Әлеуметтік психологияда шағын топтың зерттеуінің әдіснамалық мәселелері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

<h3>Мазмұны

Кіріспе 3

1. Әлеуметтік психологияда шағын топтың зерттеуінің әдіснамалық мәселелері 5

2. Шағын топтың жіктелуі 10

3. Шағын топтың генезисі мен дамуы 13

Қорытынды 19

Пайдаланған әдебиеттер тізімі 21

</h3>
<h4>Кіріспе

Топтың даму деңгейі неғұрлым жоғары болса, ондағы тұлға аралық қатынастар бірлескен әлеуметтік іс-әрекеттің құндылықтары мен мазмұнына байланысты болуы соғұрлым жоғары деңгейде болады, топта лидердің пайда болуы мен орнығуы осы қарым-қатынастардың жүзеге асырылуы ретінде білінеді. Лидер - топ үшін аса референті адам, тұлға аралық қарым-қатынастардың жалпы ортанғы мүшесі.

Алайда, бұл референттіктің пайда болуының негіздері, тұлға аралық қарым-қатынастарды байланыстыратын құндылықтардың сипатына байланысты әр түрлі болады. </h4>

Зерттеу мектеп ұжымдарында лидерлердің бірнеше тип болатынын көрсетті. Бірінші типі - лидер жағдайға байланысты өзін танытады. Мысалы, оқушы сыныпта музыка викторинасын ұйымдастырып, өткізді делік. Ол көптеген музыкалық шығармаларды біледі: пианинода, аккордеонда ойнайды. Бұл арада ол өзінің дарыны мен шеберлігін керсетті. Ол - лидер. Ал басқа жағдайда ол ұжымның қатардағы мушесі болып қала береді. Екінші типі - сан алуан істерді атқару кезінде ұжымның басқа мушелеріне жан-жақты ықпал ете алатын оқушы лидер болады.

Референттілік, басқа субъектпен өзіне маңызды болатын объектіге қатынасы байланыстырылатын, ерекше субъект-объектілік қатынастардың болуы түрінде білінеді. "Маңызды басқа" жеке адамның өзі және оның айналасындағылардың барлығы бейнеленетін айна сияқты болады.

Топ мүшелерінде белгілі бір мөлшердегі референттік қасиеттер болады және бұл мән-жайлар таңдаудың бағытын, біреулердің үлкен және басқалардың төмен беделдігін түсіндіреді.

Жеке адам референттік адамдар шенберінің арқасында қоршаған әлемді өз жолдастарының кұндылықты бағыттарының призмасы арқылы қабылдау мүмкіншілігіне ғана емес, сондай-ақ өзінің айналасындағыларға қатынасын реттеу, өзін-өзі жақсырақ түсіну және бағалау мүмкіншілігіне ие болады.

Өзінің референттік шеңберімен қарым-қатынас жасау жағдайында танымдық субъект ретіндегі жеке адам - өзі маңызды деп ойлайтын параметрлері бойынша оны бағалайтын жеке адамдарды саналы немесе санадан тыс бөле отырып, сонымен қатар өзін-өзі танудың объектісі болып табылады.

Өздерін құрайтын факторларға, сондай-ақ өздерінің даму деңгейіне байланысты бір-біріне ұқсамайтын әр түрлі топтар сияқты, осы топтарға енетін жеке адамдар да өздерінің іскерлік және жеке басының қасиеттеріне, беделі мен мәртебесіне байланысты айрықшаланады. Бұл айырмашылықтар жиынтығы топтық бөліністің алаланған көрінісін білдіреді. Топқа алғаш рет түскен кез келген адам "кімнің кім" екенін білу үшін көп уақыт жұмсайды. Психологияда ұзақ педагогикалық жітік бақылауды алмастыруға мүмкіндік беретін және тәрбиешінің жұмысын жеңілдететін арнайы әдістер бар.

