ТУРБО ПАСКАЛЬ ТІЛІНІҢ ТҮСІНІКТЕРІМЕН ЖҰМЫС ЖАСАУ

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

1 ТУРБО ПАСКАЛЬ ТІЛІНІҢ ТҮСІНІКТЕРІМЕН ЖҰМЫС ЖАСАУ
1.1 Операторлар туралы жалпы
түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 5
1.2 Есепте қолданылған
операторлар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..11
2 ІС – ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ
2.1 Бағдарламаның орындалуы.
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .15
2.2 Бағдарламаның
листингі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 17
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

КІРІСПЕ
Бағдарламалау жазу кезінде Паскаль бағдарламалау тілін қолданамыз.
1654 жылы Блез Паскаль Францияда Клермон-Феррон қаласында дүниеге келді.
Блез Паскаль француз философы, математигі және физигі. Паскалдің
математикаға деген дарындылығы бала кезінен-ақ танылған.
20 ғасырдың 50 жылдары алғашқы бағдарламалау тілдері Фортран Алгол,
Кобол пайда болды. Бағдарламалау тілдері пайда болғаннан бастап, Қай тіл
ең жақсысы - деген сұрақтар пайда бола бастады.
Бағдарламалау тілдерінің ішінде ең үлкен орын алатын Алгол 1958 жылы
пайда болды. Ең алғашқы Алгол тілін шығарушы Фортранның әкесі Джон Бэкус.
Алгол бағдарламалау тілдерінің көптеген түрлері қолдануға берілді.
Оның түрлері Алгол 60, Алгол 68, Алгол W қолданылған.
60-70 –ші жылдарда Н. Вирт ойлап шығарған Паскаль тілі қазіргі кезде
дүние жүзінде кең тараған бағдарламалау тіліне айналды. Қазіргі кезде
Паскаль тілі қолданбалы бағдарламалар жазу үшін және жүйелі бағдарламалау
тілі ретінде де кеңінен қолданылады.
Паскаль тілі бұрын құрылған бағдарламалау тілдерінен маңызды
ерекшелігі ол құрылымдық бағдарламалау идеясын өмірге біртіндеп енгізу.
Паскаль тілінің тағы бір ерекшелігі ол деректер құрылымының концепсиясын
алгоритм түсінігімен қатар бағдарламалаудың негізінде жатқан фундаменталды
түсініктер қатарына кіруі, Borland фирмасында шыққан Паскаль тілінің
компиляторы және бағдарламалаудың интерактивті ортасы қарастырылады.
Курстық жобаның негізгі мақсаты Турбо Паскаль тілінің
түсініктерімен жұмыс жасау.
Жобаның мақсатын жүзеге асыру үшін, төмендегідей міндеттер
қойылды:
- Турбо Паскаль тілі жалпы мағлұмат алу
- Операторлар туралы жалпы түсінік алу
- Есепте қолданылатын операторларды қолдану.
Курстық жобаның өзектілігі Турбо Паскаль тілінің түсініктерімен
жұмыс жасау.
Курстық жоба кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған
әдебиеттер тізімінен және қосымшадан тұрады.
Бірінші бөлімде операторлар туралы жалпы түсінік, есепте
қолданылған операторлар туралы айтылған.
Екінші бөлімде бағдарламаның орындалуы мен бағдарламаның
листингі туралы айтылған.
Қорытындыда курстық жобаны дайындау үрдісінде орындалған
әрекеттер жұмыстың жалпы нәтижелері, ыңғайлылығы мен тиімділігі
баяндалған.

1 ТУРБО ПАСКАЛЬ ТІЛІНІҢ ТҮСІНІКТЕРІМЕН ЖҰМЫС ЖАСАУ
1.1 Операторлар туралы жалпы түсінік
Стандартты тұрақтылар мен айнымалылар:
CONST-бағдарламада тұрактылар өз түрімен (ашық) немесе атауы арқылы
берілуі мүмкін.
Егер тұрақтылар атауы арқылы берілсе, оны бағдарламаның тұрақтылар
бөлігінде міндетті түрде бейнелеу қажет.
Бейнелеу түрі: CONST тұрақты атауы= мәні
Мысалы const n= 28;
Бір бөлімде бірнеше тұрақты болады, біақ олар “;” арқылы ажыратып жазылуы
қажет.
Мысалы, const
K= 23, (*бүтін тип*)
B= 1,8E-3; (*нақты тип*)
S= ’R’;;(*символдық тип*)
L= TRUE; (*логиқалық тип*)
Айнымалылар
VAR-бағдарламада пайдаланатын кез келген айнымалы, бағдарламаның айнымалары
бөлігінде бейнелеу қажет. Айнымалыларды бейнелеу VAR (айнымалы) қызмет
сөзінен басталады.
Жазылу түрі : VAR айнымалы атауы: тип;
Мысалы VAR K: INTEGER (*K-айнымалысының типі бүтін*) Бір мезгілде бірнеше
айнымалыны бейнелеуге болады.
Мысалы,
A: INTEGER; (*A-бүтін типтегі айнымалы*)
S: REAL; (*S-нақты типтегі айнымалы*)
Егер бірнеше айнымалының типтері бірдей болса, онда оларды бір жолға үті
арқылы бөліп жазып, типін бір рет көрсетуге болады.
Мысалы,
VAR
M, N: INTEGER; (*типі бүтін*)
K, L: REAL; (K, L*типі нақты*)
немесе VAR K, L: INTEGER
Сонымен, айнымалы дегеніміз атау берілген әртүрлі мән беретін объект.

