Автокөліктік кәсіпорындарда жолаушыларды тасуды есепке алу бағдарламалық кешенін құру және деректер құрылымына қолданушылық және бағдарламалық интерфейсін ұсыну

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 29 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

КІРІСПЕ
1 ТАЛДАУ БӨЛІМІ
1.1 Пәндік аймақтың сипаттамасы
1.2 Қолданыста бар бағдарламалық құралдарға шолу
2 ЖОБАЛАУ БӨЛІМІ
2.1 Есептің қойылымы
2.2 Ақпараттық қамтамасыздандыру
2.3 Бағдарламалық қамтамасыздандыру
2.4 Техникалық қамтамасыздандыру
3 ЭКСПЕРИМЕНТАЛДЫ БӨЛІМ
3.1 Бағдарламаның тағайындалуы
3.2 Бағдарламаны қолдану бойынша нұсқаулықтар
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ҚОСЫМШАЛАР

КІРІСПЕ

Жаңа заман шарттарында экономиканың толық жетілдіруіне және оның ары
қарай дамуы жақсы орнатылған транспорттық қамтамасыздандырусыз мүмкін емес.
Оның дәлдігінен және сенімділігінен көбінесе мынаған бағынышты:
өнеркәсіптік кәсіпорындардың еңбек ырғағы, құрылыс және ауыл шаруашылығы,
адамдардың көңіл күйі және оның жұмысқа ынтасы.
Курстық жұмыстың өзектілігі – автоматтандырылған ақпараттық жүйенің
функциялануы үшін арналаған іскерлік өндірулерді және деректер базасының
құрылымын жұмыс дағдыларын көрсету.
Транспорттық логистика есептерінің моделін ұсынар кезде мыналарды
ескеру қажет: кез-келген экономикалық – өндіруші жүйелердің даму
көрсеткіштері қалып-күй және функцияналдау сияқты екі бір-бірімен
байланысты мінездемелерден тәуелді болады. Жүйенің қалып – күйі мыналарға
тәуелді, ең біріншіден оның көлемі және құрылымынан соған қарамастан
жүйенің жеке элементерінің қасиетін тағайындау өлшемі мен мінездемелерінен
тұрады.
Бұл курстық жұмыстың мақсаты автокөліктік кәсіпорындарда жолаушыларды
тасуды есепке алу бағдарламалық кешенін құру және деректер құрылымына
қолданушылық және бағдарламалық интерфейсін ұсыну, кейінен оны анализдеуге
және үйлесімділеу үшін.
Қойылған мақсаттарға жету үшін бір қатар есептерді шеші қажет, ол
есептерді шешкеннен мынандай мүмкіндіктер қамтамасыз етіледі:
1) Автокөліктік кәсіпорында ақпараттық жүйесі және автоматтандырылған
функциялары анықталады.
2) Транспорттық жүйенің обьектілері туралы атрибутивтік ақпаратты ДБ-
нан сақтауға, қосуға, өзгертуге және өшіруге мүмкіндік береді;
3) ДБ-ның бүтіндігін және атрибутивтік және кеңістіктік деректердің
байланысын сақтау керек;
4) Қаланың транспорттық жүйесінің графын құрастыру керек;
5) Қолданушының интерфейс жүйесіндегі қабылданғандарды жүзеге асыру;
6) Бағдарламалық бөлімін құрған кезде АСУТ-Т концепциясын қолдану;
7) Ол ашық болу керек соған қарамастан толықтырылатын және өзгерілетін;
Бұл курстық жұмыстың тақырыбы болып автокөліктік кәсіпорындарда
жолаушыларды тасымалдауды есепке алу ақпараттық жүйесін құрастыру.
Осы курстық жұмыстағы бағдарламалық кешен автокөліктік кәсіпорындарда
жолаушыларды тасымалдауды есепке алу үшін арналған.