<h4>1. Әлеуметтік психологияда шағын топтың зерттеуінің әдіснамалық мәселелері

Адам өмірінде шағын топтардың рөлі объективтік көтерілуде, өйткені топталып шешім қабылдау кажеттілігі өсуде.

Алайда, жалған әдістемелік ұстанымдар шетел психологтарын шағын топтардың мағынасын қайта бағалауға әкелді. "Адам факторын", "Адам қатынастарын" ондаған университеттер арнайы институттар және лабораториялар зерттеді. Шағын топты психологиялық феномен ретінде қарастырды. Ғалымдардың пікірі бойынша, бұл феноменді зерттеу тұлғаның қалыптасу заңдарын ғана емес, сонымен қатар коғамның даму заңдарын да түсіндіруге мүмкіндік берді. </h4> Шағын топтардың тұтастығы, топ ішіндегі байланыстарды үзуге бағытталған күштерге қарсы әсер етуші олардың құрылымының тұрақтылығы, топтың іс-әрекетінің нәтижелілігі және оның жетекшілік үлгісімен, мөлшерден тәуелділігі, тұлғаның топтан тәуелсіз болуы, сондай-ақ тұлғааралық қатынастардың басқа мәселелері - экспериментальдық зерттеулердің тақырыбы болды және әлеуметтік психологияның арнайы бөлімін -топ динамикасын зерттеуді құрды. Қазіргі уақытта батыс психологиясында көптеген кайшылықтар бар: шағын топқа анықтама беру әлі талқылануда, сондай-ақ шағын топтың сандық параметрлері. оның төменгі және жоғары шектеулері туралы мәселе, топтық үрдістер ауқымды мәселесі. АҚШ психологтары бұл дағдарысты құбылыстарға көптеген түсініктемелер беруде: лабораториялық әлеуметтік-психологиялық эксперименттердің мәліметтері коғамдық өмірдің шынайы айғақтарына сәйкес келмейді; жеткілікті ғылыми мағлұматтары болмай тұрып тәжірибелік мәселелерді шешуге бел байлайтын зерттеушілердің кәсіби кұзырлығынын болмауы; және т. б. Алайда, батыстағы әлеуметтік-психологияның қарқынды дамуының зардаптарының негізгі себебі оның әдістемелік әлсіздігінде жатыр.

Американдық элеуметтік психологияда әр түрлі әлеуметтік психологиялық феномендерді түсінуге қажетті ортақ теориялық негіз жоқ. Әр түрлі топтағы адамдардың мінез-құлық заңдылықтары механикалық тәуелділікке тіреледі: топ "қысады", ал топтың мүшелері топ қысымына бағынады немесе бағынбайды; топ кейбір жеке адамдарға тартылады, ал баскалардан қашады немесе керісінше, оларды өз ортасынан шығарып тастайды; егер топ ішіндегі байланыстар көбейсе, онда топ жұмыла түседі, егер оның мүшелерінің саны көбейсе, онда топтық байланыстар азаяды және үзіледі. Американдық әлеуметтік психологияның өкілдері кез келген әлеуметтік топты сырттай байланысқан және өзара әрекеттесетін жеке адамдардың механикалық агрегаты ретінде көруге дайын.

Бұл кемшіліктер экспериментальдық зерттеулердің құрылысынан анық көрінеді. Әдетте зерттеу объектісі ретінде кездейсоқ адамдардың тобы пайдаланылады. Эксперимент шарттары топтың тұлғаға таза механикалық әсер етуін бақылау қарастырған.

Әлеуметтік міндеттердің қалыптасу заңдылықтары жайлы көзқарастардың эволюциясы салдарынан ұжым психологиясы пайда болды.

