Балабақшадағы және мектепке дайындайтын топтағы мұғалімінің балалармен жүргізілетін тәрбие жұмысы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе 3
1 Тәрбие жұмысының теориялық аспектілері 5
1.1 Тәрбиенің жалпы заңдылықтары 5
1.2 Тәрбиенің басты принциптері 7
2 Мектепке дайындайтын топтағы мұғалімінің
балалармен жүргізілетін тәрбие жұмысы
13
2.1 Дайындық тобындағы тәрбие әдістерін
қолдану ерекшеліктері
13
2.2 Балабақшадағы тәрбиеленушілерді
адамгершілікке тәрбиелеу
21
Қорытынды 30
Қолданылған әдебиеттер тізімі 32

Кіріспе
Тәрбие - халықтың ғасырлар бойы жинақтап іріктеп алған озық тәжірибесі
мен ізгі қасиеттердің жас ұрпактың бойына сіңіру, баланың қоршаған ортадағы
қарым-қатынасын, дүниетанымын, өмірге деген көзкарасын және соған сай мінез-
құлқын қалыптастыру.
Тәрбиенің негізгі мақсаты - дені сау, ұлттық сана-сезімі оянған,
рухани ойлау дәрежесі биік, мәдениетті, парасатты, ар-ожданы мол, бойында
басқа да игі қасиеттер қалыптасқан адамды тәрбиелеу.
Балалық шақ бала бойына адамгершіліктің негізін қалайтын кез.
Сондықтан бала бойына жас кезінен бастап ізгілік, мейірімділік, инабаттылық
сезімдерін қалыптастыру ата-аналар мен ұстаздардың міндеті.
Тәрбиенің сан-салалы күрделі мәселелеріне терең бойлауға бастайтын
күнделікті өміріміздегі карапайым дағдылар арқылы бала жүрегіне жол табуға
тырысатын алғашқы білім баспалдағы - бастауыш мектеп болып табылады.
Құнарлы жерде өскен мәуелі ағаш тамыры секілді осы жаста берілген ұлттық
тәрбиенің сөлі мен нәрін бойына сіңіріп, қуат алып өскен баланың өмірге
деген бейімділігі де, зерделілігі де анағұрлым жоғары болмақ.
Ізеттілік, ізгілік, инабаттылық, әдептілік бір күнде қалыптаса қалатын
қасиет емес. Бұл баланың кішкене кезінен бастау алып, өмір баспалдақтарында
шындалып, біртіндеп қалыптасатын қасиеті.
Ұрпақтарымызды парасатты да, білікті, мәдениетті де білімді етіп
тәрбиелеп, олардың дүниетанымын жалпы адамзаттық деңгейде дамытамыз десек,
ұлттық және азаматтық намысы бар ұрпақ өсіргіміз келетін болса, онда
бүгінгі қоғамның барлық күшін жалпы оку-тәрбие саласына жұмылдыруымыз
керек.
Адамгершілік тәрбиенің ең жоғарғы түрі - бауырмалдык, бүкіл адам
баласын бауыр, дос тұту, көпшіл болу, интернационалдық қасиетті қастерлеу.
Ал бұл пікір халықтың асыл ойының түйіні мақал-мәтелдерден өзекті орын
алған. "Отан от басынан басталады", "Атаңның баласы болма, адамның баласы
бол" және т.б.
Халық бала тәрбиесін құндақта жатқан күннен бастап, ат жалын тартып
азамат болғанға дейін естіп ескен есті ұрпақ бабалар өсиетін ғасырлар бойы
мүлтіксіз іске асырып келеді. Оған айқын айғақ елімнің бостандығы мен ар-
намысы үшін құрбан болған азамат соғысының ардагер батырлары мен кешегі Ұлы
Отан соғысына қатысқан мыңдаған қазақтың батыр ұл-қыздарының ерлік істері
айғақ бола алады. Міне, қиын қыстау кезенде оларды алға ұмтылдырған күштің
кайнар көзі - алтын бесігінен жастайынан алынған тәрбиесінде, бойына ана
тілі, туған елінің асыл қазынасы ауыз әдебиеті арқылы сіңген батырлық,
өжеттік, отансүйгіштік касиеттерде еді. Осы пікірді тебірене сезініп, терең
топшылаған халық: "Ерлік тәрбиеден туады", - деп текке айтпаған.
Адам бойына жақсы мінез-құлық қасиеттердің сіңісуі тәрбиеге, өскен
ортаға да байланысты, оку-білім тәлім-тәрбие мәселесіне байланысты.
"Тәрбиесін тапсам адам болар, оқуын тапсам білім қонар", "Қарағайға
қарап тал өсер, қатарына карап бала өсер" деген мақалдың мағынасында үлкен
мән жатыр.
Ертеңгі болашағымыз бүгінгі ұрпақ тәрбиесіне тікелей тәуелді.
Шәкірттің рухани жандүниесін бүкіл әлемдік біліммен сусындатып, туған
халқының ғасырлар бойы жинақтаған қазынасымен байытып, ұлттық дәстүрлердің
озық өнегелерін санасына құйып, ұлы Абай айтқан "Көкірек көзін оята"
тәрбиелеу ата-анадан басталып, мектепке жалғасып, бүкіл қоғам болып
атсалысатын жауапты міндеттердің ең бастысы болып саналады. Өз жеткіншегін
жан-жақты жетілген парасатты азамат етіп тәрбиелеу, тиісті мамандық беру
кез-келген мемлекеттің естен шығармайтын мақсаттарының қатарына жатқызуға
тиісті. Еліміздің тәуелсіздігі, оның болашағының берік те тиянақты, тамыры
болуы жас ұрпақтың ұлттық санасынын дамуына, өз еліне, өз жеріне, тіліне
деген сүйіспеншілік сезімнің тереңдігіне байланысты екені баршаға белгілі.
Зерттеу жұмысының мақсаты: мектепке дайындайтын топтағы балалармен
жүргізілетін тәрбие жұмысының ерекшеліктері;
Зерттеу мақсатына сай міндеттер анықталды:
Тәрбие жұмысының теориялық аспектілерін зерттеу;
Тәрбиенің жалпы заңдылықтарына талдау жасау;
Тәрбиенің басты принциптерін ашу;
Тәрбиеші мұғалімінің тәрбие жұмысын көрсету;
Мектепалды мекемелерінде тәрбие әдістерін қолдану ерекшеліктерін
зерттеу;
Зерттеу объектісі: мектепалды мекемесіндегі балалармен жүргізілетін
тәрбие жұмысы
Зерттеу әдістері: педагогикалық процесстерді талдау, жүйелеу,
ғылымилық негіз.
