін арнайы жазылған программалау
тілі. Ол уеб-серверде орындалады, яғни жұмыс жасайды.
PHP сөзінің мағынасы ағылшыншадан аударғанда Hypertext Preprocessor -
Гипермәтiннiң Препроцессоры дегенді білдіреді. PHP кодын жазу жүйесі
(синтаксисі) C, Java және Perl тілдерінен бастау алады. PHP меңгерілуі
қарапайым тіл. PHP-дің Perl және C-ден ең маңызды артықшылығы – PHP
кодтарын тікелей HTML құжатының ішіне жазыла алуында.
Сіздің құжат бетіңіздегі әртүрлі операциялардан басқа сіз РНР
көмегімен НТТР-тақырыптарды қалыптастырып HTTP орната аласыз. Сонымен қатар
аутенфификацияны басқарып пайдаланушыны басқа бетке бағыттай аласыз. РНР
берілгендер қорына енуге үлкен мүмкіндіктер ашады. Бұл сізге PDF құжаттарды
инерациялаудан, ХМL-дегі грамматикалық талдауды жасауға мүмкіндік береді.
РНР операторлары сіздің бетіңізге веб-беттерді қойып береді, сондықтан
арнайы ортада жүзеге асырудың қажеттілігі туындамайды. Сіз РНР-кодының
блогын ?php тегінен бастап, оны ? тегімен аяқтайсыз. Бұл тегтердің
арасындағылардың барлығы РНР код ретінде интерпритацияланады.
Қарапайым РНР кодына бір мысал келтіре кетейік:
01.!DOCTYPE HTML PUBLIC "-W3CDTD XHTML 1.0 TRANSITIONALEN"
"HTTP:;BR
02.WWW.W3.ORGTRXHTML1DTDXHTML1- TRANSITIONAL.DTD"BR
03.HTML XMLNS="HTTP:WWW.W3.ORG1999XHTML "BR
04.HEADBR
05.META HTTP-EQUIV="CONTENT-TYPE" CONTENT="TEXTHTML; CHARSET=UTF-8"
BR
06.TITLEPHPTITLEBR
07.BODYBR
08.?php
09.echo “Сәлем Әлем!”;
10.?
11.BODYBR
12.HTMLBR
01.!DOCTYPE HTML PUBLIC "-W3CDTD XHTML 1.0 TRANSITIONALEN"
"HTTP:;BR
02.WWW.W3.ORGTRXHTML1DTDXHTML1- TRANSITIONAL.DTD"BR
03.HTML XMLNS="HTTP:WWW.W3.ORG1999XHTML "BR
04.HEADBR
05.META HTTP-EQUIV="CONTENT-TYPE" CONTENT="TEXTHTML; CHARSET=UTF-8"
BR
06.TITLEPHPTITLEBR
07.BODYBR
08.?php
09.echo “Сәлем Әлем!”;
10.?
11.BODYBR
12.HTMLBR
РНР –дің ресми сайты php.net. РНР-дің соңғы нұсқасын сол жерден жүктеп
алуға болады.

РНР тілін орнату

Біздің білетініміздей PHP - сервер тілі. Бұл дегеніміз уеб-сервер
болмаса PHP-мен жұмыс істей алмаймыз. Ал сатып алған хостингпен жұмыс
істейтін болсақ, жағдай былай болады:
PHP скрипт (код) жазамыз. Бұл жазған кодымыздың нәтижесін көру үшін,
оны серверге файл-менеджер арқылы көшіреміз. Ол үшін әрине интернет қосулы
болу керек. Кодтың әр қатарын жазған сайын, қателігін көру үшін қайта-қайта
уеб-серверге көшіре беру - адамның ығырын шығарары ақиқат. Әр жаңа код
жазған сайын, оның нәтижесін көру үшін серверге көшіре бергенше, бұл
нәрсені басқа жолмен істеуге болады. Оның жолы - сол уеб-серверді өзіміздің
компьютерімізге орнату. Бұл жағдайда жазған кодымыздың нәтижесін ешқайда
көшірмей-ақ, өз компьютерімізде көре аламыз. Бұл - өте ыңғайлы болады.
Неге Apache?
Apache бұл біздің компьютерімізге орнатайын деп отырған уеб-
серверіміздің аты. Неге Apache-ты орнатамыз? Өйткені - дәл қазіргі уақытта
Apache ең танымал және кең қолдау тапқан серверлердің бірден бірегейі.
Көптеген хостинг-провайдерлер осы Apache-ты қолданады.
Компьютерімізге орнатуымыз үшін алдымен Apache-ты жүктеп алуымыз
керек. Apache-тың ресми сайты - apache.org. Біз бұл мысалымызда Apache-ты
Windows XP ОЖ-ге орнатамыз. Apache-тың уиндоус-қа арналған бинарлы нұсқасын
мына жерден жүктеп алуға болады: http:httpd.apache.orgdownload.cg i .
Бинарлы нұсқасы дегеніміз - өздігінен орнатылатын файл. Біздің тек моуспен
next батырмасын басып отыруымыз жеткілікті. Біз бұл мысалымызда Apache-тың
2.2 нұсқасын жүктедік (httpd-2.2.20-win32-x86-no_ssl.msi) . Жүктеп алынған
Apache файлының үстіне екі рет басамыз. Төмендегі суреттегідей терезе
ашылады:

Сурет 1.1. Apache серверінің орнатылуы

Бұл терезеде үңіліп қарайтындай маңызды ешнәрсе жоқ. Апачтың нұсқасы,
хұқығы жазылған. Көзді жұмып Next батырмасын баса беруге болады. Next
батырмасын басқаннан кейін көретін келесі тереземіз - төмендегідей:

Сурет 1.2. Apache серверінің шарттарымен келісу терезесі
Бұл терезеде Апачтың шарттары жазылған. I accept the terms in the
license agreement дегенді белгілеп, яғни Апачтың шарттарын қабылдап, Next
батырмасын басып келесі терезеге өте беруге болады. Келесі тереземіз
төмендегідей болады:

Сурет 1.3. Apache серверінің шарттарды қабылдағаннан кейін шығатын
терезе

Бұл терезеде үш ұяшық бар: Network domain (e.g. somenet.com), Server
Name (e.g. www.somenet.com), Administrator's email address (e.g.
webmaster@somenet.com).
Network domain (e.g. somenet.com) - localhost деп жазуға болады.
Server Name (e.g. www.somenet.com) - localhost деп жазуға болады.
Administrator's email address (e.g. webmaster@somenet.com) - кез-
келген e-mail, мысалы webmaster@localhost
Жазып болғаннан кейін, (таңдаушаны for All Users, on Port 80, as a
Service -- Recommended дегенде қалдырып), Next батырмасын басып, келесі
терезеге өтеміз:

Сурет 1.4. Apache серверінің типін таңдау мүмкіндігі

Бұл терезеде таңдаушаны Typical дегенде қалдырып, Next батырмасын
басамыз. Келесі көретін тереземіз:

Сурет 1.5. Apache серверінің сақталынатын орны

Бұл терезеде Апачтың файлдарын тастайтын жолын көрсетеді. Ол өздігінен
файлдарын мына жерге тастайды: C:\Program Files\Apache Software Foundation\
Apache2.2\ . (windows 7 немесе vista қолданушыларына С:\Users\Public
бумасына орнатуға кеңес беріледі)
Install батырмасын басып, Апачты орнатуды бастаймыз. Ол әрине
автоматты түрде өзі орнатылады. Апач орнатылғаннан кейін, компьютеріміздің
оң жақ төменгі бұрышында Апачтың белгісі пайда болу керек. Сол белгі арқылы
Апачты қосып, өшіріп немесе рестарт жасауға болады. Апачты орнатқаннан
кейін, шолғышты ашып, адрес енгізетін ұяшыққа localhost адресін енгізсек,
It works (Apache 2.2 нұсқасында) жазуы шығу керек. Бұл - Апач орнатылып, өз
қызметін атқарып тұр деген сөз.
Мына жерде Апач уеб-серверін қалай орнату керектігі айтылды.
Орындалатын файлдар, яғни жазылатын php сценарийлер апачтың ішінде htdocs
деп аталатын буманың ішінде орналасуы тиіс. Шолғышта http:localhost деп
жазғанда шығатын It works! сөзі жазылған html файл да осы htdocs бумасының
ішінде жатыр. Әдетте (апач файлдары қай жерде орналасқанға байланысты
әрине) htdocs бумасы мына жерде: C:\Program Files\Apache Software
Foundation\Apache2.2.
Енді бізге апачтың ішінде кішкене өзгеріс жасау керек. Апачта бізге
қатысты өзгерістерді httpd.conf файлында жасаймыз. Бұл файл әдетте мына
жерде: C:\Program Files\Apache Software Foundation\Apache2.2\conf.
httpd.conf файлында жасалған әрбір өзгеріс апачты рестарт жасағаннан кейін
ғана іске қосылады. conf бумасының ішінде орналасқан httpd.conf файлын
ашып, кәдімгі блокнотпен ашуға болады, Directory "C:Program FilesApache
Software FoundationApache2.2htdocs" деген жазуы бар қатарды тауып
аламыз. Осы қатардан кейін келетін AllowOverride None деген жазуды
AllowOverride All деп өзгерту керек. Бұл өзгеріс бізге htdocs бумасының
ішіне .htaccess деп аталатын файлды қолдануға рұқсат береді. Осы өзгерістен
кейін апач әр қосылғанында AllowOverride All жазуын көргеннен кейін, яғни
.htaccess файлына рұқсат берілгенін көргеннен кейін, сол .htaccess файлын
орындайды. Яғни біз htdocs бумасына қатысты кейбір баптауларды .htaccess
файлына жаза аламыз. Бұл айтылған баптауға бір мысал келтіре кетейік:
Блокнотты ашып, ішіне мына екі қатарды жазамыз:
Options Indexes FollowSymLinks
DirectoryIndex index.php
Сөйтіп, бұл файлды .htaccess деген атаумен htdocs бумасының ішіне
сақтаймыз. Файлдың атауы нүктеден басталатынына мән беріңіз. Енді,
шолғышқа http:localhost деп жазып ENTER бассақ, It works! жазуы
шықпайды, төмендегідей жазу шығады:
Index of
index.html
Неге? Өйткені біз .htaccess файлындағы DirectoryIndex мәніне
index.php деп бердік. Апач .htaccess файлын оқып, ең бірінші ашылу керек