1 ТАЛДАУ БӨЛІМІ

1. Пәндік аймақтың сипаттамасы

Такси Арман жаңа заманғы автокөліктік кәсіпорын болып жеңіл
автокөліктерде адамдарды тасу қызметін ұсынады.
Бұл бөлімшеде қызмет ететін Таксопарк ақпараттық жүйесінің пәндік
облыстының қысқаша көрсетілуі беріледі. Қызмет ету ортасы, басқару
обьектісі және субъектісі, мақсаттары және басқару есептері бейнеленеді.
Дәулетті клиенттер үшін алдын ала ескерілген қосымша қызметі бар – VIP
карта, жеңілдікті жинастыруға және жол жүрулердің ақысын төлеу үшін
өзінің шотты арқыл төлеуге болады. Егер жол жүру бір клиентпен ғана жүзеге
асса және бірден көбірек аралық пункттерді қамтыса, сонымен қатар, егер
клиентті ұзақ уақыт күту керек болса, таксамен бекітілген сағаттап ақы
төлеу алдын ала қызметі ескерілген. Жүргізушілерді құрылымдастыру,
клиенттерің тапсырыстарын қабыл алу және олардың есебін оператор жүзеге
асырады. Осының бәрін сонымен қатар басқа процестерді автоматтандыруға
деректер базасы құрылған.
Қызмет ету ортасы.
Таксопарк жүйесінің қымет ету ортасына осы автокөліктік
кәсіпорынның қызмет ететін шегіндегі әрекет облысы кіреді.
Басқару обьектісі.
Басқару обьектісі жолаушыларды тасымалдауды қамтамасыз ететін
автокөліктер, жүргізушілер, қызметкерлер құрамын ұсынады.
Басқару субъектісі (басқаратын жүйе).
Басқару субъектісі қызмет ету ортасының шегінде клиенттерге қызмет
етуге бағытталған автокөліктік кәсіпорынның әрекеттер жиынтығын ұсынады.
Мақсаты және басқару есептері.
Басқару мақсаты клиенттерге қызмет етудің автоматтандырылған есепке алу
әрекеті.
Осы мақсатқа жету үшін басқару процессі кезінде клиенттерді тіркеуді
автоматтандыру,клиенттерге қызмет ету есептері шешіледі.
ТОО Арман жолаушыларды қала және қала маңы бойынша такси
автокөліктерінде тасыйтын жекеменшік кәсіпорын.
ТОО Арман таксопаркінің құрылымы.
1) Дирекция
2) Бухгалтерия
3) Кадрлар бөлімі
4) Диспетчер бөлімі
5) Өндірістік-техникалық бөлім
6) Жабдықтау бөлімі
7) Өндірісті дайындайтын бөлім
8) Бас инженердің бөлімі
9) Техникалық қауіпсіздік бөлімі
10) Екі өндірістік цех
11) Ақпараттық бөлім

Шешілетін есептердің тізімі
Бухгалтерияда:
- еңбек ақыны есепке алу және жалақыны есептеу;
- Негізгі басқаруда аудитті өтуге жинақтарды ұсыну.
Кадрлар бөлімі:
- кәсіпорында мамандандырылған кадрларды таңдау;
- қызметкерлер дайындығының мамандандырылған деңгейін анализдеу;
- керекті мамандыққа сәйкес қызметкерлер кадрларын іріктеу;
Диспетчер бөлімінде шақыруларды қабылдап оларды деректер базасына
кіргізетін диспетчерлер ұжымы болады.
Жабдықтау бөлімінде өндірістік жұмыстарға байланысты материалдарды
іздестіру есебі шығарылады.
Өндірісті дайындайтын бөлім өндірістік жұмыстарды құрумен айналысады.
Бас инженердің бөлімі техникалар және механизмдерді эксплуатационды
және қызмет ету есептерін шешеді.
Техникалық қауіпсіздік бөлімі кәсіпорын қызметкерлерінің техникалық
қауіпсіздік ережелерін үйретуге және өндірісте сәтсіз оқиғалар қаупіна жол
бермеу есептерін шешу.
Екі өндірістік цех кәсіпорынның негізгі әрекетімен айналысады: жөңдеу
және құрастыру тағы сол сияқты басқада өндірістік жұмыстарды жүргізуге
арналған.
Техникалық қауіпсіздік бөлімі келесі есептерді шешеді: жоба-сметалық
құжаттарды құру, өндірістік материалдардың нобайын құруға, матералдарды
алуға тапсырыстар