Зерттеу болжамы: мектепалды мекемелеріндегі тәрбие жұмысын жүргізу
ерекшелігін жетік зерттеп танып білу арқылы ғана тәрбие жұмысында
табыстылыққа жетуге болады.

1 Тәрбие жұмысының теориялық аспектілері
1.1 Тәрбиенің жалпы заңдылықтары
Жалпы заңдылықтардың ықпал аймағы тəрбие процесінің барша жүйесіне
əсер етеді əрі оның аса маңызды бірліктері арасындағы байланыстарды
танытады. Бірақ тəрбие процесі, біз білетіндей, педагогикалық процестің
құрамды бөлігі болуымен осы процесс заңдылықтарына тəуелді келуі табиғи
құбылыс. Бұл процесте даму жəне қалыптасу заңдылықтары əрекетке түседі.
Бұдан шығатын қорытынды - тəрбие процесі аса күрделі де көп түрлі сипатқа
ие. Тəрбие практикасы үшін өте қажет нəрсе: тəрбие процесінің тиімділігі
(өнімділігі) мен тəрбие сапасын анықтайтын оның сипаттары жəне шарт
–жағдайлары арасындағы байланыстардың қалай түзілетінін түбегейлі білу.
Тəрбие тиімділігі келесі жағдаяттарға тəуелді:-қалыптасқан тəрбиелік
қарым-қатынастарға; балаға деген ықпал оның қоршаған ортаға, тəрбиешіге,
тəрбиелік əсерлерге қатынасына орай жасалады. Егер бұл қатынастар ұнамды
болса, проблема тумайды. Ал егер бұл қатынас керағар сипатта болса, тəрбие
процесі тежеледі, одан келетін нəтиже болымсыз сипат алады. Сондықтан
келеңсіз қатынасты əрекеттер алдымен жойылып, көзделген мақсатқа қарай
қадам аттау орынды. Бастаудан тəрбиеші көзқарастары мен талаптарын оңды
қабылдаған тəрбиеленуші оларға икемдесіп үйренеді əрі сенеді, орынды талап
кейпінде қабылдайды. Ал егер тəрбиеленуші өз тəрбиешісінің талаптарын дұрыс
деп таппай, одан күмəнданса, процесс бағытының қай арнаға түсіп, дамитыны
белгісіз. Гуманистік тəрбие өсиеті: жақсы тəрбиелегіңіз келсе, баланы
бауырмалдықпен өзіңізге жақындатасыз.
- мақсат жəне оған жетуге бағытталған іс-əрекеттер арасындағы
сəйкестік. Егер іс-əрекет, тəрбие жұмыстарының ұйымдасуы алға тартылған
мақсатқа орайласпаса, тəрбие процесі табысты болмайды. Керісінше,
ұйымдастырылған істер мақсатқа тура келсе, қолданылған əдістер, формалар
мен құрал-жабдықтар көзделген міндеттер денгейінде болса, тəрбие процесінің
тиімділігі де сəтті шығады.
- практика мен тəрбиелік ықпалдар сəйкестігіне. Тəрбие процесіне тəн
құбылыс: тəрбиеленуші өз тəрбиешісі айтқанының бəрін практикада тексеруге
құштар. Егер осыдан бала өмір мен алған білімінің, сөзбен істің өзара сай
болмағанын сезсе, түңіліске тап болады. Қалыптасқан тұрмыстық, өмір
жағдайларын əсте ақырын əрі бірізділікпен бірте-бірте ауыстырып бару жөн.
Жылтың, мезеттік табыс қуалау көп ұзамастан тəрбие мен өмір сəйкестігін
шұғыл жойып салады.
- объектив жəне субъектив жағдаяттардың бірлікті əрекетке түсуіне.
Субъектив жағдаяттар құрамы: тəрбиешілер мен тəрбиенушілер, олар
арасындағы ықпалдастық, қалыптасқан қарым-қатынастар, психологиялық климат
жəне т.б., ал объектив жағдаяттар: тəрбиені іске асыруға қажет шаралар-
экономикалық, материалды-техникалық, əлеуметтік, санитар-гигиеналық жəне
т.б., əрқандай нақты тəрбиеге байланысты аталған жағдаяттардың өзара ұштаса
күрделі бірігімге келуі тəрбие процесіне қайталанбас, өзіндік сипат береді.
Сөйтсе де, тиімді тəрбиені қамтамасыз ету үшін оған қолайлы жағдайлар
түзілуі қажет.
- тəрбиеге қосарлана жүретін даму мен оқу процестерінің тиімділігіне.
Белгілі болғандай, егер екі процесс өзара байланысты іске қосылса, онда
олардың бірінің тиімділігі көтеріледі не кемиді де, екіншісіне өз ықпалын
тигізеді. Осыдан тəрбие даму қарқындылығын асырып, ал даму ұтымды тəрбиеге
жол ашады. Егер осы байланыс бұзылса, күрделі кедергілер туындайды да, олар
өз кезегінде тұлғаның дамуына да, оқуына да, тəрбиесіне де жайсыз жағдайлар
жасайды.
- педагогтың тəрбиелік əрекеттерінің сапасына. Біліктілігі кем, көлемі
тұрғысынан жетімсіз не мерзімінен кешіктірілген педагог істері тəрбие
қызметінің төмен нəтижесіне себепкер болады.
-тəрбиеленушінің жан аймағына жасалған ықпалдардың қарқындылығына.
жан аймағы дегеніміз тұлғаның сеп-түрткілер, қажеттер, көңіл-күй, сана-
сезім жүйесі. Тəрбие процесінде сыртқы ықпалдар оқушының іштей табыстарына,
яғни сапа-қасиеттерінің ұнамды дамуына, ауысады. Ал, егер осы ықпалдар ойға
алынғандай күшті болса, бала қажеттеріне орайлас келіп, оның
белсенділігінің көтерілуіне жəрдем беретін болса, тұлғаның жеке сеп-
түрткілері мен мақсаттарының идеалды күйден практикалық нəтижеге ауысуы
анағұрлым жеңіл əрі жылдам өтеді.