болған index.php файлын іздейді, оны таппағаннан кейін htdocs бумасындағы
файлдар мен бумалардың барлығын көрсетеді. Бізде htdocs бумасында
index.html файлынан басқа ешнәрсе болмағаннан кейін тек осыны ғана
көрсетті.
Апач әлі php файлдарды танымайды. Сіз қазір, htdocs бумасына index.php
файлын жасап, ішіне кез-келген бір php код жазсаңыз, ол код орындалмайды.
Шолғышта тек сол жазған кодыңызды ғана көресіз. Апачтың php-ді тани алуы
үшін, біз енді php-ді жүктеп алып, апач-қа модуль ретінде орнатамыз
(қосамыз).
Php-дің орналасқан сайты http:www.php.net. Ал біз php-дің уиндоусқа
арналған нұсқасын мына жерден жүктеп ала аламыз:
http:windows.php.netdownload . Біздің php-дің installer нұсқасын емес
zip нұсқасын жүктеу іміз керек. Біздің жүктеген нұсқамыз мынандай болды:
php-5.2.17-Win32-VC6-x86.zip.
C:\Program Files-тың ішіне жаңа php деген атаумен бума жасап, соның
ішіне жүктеген zip нұсқаны архивтен шығарамыз. Сосын шығарылған файлдар мен
бумалардың арасынан php.ini-recommended деген файлды тауып, атауын php.ini
деп өзгертеміз. Php-ге кеңейтулер осы php.ini файлы арқылы енгізіледі. Php-
дің функциялар саны негізі төрт мыңнан асады. Бірақ, ол функциялардың
барлығы қосулы емес. Шамамен көп қолданылатын 1200-1300 данасы ғана
қосылған. Ал қалған функцияларды осы php.ini файлы арқылы қосылады. Қалай
қосу керектігін уақыты келгенде жазармыз. Қосымша функцияларды php
бумасының ішіндегі ext бумасынан табуға болады. Енды C:\Program
Files\Apache Software Foundation\Apache2.2\conf жолымен барып, httpd.conf
файлын ашамыз. Ашқаннан кейін файлдың соңғы қатарына мына үш қатар жазуды
енгіземіз:
LoadModule php5_module "C:Program Filesphpphp5apache2_2.dll"
AddType applicationx-httpd-php .php
PHPInidir "C:Program Filesphp"
Бұл үш қатар жазудың бірінші қатары апачқа php модулін жүктеу
керектігін айтады және сол модулдің орналасқан жолын көрсетеді. Екінші
қатар болса, php файлдарды қандай кеңейтумен (extension) ашу керектігін,
яғни .php кеңейтуімен ашу керектігін айтады. Үшінші қатары php.ini файлының
орналасқан жерін көрсетеді. Сосын, php-дің өзінің php.ini файлын таба алуы
үшін (қызық, иә) php.ini файлдың көшірмесін мына жерге тастаймыз:
C:\WINDOWS.
Енді, блокнотты ашып, ішіне мына кодты жазамыз:
1.echo phpinfo();
Жазғаннан кейін файлды htdocs бумасының ішіне info.php деген атаумен
сақтаймыз. Енді, шолғыштан http:localhostinfo.php адресін терсек, php
туралы мәліметтер жазылған бет ашылады. Бұл жерде php-дің ядросы, қандай
параметрлер қосылғанын, мәндерін көруге болады. Кішігірім анықтама. Яғни,
біздің жазған phpinfo() функциямыз орындалады. Бұл - апач php-ді таныды
деген сөз. Яғни, біз php-ді апач-қа модуль ретінде орнаттық.

