Істі сотта қарауға әзірлеу, істі әзірлеудің міндеттері. Сот отырысындағы тәртіп

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

КІРІСПЕ

І. Істі сотта қарауға әзірлеу, істі әзірлеудің міндеттері

1.1 Бірнеше талап қою талаптарын біріктіру және ажырату

1.2 Істі сотта іс қарауға тағайындау

ІІ. Сот отырысындағы тәртіп

2.1 Сот отырысында тәртіп бұзушыларға қолданылатын шаралар

2.2 Сот отырысын ашу

ІІІ. Куәдан жауап алу тәртібі

2.1 Куәнің жазбаша материалдарды пайдалануы

2.2 Куәларды сот отырысы залынан шығару

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексі, осы Заңмен
күшіне енгізудің өзге мерзімдері белгіленген ережелерді қоспағанда, 1999
жылғы шілдеден бастап күшіне енгізілді.
Азаматтық істерді сотта қарауға әзірлеу, егер заң актіерінде өзгеше
белгіленбесе, арыз қабылданған күннен бастап жеті күн мерзімнен кешіктірмей
жүргізілуге тиіс. Алименттерді өндіріп алу туралы, мертігуден немесе
денсаулықтың өзге де зақымдануынан келтірілген зиянды өтеу туралы істерден
басқа, айрықша күрделі істер бойынша ерекше жағдайларда, сондай-ақ
асыраушысынан айрылуына байланысты және еңбек қатынастарынан туындайтын
талаптар бойынша бұл мерзім судьяның дәлелді ұйғарымы бойынша бір айға
дейін ұзартылуы мүмкін.
Істі қарау кезінде сот іс бойынша дәлелдемелерді тікелей
зерттеуге: та- раптардың және іске қатысушы басқа да адамдардың
түсініктерін, куәлардың айғақтарын, сарапшылардың қорытындыларын,
мемлекеттік органдардың және жергілікті өзін-өзі басқару органдарының
қорытындыларын тыңдауға, құжаттармен танысуға, заттай дәлелдемелерді қарап
шағуға, дыбыс жазбала- рын тыңдауға және бейне жазбаларды, кино,
фотоматериалдарды көруге, ақпаратты қайта құрудың өзге де құралдарын
материалдарымен танысуға міндетті. Қажет болған жағдайларда іс бойынша
дәлелдемелерді зерттеген кезде сот маманның консультациялары мен
түсіндірмелерін тыңдайды.
Судья сот отырысы залына кірген кезде залдағы барлық қатысушылар
орындарынан тұрады.
Азаматтық істер сотқа арыз түскен сәттен бастап екі айға дейінгі
мерзімде қаралып, шешіледі. Жұмысын қалпына келтіру туралы, алимент өндіріп
алу туралы және мемлекеттік органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару
органдарының, лауазымды адамдардың, мемлекеттік қызметшілердің шешімдерін,
әрекеттерін (әрекетсіздігін) даулау туралы істер бір айға дейінгі мерзімде
қаралып, шешіледі.
І. Істі сотта қарауға әзірлеу, істі әзірлеудің міндеттері
Арызды қабылданғаннан және азаматтық істі қозғағаннан кейін
судья оны уақытылы және дұрыс шешуді қамтамасыз ету мақсатымен сотта іс
карауға істі әзірлейді.
Сотта іс қарауға істі әзірлеудің әрбір іс бойынша міндетті
міндеттері мыналар:
1) істі дүрыс шешу үшін маңызы бар мән-жайларды айқындау;
2) тараптардың құқықтық қатынастарын және басшылыққа алынуға тиіст
заңды анықтау;