- педагогикалық ықпалдар мен тəрбиеленушілер мүмкіндіктері арасындағы
үйлесімге. Тəрбие процесінде дамудың біркелкі болмау заңы көрініс береді,
себебі тəрбиеленуші мүмкіндіктері тəрбиеші талаптарына əрқашан сай келе
бермейді. Осыдан кейбір теориялық білімдерге байланысты мəселе, сұрақтарды
еркін де жеңіл шеше білетін оқушы практикалық тапсырыстарды орындауда,
қарапайым еңбек операцияларымен кезіккенде, дене шынықтыру жаттығуларын
көрсетуде ебедейсіздік байқатып, едəуір қиналып қалды.
Сонымен, тəрбие заңдылықтары тəрбие процесінің жағдаяттары, шарттары
мен нəтижелері арасындағы басты байланыстарды бейнелейді. Тəрбие
тəжірибесінде нəтиженің қалыптасқан қатынастарға тəуелділігі, мақсат пен іс-
əрекет, практика мен тəрбиелік ықпалдар, субъектив жəне объектив
жағдаяттардың байланысы, əсері, тəрбие жəне өзіндік тəрбие қарқындылығы
жəне т.б. өз дəлелін өмір барысында тауып отыр

1.2 Тәрбиенің басты принциптері

Тəрбие процесінің принциптері (тəрбие принциптері) бұл тəрбие
процесінің мазмұнына, əдістеріне, ұйымдастыру жолдарына қойылатын негізгі
талаптарды айғақтайтын жалпы бастау тұжырымдары. Олар тəрбие процесінің
анайылығын аңдатып, педагогтарға нақты педагогикалық міндеттерді шешуде
бағыт-бағдар береді.
Тəрбие процесіне арқау болар принциптер өз алдына жүйеге бірігеді.
Осы жүйедегі гуманистік педагогика принциптері келесідей:
- тұлғалық бағыт принципі;
- тəрбиенің жеке тұлғалық жəне қоғамдық бағыттарының бірлігі принципі;

- тəрбиенің өмір, еңбекпен байланыстылық принципі;
- тəрбиеде ұнамды өнегені пайдалану принципі;
- тəрбиелік ықпалдар бірлігі принципі.
Тұлғалық бағыт принципі. Тəрбие процесінде тұлғалық бағыт принципі
тəрбиеленушілердің жас ерекшеліктері мен даралығын, əсіресе жалпы жəне жеке
адами қасиет - сапалары мен мүмкіндіктерін ескеру негізінде іске асырылады.
Адами қасиет сапалар мəні: тұлғаның өмірлік бағыт-бағдары, тіршілік
жоспары, құндылықты бағамдары, қалыптасқан жандүниелік ұстамдары, іс-
əрекеті мен мінезіндегі басымды сеп-түрткілер. Тұлғаның осы аталған жетекші
сапаларынан бөлектене қарастырылатын жас не даралық ерекшеліктер (мінез,
темперамент, ерік жəне.т.б.) жоғары дəрежелі кісілік қадір-қасиеттерді
қалыптастыруға бағышталған тəрбиені қамтамасыз ете алмайды, жас деңгейін,
даралық ерекшеліктерді білу маңызды, солай да болса, жоғарыда аталған
сапалардың жетекшілік ролін тану ғана баланың жас мүмкіндіктері мен жеке
ептіліктерін дұрыс пайдаланудың көзін ашады.
Тұлғалық бағыт принципінің тəрбиеші алдына қоятын талаптары:
1) тəрбиеленушілердің жеке темпераменттік ерекшеліктерін, мінез
бітістерін, көзқарастарын, талғамдарын, əдеттерін үздіксіз зерттеп, жете
білу; 2) тəрбие процесін диагностикалаумен бірге баланың ойлау қабілеті,
сеп-түрткілер, ұстанымдары, өмірлік бағыты, өмір мен еңбекке деген
көзқарасы, құндылықты бағамдары, тіршілік жоспарлары секілді тұлғалық
сапалардың нақты қалыптасу деңгейін түбегейлі тану; 3) əр оқушыны тұлғаның
ілгерілей дамуын қамтамасыз етуші күш-қуатына сəйкес əрі біртіндеп
күрделеніп баратын тəрбиелік істерге ұдайы қатыстырып бару; 4) мақсатты
іске асыруға кедергі болар себептерді өз уақытында анықтау əрі аластау, ал
егер бұл мүмкін болмаса, жаңа жағдайлар мен шарттарға тəуелді тəрбие
бағытына дер мезетінде өзгерістер енгізу; 5) барынша тұлғаның өз
белсенділігін арқау ету; 6) тəрбиені тұлғаның өзіндік тəрбиесімен
ұштастыру, оқушыға өзіндік тəрбие мақсаттарын, əдістері мен формаларын
таңдауға жəрдем беру; 7) оқушыда дербестік, ынталылық, өзіндік іс-əрекет
қабілеттерін дамыту, тек басшылықпен шектелмей, табысқа жеткізер іс-
əрекеттерді ұтымды ұйымдастыру жəне бағыттай білу.
Осы талаптардың бірлікті орындалуы мектеп тəжірибесінде бұрыннан
танымал жас ерекшеліктері мен даралық ескеру принциптерінің қарабайырлығын
жояды, тəрбиешіні процестің үстірт белгілеріне шегеленбей, тереңде жатқан
мəн-мағыналық байланыстарға назар аударуға бағыттайды, осы процесте
көрінетін тəрбие заңдылықтары мен себеп-салдарлы қатынастарды тануға
жетекшілік етеді.
Тəрбиенің жеке тұлғалық жəне қоғамдық бағыттарының бірлігі принципі.
Озат ойлы педагогтар тəрбиені өсиет пен өнеге, сендіру жəне зорлау
жəрдемімен адамдарды нəзік шақтан іс-əрекетке қосып, игерілген ережелерді
тұрмыста қолдануға үйретуші қоғамдық құрылым (Г. Сент-Джон) ретінде
таныған. əр дəуірде бұл принцип мəні ауысып барған: бірде жеке тұлғалық
бағыт басымдау болып, кейде қоғамдық, мемлекеттік бағыттар жетекшілік
еткен. Алайда, тəрбиенің басты міндеті - адамды белсенді қоғамдық əрі рахат
жеке өмірге дайындау - қай заманда да сақталып қала береді.
Бұл принцип бойынша педагогтың барша қызметі өсіп келе жатқан əулет
тəрбиесін мемлекеттің тəрбиелік стратегиясына сəйкес орындауға жəне
əлеуметтік үйлесімге келген тұлғаны қалыптастыруға бағытталуы тиіс.