1.2 РНР тілінде скрипт жазу

Apache локалды сервері мен PHP-ді орнатқаннан кейін, ендігі кезек -
php-де скрипт жазу. PHP кодтарын жазу үшін бізге алдымен бір редактор
керек. PHP тілін енді үйреніп жатқандарға мен Notepad++ редакторын
қолдануға кеңес берер едім. Салмағы да жеңіл (~5MB). Функциялар мен
операторлар басқа түспен көрсетіліп, ажыралып тұрады. Төмендегі суретте php
код жазылған Notepad++ редакторының көрінісін көре аласыз:

Сурет 1.6. Notepad++ редакторының код жазылған көрінісі

Notepad++ редакторын мына жерден тегін жүктеп ала аласыз:
http:notepad-plus-plus.orgdownlo adv5.9.3.html. Installer нұсқасын
жүктеп алып, оңай орнатуға болады.
Енді php тіліне оралсақ. php тілінде кодтардың барлығы ?php және ?
тегтерінің арасына жазылуы тиіс. Жазылу тәсілі былай болады:
1.?php
2 ... php код...
3.?
Негізі php кодтарын ? және ? тегтерінің арасына да жазуға болады. Ол
үшін php-дің php.ini конфигурациялық файлында short_open_tag мәнін On деп
қою керек (short_open_tag = On). Ең дұрысы ?php және ? деп жазу әрине.
Біздің білетініміздей php кодтарын HTML құжатының кез-келген жеріне жаза
береміз. Кез-келген программадағыдай, біз де бірінші php кодымызды Сәлем
әлем! сөзінен бастайық. Біз бірінші кодымызды HTML құжатына жазамыз. Енді
редакторымызды ашып, ішіне мына кодты жазамыз:
01.html
02.head
03.title
04.?php
05.echo "Бірінші код";
06.?
07.title
08.head
09.body
10.?php
11.echo "Сәлем әлем!";
12.?
13.body
14.html
Жазып болғаннан кейін файлға кез-келген атау, .php кеңейуімен беріп,
мысалы firstscript.php, Apache-тың ішіндегі htdocs бумасының ішіне
сақтаймыз. Егер Апачты C: дискісіне орнатқан болсаңыз, бұл жол былай
болады: C:Program FilesApache Software FoundationApache2.2htdocs.
Жоғарыда жазған кодтағы Сәлем әлем! сөзін шолғышқа шығаратын функция - echo
функциясы. Мұны кейде, функция емес, конструкция деп те жатады. Шолғышқа
шығаратын сөзімізді, тырнақшаға (") алуымыз міндетті. Тырнақша қос (")
болуы да мүмкін, жалғыз, тек (') болуы да мүмкін. Әрине бұлардың арасында
айырмашылық бар. Функцияның соңына нүктелі үтірді (;) міндетті түрде қою
керек. php тілінде кез-келген кодты аяқтаған кезде, соңына нүктелі үтірді
қою керек, әйтпесе шолғышта қателік көретін боласыз. Енді шолғышта
http:localhostfirstscript.php адресін терсек, Сәлем әлем! сөзі шығуы
керек. Сонымен қатар біз title және title тегтерінің арасына да php
код жаздық. Мұны да шолғышта құжаттың тақырыбы жазылатын жерден көреміз.
Көріп тұрғанымыздай php кодтарын HTML құжатының кез-келген жеріне жаза
аламыз.
Біз бұл сайтта php кодтарын ?php және ? тегтерінсіз жаздық. Сіздер
өздеріңізде жазғанда осы тегтерді ұмытып кетпеуіңізді ескертеміз.