3) іске қатысатын адамдардың құрамы мен процестің басқа да
қатысушылары туралы мәселені шешу;
4) әрбір тарап өз пайымдауларын негіздеу үшін ұсынуға тиіс
дәлелдемелерді анықтау.
Істі сотта қарауға әзірлеу мерзімдері
Азаматтық істерді сотта қарауға әзірлеу, егер заң актіерінде өзгеше
белгіленбесе, арыз қабылданған күннен бастап жеті күн мерзімнен кешіктірмей
жүргізілуге тиіс. Алименттерді өндіріп алу туралы, мертігуден немесе
денсаулықтың өзге де зақымдануынан келтірілген зиянды өтеу туралы істерден
басқа, айрықша күрделі істер бойынша ерекше жағдайларда, сондай-ақ
асыраушысынан айрылуына байланысты және еңбек қатынастарынан туындайтын
талаптар бойынша бұл мерзім судьяның дәлелді ұйғарымы бойынша бір айға
дейін ұзартылуы мүмкін.
Істі сотта қарауға әзірлеу туралы ұйғарым
Судья істі сотта қарауға әзірлеу туралы ұйғарым шығарады және
жүргізілуге тиісті әрекеттерді көрсетеді.
Арыздың көшірмелерін және оған қоса тіркелген құжаттарды
жауапкерге жіберу
Судья жауапкерге талап арыздың көшірмесін және талап қоюшының
талаптарын негіздейтін оған қоса тіркелетін құжаттарды жібереді не
тапсырады жвне өзі белгілеген мерзімде талап арызға пікір (қарсылық)
білдіруді және од пікірін (қарсылығын) негіздеуге дәлелдемелер беруді
ұсынады.
Жауапкердің пікірі мен дәлелдемелерді бермеуі істегі бар дәлелдемелер
бойынша істі қарауға кедергі келтірмейді.
Судьяның істі сотта қарауға әзірлеу жөніндегі іс-әрекеттері
Істің мән-жайларын ескере отырып, істі сотта қарауға әзірлеу тәртібімен
судья мынадай әрекеттерді жүргізеді:
1) талап қоюшыдан ол мәлімдеген талаптардың мәні бойынша жауап
алады одан жауапкердің тарапынан мүмкін болатын қарсылықтарды анықтап
алады, егер бұл қажет болса. қосымша дәлелдемелер беруді ұсынады, талап
қоюшыға оның іс жүргізу құқықтары мен міндеттерін түсіндіреді;
2) қажет болған жағдайларда жауапкерді шақырып алады, одан істің
мән жайлары бойынша жауап алады, талап қоюға қандай қарсылықтар бар екенін
және бұл қарсылықтардың қандай дәлелдемелермен расталуы мүмкін екенін
анықтайды; айрықша күрделі істер жөнінде жауапкерге іс бойынша жазбаша
түсінік беруді ұсынады, жауапкерге оның іс жүргізу құқықтары мен
міндеттерді түсіндіреді;
3) іске тең талап қоюшылардың, тең жауапкерлердің дербес талаптарсыз
үшінші тұлғалардың кіруі туралы мәселені шешеді, сондай-ақ тиісті емес
жауапкерді ауыстыру туралы мәселені шешеді;
4) тараптарға дауды шешу үшін олардың аралық сотқа жүгіну құқықтарын
және мұндай әрекеттің салдарларын түсіндіреді;
5) оның нәтижесіне мүдделі азаматтар мен ұйымдарға істі
қараудың уақыты мен орны туралы хабарлайды;
6) куәларды сот отырысына шақыру туралы мәселені шешеді;
7) тараптардың өтінімі бойынша және өз бастамасы бойынша сараптама
тағайындайды, сондай-ақ іске маманды, аудармашыны қатысуға тарту туралы
мәселені шешеді;
8) тараптардың өтінімі бойынша ұйымдардан немесе азаматтардан
дәлелдемелер талап етеді;
9) кейінге қалдыруға болмайтын жағдайларда іске қатысатын адамдары
хабарландыра отырып, жазбаша және заттай дәлелдемелерді сол жерде тексеруді
жүргізеді;
10) сот тапсырмаларын жібереді;
11) талап қоюды қамтамасыз ету туралы мәселені шешеді;
12) талапкердің өтініші бойынша оның берген арызын қайтару туралы
ұйғарым шығарады;
13) өзге де қажетті іс жүргізу әрекеттерін жасайды.