Сурет 1.ТОО Арман таксопаркінің ұйымдық құрылымы

1.2 Қолданыста бар бағдарламалық құралдарға шолу

жазу керек

1. ЖОБАЛАУ БӨЛІМІ

2.1 Есептің қойылымы

Бұл курстық жұмыста Автокөліктік кәсіпорындарда жолаушыларды
тасымалдауды есепке алу есебі қарастырылған, өйткені ол көп еңбекті қажет
ететін процесс.

Есептің ұйымдық-экономикалық маңызы

1. Автокөліктік кәсіпорындарда жолаушыларды тасымалдауды есепке алу
есебі Бухгалтерлік есептің ААЖ ішкі жүйесінде шешіледі.
2. Есептің шешімдерінің қортындыларын бухгалтерия, диспетчер бөлімі,
өндірістік-техникалық бөлімі, жабдықтау бөлімдері қолдана алады.
3. Шығыс машинограммасы қажеттілік өлшеміне байланысты берілу керек.
4. Шығыс ақпараттары ДЭЕМ-ға клавиатурадан енгізіледі және магниттік
дискіге жазылады.
5. Есепті шешу нәтижесінде машинограмма және магниттік дискіге
сақталынатын ақпарат шығулары қажет.

Автоматтандырылатын функциялардың тізімі.
Осы жоба шегінде автоматтандыруға Таксопарк автоматтандырылған
жүйесінің келесі бес функциясы таңдалған:
1) Қызметкерлер туралы мәліметтердің есебі.
2) Қабылданған шақырулардың есебі.
3) VIP клиенттердің есебі.
4) Материалдық құралдардың есебі.
5) Контрагенттер туралы мәліметтердің есебі (жабдықтаушылар).

1-функция Қызметкерлер туралы мәліметтердің есебі.
Бұл функция кадрлық және операторлық қызмет ету бөлімдерінде керекті
ақпаратты тез табуға қызмет етеді. Транспорттық құралмен байланысты қандай
болмасын байлаулы оқиғаларды, болмаған жағдайларды, және ол туралы керекті
теңестіррілген (VIN) нөмірі немесе қозғалтқыш нөмірі сияқты ақпаратты
жылдам табуға болады.
2- функция Қабылданған шақырулардың есебі.
Бұл функция шақырулар журналын ғана құрамайды, Жағдай жалауы
атрибутын қолдана отырып бірге есеп жүргізеді және де шақыру мәртебесін
қадағалауға рұқсат етеді, яғни ол қандай кезеңде жүріп жатқанын көрсетеді.
Бұл жалаудың мүмкін өзгеруі : тапсырыс тек қана қабылданған (жазу жасалған,
бірақ оны бір жүргізуші алмаған); тапсырыс бір жүргізушімен алынған немесе
ол клиентке бара жатыр, немесе тапсырыс орындалып жатыр; тапсырыс
орындалған немесе жүргізуші босатылған; тапсырыс толығымен жойылды.
3- функция VIP клиенттердің есебі.
Осы функция клиентке арналған жеңілдік туралы мәлімдеулер сақтауға
рұқсат етеді және оның келісім-шарттың нөмірі, сонымен қатар соманың
теңдігі, сол арқылы ол жол жүруды төлей алады.
4- функция Материалдық құралдардың есебі.
Бұл функция жауапты қызметкер және басқа аналитикалық мәліметтержайлы
тиімді еңгізуге және сақтауға мүмкіндік береді.
5-функция Контрагенттер туралы мәліметтердің есебі (жабдықтаушылар).
Бұл функция іс жүргізу жұмысын автоматтандыруы үшін қажетті.
Мысалы, ИНН-ды жабдықтаушысы туралы мәліметтер ГСМ-ді электрондық түрде
сақтауға тиімді, олар әрдайым қолдан жазғанша қағаз құжаттарында қолдануыға
арналған.
Функцияны жүзеге асруына қатысатын обьектілер мәліметі.
Автоматтандырылған функцияларды жүзеге асырудың пәндік облысының
обьектісі 1 кестеде көрсетілген.
Кесте 1.Функцияны жүзеге асруына қатысатын обьектілер мәліметі