Ұжымның калыптасу зандылықтарын зерттеуге А. С. Макаренко үлкен үлес қосты. Ол ұжымдасудың маңызды сипаты ретінде бірлескен әлеуметтік - позитивтік іс-әрекетті қарастырды. Егер ұжым қоғамға пайдалы іс-әрекеттің міндеттерін орындайтын адамдарды біріктірсе ғана оның болуы мүмкін. А. С. Макаренко былай сипаттайды: ортақ әрекетпен, ортақ мақсатпен біріккен және басқару, тәртіп, жауапкершілік органдары бар еңбекшілердің ерікті тобы. А. С. Макаренко жасаған ұжымның даму кезеңдері:

-ұжымды қажет ететін қоғамдық маңызды мақсаттардың дамуы;

-тұлғаның дамуына сәйкес келетін атмосфераны жасау;

-арақатынастар нормалары;

-ұжым ішіндегі әрекет қоғамдағы бар үлгілерге сәйкес жасалады.

Сонымен, іс-әрекет принципі А. С. Макаренко жүйесінде, біріншіден, өзі жасаған тәрбиелеуші ұжымның психологиялық-педагогикалық жобасының орталық бөлімі, екіншіден - бұл жобаны шындыққа айналдыруды ұйымдастырудың бастауы болды. 60-жылдардағы ғылыми-техникалық алға басушылық талаптары ұжымдар өмірінің әлеуметтік-психологиялық мәселесін зерттеуге себеп болды: өндрістік, ғылыми, мектеп, әскери сондай-ақ басқа белгілі элеуметтіік сипатпен біріккен бірлестіктері. Бұл салада жұмыс істейтін авторлардың көпшілігі ұжымды шағын топтың белгілі бірі ретінде қарастырады.

Алайда, 70-жылдардың басында ұжым мағынасын әлеуметтік
тұрғыдан дұрыс түсіну өздігінен көптеген накты психологиялық
мәселелерді шеше алмайды. Ұжымдағы тұлғаралық қатынастардың
ғылыми түсініктерінің әлеуметтік-психологиялық мәселесі Әдістемелік проблемаға айналды: ұжымның тұлғаны және ұжымдардың зерттеудің ұқсас экспериментальдық әдістемелерін жасау және пайдалану қажеттілігі мойындалды. Экспериментальдык амалдардың жетіспеушілігін бәрі сезді. Зерттеушілерді топтыңдинамиканы зерттеу үрдісі кезінде санды сипаттамаларды қолдануға мүмкіндік беретін өлшеуіш әдістемелері қызықтырды.

Шағын топ эмоционалдық сипаты басым қатынастар арқылы карастырылды. Топтың басқа параметрлері байланысты болатын, арақатынастар жиілігі оның басты объективтік өлшемі болды. Қабылданған анықтамалар мыналармен айрықшаланады: бір жағынан, шағын топ сипаттары психологияланған, кеңірек әлеуметтік контекстен алынған болды, ал екінші жағынан - анықтаманың жеке "психологиялық" бөлімі топтағы үстірт қатынастар мен байланыстарды көрсетті.

Шағын топты былайша анықтау ұжымның ұқсас әлеуметтік-психологиялық концепциясын құрауға негіз бола алмады. Алайда, жеке адамдар арасындағы байланыстарды зерттеудегі бұл бағыт нақты әдістемелердің көбірек қорын жинады және американдық әріптестер жасаған ұжымды зерттеудің эксперимектальдық амалдарын қолдану мақсатымен біздің әлеуметтік психологтар соған жүгінді.

Лидер - топ мүшелерінің мақсаттарын қамтитын және топтық іс-әрекеттің сипаты мен бағытын аныктайтын жауапты шешімдерді қабылдауға құқықты екенін топтың қалған барлық мүшелері мойындаған тұлға. Сонымен неғұрлым беделді тұлға бола отырып, лидер бірлескен іс-әрекетті ұйымдастыруда және топтағы ара-қатынастарды реттеуде шынайы басты рөлді атқарады. Топта, әдетте жетекшілік міндетін өзіне алатын бір адам болады. Топтың барлық іс-әрекетінің ресми ұйымдастырылуымен және оны басқарумен айналысатын жетекшіге қарағанда, лидер - басым болу-бағыну тұрғысынан қарағандағы топта қалыптасатын психологиялық қатынастардың нәтижесінде кенеттен болуы мүмкін. Лидер топтың ресми жетекшісі болуы да, болмауы да пайда болады. Бір адамның өзі жетекші мен өзі лидер болуы тиімді болып табылады. Лидер топты ұйымдастыруға және басшылық етуге сайланады, не ұсынылады. Лидер әдетте топтың іс-әрекеті жайлы, оның құрамы мен мүмкіндіктері жайлы мейлінше хабардар болады. Ол топ мүшелерімен қатынаста өзін еркін сенімді ұстайды. Психологиялық зерттеулерде лидердің мынадай қызмет атқаратындығы айқындалаған:

а) ол топ алға қойған мақсатқа жетудің жолдары мен құралдарын жоспарлайды;

ә) топ мүшелері арасында атқарылатын іске жауапты адамдарды белгілейді;

б) егер топтың алдына маңызды істер қойылған болса және бұл топ өндірістік еңбек ұжымында болса, белгілі бір топтық атмосфера орнатады;

в) топ мүшелерінің қоғамдық белсенділігін дамытады.

Лидерлікті топтық құбылыс ретінде қарастыру керек: лидер жалғыз өзі болуы мүмкін емес, ол әрқашанда топтық элементі ретінде болады.

Шетелдік психологияда лидерлік теориялардың көптеген түрі бар, олардың ішіндегі ең танымалысы болып - ерекшеліктер теориясы мен лидерлік жагдай теориясы саналады. Ерекшеліктер теориясының мәні мынада: кез келген адам лидер бола алмайды, белгілі бір тұлғалық қасиеттері немесе психологиялык ерекшеліктері бар адам ғана бола алады (ынталылық, жігерлік, сенімділік, шешендік және т. б. ) . Жағдай теориясы лидерлікті - жағдай нәтижесі деп санайды. Әр түрлі нақты жағдайларда топтың басқалардан басым, ең болмағанда бір қасиеті бойынша, жекелеген мүшелері дараланып тұрады, бірақ дәл осы қасиет нақты жағдайда қажет болғандықтан бойында осы қасиеті бар адам лидер болады. Бұл көзқарастардың негізгі қателіп: лидерлік әлеуметтік-психологиялық феномен ретінде адам мен заттық іс-әрекеттің мән-жайлары арасындағы ара-қатынастың нәтижесінде пайда болатынын жете бағаламаған.

Топтын даму деңгейі неғұрлым жоғары болса, ондағы тұлғааралық катынастар бірлескен әлеуметтік іс-әрекеттің құндылықтары мен мазмұнына байланысты болуы соғұрлым жоғары деңгейде болады, топта лидердің пайда болуы мен орнығуы осы қарым-қатынастардың жүзеге асырылуы ретінде білінеді. Лидер - топ үшін аса референта адам, тұлғааралық қарым-қатынастардың жалпы ортанғы мүшесі.

Алайда, бұл референтгіліктің пайда болуының негіздері, тұлғааралык қарым-қатынастарды байланыстыратын құндылықтардың байланысты әр түрлі болады.

<h4>2. Шағын топтың жіктелуі

Психологтар жасаған эксперименттер жауапкершілік арту сипаты топтың даму деңгейіне байланысты болатынын көрсетті. Ұжымдағы жауапкершілік арту актілері көбінше объективтік сипатта болады. Ұжымның әрбір мүшесінің ортақ іске қосқан үлесі, бірлескен іс-әрекеттің табысты немесе табыссыз болуына қарамастан дұрыс бағаланады. Ұжым деңгейіне жетпеген топтарда қарама-қарсы көрініс байқалды: бірлескен іс-әрекет табысқа жетсе - әрбір сыналушы өзінің үлесін атап көрсетуге тырысты, ал табыссыз болған кезде - кінәсін басқаларға аударуға дайын болды, немесе тіпті болмаса "объективтік жағдайларға". Мұндай топтағы жауапкершілік арту субъектінің жеке психологиялық ерекшеліктері бойынша жасалған деп айтуға болады. Бұл - батыс психологтары экспериментальды тұрғыдан анықтаған, барлық топтарға таратқан, олардың даму деңгейінен тәуелсіз болатын заңдылықтар мен байланыстардың ықпалы білінетін сала. </h4>