МЕНШІКТЕУ ОПЕРАТОРЫ
Меншіктеу операторы барлық бағдарламалау тілінде пайдаланатын негізгі
оператор болып табылады.
Меншіктеу операторынвң жалпы жазылу түрі
R=: M.
Мұнда: R-айнымалы атауы, := меншіктеу белгісі, M-арифметикалық өрнек.
Бұл оператор екі міндет атқарады.
Айнымалының белгілі мәндері бойынша М-арифметикалық өрнегінің мәнін
есептейді.
Есептелген мән R атауына меншіктеледі (жазылады), яғни мән R-ге сәйкес
жады ұяшығына орналасады. Мұнда әдеттегі теңдік “=” белгісімен меншіктеу
“:=” белгісін шатастырмау қажет. Олар тек түр жағынан емес мағынас жағынан
да өзгеше. Мысалы, x=5 өрнегі x-тің мәні 5-ке дегенді білдіреді де, ал
x:=5 өрнегі x нөмері бар ұйашықтар 5 санын орналастырамыз дегенді
білдіреді. Сондай-ақ, Паскаль тілінде x:=x+3 өрнегі дұрыс мағына
бермейді, ол x:=x+3 түрінде жазылады, бұл бұйрығы x ұяшығында тұрған санға
3 санын қосып x жәшігіне қайта орналастыр дегенді білдіреді.
Меншіктеу операторы тек арифметикалық өрнектер үшін ғана емес,
логикалық және символдық берілгендер үшін де пайдаланады. Мысалы, K:=A
AND В, егер мұнда A-ақиқат, ал B-жалған болса, онда K жалған мән
қабылдайды, K- ақиқат мән қабылдау үшін A және B ақиқат болуы қажет.
Символдық мән әрқашан апостроф (“ ’ ”) ішінде алынып жазылады. Мысалы
B:=’T’;B5: =’9’;
Меншіктеу операторы пайдаланғанда айнымалы атауының типі мен
қабылдайтын мәнінің типі бірдей болуы қажет.мысалы, егер VAR M:REAL; болып,
оператор былай M:= ’15’ жазылса, онда ол дұрыс болмайды, себебі М-нің типі
нақты, ал мән символдық. Сол сияқты, төмендегі оператор да дұрыс жазылған,
VAR A, B, C, D: REAL;
... ... ... ... ... ..
A: = (BC). AND (DC);
... ... ... ... ... ...
Себебі, мұнда оң жағындағы өрнек логикалық типте, ал айнымлы нақты типте.
ҚҰРАМДАС ОПЕРАТОР
Бірннеше операторларды бір операторға біріктіргенде шыққан
операторды құрамдас оператор дейді. Ол оператордын жазылу түрі:
BEGIN
1-оператор;
2-оператор;
... ... ... ... ... ..
n-1- оператор;
n- опратор
END.
Бұл жағдайда BEGIN (басы), END (соңы) қызмет сөздері операторлық
жақша деп аталады.
Құрамдас оператор бүтін бір оператор қызметін атқарады, сондықтан оны
бағдарламаның кез келген бөлігіне қоюға болады. Құрамдас оператордың
құамында өзінің құрамда операторы болуы мүмкін.
BEGIN-нің соңына, END-нің алдындағы операторға нүктелі үтір ”;” қойылмайды.
Мысалы, егер ((A, B, C, D), (K, L, M), (R, S) болса, онда бағдарлама былай
құралады:
BEGIN
BEGIN
A-операторы;
B-операторы;
C-операторы;
D-операторы;
END;
BEGIN
K-операторы;
L-операторы;
M-операторы;
END;
E-операторы;
BEGIN
R-операторы;
S-операторы
END
END.
Құрамда операторларға шартты көшу, таңдау және қайталау операторлары
жатады [5].
ШАРТТЫ КӨШУ ОПЕРАТОРЫ
Таңдауы бар процестерді ұйымдастыру үшін шартты оператор пайдаланады.
Тармақтау белгілі бір шарттың орындалуы немесе орындалмауына тәуелді
басқарылады. Бұл оперотордын толық түрі алгоритм тілдегі тармақталу
командасына сәйкес келеді.
егер шарт IF (иф) шарт THEN (зен) I-серия
онда I-серия ELSE (елс) II-серия
әйтпесе II-серия
бітті.
Жалпы түрде бұл оператордың жазылуы:
IF шарт (логикалық оператор) THEN 1- оператор
ELSE 2- оператор
Мұндағы 1 және 2 операторлардың қарапайым немесе құрама операторы
болуы мүмкін.
Егер IF сөзінен кейін жазылатын шарт сақталса (ақиқат болса), онда
THEN (онда) сөзінен кейін жазылған операторлар сериясы орындалады да, ELSE
сөзінен кейінгі 2-серия операторлары орындалмайды.
IF сөзінен соң жазылатын шартты жазу үшін Паскаль тілінде өрнектерді
салыстыру =, , =, , =, белгілері пайдаланады.
Бір мезгілде бір емес, бірнеше шартты, яғни құрама шартты жазу үшін
логикалық амалдарды пайдалануға болады.
Кей жағдайларда шартты операторды басқаша былайда жазады:
IF- логикалық өрнек
THEN 1- оператор
ELSE 2- оператор
Бұл жазу операторлар бір жолға сыймай қалған жағдайда пайдаланылады.
Шартты операторда құрама команданы (операторды ) пайдалануға болады:
IF логикалық өрнек THEN
BEGIN
1-оператор;
2-оператор;
... ... ... ... ... ..
n-1- оператор;
n- опратор
END.
ELSE
BEGIN
1-оператор;
2-оператор;
... ... ... ... ... ..
n-1- оператор;
n- оператор
END.
Мысал.
Шешуі
Program E;
Var x, y: real;
begin
readln (x);
for x=0 then y:= x+2 else y:=2*x*x*x;
writeln (‘y=’,y:6:3);
write (‘есептеу бітті’);
end.
Бұл есептің блок схемасы:

Процедуралар
Процедуралар құрлымы программаға ұқсас жазылады Олардың басы
бейнелеу және операторлар бөліктері болады
PROCEDURE аты (формальды параметрлер тізімі)
Label ... .; {белгілерді сипаттау бөлімі}
Const ... .; {тұрақтыларды сипаттау бөлімі}
Type ... ..; {типтерді сипаттау бөлімі}
Var ... ... ; {айнымалыларды сипаттау бөлімі}
Procedure..; {процедураны сипаттау бөлімі}
Function ... ; {функцияны сипаттау бөлімі}
BEGIN [1]

1.2 Есепте қолданылған операторлар
Басқа да тілдер тәрізді Паскаль тілінде де фунцияны арнайы бағдарлама
ретінде жеке жазуға болады, сондықтан оны көмекші бағдарлама ретінде
қарауға болады.
Фунция- бағдарламаның процедура-бағдарламадан ерекшелігі мынада:
Фунция бірғана белгілі мән қабылдайды, фунция - бағдарламадан
алынатын нәтижесі біреу;
Нәтиже фунция аты арқылы алынады да, негізгі бағдарламада
пайдаланылады.
Фунция бағдарламасының жазылу түрі:
FUNCTION аты (формальды параметрлер тізімі)
Label ... .; {белгілерді сипаттау бөлімі}
Const ... .; {тұрақтыларды сипаттау бөлімі}
Type ... ..; {типтерді сипаттау бөлімі}
Var ... ... ; {айнымалыларды сипаттау бөлімі}
Procedure..; {процедураны сипаттау бөлімі}
Function ... ; {функцияны сипаттау бөлімі}
BEGIN
Операторлар бөлімі
END; {фунцияның соңы}
Функция шынайы параметірлердің мәндері берілгеннен кейін өз аты арқылы
шақырылады. Онымен қатар функцияны тікелей өрнектің ішінде шақыруға болады.

CRT МОДУЛІНЕ ТҮСІНІК
Дисплей экраны - дисплейдің картографиялық аймағы - электронды
сәулелік түтікшенің шығаратын сәулесінің шығу нүктесі – пиксельдері
анықталған электронды сәулелік түтікшенің беті болып табылады. Пиксельдер
осындай нүктелердің тіктөртбұрышты кестесін құрайды.
Экран екі режимде пайдаланылуы мүмкін: текстік және графиктік. Текстік
экран үшін экран орны ұғымы енгізіледі, ол текстік режимдегі экрандық
нүкте. Белгі орны дегеніміз - бір бүтін ретінде қарастырылатын
пиксельдердің тіктөртбұрышты кестесі. Экрнадық нүкте пиксельдердің фонының
жалпы түсі және информацияны шығарудың жалпы түсі болып табылады. Текстілік
режимде экрандық нүктенің пиксельдері символдың шаблоны жанады, яғни
символдардың көрінетін бейнесін береді: әріптер, цифрлар және басқа да
символдар.
Текстілік режимде символдарды экранға шығарудың екі стандартты
варианты бар. Бірінші әдеттегі режимде символдар текстін шығаруға арналған
80 экрандық текстік нүктемен 25 жол пайдаланылады. Текстік режимнің екінші
вариантында бір жолға 80 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.