Шығыс Қазақстан экономиклық ауданының әлеуметтік – экономикалық сипаттамасы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе 6
1 Шығыс Қазақстан экономиклық ауданының әлеуметтік – экономикалық 8
сипаттамасы 8
1.1 Шығыс Қазақстанның әлеуметтік – экономикалық географиялық орны 8
1.2 Шығыс Қазақстан экономикалық ауданының халқы, демографиялық 10
сипаты 10
1.3 Шығыс Қазақстан экономикалық ауданының өндіруші және өңдеуші 12
өнеркәсіптері 12
2 Қазіргі күндегі Шығыс Қазақстан экономикалық ауданы 25
2.1 Шығыс Қазақстан экономикалық ауданының экологиялық хал – 25
ахуалы 25
2.2 Су басқан аймақтар және оларды қалпына келтіру іс–шаралары 29
Шығыс Қазақстанды су алуы 29
Қорытынды 36
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 37
Қосымша 38

Кіріспе

Шығыс Қазақстан облысы 1932 жылы құрылған және республиканың шығысында
орналасқан (1997 жылғы 23 мамырдағы № 3528 Қазақстан Республикасы
Президентінің Жарлығымен облыс құрамына таратылған Семей облысының
территориясы қосылды). Облыс территориясы 283,3 мың шаршы км. Облыс
халқының саны 2002 жылдың басында 1660,6 мың адамнан астам болды, соның
ішінде қалада - 951,6 мыңнан астам, ауылда - 709 мың шамасында адам
тұрады. Облыс орталығы - Өскемен, 1720 жылы негізі қаланған. Өскеменнен
Астанаға дейінгі қашықтық - 1084 шақырым, Алматыға дейін - 1100 шақырым.
Облыста 15 ауылдық аудан, 10 қала, 5 облыстық, 5 қалалық маңыздылығы бар
қалалар, 27 кент, 228 ауылдық аймақ және 857 кент бар. Облыстың ұлттық
құрамы мынандай: қазақтар - 49 % астам, орыстар - 44% астам, басқа ұлттар
- шамамен 5,5%. Шығыс Қазақстан экономикалық ауданы Ресеймен, Солтүстік
Қазақстан экономикалық ауданымен, Орталық және Оңтүстік Қазақстан
экономикалық аудандарымен шектеседі.
Шығыс Қазақстан Алтай тауы мен Сарыарқаның шығыс бөлігі қамти отырып,
Ертістің жоғарғы ағысы алабына орналасқан.
Шығыс Қазақстан экономикалық ауданның территориясына Кенді Алтай деп
аталатын Алтай тауының оңтүстік тізбектері енеді. Ал ауданның оңтүстік-
шығыс бөлігінде Тарбағатай және Сауыр тау жоталары орналасқан. Оңтүстік
Алтай мен Сауыр-Тарбағатай тау жүйелерінің аралығында Зайсан ойысында
орналасқан. Ал жазықтық жерлер көбінесе аудан территориясының солтүстік-
батыс жағында кездеседі. Бұл экономикалық аудан мырыш, қорғасын, мыс сирек
кездесетін металдар, алтын күміс молибден ресурстарына өте бай болып
келеді. әсіресе Кенді Алтын және Калба жоталарының жер қойнауында көмір,
жанғыш тақтатастар, ас тұздары және құрылыс материалдары көптеп кездеседі.
Шығыс Қазақстан экономикалық ауданнының климатына келсек, тым
континеттік тип үстемдік етіп оңтүстік-шығысқа қарай климат ықпал етеді.
Қыс маусымы өте суық болып, таулы жерлерге қар қалың түседі. Қаңтар айының
орташа температурасы жазықтық жерлерде -16 -19°С, ал таулы аймақтарда
-26°С-қа жетіп, қыстыгүні кейбір аязды күндерде абсолюттік минимум 53° С
төмендейді. Жауын-шашын өте әркелкі түседі яғни батыстағы жазықтық
жерлерге жылына 150-300мм ылғал түседі, тау бөктерлеріне 350-40мм, ал биік
таулы аймақтарға 1000-1500 мм жауын-шашын түседі.
Шығыс Қазақстан халқы тығыз қоныстанған экономикалық ауданның бірі,
халықтың орташа тығыздығы 1 км² жерге 6 адамнан асады. Халықтың негізгі
бөлігі ауданның солтүстік-батыс бөлігі мен Кені Алтайдың тау бөліктерінде
тығыз орналасқан. өскемен аймағанда халықтың тығыздығы 60 адамға жетсе, ал
Сарыарқаға ұласатын жазықты аймақтарда 4-5 адам, ал шөлі жерлерде 1 адамнан
келеді. Жалпы халықтың 55 пайызынан астамы қалалы жерлерде тұрса, ұлттық
құрамында қазақтар мен орыстар басым. Қазақтардың көпшілігі Ертіс өзенінің
жағалауында қоныстанған. Бұл эконмикалық ауданның ең ірі қалалары -
Өскемен, Семей, Аягөз, Зырян, Риддер.
Ауданның жазықтық бөлігінде қоңыр, қара және сұр топырақтар тараған,
ал өсімдіктерден далалық және шөлейттік өсімдік түрлері қалыптасқан. Биік
тауларда өсімдік пен топырақ жамылғылары биіктік белдеулері бойынша
орналысқан. Тау етектеріндегі қара және қоңыр топырақтар ауыл шаруашылығы
үшін игеріліп, егістік пен мал жайылымдарына пайданылады.