Мемлекет қызметіндегі тұлға ретінде тəрбиеші тəрбие саласындағы мемлекеттік
тапсырысты орындайды. Егер мемлекет жəне қоғам мүдделері сəйкес келсе,
азаматтардың жеке мүдделерімен үйлесімді болса, онда тəрбие принциптері де
тəрбие мақсаттары мен міндеттерінің саласында өзіне тиісті орын алады. Ал
бұл жағдай керісінше болса, принцип іске аспай қалады, себебі тəрбиешінің
тəрбие істері қорына толыққанды тəрбие үшін қажет нақты деректер түспейді.
Бұл принципті іске асыру барысында əсіре ұрандаудан, желікпе
үндеулерден, бөспе сөзділіктен аулақ болған абзал, себебі тəрбие ең алдымен
құнды əрекет-қылық жəне қарым-қатынас тəжірибесін жинақтауға мүмкіндік
беретін пайдалы іс-əрекет, қызмет процесінде жүзеге келеді. Алайда, оқушы
араласқан нақты іс-əрекет (ойын, еңбек, қоғамдық істер, оқу, спорттық жəне
т.б.) тəрбиелік мəнге ие болуы үшін, оның субъекті - балада сол əрекетке
деген қоғамдық құнды сеп-түрткілерді қалыптастыру қажет. Егер олар жоғары
ізгілікті, қоғамдық мəн-мағынасымен елеулі болып келсе, əрекет-қылықтар
нəтижесінде орындалатын қызмет те үлкен тəрбиелік ықпалға ие болады. Əр
тұлғаның əлеуметтік сапаларын орнықтыруда оқушылардың қоғамдық пайдалы
еңбегі олардың мақсатты бағытталған сана-сезімін қалыптастыру істерімен
ұштасуы қажет. Баланы қандай да іс-əрекетке ойыстыруға қолданылған сөз,
ауызекі нұсқау, нақты тұрмыстық пайдалы қызмет пен ұнамды əлеуметтік
тəжірибеде өз бекімін табуы тиіс.
Тəрбиенің өмір жəне еңбекпен байланыстық принципі. Мектеп үшін емес -
өмір үшін - ұранымен күтіп алады екен ежелгі Рим мектептері өз оқушыларын.
Адамзаттың алғашқы қадамдарының өзінде–ақ адам тəрбиесімен шұғылданған
тұлғалар өмір мен тұрмыс практикасынан ажыралған тəрбиенің мағынасыз
болатынын түсінген. Адам тұлғасын қалыптастыру оның іс-əрекетімен, қоғамдық
жəне еңбектік қатынастарға келуімен тікелей тəуелді байланыста. Адамның
ұнамды сапалары еңбекте ғана дамиды: неғұрлым ол ауқымды, мақсатқа орай
болса, тұлғаның дамуы мен əлеуметтену деңгейі де жоғары келеді. Осыдан да
тəрбиеленушілерді қоғамдық өмірге, əрқилы пайдалы істерге араластырумен
оларға болған ұнамды көзқарас пен қарым-қатынастарын қалыптастырып бару
міндетті шара. Тең құқықты мүше ретінде еңбек процесіне қатыса отырып, бала
адамгершілікке баулынады, рухани жəне тəндік дамуға келеді, еңбектің
қоғамдық мəнді сеп-түрткілерін ажырататын болады, өзінің моральдық сапа-
қасиеттерін бекітеді, одан əрі жетілдіреді.
Тəрбиені өмірмен байланыстыру принципі педагогтардан екі бағытта
белсенді қызмет атқаруды талап етеді: 1) тəрбиеленушілерді адамдардың
қоғамдық өмірі жəне еңбегімен қолма-қол əрі кең таныстырып, жалпы тұрмыста
болып жатқан əлеуметтік өзгерістерді мезетінде түсіндіріп бару; 2)
тəрбиеленушілерді шынайы өмір қатынастарына тартып, араластыру, қоғамдық
пайдалы іс-əрекеттердің сан-алуан түрлеріне қызығулары мен бейімділіктеріне
сəйкес қосып, оның нəтижесінен рахат сезінуге баулу.
Аталған принципті іске асыру барысында педагог орындауы тиіс міндеттер
төмендегідей:
- қоғам мен адам өміріндегі еңбектің маңызын əр балаға жете түсіндіру;

- материалды жəне рухани дүние өндіруші еңбек адамдарына болған
құрметке баулу;
-шаршап-жалықпай еңбектену қабілетін дамыту, қоғам жəне өз мүддесі
үшін адал да шығармашылықпен іс қылу ниеттерін өрістете түсу;
- қазіргі заман өндірісінің жалпы негіздері жөніндегі ақпараты
жеткізу;
- еңбек аясында өз басы мүдделері мен қоғамдық міндеттерді үйлестіре
білуге, қоғам қажеттері мен өз ниеттеріне орай кəсіп таңдауға үйрету;
- қоғамдық игілік жəне табиғат байлықтарына құндылықпен қатынас
жасауға баулу;
- қоғамдық мүлікке байланысты ысырапшылдыққа, жауапкерсіздікке, талан-
тараждыққа, табиғат байлықтарына болған жыртқыштыққа төзбеушілік сезімін
ояту.
Тəрбиені өмір жəне еңбекпен ұтымды ұштастыру мақсатында келесі
ережелерді ұстанған жөн:
1. Желең сөз емес, оқушылардың нақты əрі қолынан келер ісі пайдалылау.
Осыған орай тəрбиеші сабақ жəне сыныптан тыс жұмыстарға қойылатын талаптар
бағдарламасын түзіп, оларды бірізділік принципі негізінде іске асырып баруы
шарт.
2. Өз əрекеттерін жанұя талаптарымен үйлестіре отырып, тəрбиеші əр
оқушыға оның басты міндеті оқу екенін жете түсіндіруі лазым. Бұған қосымша
–үйге жəрдемдесу, əлі жететін басқа да тапсырмаларды орындау.
3. Бала, əдетте, қандай да істі орындауға құштар; енжарлық, селқостық,
іссіздік-бала табиғатына жат құбылыстар.
4. Дəрістер мен сыныптан тыс тəрбие жұмыстарында өлкетану
материалдарын пайдаланған өте тиімді.