№ Объекті Объектің суреттелуі Функциясы Ескерту
аты
1 2 3
1 2 3 4 5 6
1 PF01 Құжат МатериалдықЖабдықтаушОператор,
құралдың ы материалдық
назарына назарынан құралды
сәйкес жекекейін әкелуші
бірден жабдықтаушы

Кесте 4.Шығу құжаттары реквизиттерінің сипатталуы және тізімі.

№ Реквизит атауы Шығу құжатының Шартты Реквизит
идентификаторы белгілері ұзындығы
1 2 3 4 5
1 Материалдық құрал PF01 MKK 9(8)
коды
2 Номинал құн PF01 NK 9(12)
3 Сипаты PF01 C A(30)
4 Ұсынылатын бөлімдер PF01 UB A(20)
5 Орналасқан орын PF01 OO A(15)
6 Тағайындау PF01 TAG 9(4)
7 Мерзімділік қызмет PF01 MKE 9(2)
ету
8 Сервистер және PF01 SGGTH A(30)
жөндету жұмыстары
туралы хабар.
9 Қанауға шығын PF01 KSH 9(10)
10 Қосымша хабар PF01 KH A(30)

Бастапқы құжаттардан деректерді ДЭЕМ-ге пернетақтадан енгізеді, DN –
деректер ену массивін қалыптасады.

Кесте 5. Ену құжаттарының тізімі және сипатталуы.

№ Идентификатор Ұсыныс формасы Түсу жиілігі
1 2 3 4
1 RN (a1) Құжат Күн сайын
2 VTU (Қызмет,тауар түрі) Құжат Күн сайын
(а2)

Кесте 6.Ену құжаттары реквизиттерінің тізімі және сипатталуы.

№ Реквизит атауы Шартты Реквизит Ақпарат Ақпарат
белгілер ұзындығы көзі көзінің
идентиф.
1 2 3 4 5 6
1 Дата DAT 9(8) Құжат DN
2 Контрагенттің аты KA A(12) Құжат DN
3 Контрагенттің түрі KT A(30) Құжат DN
4 ИННа INN A(20) Құжат DN
5 ОКОНХ OKONH A(15) Құжат DN
6 ОКПО OKPO 9(12) Құжат DN
7 Заңгерлік мекен-жайыZMG 9(12) Құжат DN
8 Телефон ST 9(16) Құжат DN
9 Факс F 9(15) Құжат DN
10 Электрондық пошта Email 9(18) Құжат DN
11 Есеп айыратын шоттарEASH 9(30) Құжат DN
12 Келісім-шарт KH 9(25) Құжат DN
13 Келісім-шарттың күніKHK 9(8) Құжат DN
14 Екі жақ есеп айрысу EEAV 9(8) Құжат DN
валютасы
15 Сома SUM 9(20) Құжат DN
16 Тереңдік TER 9(10) Құжат DN
17 Есеп айырысу үлгісі EAU 9(15) Құжат DN

Берілген есепті шешу үшін нормативті-анықтамалық ақпарат ретінде (НАА)
массив пайдаланылады:
С1 – Контрагенттің ИННа және атаулар анықтамасы;

Кесте 7.Контрагенттің ИННа және атаулар анықтамасының реквизиттер
тізімі.