1 Шығыс Қазақстан экономиклық ауданының әлеуметтік – экономикалық

сипаттамасы

1.1 Шығыс Қазақстанның әлеуметтік – экономикалық географиялық орны

Бұл экономикалық ауданның құрамына Шығыс Қазақстан облысы жатады.
Жердің көлемі 276,9 мың км² , халқы 1 млн 717 мың адам. Шығыс Қазақстан
Ертіс өзеннің жоғарғы ағысында Қытай Халық Республикасымен шекаралас
орналасқан, жер көлемі жағынан республикадағы ең кіші аудан. Оның үлесі
республика территориясының 10 пайызын ал жалпы 12 пайызын алады. Шығыс
Қазақстан экономикалық ауданы Ресеймен, Солтүстік Қазақстан экономикалық
ауданымен, Орталық және Оңтүстік Қазақстан экономикалық аудандармен
шектеседі.
Шығыс Қазақстан экономикалық ауданының климатына келсек, тым
континенттік тип үстемдік етіп, оңтүстік-шығысқа қарай климат құрғақтана
түседі, ал тау етектері мен тау бөктерлерінде ылғалды климат ықпал етеді.
Қыс маусымы өте суық болып, таулы жерлерге қар қалың түседі. Қаңтар айының
орташа температурасы жазықтық жерлерде -16 -19ºС, алтаулы аймақтарда -26º С-
қа жетіп, қыстыгүні кейбір аязды күндерде күндерде абсолюттік минимум 53ºС
төмендейді. Жазғы маусым өте ыстық, ауданның батыс бөлігі өте қуаң, құрғақ
болып келеді. Шілде айының орташа температурасы +19 +20ºС, ал оңтүстігі
+23 +24ºС, ал ауданның батысында кейбір күндері температура 40ºС-қа
жоғарлайды. Жауын –шашаын өте әркелкі түседі яғни батыстаға жазықтық
жерлерге жылына 150-300 мм ылғал түседі, тау бөктерлеріне 350-40мм, ал биік
таулы аймақтарға 1000-1500 мм жауын-шашан түседі.
Шығыс Қазақстанның шаруашылық жағынан дамуында Кенді Алтай үлкен орын
алады. Алтай тауларының қазастандық бөлігінде күміс балқыту өнеркәсібі
дамыған.
Кеңес Өкіметінің тұсында Шығыс Қазақстан республиканың ең негізгі
өнеркәсіпті ауданының біріне айналып, экономикасының дамуында басты рольді
түсті металлургия атқарды. Шығыс Қазақстандағы полиметалл рудасының
құрамында әртүрлі қосындылар табылып, олар жеке-жеке завотарда қорытып
алынды. Мұндағы түсті металлургияның ең ірі кәсіпорындары Өскемен қорғасын-
мырыш комбинаты, Лениногор полиметалл және Зырян қорғасын комбинаты.
Өскемен қорғасын-мырыш комбинатына шикізаттар Глубокое және Текелі кен
орындарынан тасмалданып, олардан қорғасын, мырыш, алтын, күміс бөлініп
алынады. Бұл комбинаттың Өскеменде салынуына бірнеше факторлар әсер еткен.
Атап айтқанда, арзан энергия жеткізіп беретін Өскемен ГЭС-і бар, байланыс
жлодеры жақсы қалыптасқан.
Лениногор полиметалл комбинатында Лениногор полиметалдарын өңдеп, одан
тазартылған қорғасын мен мырыш алынады.
Зырян қорғасын комбинатында металлургиялық процестер жүргізілмейді,
бірақ ол өндірілген қорғасын-мырыш комбинаттарын басқа кәсіпорындарға
жіберіп отырады.
Шығыс Қазақстанда машина жасау және металл өңдеу өнеркәсібі де жақсы
дамыған. өскемендегі конденсатор заводы электротехникалық бұйымдармен
бірге, темір жол және құрылыс, ауыл шаруашылығы мен медицина саласы үшін
керекті құрал-саймандар шығарады.
Өнеркәсіп және тұрғын үй құрылысының ұлғаюына байланысты жергілікті
шикізатты пайдаланып жұмыс істейтін құрылыс индустриясы қалыптасты. Аудан
территориясында көптеген кірпіш завотары салынды. Өскемен мен Семей
қалаларының маңында әктасты пайдаланатын ірі цемент завотары жұмыс істейді.
Соңғы жылдары темір бетон бұымдары ірі қабырға белоктары, бетон құбырлар
жасайтын бірнеше заводтар салынған.
Шығыс Қазақстанда орман және ағаш өңдеу өнеркәсібі жақсы дамыған.
Өскеменде республикадағы ең ірі мебель фабрикасы жұмыс істейді. Жеңіл
өнеркәсіптің барлық ең ірі кәсіпорындары соның ішінде сырттан әкеінетін
шикізатты пайдаланып жұмыс істейтін мақта иіру, шұлық-трикотаж фабрикалары
Семейде орналасқан.
Шығыс Қазақстандағы ауыл шаруашылығының маманданған саласы - мал
шаруашылығы. Соның ішінде етті – жүнді бағындағы қой шаруашылығы дамыған.
Таулы аймақтарда жылқы, ірі қара мал және бал ара шаруашылығы, марал
шаруашылығы қалыптасқан. Егіндік шаруашылығынан астық, техникалық дақылдар
өсірумен қатар, қала маңындағы елді мекендерде картоп, көкөніс өнімдері
өсіріледі.
Көлік кешені ішінде Ертіс өзенінің рөлі ерекше. Автомобиль жолы
ауданының Өскемен, Семей сияқты ірі қалаларын Қрағанды, Алматы қалаларымен
байланыстырды. Ал әуе қатынасы арқылы Мәскеу, Ташкент, Алматы және
Новосибирск қалаларымен байланыс жасады.