5. Ересектермен қатар еңбекке араласуынан балалар қолға алған
жұмыстарды жауапкершілікпен бағамдауға үйренеді, ал бұл олардың азаматтық
сапаларының дамуына жəрдем береді.
6. Бала тəрбие процесінде өз еңбегінің басқа адамдарға, қоғамға қажет
əрі пайдалы екенін сезінуі тиіс.
Тəрбиеде өнеге-үлгіні сүйеніш ету принципі. Егер өз тəрбиеленушісінде
педагог тырнақтай да жақсылық нышанын байқап, оны тəрбие процесінде
пайдаланатын болса, оның шəкірт жанына жол тауып, тезірек табысқа жетуі
сөзсіз. Дана педагогтар тіпті тəрбиесі жетімсіз балалар мінезінен де ұнамды
бітістер тауып, оларды тəрбие мақсатына орай басқа да қасиет-сапаларды
қалыптастырып, тұрақтандыруға шеберлікпен қолдана алған. Ұнамды үлгі-
өнегелерді сүйеніш ету принципінің талаптары қарапайым: педагог баланың
ұнамды мінез бітісін табады, оны пайдаланып, басқа, əлі қалыптаспаған не
кері кеткен мінез бітістерін дамытады, қажетті деңгейге жетілдіріп, өзге
əрекет-қылық сапаларымен үйлестіреді.
Баланың ұнамды сапалары (жануарларға мейірім, тума қайырымдылық,
ықыластылық, жомарттық жəне.т.б.) келеңсіз қасиеттермен (уəдесіздік, өтірік
айту, еріншектік жəне т. б.) бірге жүреді. Бірақ түгелдей бұзық не тума
сүйкімді бала болмайды. Адамдағы болымды қасиеттерді молынша көбейтіп,
кері сапаларды мүмкіндігінше азайту –тұлғаны ізгілендіру жолындағы тəрбие
қолынан келер маңызды міндет.
Тəрбиеші қызметі табысты болып, тез əрі ұнамды нəтижеге жетуі үшін, ол
келесі ережелерді ұстануы қажет:
1. Тəрбие процесінде дау-дамайға, тəрбиеші мен тəрбиеленуші арасындағы
қайшылыққа, күш жəне көзқарас тайталасына жол бермеу міндетті. Тек
қызметтестік, ымырашылдық пен шыдамдылық жəне бала тағдырына мүсіркей
араласумен ғана ұнамды нəтижелерге жету мүмкін.
2. Оқушы қылық-əрекетіндегі тек олқылықтар мен кемшіліктерге ғана
назар аудара беру қателік. Əрдайым жақсы нышандарды тауып, қолдау шарт,
əлбетте, келеңсіз сапаларды түзету қажет. Дегенмен, мүмкін болғанша,
алдымен ұнамды қасиеттерді анықтап, қажет болса қалыптастырып, одан əрі
оларды жетілдіре түсу тиімді.
3. Педагогикалық тұрғыдан тəрбиеленушілердің ұнамды қызығулары мен
бейімділіктеріне (танымдақ,эстетикалық,табиғат жəне жануарларға
қайырымдылық жəне т. б) арқа сүйеген тиімділеу, олар жəрдемімен көптеген
еңбек, имандылық, эстетикалық тəрбие міндеттерін шешуге болады. Ұнамды үлгі-
өнегені пайдалану принципі тəрбие процесінің табиғатына берілген жетекші
өзекті таба білуге байланысты. Əр нақты жағдайға орай осы өзекті табу-бала
тəрбиесі жолында жанпидалыққа түскен қай педагогтың да қолынан келетін іс.
4. Ұнамды тəрбие аясын (фон) түзу-өнеге пайдалану принципінің жəне бір
шарты. Бұл ая құрамы - тəрбиеленушілердің тіршілік, іс-əрекет ауқымы мен
тəрбиелік қатынастар стилі. Байыпты, іскерлік жағдай жасалып, əркім өз
ісімен шұғылданып, басқаларға кедергі болмаса, еңбектену мен тынығу жоғары
дəрежеде ұйымдастырылса, қабырға да көмектесіп дегендей сергек те сенімді
алға ілгерілеу болады. Жұмыс орнының барша қолайлылықтары алдын ала
ойластырылып, үйлесімді əрекеттер мен бірдің екіншіге болған қамқорлығы
сезілсе, мұның бəрі қызмет бабындағы адамға ұнамды əсер етпей қоймайды.
5. Қателіктерінен үздіксіз кері əсерге ұшыраған бала өзіне, өз күш-
қуаты мен мүмкіндіктеріне сенуден қалады. Тəжірибелі педагогтар ғұлама
Гомерден қалған Мадақ бар жерде-Жаратқан мен сəби жүреді қанатты ойды
ұстанып, балаға деген жылы, қолдау лебізін бір де аямайды, болашақта қолға
кіретін жетістіктері үшін де алдын ала мақтауға жомарт келеді. Олар баланың
жақсы қылығын күні бұрын жобалап, оның нəтижелі боларына баланы сендіреді,
өз шəкірттерін қызметтес жолдасына айналдырып, қателескен жерінде қол ұшын
береді.
Тəрбиелік ықпалдар бірлігі принципі. Бұл принциптен туындайтын мақсат-
бала тəрбиесіне қатысты ықпалдардың баршасын (жанұя, мектеп, мектептен тыс
қоғамдық мекемелер, жалпы қауым) бірлікті іске қосып, тəрбиеленушілерге
өзара үйлестіріліп, келісілген талаптар қоюды жүйелеу. Егер мұндай бірлік
пен үйлесім болмаса, тəрбие процесінің қатысушылары А.И.Крыловтың
кейіпкерлері Шаян, Аққу жəне Шортан секілді əрекеттерін жан-жаққа шашыратып
алмауына кім кепіл? Бұдан үлкен зиян көретін алдымен тəрбиеленуші: кімге
сеніп, кімге еретінін білмей сарсаң болады, өзіне абырой тұтқан
пірлерінің ішінен жөндісін айыра алмай, күйзеліске келеді. Ал мұндай
жүктемеден белі қатаймаған баланы құтқару үшін тəрбиелік ықпалдардың бəрін
бір арнаға келтіріп, тұлғаға бағытталған күштердің ұнамды əсерін көтеру-
тəрбиелік ықпалдар бірлігі принципінің басты талабы.