№ Массив атауы Массив белгіленуі
1 2 3
1. Контрагенттің ИННа және атаулар KISIK
анықтамасы
№ Реквизит атауы Реквизит Реквизиттер
белгіленуі ұзындығы
1 2 3 4
1. Контрагент ОКОНХ KOKONH 9(16)
2. Контрагент ОКПО KOKPO 9(12)

ДЭЕМ-ге бастапқы құжаттардың мәліметтері пернетақтадан енгізіледі.
Есептің қойылымына салынған келтірілген ақпараттық деректер қорының
негізінде деректер ағынының диаграммасын қалыптастырамыз. Жоғары (нолдік)
деңгейдегі диаграмма жүйені бірегей сопақ сызық ретінде қарастырады, оны
негізгі немесе контексті модель деп атайды.
Жүйені анықтау кезінде төменгі деңгейдегі диаграмма енгізіледі, яғни F
өзгертушінің мәліметтер өзгертушілерінің бүтін жүйесіне ауыстырылуы туралы
сөз болып отыр. Ақпараттық ағынның үздіксіздігін және оның келісімділігін
сақтау маңызды. Яғни, кез-келген деңгейде әр өзгертушінің кіру және шығуы
ақпараттық ағынға байланысты болуы керек. Диаграммада өңдеу кезектілігіне
нақты көрсетулер жоқ. Нақты көрсетулер жобалау кезеңіне дейін шегеріледі.
Инфологиялық модель (ИЛМ) – бағдарламалық амалға тәуелсіз, арнайы
тілдік құралдар арқылы орындалатын пәндік облысты сипаттау болып табылады.
ИЛМ-ге қойылатын талаптар:
– пәндік облысты көрсету адекваттылығы;
– жүйенің барлық қолданушыларының көзқарасын және қажеттілігін
көрсету;
– модельдің бірмағыналық емес түсіндіруін болдырмау;
– кеңтарау жеңілдігі;
– шегі болу керек, яғни пәндік облысқа шек қою;
– қолданушылардың әр категориясына оңай қабылданады.