1.2 Шығыс Қазақстан экономикалық ауданының халқы, демографиялық

сипаты

Халқының саны бойынша ШҚО еліміздегі соңғы орында, еліміздің 11% халқы
тұрады, саны 1 млн 442 мың адам. Облыс халқының 59% 10 қала мен 26 кентте
тұрады. Облыстағы халықтың орташа тығыздығы 1 шаршы шақырымға шаққанда 5,1
адамнан келеді. Ұлттық құрамы: қазақтар мен орыстар, украиндер, немістер,
кәрістер мен басқа ұлттар. Жалпы халқының 92,7%-і экономикалық белсенді
халық, жұмыссыздар – 7,3%.
Шығыс Қазақстан облысы 1932 жылы құрылған және республиканың шығысында
орналасқан (1997 жылғы 23-мамырдағы №3528 Қазақстан Республикасы
Президентінің Жарлығымен облыс құрамына таратылған Семей облысының
территориясы қосылды). Облыс территориясы 283,3 мың шаршы км. Облыс
халқының саны 2002 жылдың басында 1660,6 мың адамнан астам болды, соның
ішінде қалада - 951,6 мыңнан астам, ауылда - 709 мың шамасында адам тұрады.
Облыс орталығы - Өскемен, 1720 жылы негізі қаланған. Өскеменнен Астанаға
дейінгі қашықтық - 1084 шақырым, Алматыға дейін - 1100 шақырым. Облыста 15
ауылдық аудан, 10 қала, 5 облыстық, 5 қалалық маңыздылығы бар қалалар, 27
кент, 228 ауылдық аймақ және 857 кент бар. Халық Шығыс Қазақстан
территориясында өте ертеде қоныс тепкен. Алтайда, Зайсан қазаншұңқырында,
Сауыр мен Тарбағатайдың беткейлерінде күні бүгінге дейін сақталған ежелгі
кен орындарының іздері, суару каналдары, бекіністер мен елді мекенділердің
қираған орындары – осының айғағы. Алайда ХУ ғасырдың басында жоғарғы Ертіс
алабын жоңғарлар жаулап алып, қазақтарды батысқа, Сарыарқаға қарай
ығыстырды. Бірақ ХУІІІ ғасырдың ортасынан былай, Жоңғар хандығы
талқандалғаннан кейін, Орта Жүздің қазақтары қайтадан Ертіс аңғарына, Алтай
мен Тарбағатай бөктерлеріне қоныс аудара басайды.
ХVІІІ ғасырдың басында-ақ жоңғарларды талқандаудан бұрын-ақ Шығыс
Қазақстанға орыстар келе бастады. Осы кезде күшейтілген Ертіс шебі құрылды.
Бұл шептің бойында бекіністермен қатар, казактардың станциялары пайда
болған. Олар әсіресе Ертістің оң жағасында көп болады. Алайда Шығыс
Қазақстанға Ресейден шаруалардың жаппай көшіп келуі ХІХ ғасырдың аяғында
Ұлы Сібір темір жол магистралін салудан кейін күшейе түсті. Оның үстіне,
көшіп келушілердің басым бөлігі Ертіс аңғары мен оның оң саласына, сондай-
ақ Белағаш даласына қоныстанады. ХХ ғасырдың басында Ертістің сол
жағасында, негізінен Қалба жотасы мен Тарбағатайдың бөктерінде орыс
шаруаларының қоныстары пайда болады. Оңтүстік Алтайдың адам жете

1-сурет
Қазақстан картасындағы Шығыс Қазақстан

алмайтын және Сарыарқаның шөлді аудандарын шаруалардың қоныстануы
айтарлықтай болмады. Жоғарыда айтылғандай, Шығыс Қазақстанның әр түрлі
бөліктерінде халықтың орналасу тығыздығында елеулі айырмашылықтардың болуы
оындай жағдайларға байланысты.
Шығыс Қазақстан халқының саны және территориясының үлкендігі жөнінен
республикадағы экономикалық аудандардың ішінде соңғы – бесінші орынды
алады. Мұнда Қазақстан халқының 11%-дайы тұрады. Бірақ халықтың орташа
орналасу тығыздығы бүкіл республикадағы көрсеткіштен жоғары – 1 шаршы
шақырымға 6,3 адамнан келеді. Аудандағы аса маңызды өнеркәсіп
орталықтарының бәрі дерлік орналасқан. Кенді Алтайдың солтүстік-батыс
бөктері мен аңғарларында халық айтарлықтай жиі қоныстанған. Климат
жағдайлары егіншілік жүргізуге қолайлы әрі қара топырақты Белағаш даласына
да халық жиі қоныстанған. Ауданның мұдай халық жиі қоныстанған
аймақтарындағы ауылдар да үлкен болып келеді. Олар көбіне тау аралығындағы
қазаншұңқырлар мен өзен аңғарларына, кейде суайрықтарына орналасады.
Алтайдың биік таулы бөліктері мен Сарыарқаның Түркістан-Сібір темір
жолынан батысқа қарай халық сирек қоныстанған. Мұда ұсақ, көп жағдайда мал
фермаларының маңына орналасқан маусымдық елді мекендер басым. Қалба жотасы
мен Оңтүстік Алтайдың тау бөктерлері, Тарбағатайдың беткейлері мен Зайсан
қазаншұңқыры халықтың орналасу тығыздығы жөнінен біршама ілгері орында тұр.
Революциядан кейінгі жылдары Шығыс Қазақстанда қала халқының үлес
салмағы күшті өсті. Бірақ ол аудандағы бүкіл халықтың жартысын ғана
құрайды. Қала халқының үлес салмағы жөнінен ол Батыс және Солтүстік
Қазақстанмен қарайлас деуге болады. Қала халқының үлес салмағы ауданның
шығыс, неғұрлым өнеркәсіпті таулы бөлігінде едәуір жоғары. Мұнда Кенді
Алтайдың бөктерлері мен тау аралығындағы қазаншұңқырларда пайдалы
қазбаларды өндіретін жерлерде, кеніштерде, байыту фабрикалары мен
металлургия зауыттарында көптеген шағын қалалар мен қала үлгісіндегі
қоныстар өсіп шықты.
Облыстың ұлттық құрамы мынандай: қазақтар - 49 % астам, орыстар - 44%
астам, басқа ұлттар - шамамен 5,5%. Шығыс Қазақстан халық тығыз
қоныстанған экономикалық ауданның бірі, халықтың орташа тығыздығы 1 км 2
жерге 6 адамнан асады. Халықтың негізгі бөлігі ауданның солтүстік-батыс
бөлігі мен Кенді Алтайдың тау бөктерлерінде тығыз орналасқан. Өскемен
аймағында халықтың тығыздығы 60 адамға жетсе, ал Сарыарқаға ұласатын
жазықты аймақтарда 4-5 адам, ал шөлді жерлерде 1 адамнан келеді. Жалпы
халықтың 55 пайызынан астамы қалалы жерлерде тұрса, ұлттық құрамында
қазақтар мен орыстар басым. Қазақтардың көпшілігі Ертіс өзенінің
жағалауында қоныстанған. Бұл экономикалық ауданның ең ірі қалалары-
Өскемен, Семей, Аягөз, Зирен, Лениногор.

1.3 Шығыс Қазақстан экономикалық ауданының өндіруші және өңдеуші

өнеркәсіптері

Ауданның қазіргі шаруашылығының негігі мамандануы – ауыр өнеркәсіптің
барлық аса маңызды салаларының дамуы мен орналасқан Кенді Алтайға тығыз
байланысты.
XIX ғасырдың аяғынан бастап Шығыс Қазақстанда кен өнеркәсібімен қатар
ұқсатушы өнеркәсіп, негізінен алғанда, оның ұн тартатын және жүн жуатын
салалары дамыған. әр жерде шарап ашытытын, сыра қайнататан, май шығаратын
және сабын қайнататын зауыттар, былғары, қой терісінен ішік, тон тігетін
шағын фабрикалар пайда болды. Кен өнеркәсібі секілді, ұқсатушы өнеркәсіптің
өнімдері де Ертіс арқылы басқа аудандарға шығарылды, өйткені 1930 жылға
дейін бұл ауданда темір жол болған жоқ.