Аталған принципті іске асырудың төменде келтірілген ережелері
тəрбиешіге өз қызметінің барша саласында кезігетін жағдайларды ескеруге
көмектеседі:
1) Тəрбиеленуші тұлғасы отбасы, жолдас-достары, төңірегіндегі ересек
адамдар, қоғамдық мекемелер мен оқушылар ұжымы жəне т.б. ықпалында
қалыптасады. Осы сан қилы ықпалдар арасында біршама маңызды рөл сынып ұжымы
мен тəрбиеші тұлғасына тиісті болатынын еске ұстай отырып, басқа да
тəрбиелік əсер көздері болатынын ұмытпаған жөн. Сыныптағы оқушылар мен
тəрбиешіден болатын талаптардың бір-біріне қайшы келмей бір бағытта болғаны
аса қажет.
2) Тұлға қалыптастырудағы бас жетекші – отбасы. Өз баласының даралық
ерекшеліктерін тереңнен сезіну, оның тəрбиесінде қайталанбас жол таба білу
мен сол тəрбиеге мейір, жүрек жылуын қосу тек ата-аналарға ғана берілген
шеберлік. Бұл тұрғыдан оларды ешқандай тəрбиеші –педагог не оның істері
ауыстыра алмайды. Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің -деп атам қазақ
бекерге айтпаған. Осыдан, талап – отбасымен қажет байланысты қолдап,
қуаттау, бекіте түсу, қай тəрбиелік мəселе болса да, оны ата-аналармен
бірлесе шешу.
3) Тұрмыста осы тəрбиеге байланысты кейде табиғи тəрбиелеуші – жанұя
ресми тəрбиеші- педагог талаптарын ұнатпай қалатын да жағдайлар кезігіп
қалады. Көп жағдайда ата-аналар өз балаларын шектен тыс еркелетіп, олардың
жанаярлыққа түсуіне қолқа болады да педагогтардың сол бала тəрбиесіндегі
барша жетістіктерін демде желге ұшырады. Мұндай келісімсіздіктерді жоюда
бала тəрбиесін оңды жолға қоялық дегендердің бəрі ортақтастық табуға ынталы
болғаны жөн.
4) Кейде тəрбиеші ұжым, қоғамдық ұйымдар пікірлерімен келіспей, өз
əріптестерін сынға алатын жағдайлар да болып қалады. Бұл балалар
көзқарастары мен нанымдарына əсер етпей қоймайды. Сондықтан бала тəрбиесі
мекемелерінің мүшелері өзара келісімде, бірлікті қызмет жүргізгені жөн.
5) Ұштастық пен бірізділік принциптері талаптарына орайлас дəрістерге
жəне оқудан тыс тəрбие жұмыстарын бір жүйеде алып барған орынды. Тəрбие
жұмысында бұрыннан орныққан ұнамды қасиет сапаларды ескерген жөн.
Педагогикалық ықпалдар мен талаптар біртіндеп күрделеніп баруы керек.
Бірлікті талаптардың орындалуы жолында отбасы мен ата-аналарға тікелей
кеңесші – тəрбиеші-педагог.
6) Тəрбиелік ықпалдары үйелестіру тəсілі – тəрбиеге қатысты
адамдардың, қызмет түрлері мен əлеуметтік мекемелердің басын қосып күш
біріктіру. Осыдан да тəрбиеші қоғамдық мекемелер, əлеуметтік қауымдастықтар
жəне отбасымен байланыс түзуде шаршап –шалдығу білдірмегені жөн.
Сонымен, тəрбие принциптері – тəрбие процесінің мазмұнына, əдістеріне,
ұйымдасуына қойылатын негізгі талаптарды анықтаушы жалпы бастау
тұжырымдары. Бүгінгі таңдағы гуманистік педагогика ұстанған принциптері:
тəрбиені нақты тұлғаға бағыттау; жеке жəне қоғамдық тəрбие бағыттарын
үйлестіре, байланыстыру; тəрбиені өмір жəне еңбекпен ұштастыру; тəрбиелік
ұнамды үлгі - өнегені арқау ету; тəрбиелік ықпалдарды біріктіре, пайдалану

2 Мектепке дайындайтын топтағы мұғалімінің тәрбие жұмысы
2.1 Дайындық тобындағы тәрбие әдістерін қолдану ерекшеліктері

Тəрбие əдістері –бұл тəрбие көздеген мақсатқа жетудің жолдары,
тəсілдері. Мектеп тəжірибесіне орай əдістердің жəне бір анықтамасы –
қажетті сапаларды қалыптастыру мақсатымен тəрбиеленушілердің санасына,
еркіне, сезіміне жəне қылық-əрекетіне ықпал жасау тəсілдері.
Əдістер түрі сан-алуан да шексіз көп. Ал оның нақты көрінуі өз
шəкірттерінің білімдік күш-қуаты мен жалпы мүмкіндіктерін жете танып,
оларды өтілетін материал сипатына байланыстырып жəне басқа да көп оқу
жағдаяттарын зерделі саралай білген педагог əрекетіне тəуелді. Қай тұлға,
қанша тұлға араласса, əдіс формасы да сондай əрі сонша – бұл заңдылық.
Əлбетте, əдістердің бəрі бірдей тиімді деп айту қиын. Ол үшін сол əдістің
түзілу, қолдану жағдайларын білу қажет. Нақты мақсатқа байланысты
дайындалған көп əдістердің ішінен біреуі ғана тиімді болуы мүмкін. Тəрбие
тəжірибесі алдымен ежелден келе жатқан дəстүрлі əдістерге арқа сүйегенді
тəуір көреді. Алайда, көптеген жағдайларда олардың да тиімсіз болып
қалатыны бар, сондықтан да тəрбиеші əрдайым тəрбиенің нақты шарттарына сай
келер көздеген мақсатқа үлкен үнем жəне мол табыспен , жылдам жеткізетін
жаңа əдістерді іздестіруге мəжбүр. Тəрбие əдістерін құрастыру, таңдау жəне
дұрыс қолдану – педагогикалық шеберлік шыңы.
Дайындық тобындағы мекемеде тəрбие тəсілі – жалпы əдіс бөлігі, нақты
жақсаруға жеткізетін жеке əрекет. Көркемдеп айтатын болсақ, тəсіл-
тəрбиешінің өз шəкірттерімен бірге мақсатқа тезірек жету үшін таптап өткен
соқпағы. Егер осы тəсілмен басқа да тəрбиешілер пайдалана бастаса, тəсілдер
уақыт озуымен даңғыл жолға - əдістерге айналады. Əдістер мен тəсілдер
байланысының тығыз екені осыдан көрінеді.