1.1 Бірнеше талап қою талаптарын біріктіру және ажырату
Егер талаптарды ажыратып қарау неғүрлым дұрыс болса, судья
таларын қоюшы біріктірген талаптардан біреуін немесе бірнешеуін бөліп жеке
істі жүргізуге міндетті.
Бірнеше талап қоюшы талаптар қойған немесе талаптар бірнеше
жауапкерге қойылған кезде судья, егер талаптарды ажыратып қарауды неғұрлым
дұрыс деп тапса, бір немесе бірнеше талапты жеке іс жүргізуге бөлуге
құқылы.
Судья осы соттың іс жүргізуінде дәл сол тараптар қатысатын біртектес,
не бір талап қоюшының әртүрлі жауапкерге немесе әр түрлі талап қоюшылардың
бір жауапкерге қойған талабы бойынша бірнеше іс бар екенін белгілеп, егер
мұндай біріктіруді дүрыс деп тапса, бұл істерді біріктіріп қарау үшін бір
іске біріктіруге құқылы.
Іс бойынша іс жүргізуді тоқтата түру, тоқтату және істі сотта
қарауға әзірлеген кезде арызды қараусыз қалдыру
Осы Кодекстің 242,243-баптарында, 247-бабының 1) -5)
тармақшаларында және 249-бабының 1) -5), 8), 9) тармақшаларында көзделген
мән-жайлар болған жағдайда оны сотта қарауға әзірлеу кезінде іс бойынша іс
жүргізудің тоқтатыла түруы немесе тоқтатылуы не арыздың қараусыз қалдырылуы
мүмкін.

Тараптарға мүндай іс жүргІзу әрекеттерінің салдарлары
түсіндіріледі.

1.2 Істі сотта іс қарауға тағайындау
Судья істі дайын болды деп тани отырып, оны сот отырысында қарауға
тағайындау туралы ұйғарым шығарады, тараптарға және процестің басқа да
қатысушыларына істі қараудың орны мен уақыты туралы хабарлайды.

Сотта іс қарау
Азаматтық істерді қараудың және шешудің мерзімдері
Азаматтық істер сотқа арыз түскен сәттен бастап екі айға дейінгі
мерзімде қаралып, шешіледі. Жұмысын қалпына келтіру туралы, алимент өндіріп
алу туралы және мемлекеттік органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару
органдарының, лауазымды адамдардың, мемлекеттік қызметшілердің шешімдерін,
әрекеттерін (әрекетсіздігін) даулау туралы істер бір айға дейінгі мерзімде
қаралып, шешіледі.

Азаматтық істердің жекелеген санаттары үшін заңдарда өзге
мерзімдер белгіленуі мүмкін.
Сот отырысы
Азаматтық істі қарау іске қатысушы адамдарды міндетті түрде хабардар
ете отырып, сот отырысында жүргізіледі. Сот отырысында төрағалық етуші
Төрағалық етушінің міндетін судья атқарады. Төрағалық етуші істің
барлық мән-жайының толық, жан-жақты және объективті анықталуын, іс жүргізу
әрекеттерінде дәйектіліктің және тәртіптің сақталуын, процеске
қатысушылардың өздерінің іс жүргізу құқықтарын жүзеге асыруын және олардың
өз міндеттерін орындауын, процестің тәрбиелік ықпалын қамтамасыз ете
отырып, отырыстың барысына басшылық жасайды. Қаралатын ске қатысы жоқ
мәселелердің барлығын сот қарауынан шығарып тастайды.
Процеске қатысушылардың қайсыбірі төрағалық етушінің іс-әрекетіне
қарсылық білдірген жағдайда бұл қарсылық білдірулер сот отырысының
хаттамасына негізделеді. Төрағалық етуші өзінің іс-әрекеттеріне қатысты
түсініктеме береді.
Төрағалық етуші сот отырысында тиісті тәртіптің қамтамасыз етілуіне
қажетті шаралар қодданады. Оның өкімі процеске қатысушылардың барлығы үшін,
сондай-ақ сот отырысы залында қатысып отырған азаматтар үшін міндетті.