2-сурет
Шығыс Қазақстан экономикалық ауданы

Соғысқа дейінгі және соғыстан кейінгі жылдары Шығыс Қазақстан
республикасның көп салалы ауыл шаруашылығы барынша дамыған өнеркәсіпті
аудандарының біріне айналды. Мұнда темір жол мен автомобиль жолдарының
салынуы, оның аса бағалы қазба байлықтары мен су энергитикасы байлықтарын
жан-жақты пайдалану, сондай-ақ құнарлы жерлерді дәнді және техникалық
дақылдар егістігін және мал шаруашылығын дамыту үшін жайлымдар ретінде
игеру Шығыс Қзақстанның экономикасын жедел дамытуда шешуші рөл атқарды.
Кенді Алтай Шығыс Қазақстан Экономикасының даму тарихында көрнекті орын
алады. Ол игерлу уақыты жөнінен бүкіл Қазақстандағы алғашқы кенді аудан
болып табылыды, өйткені түсті металдардың кейбір кен орындары мұнда XVIII
ғасырдың 20-жылдарында-ақ Ертісте орыс бекіністері – Семей мен Өскеменнің
негізі қаланғаннан кейін көп ұзамай ашылып, игеріле бастады. Атайдың
Қазақстандағы бөлігінің кеніштері ұзақ уақыт бойы Ресейге күміс беретін
басты орын бүкіл Алтайдың күміс қорыту өнеркәсібінің негізгі шикізат базасы
болды. Бұл күмістен тенге жасайтын еді. Тіпті XIX ғасырдың өзінде бір ғана
Зырян кен орынының кеніштері Алтай қорытытын күмістің 75%-дайын беретін.
Қазақстандық Алтай минералдық ресурстар қорының молдығы жағынан
республикамызда бірінші орын алады. 1730-1832 жж. аралығында қазақстандық
Алтайдан Березов, Николаев, Риддер, Зырян, Белоусов және т.б. кен орындары
ашылды. Осыдан кейін елімізде түсті металлургия өнеркәсібі дами түсті.
Қазақстандық Алтайда полиметалдан басқа Au,Ag,Cd,Fe,S,Mo,Bi,In,Ta,Se,Tl,Hg
т.б. көптеген металдар кездеседі. Оңтүстік Алтай мен Қалба жотасында
қалайы, вольфрам, ваннадий кен орындары орналасқан. Алтын өндіру бойынша
аты әйгілі Бақыршық, Октябрь, Бөке кен орындарын атауға болады.
Қазақстандық Алтайда республикамыздың басқа аудандарымен салыстырғанда
минералдық отын түрлері аз кездеседі. Тас көмір және тақтатас кен орындары
Зайсан маңындағы Кендірлік (1,6 млрд т), Семей полигоны аумағындағы
Қаражырады (1,5 млрд т) орналасқан. Жалпы алғанда көмірдің 250 млн тоннасы
ғана барланып, пайдалануда. Алтайда темір рудалары Холзун (680,2 млн.т)
және Родионов (58 млн т) кендерінде зерттелген. Шығыс Қазақстан облысы
қорғасын және мырыш рудаларының қоры бойынша Орталық Қазақстаннан кейінгі
екінші орын алады. Мұнда Кенді Алтайдың колчеданды-полиметалл типіндегі кен
орындары кездеседі. Оған жататындар: Риддер, Сокольный, Тишин,
Новолениноогор, Зырян, Малеев, Чекмарь, Громов, Николаев, Ертіс, Белоусов,
Новоберезовск, Артемьев кен орындары. Кенді Алтай аумағында Лениногор тау-
кен металлургиялық кешені, Зырян тау-кен байыту кешені, Жезкент тау-кен
байыту комбинаты, Шығыс Қазақстан мыс-химия зауыты, Ертіс мыс балқу зауыты,
Өскемен металлургиялық кешені жұмыс істейді.
Алғаш рет алтын ілеспелі металл түрінде Кенді Алтайдың кешенінен кен
орындарынан 250 жыл бұрын, шашыранды алтын Қалба жотасы және Оңтүстік
Алтайда 160 жыл бұрын өндіріле бастады. Шығыс Қазақстанға алтын қоры және
оны өндіру бойынша жалпы республикалық өндірудің 40 пайызы тиесілі.
Негізінен алғанда, алтын қорының көп бөлігі Кенді Алтайдың колчедады-
полиметалл кен орындарына шоғырланған. Облыста әртүрлі типтегі ірілі-ұсақты
300-ден астам алтын кен орындары тіркелген. Ең ірі кендер қатарына
Бақыршық, Чекмарь, Орлов, Тишин т.б. жатады.
Сондай-ақ қазақстандық Алтай сирек кездесетін қалайы, титан, кадмий
және цирконий металдарының басты провинциясы саналады.
ШҚО аумағында Кенді Алтайда минералды ресурстар қоры шоғырланған:
мырыш, қорғасын, титан, магний, алтын, күміс, мыс, темір, сирек кездесетін
металдар. Оңтсүтік Алтай мен Қалба жоталарында қалайы, вольфрам кен
орындары кездеседі. Риддер, Зырян, Березов кен орындарында мырыш, қорғасын,
мыс, күміс, алтын, кадмий, сурьма, темір, молибден, висмут, индий, таллий,
селен, теллур кездеседі.
ШҚО жерінде кенге жатпайтын пайдалы қазбалар да кездеседі: құрылыс
тасы, ғаныш, әктас, минералды бояулар кездеседі. Семейдің жанындағы Суық
бұлақ маңында әктас, Ауыл стансасы маңында ғаныш кездеседі. Көкпектіде
глаубер тұзының қоры анықталған. Жарма ауданындағы мәрмәр сапасы бойынша
дүние жүзінде ең жоғары сапалы болып саналады.
Жанатын пайдалы қазбалардан көмірдің кен орны Қаражырада табылған, қоры
1 млрд тонна. Көмір қоры Көкпектінің солтүстік батысында да анықталып отыр.
Зайсанда мұнай мен газ анықталып отыр.
Қазіргі Шығыс Қазақстанның экономикасында жақсы дамыған ауыр өнеркәсіп
өркендеп келе жатқан аграрлық-өнеркәсіптік кешенмен ұштасқан. Полиметалл,
яғни қорғасын – мырыш өнеркәсібі және титан мен магний секілді энергияны
көп қажат ететін түсті металдар өндірісі – осындағы өнеркәсіптің
маманданушы салалары болып табылады. Аудан өнеркәсібінің бұлайша мамандануы
оның жер қойнауындағы көп серіктес түсті металдарға ғана емес, сонымен
қатар, тиісті энергетика базасының болуына да байланысты. Ертіс пен оның оң
жақ салаларына арзан электр энергиясын өндіретін бірқатар су электр
станциялары салынған. Олардың ішіндегі ең қуаттылары – Бұқтырма, Шүлбі және
Өскемен су электр станциялары. Бұған қоса, бірқатар қалаларда жылу электр
станциялары жұмыс істейді, олар су электр станцияларымен бірге Алтай
энергетика жүйесін құрайды.