Тəрбие жеке ықпалдарды байқатса, құрал-жабдықтар тəсілдердің
жиынтығынан құралады. Мысалы, еңбек –тəрбие құралы, ал көрсету, еңбекті
бағалау, жұмыс қателігін білдіру –тəсілдер. Сөз (кең мағынада) – тəрбие
жабдығы, ал ілікпе сөз, əзіл ескертпе, ескертпе теңеу – осы жабдық
құрамындағы тəсіл. Бұл тұрғыдан кейде тəрбие əдісін көзделген мақсат үшін
қолданылатын тəсілдер мен құрал-жабдықтар жүйесі деп те атайды.
Əдіс баламалары өте көп. Олар арасынан мақсаттар мен нақты жағдайларға
сай келетіндерін таңдап алу үшін оларды қандай да бір ретке келтіріп,
топтастыру, яғни классификациялау қажет. Əдістер классификациясы дегеніміз
қандай да белгісі бойынша бір топқа келтірілген əдістер жүйесі. Осы
классификацияға арқа сүйеп, педагог барша жүйені анық білуімен бірге оның
қажеті мен өзіне тəн сипаттарын тереңірек түсінеді.
Тəрбие əдісі- көп өлшемді құбылыс, оның жүйелесуіне негіз болар
белгілер сан-алуан. Солар арасында аса танымал болғандарын атап өтейік.
Сипаты бойынша əдістер – сендіру, жаттықтыру, мадақтау жəне жазалау.
Мұндағы сипат мəні – əдістің бағыт-бағдарын, қолдану аймағын,
ерекшеліктерін жəне т.б. білдіреді.
Тəрбие процесінің жалпы құрылымынан байқағанымыздай, дұрыс
ұйымдастырылған тəрбиенің бірінші сатысы- оқушылардың өздерінде қалыптасуы
қажет əрекет-қылық нормалары мен ережелерін білу (түсіну). Ең алдымен
қандай да сапаны туындатып, орнықтыру үшін, сол сапаның мəн-мағынасын жете
түсініп алу міндетті. Дайындық топтарында балалардың көзқарастарын,
ұғымдарын, наным-сенімдерін кемелдендіруге бағытталған əдістер тұлға
санасын қалыптастыру əдістері атамасын алған. Бұл топ əдістері екінші
кезеңде іске қосылатын – сезім, көңіл-күй толғаныстарын қалыптастыруда аса
қажет. Егер балаларға педагогикалық ықпал бейтараптылық пен немқұрайлылық
танытатын болсақ, тəрбие процесі шабандайды, мақсатқа жете алмайды. Егер
оқушы қабылдаған идеясын өзін толғантқан жарқын бейнеге айналдыра алса
ғана, оның бойында ізгі де жарқын сезімдер туады. Өткен жылдар
оқулықтарында бұл əдістер тобы сендіру əдістері деп аталған, себебі олардың
міндеті – тұрақты наным-сенімдер қалыптастыру болған. Оқушы əрекет-қылығына
дем беретін оның білімі мен білігі емес, ең алдымен ол көзделген адами
сапаның қоғамдық қажеттігі мен өзіне пайдалылығын танып, оны өз нанымы
негізінде əрекет-қылыққа айналдыруы, ал бұл сана қалыптасуымен бірге
жүретін психикалық құбылыс. Тəрбие мазмұнымен белгіленген іс-əрекетке бала
белсенді араласуға дайын болған жағдайда ғана қолданылатын əдіс өз
нəтижесін береді.
Мектепалды топтарында наным-сенімге баланы əрқилы əдістермен жеткізу
мүмкін. Өткен ғасыр басындағы мектептерде бұл үшін тағылым-тарихи өсиеттер,
хадистер мен мысалдар кең қолданылған. Ал қорытынды шығару баланың өз
еркіне берілді. Өкініштісі, бүгінде біз мұндай аса құнды əдістерді
пайдаланудан мүлде қалғанбыз, олардың орнына тура, қарабайыр, ойға
жетелемейтін уағыздау əдісіне көшкенбіз. Құрғақ уағыз айтып, шексіз бір
жақсы көрсетпе-нұсқау беруден түскен өнім шамалы. Сондықтан, ұмыт болған
əдістерді жаңғыртып, мұғалімдер өз сабақтарында ислам хадистерін, ақын-
жыраулар тағылымдарын, шешен билердің ұлағатты кеңестерін, ғұлама Абайдың
Қара сөздерін жəне т.б. тағылым-тəрбие көздерін молынша пайдалануда.
Сондай-ақ əдептілік-имандылық тақырыбындағы əңгімелер, ұғындыру, түсіндіру,
əдептілік сұхбаттары, насихаттау, сендіру, көрсетпе беру əдістері де өз
қолданымын табуда. Сендірудің аса маңызды əдісі - өнеге-үлгі. Əдістердің
əрқайсысы өз ерекшелігі мен қолданымына ие. Сырт көзге қарапайым
көрінгенмен, бұл топ əдістерінің бəрі де жоғары педагогикалық бірлікті
қажет етеді əрі жүйелі түрде басқа əдістермен бірге қолданылады.
Мектепалды топтарда өткізілетін этикалық тақырыптағы əңгіме –
инабаттық мазмұнға негізделген деректер мен оқиғалардың үлкен көңіл
көтеріңкілігімен əсерлі баяндау əдісі. Сезімге ықпал ете отырып, əңгіме
моральдық бағамдар мен əрекет-қылық нормаларының мəнін түсініп, ұғуға
жəрдемдеседі. Ол адамгершілік ұғым, түсініктерінің мазмұнын ашып қоймастан,
оқушылардың инабаттылық талаптарына сəйкес болымды тұлғалық əрекеттеріне
деген ұнамды қатынас өрбітіп, мінез-құлықтың оңды өзгерісіне ықпал жасайды.
əдептілік əңгімелері бірнеше қызмет жасайды:
1) білім көзі; 2) тұлғаның адамгершілік сапаларын басқалардың
имандылық қасиеттерімен толықтырады; 3) тəрбиелік ұнамды үлгі-өнегені өрнек
ретінде ұсынады.