Сотта іс қараудың тікелей және ауызша жүргізілуі
Істі қарау кезінде сот іс бойынша дәлелдемелерді тікелей
зерттеуге: та- раптардың және іске қатысушы басқа да адамдардың
түсініктерін, куәлардың айғақтарын, сарапшылардың қорытындыларын,
мемлекеттік органдардың және жергілікті өзін-өзі басқару органдарының
қорытындыларын тыңдауға, құжаттармен танысуға, заттай дәлелдемелерді қарап
шағуға, дыбыс жазбала- рын тыңдауға және бейне жазбаларды, кино,
фотоматериалдарды көруге, ақпаратты қайта құрудың өзге де құралдарын
материалдарымен танысуға міндетті. Қажет болған жағдайларда іс бойынша
дәлелдемелерді зерттеген кезде сот маманның консультациялары мен
түсіндірмелерін тыңдайды.
Істі қарау ауызша жүргізіледі. Істі қарау процесінде судья
ауысқан жағдайда істі қарау басынан бастап жүргізілуге тиіс.

ІІ. Сот отырысындағы тәртіп
Судья сот отырысы залына кірген кезде залдағы барлық қатысушылар
орындарынан тұрады. Іс шешім шығарусыз аяқталатын сот шешімін немесе сот
ұйғарымын сот отырысы залындағы жұрттың барлығы түрегеп тұрып тыңдайды.
Процеске қатысушылар судьяға түрегеп тұрып жүгінеді және өздерінің
айғақтары мен түсініктемелерін айтады. Осы ережені орындамауға төрағалық
етушінің рұқсатымен ғана жол берілуі мүмкін.
Процеске қатысушылар, сондай-ақ сот отырысы залындағы барлық
азаматтар белгіленген тәртіпті сақтауға міндетті.

2.1 Сот отырысында тәртіп бұзушыларға қолданылатын шаралар
Істі қарау кезінде тәртіп бұзған адамға төрағалық етуші соттың атынан
ескерту жасайды.
Тәртіпті қайталап бұзған кезде іске қатысушы адам сот ұйғарымы
бойынша сотта іс қараудың барлық уақытына немесе оның бір бөлігіне сот
отырысы залынан шығарылып жіберілуі мүмкін. Соңғы жағдайда төрағалық етуші
отырыс залына қайта жіберілген адамды ол жоқ кезде жасалған іс жүргізу
әрекеттерімен таныстарады.
Іске қатыспайтын және істі қарау кезінде қатысушы аэаматтар
тәртіпті қайталап бұзғаны үшін төрағалық етушінің өкімімен отырыс залынан
шығарылып жіберіледі.
Сот отырысында тәртіп бұзуға кінәлі адамдарға сот әкімшілік құқық
бұзушылық туралы заң актілерінде белгіленген тәргіппен тікелей сотта іс
қарау барысында әкімшілік жаза белгілеуге құқылы.
Егер сот отырысыңда тәртіп бұзушының іс-әрекетінде қылмыс
белгілері болса, сот тәртіп бұзушыға қатысты қылмыстық іс қозғау туралы
мәселені шепіу үшін материалдарды, бұл туралы прокурорға хабарлай отырып,
тиісті анықтау немесе алдын ала тергеу органына жібереді.
Істі қарау барысында оған қатысушы азаматтар жаппай тәртіп бұзған
: кезде сот іске қатыспайтын азаматтардың барлығын сот отырысы залынан
шығарып, істі жабық отырыста қарауы немесе істі қарауды кейінге қалдыруы
мүмкін.

Сот отырысын ашу
Істі қарау үшін белгіленген уақытта төрағалық етуші сот отырысын ашады
және қандай азаматтық іс қаралуға тиіс екенін жария етеді.
Процеске қатысушылардың келуін тексеру
Сот отырысының хатшысы осы іс бойынша шақырылған адамдардан кімнің
келгенін, келмеген адамдарға хабар берілген-берілмегенін және олардың
келмеу себептері туралы қандай мәліметтердің бар екенін сотқа баяндайды.
Төрағалық етуші келгендердің кім екенін анықтайды, сондай-ақ
лауазымды адамдар мен өкілдердің өкілеттіктерін тексереді.