3-сурет
Шығыс Қазақстанның экономикалық ауданының өнеркәсібі

Аудандағы орасан зор электр станциясының басты тұтынушысы – полиметалл
өнеркәсібі. Бұл өнеркәсіптің кенді өндіруден бастап, қорғасын, мырыш, мыс,
кадмий, басқа да сирек кездесетін металдар өндірісіне дейінгі және
металдарды қорыту кезінде бөлініп шығатын күкіртті газдарды пайдалану
есебінен газдарды кәдеге жарату арқылы күкірт қышқылын шығаруға дейінгі
барлық өңдеу салалады бар. Негізінен, таукен жабдықтарын, электр
станциялары үшін конденсаторлар мен аспаптарды шығаратын машина жасау
саласы да түсті металлургиямен тығыз байланысты. Өндірістің энергияны көп
қажет ететін салаларында Оралдың Березняки қаласынан жеткізілетін
шикізаттан титан мен магний қорытылады.
Түсті металлургияның барлық кәсіпорындары, негізінен, Кенді Алтай
таулары мен Ертіс өзеннің таудан шыға берісіне шоғырланған.
Соғыстан кейінгі жылдары Өскемен өнеркәсіп торабының қалыптасуы Кенді
Алтайда көп салалы түсті металлургияның дамуына байланысты болды, өйткені
мұнда ірі қорғасын-мырыш және титан-магний комбинаттары салынды. Бұл жерге
полиметалл концентраттары Лениногор мен Зыряннан, ал титан- магний шикізаты
Оралдан акелінді. Өскемен өнеркәсіп торабында машина жасау, ағаш өңдеу,
тамак және жеңіл өнеркәсіп орындары бар. Лениногор және Зыряннан өнеркәсіп
тораптары Кенді Алтайдың кішігірім өнеркәсіп тораптары болып саналады.
Леиногор өнеркәсіп торабында түсті металлургияның толық өндірістік цикілі
жұмыс істейді, ал Зырян өнеркәсіп торабында – полиметалл кендерінің
концентраттары ғана шығарылып, одан соң ол металл қорыту үшін Өскемен
қорғасын-мырыш комбинатына жөнелтілді. Екі өнеркәсіп торабында да жеңіл
және тамақ өнеркәсіп орындары бар.
Орман және ағаш өңдеу өнеркәсібінің үлес салмағы республиканың өзге
аудандарына қарағанда, Шығыс Қазақстанның өнеркәсіптік кешеніне әлдеқайда
жоғары. Бұл аудан орман қоры мен ағаш дайындау жөнінен Қазақстанда
монополиялық орын алып отыр деуге болады. Мұнда республикадағы ормандардың
тең жарымы орналасқан. Үлбі өзеннің аңғарында ағаш дайындау айтарлықтай
көлемде жүргізілсе, Бұқтырма, Нарым, Күршім өзендерінің аңғарында және
Белағаш даласындағы қарағай орманында шамалы мөлшерде жүргізіледі. Ағаш
сүрегін өңдеу үшін Өскемен, Лениногор, Зырян, Шемонаиха мен Семейде ағаш
өңдейтін комбинаттар салынған. Олар тақтайлар, ғимараттардың ағаш
бұйымдарын, есік қораптарын, терезе жақтауларын шығарады. Өскеменде ірі
жиһаз фабрикасы жұмыс істейді.
Шығыс Қазақстан минералды-шикізат көздеріне өте бай. Олардың ішіндегі
ең бастысы мырш, қорғасын, мыс, сирек және бағалы металдары бар
полиметалдық рудалар. Семей өңірінде және Зайсан жерінде тас көмір кен
орындары бар. Аймақта сонымен қатар алтынның, сирек және жерде сирек
кездесетін металдардың, цемент, әйнек өндіруге қажетті шикізаттың, сланец
және цеолиттің үлкен қорлары бар. Облыс экономикасын анықтайтын негізгі
өндіріс саласы - түсті металлургия болып табылады. Осы саланың
кәсіпорындары облыстың жалпы өнеркәсіп өнімінің жартысынан артығын
шығарады. Шығыс Қазақстан - республикада қорғасын, мыс, алтын және күмістің
қоспаларының негізгі өндірушілердің бірі, мырш, титан, тантал, АЭС-на отын
шығаратын жалғыз аймақ. Түсті металлургия кәсіпорындары қатарында
"Қазақмырш", "Өскемен титан-магнии комбинаты", "Үлбі металлургиялық зауыты"
сияқты ірі акционерлік қоғамдар және "Шығысқазмыс" бірлестігі сияқты ірі
кәсіпорындар бар. Облыста көмір өндірумен "Семей Көмір" ААҚ және "ШҚ отын-
энергетикалық кешені" айналысады. Көмірдің баланстық қорлары халықты және
ірі қуат тұтынушыларды тұрақты қамтамасыз етуге жақсы мүмкіндіктер
туғызуда.Облыстың машина жасау кешенінде: "Шығысмашзавод", "Өскемен
арматура зауыты", "Өскемен конденсатор зауыты", "Семей машзауыты" АҚ сияқты
ірі кәсіпорындар бар. Олар тау-шахталық, байыту құралдарын, мұнай және газ
құбырлары арматурасын, жоғарғы вольтты және төменгі вольтты аппаратураны,
тартқыштарды шығарады.
Облыстың орман кешені республикадағы ағаш және ағаш материалдарын
дайындаудағы негізгі база болып табылады. Оның құрамына Өскемен жиһаз
фабрикасы "ААҚ, "Қазорман" ЖШС, "Мелисса" ЖАҚ, "Шығыс орманы" сауда үйі,
"Каполиграф" ААҚ, ШҚ облыстық орман және биоресурстар басқармасы кіреді.
Орман кешені қылқан жапырақты және жұмсақ жапырақты ағаш өнімдерін, соның
ішінде тақтайларды, құрылыс ағаштарын, жиһаз, картон бұйымдарын шығарады.
"Текстиль-Восток" ЖШС, "Ника" ЖШС, "Мирас" ЖШС, "Икар" ЖШС, "Роза" ЖШС,
"Рауан" ЖШС сияқты кәсіпорындар облыстың жеңіл өнеркәсіп саласының негізін
құрайды. Бұл кәсіпорындар жібек маталарын, тоқыма және тігін бұйымдарын,
аяқ-киім, жапқыштар шығарады.
Семейде тері, жүн өңдеу комбинаттары жұмыс істейді. Сол сияқты ет-
консерв комбинаты бар. Өскеменде талшық жіптер, мата жасау комбинаттары
бар.
Облыста "Семейцемент" ЖАҚ, "Бұхтырма цемент компаниясы" ААҚ, "Силикат"
ААҚ және "Құрылыс кәсіпорындарының комбинаты" ЖШС сияқты құрылыс
индустриясының ірі кәсіпорындары бар. Облыстың тамақ өнеркәсібі саласында
келесі акционерлік қоғамдар жұмыс істейді: "Исток" ЖАҚ, "Семей-су",
"Ұлан", "Май", "Әділ" ААҚ, "Ұн тарту-комбикорм комбинаты", "Зайсанбалық"
ЖШС, бес құс фабрикасы. Бұл кәсіпорындар мал және құс етін, сүт және сүт
өнімдерін, өсімдік майын, сары май, арақ-шарап және басқа да өнімдерді
шығарады. Тұтыну тауарларын шығарумен 150 кәсіпорын айналысады. Тұтыну
тауарларының жалпы көлемі бойынша 56% өнімді азық-түлік тауарлары алады.
Облыстағы электр қуатын үш ірі гидроэлектростанция өндіреді: "АЭС Өскемен
ГЭС" ЖШС, "АЭС Шульба ГЭС", "Қазмырыш ААҚ Бұқтарма гидрокешені". Бұлардан
басқа электр қуатын өндірумен "ЛенГЭС" (Риддер қаласы) ЖШС және Зайсан ГЭС
айналысады. Электр және жылу қуатын аралас түрдегі станциялар: "Өскемен
ЖЭС" ЖШС, "АЭС Согра ЖЭС", "АЭС Лениногорск ЖЭС", "АЭС Семей ЖЭС" өндіреді.
Облыстағы негізгі көлік түрлері: теміржол, әуе, су, автомобиль. Теміржол
желілері облыс орталығын Семей, Риддер, Зырян, Аягөз, Шемонайха қалаларымен
байланыстырады. Облыстың шетіне шығатын негізгі теміржол желілері "Защита-
Локоть", "Семей-Локоть", "Семей-Алматы". Облыс бойынша Өскемен және Семей
қалаларында екі аэропорт жұмыс істейді. Су жолдары бойынша жолаушылар мен
жүкті тасымалдық екі пороходтық жүзеге асырады. Екі жүк порты қызмет етеді.
Агроқұрылымдар мен ауылшаруашылық бірлестіктері дәстүрлі мал және құс
түрлерінен басқа марал, бұғы, қоян, бал араларын асырайды. Тамақ және өңдеу
өнеркәсібінде жалпы саны 1200 данаға жеткен шағын, орта бизнес
кәсіпорындары және жеке кәсіпкерлер үстемдік етеді. Экономикадағы
құрылымдық өзгерістер нәтижесінде соңғы жылдары құрылысшылардың
инвестициялық белсенділігі артып отыр. Құрылысқа бөлінген инвестициялардың