2 БАҒЛАМАЛЫҚ ҚАМТАМАНЫ ЖОБАЛАУ

2.1 Веб бет жасау тегтері

Көп жағдайларда HTML документтердің тақырыптары болады. Олар HnHn
тегтер арқылы жасалады, n–нің орнына 1-ден 6-ға дейін сан жазамыз. Осы
тегтер ортасына текстімізді орналастырсақ, сізге белгілі көлемді тақырып
шығады.
Ал енді жаңа абзацқа шығару үшін P, ал жаңа жолға шығу үшін BR
тэгі жазылады. Бұл тэгтерді жабу керек емес. Әрине, егер Сіз P тэгінде
ALIGN абзацты түзеу элементін қолданбасаңыздар:
P ALIGN=LEFTСол жақ шетке түзеуP
P ALIGN=CENTERОртаға келтіруP
P ALIGN=RIGHTОң жақ шетке түзеуP
P ALIGN=JUSTIFYАл мына тегтің ортасына орналасқан текст ені бойынша
түзеледіP
Ал текстке қалың, курсивті, сызықты және т.с.с. түр беру үшін, оны сай
келетін тэгтер ортасына жазу керек:
Кейбір тегтер белгілі бір параметрлермен қолданыла алады немесе
қолдану тиіс, олар ашылған тэг элементтерінде жазылады (бір тэгте бірнеше
параметр беруге болады). Мысалы, ашылып жатқан FONT тэгінің (FONT
жабылатын тег жазылу тиіс) бірнеше арибуттары болуы мүмкін:
SIZE - шрифттің өлшемін береді (стандартты шрифт өлшемі -"3"). Текстті
FONT SIZE=nFONT тэгтерінің ортасына қойсақ (бұл жердегі n - цифр) Сіз
оған керекті өлшем бересіз:
font size="1"Мысал 1font
FACE -шрифттің түрін өзгертеді. Шрифтті қойғанда компьютерде бар
шрифттерді қойыңыз. Болмаған жағдайда втоматты түрде Times New Roman -ды
қояды. Стандартты шрифттарға Windows 98, Ms Plus, Ms Office-тың шрифттарын
алуға болады. Кестенің ең төменгі жолында туыстас шрифттардың жиынтығы
берілген, әр қайсысы үтір арқылы жазылған. Егер компьютерде Comic Sans MS
шрифті болмаса, орнына тізімдегі келесі шрифт жазылады, сендердің
жағдайларыңда Tahoma шрифті жазылады.
COLOR - тесттің түсін береді (жазбаған жағдайда қараға боялады -
#000000). Текст түсін кодпен (#FF0000 - қызыл, #0000FF - көк) және түс
атымен (white, red және т.с.с.) беруге болады.
font COLOR="blue" Қызыл font
font COLOR="#0000FF" Қызыл font
STYLE элементімен SPAN тегінің көмегімен (SPAN жабылатын тегі
міндетті түрде жазылады) текстті кез келген түспен белгілеп алуға болады:
SPAN STYLE="BACKGROUND-COLOR: lightgreen" Ашық жасыл SPAN
Беттің фонын және түсін дизайнер, өз қалауынша береді, бірақ сайт
көріктігі осыларға тәуелділігін ескру керек. Бәрін қою түспен бояп тастауға
асықпаңыздар, себебі текст фонда жақсы көрінсе оқу оңай болады.
Сонымен түс туралы басынан айтып кетейік. BODY тэгінің ішіне BGCOLOR
параметрін жазып және оған түс атын немесе оның 6 орынды кодын беру керек.
Берілген екі мысал бетті қызыл түспен бояйды.
BODY BGCOLOR="RED" (түстің аты қолданылған)
BODY BGCOLOR="#FF0000" (түс 6 орынды кодпен берілген)
Ал енді фондық сурет туралы. Фон болып үлкен графикалық файл бола
алады (есте болсын - бұл жағдайда беттерің ұзақ жүктеледі) сол сияқты оның
фрагментін қоюға болады және ол дұрысырақ болды. Соңғы айтқанды қолдансақ
ол автоматты түрде фон бетіне көбейтіледі, сол үшін жақсы қиылысатын
фрагментті таңдап алыңыз. Бетке фондық суретті былай салуға болады:
BODY BACKGROUND="images.gif"
BACKGROUND параметріне images.gif белгісі меншіктеледі -ол графикалық
файлдың аты мен кеңейтілуі ( *.jpg, *.gif, *.png -мен расталады). Оның
орнына басқа файл жазыла алады. Графикалық файл сшздің документіңізбен бір
папкада орналасқан болу керек, басқа жағдайда оған жолын көрсету керек. Бір
дегенде images.gif файлының жолына мысал келтіріп кетейік.
Нақты жол көрсету әр -түрлі элементтерге, мысалы, сілтемелерге,
суреттерге, файлдарға қолданылады. Өзімнің тәжірибемнен мен білеммін фондық
түс қойған жақсырақ болады, себебі фондық суреттер ұзақ қосылады, кішкентай
суреттің өзі.
HTML документіне сурет салу үшін келесі құрылымды жасау керек. (толық
көрсетілген):
IMG SRC="Сурет аты" BORDER="0" ALIGN=" Түзеу" WIDTH="Ені"
HEIGHT="Биіктігі" HSPACE=" 1-орын қалу" VSPACE="2-орын қалу" ALT="сұқпат"
CSS Cascading Style Sheets (Каскадты стильдер кестелері) – бұл
документтердің түрлі элементтеріне қолдануға болатын, безендіру жғне
пішімдеу заңдар жинағы. Стандартты HTML-да қандайда бір элементке белгілі
бір қасиетті меншіктеу (Мысалы, түс, пішінін беттегі орны жғне т.с.с.) үшін
қайта-қайта сипаттап отыру керек. CSS қолдана отырып, сіз бір рет
элементтің қасиетін сипаттап алып, оны стиль ретінде анықтап алуыңызға
болады. Ал ары қарай, тек солайша өзгерткіңіз келген элементіңізді стильдің
қасиетін меншіктей салуыңызға болады.
Сіз стильдің сипаттамасын документтегі текст ішінде емес, бөлек файл
ішінде сақтай аласыз. Ол стильдің сипаттамасын көптеген Web-беттеріне
қолдануға мүмкіндік береді.
Стильдер сипаттамасы STYLESTYLE тегтерінің ішіне жазылады. Ал ол
тегтер HEADHEAD тегтерінің ортасында орналасады. Стильді қолдануға
мысал келтірейік, "Мысал" сөзі Comic Sans MS шрифтімен көрсетілсін, егер
қолданушының мғшинесінде мұндай жоқ болса, онда Tahoma шрифті қолданылады
да, ол тұнық жасылға боялып, 25 процентті қалың шрифтпен жазылады:
Стильдерді Example атпен сипаттаймыз:
STYLE!--
.Example{font-family: Comic Sans MS, Tahoma; font-weight: bolder;
font-size: 25pt; color: darkgreen;}
--STYLE
Мына жерде стильдің сипаттамасын шақырамыз:
div class="Example" Мысал div