Мектепалды топтарындағы оқушылардың әдептілік əңгіме тиімділігі
келесі шарттарға байланысты:
- əңгіме оқушылардың əлеуметтік тəжірибесіне сəйкес болу қажет. Ол –
қысқа, түсінікті, балалар толғаныстарына орай;
-əңгіме көрнекілік əдісін бірге қолдану арқылы жүргізіледі (көркемөнер
туындылары, көркем фотосуреттер, халық қолөнер бұйымдары), əңгіме мазмұнын
қабылдауға əн-күй үлкен жəрдем береді.
- əдептілік əңгіме өткізу үшін қолайлы үй-жай, жағдай қажет.
Қоршаған жай-жағдайлардың əсемдігі мен ондағы дүние заттары, олардың
адам көңіліне көтеріңкі əсері əңгіме тақырыбы мен мазмұнына сəйкес болуы
қажет шарт. Педагогикалық құрал-жабдықтар қорында қай жағдайда да жарасымды
əңгімелер молшылық (шеру алаулары төңірегі, автокөлікті саяхат барысында,
кең дала төсінде не жайлы бөлмеде, үлкен қала алаңында немесе көктем
бағында).
- əңгіменің əсері кəсіптік дайындыққа байланысты. Ебедейсіз, дөрекі
тілді адамнан шешен əңгімеші шықпайды, ондайдан бала құлағы тынып, қашуға
мəжбүр болады.
- əңгіме мазмұны тыңдаушыларды еліктіруі шарт. Одан алған əсер көп
уақытқа дейін ұмытылмауы тиіс.
Бастауыш сыныпта оқушылардың ұғындыру – тəрбиеленушілерге эмоционал-
сөздік ықпал жасау əдісі. Бұл əдістің қолданылуы сынып ұжымы мен əр баланың
тұлғалық сапаларын танып, білуге көзделген. Бастауыш мектеп балаларына
қарапайым тəсілдер мен құрал-шараларды пайдаланудың өзі жеткілікті. Кіші
жастағы оқушы Осылай істеу керек, Осылай істеп жатыр - деп жай
ескерткеннің өзінде-ақ, педагог айтқанына ере салады. Ұғындыру əдісі, егер
тəрбиеленуші қандай да талаптың мəніне жете алмай жатса, жаңа адамгершілік
сапа жөніндегі ақпарды ой елегіне түсіріп, қабылдауға қиналса, яғни қалай
болғанда да оның санасы мен сезіміне түрткі салу қажетінде қолданылады. Ал
мектепте қоғамдағы жай, айқын да ақиқат ережелерді ежелеп түсіндіре
ұқтырудан аулақ болған жөн, мысалы, партаны сызба, тұрпайы сөз айтпа,
еденге түкірме жəне т.б. Бұл орайдағы ұғындыру емес, шектеу əдістерін
қолданған дұрыс. Аталған əдіс негізінен: а) жаңа моральдық сапа мен əрекет-
қылық формасын қалыптастыру əрі бекіту үшін; б) тəрбиеленушілердің қандай
да болған қылыққа дұрыс көзқарас-қатынасын қалыптастыру ниетімен -
қолданылады.
Қандай да ұғымның орнығуы, баланы оған сендіре білуге байланысты.
Сенім кейде мұғалім сөзін сын-сарапқа сала алмаудан шалыс, қателікті болуы
мүмкін. Сенімнің санаға еніп жатқанын адам сезе бермейді, осыдан ол ырықсыз
сеп-түрткілер жетегінде қалып, тұтастай тұлғалық сапаларын өзгертуіне тура
келеді. Педагог сендіру əдісін оқушыға нақты нұсқау-талапты қабылдату үшін,
басқа тəрбие əдістерінің ықпал əсерін күшейту мақсатында қолданады.
Тəрбие тəжірибесінде ұғындыру мен сендіруге қоса үгіттеу əдісіне де
жүгінуге тура келеді. Үгіттеу əрекеті тəрбиеші ұстанған қатынас формасына
түгелдей тəуелді. Үгіттеу арқылы педагог тəрбиеленуші тұлғасында ұнамды
қалыптарды жобалайды, жақсылық сезімін ұялатады, жоғары нəтижелерге
жететініне сендіреді. Үгіттеуден болатын тиімділік тəрбиеші абыройына, оның
жеке адамгершілік болмысына тəуелді, өз сөздері мен əрекеттерінің
дұрыстығына кепіл бола алған жағдайда ғана оның үгіті мақсатына жетеді.
Бала тəрбиесінде ұнамды үлгі-өнегеге арқа сүйеу, мадақ, өз қадірін сезіну,
ар-намысты қолдан бермеу секілді алғы шарттарды пайдаланған педагог қай
күрделі жағдайда да үгіт жұмысының өз нысанына жетіп, жемісті боларына
толық сенуіне болады.
Бастауыш сыныпта оқушылардың үгіттеу арқылы кейде оқушыны өз
қылығынан ұялу, өкіну сезіміне келтіруге болады. Педагог баланың мұндай
сезімдерін оятып қана қоймастан, келеңсіз əрекеттерін түзетудің жолдарын да
көрсетеді. Бұл жағдайларда орынсыз əрекеттің, оның салдарының мəнін дəлелді
ашып берумен бірге тəрбиеленуші мінезіне ұнамды ықпал жасаушы тəрбие
көздерін тауып, қолданады. Кейде орынсыз қылық білместіктің салдарынан
болады. Мұндайда үгіт ұғындыру жəне сендірумен бірге қолданылып, оқушы өз
қателерін мойындап, мінезін оң қалыпқа келтіргендей əсерде жүргізіледі.
Əдептілік сұхбаты - екі тарап өкілдері – тəрбиеші жəне тəрбиеленуші
қатысуымен болатын жүйелі де бірізді білімдер талқысы. Сұхбаттың əңгімелеу
мен көрсетпе беруден айырмашылығы - тəрбиеші өз сұхбаттасы –
тəрбиеленушінің пікірін тыңдайды жəне онымен есептеседі, олармен болған өз
қатынасын құқық теңдігі жəне қызметтестік принциптері негізінде түзетеді.
Əдептілік сұхбаттарының негізгі арқауы адамгершілік, инабаттық-имандылық
проблемалары. Сұхбат мақсаты – ізгілік ұғымдарын нығайту, тұрақтандыру бұл
бағыттағы білімдерді қорытындылау жəне бекіту, адамилық көзқарастар мен
сенімдер жүйесін қалыптастыру.
Бастауыш сыныпта оқушылардың әдептілік сұхбаттары тəрбиеленушілерді
өздерін толғантқан барша сұрақтар бойынша дұрыс баға беріп, пікір ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.