негізгі көзі кәсіпорындардың өз қаржылары болып отыр.
Шығыс Қазақстанның шаруашылық жағынан дамуында Кенді Алтай
үлкен орын алады. Алтай тауларының қазақстандық бөлігінде күміс
балқыту өнеркәсібі дамыған.
Кеңес Өкіметінің тұсында Шығыс Қазақстан республиканың ең
негізгі өнеркәсіпті ауданының біріне айналып, экономикасының дамуында
басты рольді түсті металллургия атқарды. Шығыс Қазақстандағы полиметалл
рудаларының құрамында әртүрлі қосындылар табылып, олар жеке-жеке
заводтарда қорытып алынады. Мұндағы түсті металлургияның ең ірі
кәсіпорындары Өскемен қорғасын-мырыш комбинаты, Лениногор полиметалл
және Зырян қорғасын комбинаты.
Өскемен қорғасын-мырыш комбинатына шикізаттар Глубокое және Текелі кен
орындарынан тасымалданып, олардан қорғасын, мырыш, алтын, күміс бөлініп
алынады. Бұл комбинаттың Өскеменде салынуына бірнеше факторлар әсер еткен.
Атап айтқанда, арзан энергия жеткізіп беретін Өскемен ГЭС-і бар, байланыс
жолдары жақсы қалыптасқан.
Лениногор полиметалл комбинатында Лениногор полиметалдарын өңдеп,
одан тазартылмаған қорғасын мен мырыш алынады.
Зырян қорғасын комбинатында металлургиялық процестер жүргізілмейді,
бірақ ол өндірілген қорғасын-мырыш концентраттарын басқа кәсіпорындарға
жіберіп отырады.
Шығыс Қазақстанда машина жасау және металл өңдеу өнеркәсібі де жақсы
дамыған. Өскемендегі конденсатор заводы электротехникалық бұйымдармен
бірге, темір жол және құрылыс, ауыл шаруашылығы мен медицина саласы үшін
керекті құрал-саймандар шығарады.
Өнеркәсіп және тұрғын үй құрылысының ұлғаюына байланысты жергілікті
шикізатты пайдаланып жұмыс істейтін құрылыс индустриясы қалыптасты. Аудан
территориясында көптеген кірпіш заводтары салынды. Өскемен мен Семей
қалаларының маңында әктасты пайдаланатын ірі цемент заводтары жұмыс
істейді. Соңғы жылдары темір бетон бұйымдары ірі қабырға блоктары, бетон
құбырлар жасайтын бірнеше заводтар салынған.
Шығыс Қазақстанда орман және ағаш өңдеу өнеркәсібі жақсы дамыған.
Өскеменде республикадағы ең ірі мебель фабрикасы жұмыс істейді. Жеңіл
өнеркәсіптің барлық ең ірі кәсіпорындары соның ішінде сырттан әкелінетін
шикізатты пайдаланып жұмыс істейтін мақта иіру, шұлық-трикотаж
фабрикалары Семейде орналасқан
Көлік кешені ішінде Ертіс өзенінің рөлі ерекше. Автомобиль жолы
ауданының Өскемен, Семей сияқты ірі қалаларын Қарағанды, Алматы
қалаларымен байланыстырады. Ал әуе қатынасы арқылы Мәскеу, Ташкент, Алматы
және Новосибирск қалаларымен байланыс жасайды.
Ақшалай түрдегі өнеркәсіп өнімі көлемінің ұлғаюы негізінде ірі
өнеркәсіп кәсіпорындары: Қазмырыш ЖШС және Қазақмыс корпорациясы ЖШС
өнім өндіруді арттыруы арқасында қол жеткізілді.
Бұл кәсіпорындар жалпы алғанда облыстық жалпы көрсеткіш көлемінің 43%-
дан артық өнімін өндірді.
Отандық металлургия өнеркәсібі қазір әлемдік нарықтағы қатаң жаһандық
бәсекелік жағдайында жұмыс істеуде, оның қызметінің жемістілігі өндірісті
әртараптандыруға тікелей байланысты. Бұл тек біздің облыс үшін ғана емес
бүкіл еліміз үшін де ерекше өзекті. Бір сөзбен айтқанда, инновациялық
технологиялар, энергия үнемдеу, жер қойнауын үнемдеу, кендерді кешенді
қайта өңдеу дамудың басымды бағыттары болып табылады.
Бұл тұрғыда өңірдің металлургия өнеркәсібі кәсіпорындары мынадай
жобаларды іске асыруда:
1. Қазмырыш ЖШС - Электролиз цехы бар мыс балқыту зауытының
құрылысы және қорғасын өндірісін қайта жаңарту жобасы;
2. Өскемен титан-магний комбинаты АҚ - Титан құймаларын және
қорытпаларын өндіру зауытының құрылысы жобасы;
3. Қазақмыс корпорациясы ЖШС – құны 225 000 млн. теңге құрайтын
Аягөз ауданындағы Ақтоғай тау-кен байыту комбинатының құрылысы.
Бұл жобаларды іске асыру мейлінше жоғары терең қайта бөлінген өнім
шығаруға, жаңа жұмыс орындарын ашуға, экологиялық жағдайды жақсартуға және
т.б. мүмкіндік береді.
Өңір көпшілігі қала құраушыға айналған тау-кен металлургия
кәсіпорындарының табысты жұмыс істеуі өңірлік экономиканы көтеруге ықпал
ететіндігін көрсетеді. Олар бүгінгі күннің өзінде тікелей қаржыландыру
(жарғылық капиталға қатысу), қайтару негізінде қаржыландыру (қарыз беру),
кепілдікті (қаржы институттарынан қаржы алуға) қамтамасыз ету түрінде
жергілікті жерлердегі шағын және орта бизнеспен өзара іскерлік қарым-
қатынасты кеңейтуге дайын, бұл өңірлердегі экономиканың орнықтылығын
арттырады.
Қазақстандық экспорттың негізгі түрлерінің бағасы мен сұранымының
азаюына әсер еткен қаржылық-экономикалық дағдарыс жағдайында отандық
өндірістің қолдауының әлеуметтік-экономикалық тұрақтылықты сақтау үшін
маңызы ерекше болды.
Ұйымдар мен мемлекеттiк органдар сатып алатын тауарларды, жұмыстарды
және қызметтердi сатып алу кезiнде қазақстандық қамтудың кейбiр мәселелерi
туралы Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2009 жылғы 27 қаңтардағы N 733
Жарлығын орындау үшін Шығыс Қазақстан облысының әкімдігі мемлекеттік сатып
алулардағы қазақстандық қамтуды арттыру, ұлттық өндірушілермен байланысты
нығайту жөнінде жүйелі жұмыс жүргізіп келеді.
Облыстың өңдеу кәсіпорындарындағы өнеркәсіп өнімін өндіру көлемінің
құлдырауына байланысты облыстың 40 кәсіпорнының өнім сату жағдайына талдау
жасалынып, олардың тауар өндіру және шығаратын тауарларды жеткізу теңгерімі
әзірленді.
Облыстың өнеркәсіп кәсіпорындарына өнім өткізуге байланысты
қиындықтарды шешуде көмектесу мақсатында Қазақстан Республикасы ұлттық
компанияларының тауарларды, жұмыстарды және қызметтердi сатып алуы кезiнде
қазақстандық қамтуды ұлғайту жөнінде үш Форум өткізілді.
Барлық осы іс-шаралардың нәтижесінде жалпы 24,6 млрд. теңге сомадағы 40
меморандумға қол қойылып, 13,2 млрд. теңге сомаға келісім-шарт жасалды.
Облыс кәсіпорындары шығаратын өнімдерді өткізу үшін республиканың 13
облыстық орталығында көшпелі тұсау кесер өткізіліп, олардың барысында 1
млрд. теңгеден артық сомаға 35, осының ішінде облыс кәсіпорындары мен
Қазақстан өңірлері арасында 24 меморандумға қол қойылды.
Жыл қорытындысы бойынша 355 кәсіпорын 250,5 млрд. теңге сомаға, олардың
ішінде 200,6 млрд. теңгеге немесе 80%, қазақстандық қамтылған тауарларды,
жұмыстарды және қызметтердi сатып алды.
Тау-кен металлургия кешені кәсіпорындары өндіретін өнімдердегі
қазақстандық қамтуды одан әрі арттыру үшін облыстың бастамасы бойынша
Жоғары технологиялар аймағын құру мәселесі пысықталып, оған республикалық
бюджеттен 1,0 млрд. теңге мөлшерінде қаражат бөлінді. Қазақстан
Республикасы Парламентінің Мәжілісі 2010 жылы объектілерді қаржыландыруды
жалғастыруды мақұлдады.
2010 жылға арналған міндеттер мыналарды қамтамасыз ету:
- ЖӨӨ-нің өсуі - 1,5-2%;
- өнеркәсіп өнімі көлемінің өсуі – кем дегенде 1%, осының ішінде өңдеу
өнеркәсібінде - кем дегенде 2,5%.
1-кесте
ШҚ-ның әлеуметтік – экономикалық цкөрсеткіштер
1.4 Шығыс Қазақстан экономикалық ауданының ауыл шаруашылығы