Егер сіз стильдерді бөлек файлда ұстасаңыз, онда ғрбір HTML
документінің HEADHEAD тегтерінің арасына CSS файлына сілтеме қосу
керек:
LINK REL=STYLESHEET TYPE="textcss" HREF="Example.css"
Example.css - бұл сіздердің қолданып жатқан стильдер сипаттамасы бар
CSS файлдарыңыз. Егер ол басқа каталогта орналасқан болса оған жолын
көрсету керек. CSS файлды кез келген тексттік редакторда жасау үшін,
сақтаған кезде CSS кеңейтуін беру керек. CSS файлында STYLESTYLE
тегтері жазылмайды. Мысалы:
Бізде мынадай параметрлері бар Example.css файлы бар (сілтеменің
астын тек курсорды үстіне апарғанда ғана сызамыз):
!--
A { text-decoration: none; }
A:hover { color: #FF0000; text-decoration: underline; }
--
Оған сілтеме HTML документінде былай болады:
LINK REL=STYLESHEET TYPE="textcss" HREF="Example.css"

Сіз кез келген тегке жеке стиль жасай аласыз. Ол үші тегке STYLE
элементін қосып жғне оның стилін тырнақшаға алып жазу керек. Келесі мысал
"Мысал" сөзін Verdana шрифтін беріп, көлемін 150 процен қылып, қызыл түске
бояйды.
H3 STYLE="font-family:Verdana; font-size:150%; color:red" Мысал
H3
Нөмірленген тізім: бұл жағдайда тізімнің ғрбір элементтің алды
автоматты түрде нөмірленіп шығады. Нөмерленген тізім OL тегінен
басаталып, OL тегімен аяқталады. Мысалы:
OL Бір
LI Бір Екі
LI Екі ‡ш
LI ‡ш Төрт
LI Төрт Бес
LI Бес
OL

OL тегінің мынадай параметрлері болуы мүмкін:
TYPE - санау түрі:
A - үлкен латын ғріптері
a - кіші латын ғріптері
I - үлкен рим цифрлары
i - кіші рим цифрлары
1 - кғдімгі цифрлар
START - параметрі санақ қай саннан басталатынын анықтаяды.
Келесі мысалда тізім үлкен рим санының сегізінші цифрінен басталып
нөмерленген:
OL TYPE="I" START="8" Сегіз
LI Сегіз Тоғыз
LI Тоғыз Он
LI Он Он бір
LI Он бір Он екі
LI Он екі
OL

Номерленбеген тізім:номерленбеген тізім үшін ғдетте тізімдегі
элементті белгілеуге маркерді қолданады. Ал маркердің түрін, заң бойынша,
қолданушы таңдайды.
Номерленбеген тізім UL тегімен ашылып, ULтегімен жабылады.
Тізімдегі ғрбір элемент LI тегімен басталады. Мысалы:
UL Бір
LI Бір Екі
LI Екі ‡ш
LI ‡ш Төрт
LI Төрт Бес
LI Бес
UL

UL тегі өзіне TYPE параметрін қоса алады. Оның disc, circle, square
деген белгілері бар.
UL TYPE=discLI disc UL disc
UL TYPE=circleLI circle UL circle
UL TYPE=squareLI square UL square

Бұл белгілер маркердің түрін береді. Жазбаған жағдайда автоматты түрде
disc жазылады.
Анықтамалартізімі: анықтамалар тізімі былай жазылады:
DL Термин
DT Термин Терминге анықтама
DD Терминге анықтама Терминге анықтама
DD Терминге анықтама Терминге анықтама
DD Терминге анықтама Терминге анықтама
DD Терминге анықтама
DL

DL элементімен бірге COMPACT атрибутын қолдануға болады, сол кезде
тізімнің пункттары жинаңқы орналасады.
DL COMPACT
Бұл атрибут тура осылай қолданылады, ешқандай да сан қойыдмаыды.
Форма — бұл құрал, оның көмегімен HTML-документті информацияны
алдынала белгіленген жер шарындағы нүктеге жібереді. Формалар арқылы сайтқа
кірушілерге сұрақнама құруға, бір нғрсені сатытуға, электронды почта
жіберуге қолданады.
Форманың жұмыс істеу принципі мынадый: сайтқа кіруші форманы
толтырады, толтырып болғаннан кейін белгілі бір батырма басылып, формадағы
ақпарат бағытталған жереге барады.
Формалар FORMFORM тегтер арасында орналасады. HTML-документтің
шінде бірнеше форма орналасуы мүмкін, бірақ, олардың бірі екіншісінің
ішінде орналаспауы керек.
Уеб-сайтты нөлден бастап өз қолыңмен жазып шығу қиын жұмыс. Әдетте
кітаптарда оп-оңай сияқты ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.