Шынайы орындалатын және әлеуметтік тұрғыдан бағаланатын іс-әрекеттің табысты немесе табыссыз болуына жауапкершіліктің дұрыс бөлінбеуі топта келіспеушіліктер туғызады. Іс-әрекетке қатынасушылардың барлығы ортақ іске косқан өз үлестерін объективті түрде мөлшерлей алмайтындықтан, олардың бағалаулары анық субъективтік сипатта болады. Ұжымның адамгершілік күші субъективизмнің дамуына кедергі жасайды және ұжымның барлық мүшелері қабылдаған, адамгершілік нормаларына байланысты оның мүшелерінін келісімде болу шарттарын қалыптастыруға ықпал етеді. Нағыз ұжымдарда сәтсіздіктер болса - әрбір жеке адам алдымен, өз-өзін тергейді: ол ортақ мақсатқа жету үшін барлық мүмкіншіліктерін пайдаланды және кінәлі болса - жауапкершіліктен бас тартпайды. Егер ұжым өз мақсаттарына жетсе, онда оның мүшелері жетістікті тек өздеріне ғана таңуға ұмтылмайды, олар жеткен жетістіктер ұжым күшінің жемісі екенін анық түсінеді.

Топтарды өлшемі бойынша былайша бөлу кең таралған:

- үлкен;

- шағын топтар.

Үлкен топтар шынайы және шартты болып бөлінуі мүмкін.

Шынайы топтар дегеніміз - белгілі бір іс-әрекетке түсетін күрделі түрде ұйымдасқан адамдар тобы (мектеп ұжымы, зауыт ұжымы және т. б. ) .

Шартты топтар бір-бірімен тікелей не жанама объективтік арақатынас жасамайтын субъектілерден тұрады. Олардың әлеуметтік және психологиялық сипаттамалары ортақ болады (ұлттық, жас шамасы, жыныстық және т. б. ) .

Үлкен шартты топтарды зерттеу олардың мүшелерінің дамуын болжауға және оларға қатысты өзінің стратегиясын жасауға мүмкіндік береді.

Шағын топтар бұл - ортақ мақсаттармен немесе міндеттермен біріктірілген, әрқашанда тікелей қатынас жасайтын жеке адамдар. Ішкі құрылысының қарапайымдылығы шағын топтың ерекшелігі болып табылады.

Шағын топта, әдетте, беделді лидер немесе беделді жетекші болады. Топ мүшелерінің арақатынасын реттеуші ұйымның сипаттамасына байланысты топтарды бөле отырып ресми ұйым топтың құрылымының сырттан берілетінін болжайды, ал топтың ресми емес ұйымын адамдардың психологиялық арақатынасы қалыптастыратын ішкі құрылымдық ерекшеліктер реттейді. Бұл топтарды мынау сипаттайды: топтардағы арақатынастар топтық іс-әрекеттің мазмұнына байланысты болмай, симпатия - антипатияның тікелей қатынастарына ғана байланысты болады. Мұндай бірлестіктер әдетте ерікті уақытша болып, көзқарастардың ұқсастығымен айқындалады (экскурсия, лабораториялық зерттеуге қатысушы адамдар тобы, емтихан тапсырушы талапкерлер), Қоғам мұндай бірлестіктердің тіршілік етуіне рұқсат бергендіктен, мұндай топтарға ресми жақтардың болуы мүмкін.