Аудармашыға оның міндеттерін тусіндіру
Төрағалықетуші аудармашыға оның сот жүргізіліп отырған тілді білмейтІн
адамдардың түсіндірмелерін, айғақтарын, мәлімдемелерін, ал бұл адамдарға
іске қатысушы адамдар мен куәлардың түсіндірмелерінің, айғақтарының,
мәлімдемелерінің, жария етілетін және істе бар құаттардың, дыбыс
жазбалардың, сарапшылар қорытындыларының, мамандар консультацияларының,
сондай-ақ судья өкімдерінің, сот қаулылары мен шешімдерінің мазмүнын аудару
міндетін түсіндіреді.
Төрағалық етуші аудармашыға көрінеу дүрыс аударма жасамағаны үшін
Қазақстан Республикасының Қьшмыстық кодексінде көзделген жауапкершілік
жөнінде ескертеді. Аудармашының бұ туралы қолхаты сот отырысының
хаттамасына қоса тіркеледі. Аудармашы сотқа келуден немесе өз мінедеттерін
орындаудан жалтарған жағдайда оған әкімшілік құық бұзушылық туралы заңарға
сәйкес әкімшілік жаза белгіленуі мүмкін.

2.2 Куәларды сот отырысы залынан шығару
Келген куәлар сот отырысы залынан шығарылады. Төрағалық еуші жауап
алынған куәлардың жауап алынбаған куәлармен сөйлеспеуіне шаралар қолданады.
Сот құрамын жария ету және қарсылық білдіру құқығын түсіндіру
Төрағалық етуші сот қүрамын жария етеді, прокурор, сарапшы, маман,
сот отырысының хатшысы, сот приставы ретінде кімдердің қатысатынын
хабарлайды және іске қатысушы адамдарға олардың қарсылық білдіру құқығын
түсіндіреді.
Қарсылық білдіру үшін негіздер, мәлімденген қарсылықты шешу
тәртібі және осындай мәлімдеулерді қанағаттандыру салдарлары осы Кодекстің
40-43-баптарымен айқындалады.

Іске қатысушы адамдарға олардың құқықтары мен
міндеттерін түсіндіру
Төрағалық етуші іске қатысушы адамдарға және өкілдерге олардың іс
жүргізу Құқықтары мен міндеттерін, соның ішінде тараптарға дауды шешу үшін
аралық сотқа жүгіну құқығын және осындай әрекеттің салдарларын түсіндіреді.
Соттың іске қатысушы адамдардың өтінімдерін шешуі
Іске қатысушы адамдардың және өкілдердің істі қарауға байланысты
мәселелер жөніндегі өтінімдері іске қатысушы басқа адамдардың пікірлері
тыңдалған соң сот ұйғарымдарымен шешіледі.
Іске қатысушы адамдар мен өкілдердің сот отырысына келмеу
салдарлары
Іске қатысушы адамдар келмеу себептері туралы сотқа хабарлауға
және бұл себептердің дәлелді екендігіне дәлелдемелерді ұсынуға міндетті.
Іске қатысушы адамдардың біреуі сот отырысына келмеген жағдайда,
оларға хабарланғаны жөнінде мәліметтер жоқ болса, істі қарау кейінге
қалдырылады.
Егер іске қатысушы адаңдар сот отырысының уақыты мен орны туралы
тиісінше хабарланса, олардың келмеу себептері дәлелді деп танылған жағдайда
сот істі қарауды кейінге қалдырады.
Сот отырысының уақыты мен орны туралы тиісінше хабарланған іске
қатысушы адамдардың қайсыбірі келмеген жағдайда, егер олардың келмеу
себептері дәлелсіз деп танылса, сот істі қарауға құқылы. Сот отырысының
уақыты мен орны туралы тиісінше хабарланған жауапкер болмаған жағдайда,
сырттай іс жүргізу тэртібімен, егер келмеу себептері туралы мәліметтер жоқ
болса не соті оның келмеу себептерін дәлелсіз деп тапса, не жауапкер іс
бойынша іс жүргізуді қасақана созып отыр деп таныса, сот істі қарауға
құқылы.
Тараптар соттан істі олардың қатысуынсыз қарау және оларға
шешімнің көшірмесін жіберу туралы жазбаша өтінуте құқылы. Егер бұл істің
мән-жайларын бойынша қажет болса, сот тараптардың сот отырысына қатысуын
міндетті деп тани алады.
Сот отырысының уақыты мен орны туралы хабарланған іске қатысушы
адам өкілінің келмеуі істі қарауға кедергі бола алмайды. Іске қатысатын
адамның өтінімі бойынша сот оның өкілі дәледді себептермен келмеуіне
байланысты істі қарауды кейінге қалдыра алады.
Сот отырысына куәнің, сарапшының, маманның, аудармашының келмеу
салдарлары
Сот отырысына куә, сарапщы немесе маман келмеген жағдайда сот
іске қатысушы адамдардың істі олар жоқта карау мүмкіндігі туралы пікірін
тыңдап, сотта қарауды жалғастыру немесе оны кейінге қалдыру туралы ұйғарым
шығарады.
Сот отырысына аудармашы кшмеген жағдайда, егер аудармашыны ауыстыру
мүмкіндігі болмаса, сот істі қарауды кейінге қалдыру туралы ұйғарым
шығарады.
Егер шақырылған куә, сарапшы, маман немесе аудармашы сот отырысын
сот дәлелді емес деп таныған себептер бойынша келмесе, олар әкімшілік құқық
бұзушылық туралы зандарға сәйкес әкімшілік жазаға тартылуы мүмкін. Осы
Кодекстің 120-бабына сәйкес олар сондай-ақ мәжбурлеп келтірілуі де мүмкін.
Сотта айғақ беруден бас тартқаны немесе жалтарғаны үшін куә осы
Кодекстің 17-бабында көзделген жағдайларды қоспағанда, Қазақстан Респуб-
ликасы Қылмыстық кодексінің 353-бабына сәйкес қылмыстық жауаптылықта
болады.
Істі қарауды кейінге қалдыру