Ауыл шаруашылығының басты саласы –мал шаруашылығы. Ол өнімдердің 23
бөлігін береді. Мамандандырылған салалары – биязы жүнді қой шаруашылығы,
ірі қара, жылқы, марал және бал арасын өсіру шаруашылығы. Мал шаруашылығына
далалар мен тау етектеріндегі шалғындар қолайлы әсер етеді.
Қылшық жүнді қой шаруашылығы, Зайсан қазан шұңқырында, Оңтүстік Алтай
тауының етегінде, Сауыр, Тарбағатай жоталарында дамыған.
Бал арасы шаруашылығы Алтай тауы мен Тарбағатайдың оңтүстік беткейінде
гүлді өсімдіктер өсетін жерлерінде дамыған. Балы дүние жүзінде ең сапалы,
емдік қасиеті мен дәмі жоғары бал қатарына жатады.
Жылқы, марал, ірі қара шаруашылығы дамыған. Марал мүйізінен панта
алынады, медицинада қолданылады.
Өсімдік шаруашылығы көп салалы. Егін шаруашылығы – астық тұқымдастар:
бидай, күздік бидай, арпа, сұлы, тары .
Шығыс Қазақстанның аграрлық-өнеркәсіптік кешенінде мал шаруашылығы
жетекші рөл атқарады. Мұндағы кең-байтақ даламен кейбір тау жайлымдары мал
шаруашылығының дамуына қолайлы жағдай туғызады.
Ертіс, Үлбі, Бұқтырма, Нарым өзендерінің жайылмасындағы суармалы
шалғындар ең жақсы пішендіктер болып саналады. Мал азықтық дақылдар егісі
де мал шаруашылығының жемшөп қорында көрнекті орын алады. Аудандағы мал
шаруашылығының негізгі саласы-етті-жүнді қой шаруашылығы. Ол Ертістің сол
жақ жағалауында, Зайсан қазан шұңқырында, Оңтүстік Алтайының, Сауыр мен
Тарбағатайдың бөктерінде, негізінен алғанда қазақтар қоныстанған жерлерде
жақсы дамыған. Ауданның барлық жерінде сүтті-етті және етті-сүтті бағыттағы
ірі қара өсірледі. Шырынды өсімдіктер көп өсетін Алтайдың бөктерімен
Тарбағатайды оңтүстік баурайында омарта шаруашылығы дамыған. Қош иісті
ерекше дәмі және шипалы қасиеті үшін Алтай балы әлемдегі ең жақсы балдың
бірі болып есептелінеді. Бұл салада әсіресе Путинцево шаруашылығы ерекше
көзге түседі. Ауданның биік таулы бөлігінде мал шаруашылығының сирек
кездесетін саласы марал өсіру дамыған. Ауданда табынды жылқы шаруашылығы да
өркендеген. Шошқа шаруашылғыныңда біраз маңызы бар.
Шығыс Қазақстанның егіншілігінде астық шаруашылығы басым. Негізгі
егіншілікті аудандар Ертіс бойындағы далаларға, Кенді Алтайдың Қалба жотасы
мен Тарбағатайдың бөктерлері мен аңғарларына орналасқан. Ертістің оң жақ
жағалауындағы Белағаш даласы мен Алтай бөктерінің Шемонаита тұсындағы
орманды даласында жыртылған жерлер тұтас алқапты алып жатыр.
Техникалық дақылдардың ішінде күнбағыс басты орын алады. Бұл дақылдың
республикадағы негізгі егісі осында орналасқан. Оның әр гектарынан әдетте
орта есеппен 10 центнерден тұқым жиналады, оны ұқсату үшін Өскеменнің май
айыратын зауытына жөнелтеді. Картоп пен көкөніс егісі Кенді Алтай мен Қалба
жотасының бөктерлеріне таралған.
Ауылшаруашылық шикізаттарын ұқсату негізінде ірі Семей өнеркәсіп торабы
өсіп шықты. Тораптың жетекші кәсіпорындары ет комбинаты және онымен
байланысты былғары-тері комбинаты. Сонымен қатар, өнеркәсіптің басқа да
салалары дамып келеді. Семейге таяу жерде жаңадан тамақ және жеңіл
төнеркәсіп салаларын дамытуға маманданған қуатты шағын Аягөз өнеркәсіп
торабы қалыптасты.
Облыстағы жер қоры 28346,8 мың га, немесе республика аумағының 10,4
пайызын құрайды, оның ішінде 2007 жылдың 1 қарашасына:
ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер – 7733,8 мың га,
елді мекендердің жерлері – 2903,8 мың га,
өнеркәсіп, көлік, байланыс және өзге де ауыл шаруашылығы мақсатына
арналмаған жер – 173,3 мың га,
ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жері – 1446,4 мың га,
орман қорының жері – 2187,3 мың га,
су қорының жері – 572,0 мың га,
босалқы жер – 13330,2 мың га құрайды.