Зерттеушінің алдына қойылған міндеттер бойынша, шағын топтарды былайша бөлуге болады:

Топ мүшелерінің арасындағы қатынастардың жақындық дәрежесіне байланысты:

-бірінші (жанұя, жақын достар) және екінші (оқулық, өндірістік байланыстар) ;

Топқа қатынасушылардың құқықтарына байланысты:

-бірдей (топтың барлық мүшелерінің құқықтары тең болады) және бірдей емес (құқықтар мен міндеттердің белгілі бір иерархиясы болады) ;

Жеке адам үшін топтың құндылығына байланысты:

-мүшелік топтарға (топтағы көзқарастарды, қатынастарды қаламаса да жеке адам белгілі бір жағдайларға ғана байланысты қатысады) және референттік топтар жеке адам үшін эталон мінез-құлық үлгісі болатын. Шетел зерттеушілері шағын топқа ерекше назар аударған. М. Г. Ярошевский бұл қызығушылықтың бастауы деп адам іс әрекеттерінің бөлінуінің күшеюі салдарынан жалпы коғам өмірінің күрделенуі, қоғамдық ағзаның күрделенуін біледі.

<h4>3. Шағын топтың генезисі мен дамуы

Тәрбиелеу объектісі ретінде әдетте жеке баладан гөрі, әр түрлі сипаттар бойынша біріктірілген балалардың әр түрлі топтары қарастырылады. Адам тұлға ретінде топта қалыптасады, топ ішіндегі қатынастарды тікелей көрсететін амалданған көрсеткіш. Тұлға үшін топтың маңыздылығы мынада: топ - белгілі бір әрекеттер жүйесі. Топтың өзі белгілі бір әрекет түрінің субъектісі болады және сол арқылы қоғамдық қатынастардың жүйесіне енеді.

Топ ұғымының шығуы күрделі. Европада бұл сөз XVII ғасырдың аяғынан кейін пайда болды. Дәл осы кезде француз суретшілері Италиядан техникалық терминді отанына "әкелді".

Қазіргі уақытта бұл "техникалық" ағым толығымен ысырылып, топ ұғымы психологияда берік бекітілді. Алайда, бұл құбылыстың күрделілігі мен бір мағыналы болуы соншалықты, оған бір мағыналы анықтаманы ешкім бермеді, сипаттардың бірқатарын атаумен шектелді. Топты төмендегідей сипаттап жеке адамдардың жиналысы құрайды деп санады: </h4>

а) бірімен бірі жиі арақатынас жасайтын;

ә) өздерін бір топтың мүшелері деп санайтын;

б) өздерінің қызығушылықтары бойынша жалпы нормаларды бөлісетін; в) рөлдер бөлісінің бірдей жүйесіне қатысатын;

г) бірдей объектілер мен және идеалдармен өзін теңестіретін;

д) топты қанағаттанудың кайнар бұлағы ретінде қабылдайтын;

е) кооперативтің өзара байланыста болатын;

ж) өздерін біртұтас сезінетін;

з) өздеріне қатысты іс-әрекеттерді реттейтін.

Бұл тізімнің кеңеюі мүмкін және бұл параметрлер саны шексіздікке ұмтылады. Топқа неғұрлым қатаң психологиялық анықтама беру жайлы айтатын болсақ, онда белгілі бір сипаттамалар негізінде әлеуметтік біртұтастықтан бөлініп шығатын шамасы шектелген бұл жалпыламалык болып табылады.

Топтық дамудың генезисінің айқын деңгейлерін сипаттайтын төмендегідей 5 шектік принциптер бөлініп шығады.

1. Байланыстың көтеріңкі деңгейі және тұлғааралық қатынастарды байланыстыратын іс-әрекет факторларының көтеріңкі
әлеуметтік құндылығы - бұл ұжым (мәселен жұмысшылар
бригадасы) .

2. Егер топта қажетті бірлескен іс-әрекет болса, тұлғааралык
қатынастарды байланыстыруы мүмкін болатын көтеріңкі әлеуметтік
факторлар болған кездегі байланыстырудың төменгі деңгейі - бұл
әлеуметтік ассоциация (мэселен, студенттердің достық серіктестері) .