Осы Кодексте көзделген жағдайларда, сондай-ақ егер сот процеске
қатысушылардың біреуінің келмеуі, қарсы талап қою, қосымша дәлелдемелер
ұсыну немесе талап ету, іске қатыстыруға басқа адамдарды тарту қажеттігі,
өзге де әлдеқандай іс жүргізу әрекеттерін жасау қажеттігі салдарынан істі
осы сот отырысында қарай мүмкін емес деп тапса, істі қарауды кейінге
қалдыруға жол беріледі.
Іс кейінге қалдырылған кезде істің жаңа сот отырысында шешілуін
қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін уақыт ескеріле отырып, жаңа сот
отырысының күні белгіленеді. Бұл жөнінде келген адамдарға қол қойдырылып
хабарланады. Келмеген және процеске қатысуға жаңадан тартылған адамдарға
жаңа сот отырысының уақыты мен орны туралы шақыру қағазы (хабар)
жіберіледі.

Істі қарау кейінге қалдырылған кезде куәлардан жауап алу
Егер сот отырысына тараптар қатысып отырса, істі қарау кейінге
қалдырылған кезде сот келген куәлардан жауап алуға құқылы. Бұл куәларды
жаңа сот отырысына екінші рет шақыруға қажет болған жағдайларда ғана жол
беріледі.
Сарапшы мен маманға олардың құқықтары мен міндөттерін түсіндіру
Төрағалық етуші сарапшы мен маманға олардың құқықтары мен міндеттерін
түсіндіреді, сарапшыға көрінеу жалған қорытынды бергені үшін қылмыстық
жауапкершілік туралы ескертеді, ол туралы сарапшыдан қолхат алынады. Қолхат
сот отырысының хаттамасына қоса тіркеледі.
Істі мәні бойынша қараудың басталуы
Істі мәні бойынша қарау төрағалық етушінің талап қоюшының өз талаптарын
қолдайтын-қолдамайтыны, жауапкер талап қоюшының талаптарын мойындайтын-
мойындамайтыны және тараптардың істі бітімгершілік келісімімен аяқтауды
немесе істі аралық сотқа қарауға беруді қалайтын-қаламайтыны туралы
мәселелерді анықтауынан басталады.
Талап қоюшының талап қоюдан бас тартуы, жауапкердің талап қоюды
мойындауы және тараптардың бітімгершілік келісімі
Талап қоюшының талап қоюдан бас тартуы туралы арызы, жауапкердің
талап қоюды мойындауы немесе тараптардың бітімгершілік келісімІнің шарттары
сот отырысының хаттамасына енгізіледі және оларға тиісінше талап қоюшы,
жауапкер немесе екі тарап та қол қояды. Егер талап қоюдан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.