4-сурет
ШҚ облысының жер қоры

Облыс бойынша 2008 жылдың 1 қантарына 6142,2 мың га жер көлемінде 18267
ауыл шаруашылықтар, 1434,9 мың га жер көлемінде – 467 ауыл шаруашылық
өнімін өндірушілер (ААҚ, ЖШС және т.б.), 195,6 мың га жер көлемінде – 124
мемлекеттік ауыл шаруашылық кәсіпорындар қалыптасты.
2007 жылдың 1 қантарына жеке меншікке ауыл шаруашылығы мақсатындағы
жалпы көлемі 24744,1 га 173 жер телімдері 157694,4 мың теңгеге, оның
ішінде: жалпы көлемі 11967,9 га 152 жер телімдері 96663,5 мың теңгеге –
жеке тұлғаларға және жалпы көлемі 12776,2 га 21 жер телімдері 61030,9 мың
теңгеге – заңды тұлғаларға сатылды.
Жалпы облыс бойынша 2007 жылда жеке меншікке жалпы көлемі 2193,9 га
5264 жер телімдері 620197,4 мың теңгеге, жалпы көлемі 229,9 га 182 жер
телімдеріне жалдау құқығы 51238,4 мың теңгеге сатылды.
2007 жылдың басынан Шығыс Қазақстан облыс бойынша ауыл шаруашылығы
мақсатындағы жерлерге 2 конкурс өткізіліп, жалпы көлемі 1299 га 5 жер телім
8691,3 мың теңгеге жеке меншікке сатылды. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы
жерлерге аукциондар өткізілген жоқ. Ауыл шаруашылығы мақсатына арналмаған
жерлерге 63 конкурс өткізіліп, жалпы көлемі 251,9 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.