Бірлескен іс-әрекеттің болмауынан - бұл диффузиялық топ (мәселен, автобус жолаушыларынемесе жалпы палатадағы аурулар) .
Көтеріңкі асоциалдық байланыстырушылар факторларкезіндегі қандай да бір бірлескен іс-әрекеттің түлғааралық карым-қатынастарының байланысуының төменгі дәрежесі - бұл асоциалдықассоциация (мәселен, бұзақы жасөспірімдер тобы) .
Іс-әрекет арқылы байланысудың көтеріңкі деңгейі жәнебайланыстырушы факторлардың көтеріңкі коғамға қарсы реакциялықсипаты - бұл корпорация (мәселен, мафия) .

Әр түрлі зерттеулерден топтың шектік өлшемін білдіретін әр түрлі сандарды көруге болады. Бұл мәселеге әрекеттік жанамалау теориясы тұрғысынан қарау - бұл іс-әрекеттің сәтті шешілуіне қажетті адамдар санына байланысты топтың өлшемін анықтауға мүмкіндік береді. Нағыз ұжымдағы топ өлшемі анықтаушы сипатта болмайды және топтық әрекеттің мазмұнына тікелей байланысты болады. Топтың даму деңгейі төмен болған сайын, оның тұрақтылығына қажетті оның мүшелерінің санының мағынасы артады. Қолайлы топ болып оның өлшемінің өсуіне немесе төмендеуіне байланысты емес, оның даму деңгейінің көтерілуіне байланысты калыптасады.

Топтардың өмір сүруінің уақыт аспектілерін қарастыра отырып, топ ішіндегі құрылымдардың келісімділігін, тәртібін, олардың бір қалыптылығы мен қызмет етуге бейімділігін қамтамасыз ететін интегративтік үрдістерге тоқталған жөн. Интегративтік ерекшеліктердің болмауы, кез келген адамдар бірлестігін кұлдырауға әкеледі. Топтың даму мәселесінің шеңберінде интеграция бүл жүйенін тыныштық, тепе-теңдік сәті ретінде қарастырылуы мүмкін. Осының нэтижесінде, біріншіден, оның өзгерістерінің нәтижелері белгіленеді және бекітіледі, ал екіншіден - тіршілігінің алдыңғы кезеңдеріне бейімделеді. Интегративтік үрдістердің айырмашылығы мынада: әдеттегі жағдайларда олардын, тобы күнделікті қызметінде "жасырын" болады және кездейсоқ кедергілерден өту кезінде ғана өзінің қатынасының анық сипаттарын кереді. Тұлғаның топтағы интеграциясының нәтижесі болып, тұлғаның қарым-қатынас және іс-әрекет кезінде басқа топ мүшелерімен үйлесімділігі саналады. Топ аралығының мәселесі кеп жақты. Ұжымдағы әртүрлі аралық үрдістер топтың даму деңгейіне байланысты болады. Ұжымның аралығы және оның басқа топ түрлерінен айырмашылығын камтамасыз ететін алғашқы психологиялык феномен болып - ұжымдық өзін-өзі анықтау болып саналады.

Топтағы тұлғааралық белдерді анықтаудың танымал әдістерінің бірі болып - Джекоб Морено (1892-1974) ұсынған, социометрия саналады. Д. Морено теориясына сәйкес барлық келіспеушіліктер, күштеулер, соның ішінде әлеуметті де, шағын және өте үлкен құрылымдардың сәйкес келмеуінің салдарынан болады. Оның пікірі бойынша, тұлғаның адамдарға психологиялық қатысын білдіретін симпатиялар мен антипатиялар жүйесінің жеке адамға берілген өте үлкен құрылымының шеңберіне көбінесе сыймай қалатынын осы сәйкессіздік көрсетеді. Енді шағын және үлкен құрылымдарды сәйкестендіру міндеті пайда болады. Дәл осы мақсатта қандай орын ауыстырулар кажет екенін білу үшін симпатиялар мен антипатияларды анықтайтын социометриялық әдістеме қолданылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.