ИЛМ ДБ – ны жобалаудың ядросы болып есептеледі. ИЛМ ақпараттық жүйені
жобалауды жалғастыру үшін керек және жеткілікті ақпаратты құрайды.
Логикалық модель келер мәліметтер моделінің бастапқы протатипі болып
табылады. Логикалық модель ақпараттың бірлік терминінде құрылады, бірақ
нақтылы мәліметттер қорын басқару жүйесіне байланысы жоқ. Мәліметтердің
логикалық моделін өңдеудің негізгі құралы болып қазіргі уақытта ER -
диаграммаларының әртүрі жатады. (Entity-Relationship, қасиет- жинақ-
байланыс диаграммасы). Бір ER – моделді реляциялық мәліметтер моделіне
түрлендіруге болады. Мәліметтердің логикалық моделін өңдеу кезінде бірнеше
сұрақтар туады.
МҚБЖ осы негізгі функцияларды орындау кезінде деректернің әртүрлі
жазбаларын пайдалануға міндетті. Демек, деректер базасының жобасын заттық
аумақтан бастауға анализ жасаудан және жекелеген пайдаланушылардың талабын
анықтаудан бастау керек. (Өздері үшін деректер базасы құрылатын ұйым
қызметкерлері) Бұл процесске кейінірек толық тоқталамыз. Ал бұл жерде жоба
жасау арнайы адамға – деректер базасының админстраторына жүктеледі. (АДҚ)
Ол деректерді машиналық өңдеу жұмысымен жете таныс ұйым қызметкері және
деректер базасының болашақ пайдаланушысы болуы мүмкін.
Мәліметтер қорының жұмысы бастамас бұрын немесе мәліметтер қорына
байланысты ақпараттық жүйені толтырмас бұрын осы жүйені жобалаған дұрыс
болады. Мәліметтер қорын жобалаудың ішінде бірнеше кезеңдер жатады. Ол
мәліметтердің өрістерінің атаулары, мәліметтердің берілетін типтері,
сонымен қатар олардың алатын орындары беріледі. Осының барлығы мәліметтер
қорының жұмысын дұрыс жобалауға көмектеседі. Мәліметтер қорының пәндік
аймағы талыбып, талдау жасалғаннан кеінгі кездеге қадамдардың барлығы
мәліметтер қорын басқарушгыға беріледі. Себебі мәліметтер қорын жабалушы,
оны аяғына жеткізетін де басқарушы болады.
Инфологиялық түрлендірудің мақсаты – құрылатын деректер базасында
сақтауға арналған адамға табиғи жағынан жақын.
Ақпарат–хабарларды жинап, түсіндірудің әдістерімен қамтамасыз ету.
Сондықтан инфологиялық модельді құруға табиғи тілге негіздеу қажет. Мәтіні
таза компютерлік өңдеуден өткізудің күрделілігіне байланысты кез–келген
табиғи тілдің біркелкі болмауына байланысты таза түрде қолдану мүмкін емес.
Инфологиялық түрдің негізгі конструктивтік элементтері болып: нақтылық, екі
арадағы байланыс пен олардың қасиеттері .
Нақтылық кез–келген айырмашылығы бар ауқым. Яғни, біз өзіміз де
айырмашылығын анықтай алатын құрылым. Ондағы хабарды деректер базасында
сақтау өте қажет. Нақтылықтарға адамдар, орын, самолеттер, рейстер, дәм,
түр т.б. жатады. Нақтылық түрі мен нақтылық санын айыра білген дұрыс ,
тіпті өте қажет. Нақтылық түрі ұғымына жататындар: біртүрлі тұлғалар
жинағы, заттар, оқиғалар, идеялар жатады. Нақтылық данасына жинақтағы нақты
заттар жатады. Мысалы нақтылық түрі Қала болса, нақтылық данасы немесе саны
- Москва, Киев т.б.
Атрибут – нақтылықтың аталған мінездемесі. Оның атауы нақтылық түрінің
ерекшелігі болғанмен әртүрлі нақтылық түрлерінле бірдей болуы да мүмкін.
Мысалы түр – түс көптеген нақтылықтарға анықтаушы бола алады. (Ит,
автомобиль,түтін т.б.) Атрибут нақтылықта қандай ақпаратлар жинақталғанын
анықтау үшін пайдаланылады. Нақтылық атрибутының мысалы үшін автомобильді
алсақ оның түрі, маркасы, номерлік белгісі, түсі т.б. есепке алынады. Бұл
жерде де түр мен экземпляр арасында айырмашылықтар болады. Түс атрибуты
көптеген белгілер мен экземплярларды құрайды: қызыл, көк, ақ түс, банан
түсі т.б. бірақ әр нақтылық данасына атрибуттың тек бір белгісі ғана
беріледі.
Нақтылық түрлері мен атрибуттар арасында абсолюттік өзгешеліктер
болмайды. Ол тек нақтылық түріне байланысты болуы мүмкін. Басқаша конмәтіне
атрибут жеке нақтылық түрінде байқалады. Мысалы автомобиль заводы үшін түр
– түс тек өндіріс өнімінің атрибуты, ал бояу –лак фабрикасы үшін нақтылық
түрі.
Кілт – атрибуттардың ең аз жиынтығы. Кілт маңызы бойынша нақтылықтың
талап етілген біржақты данасын табуға болады. Жинақ құрамынан кез – келген
атрибутты шығарып тастауда азшылық қалғандарының нақтылығына идентификация
жасауға жол бермейді.
Байланыс – екі, немесе оданда көп нақтылықтардың ассоциялануы. Егер
деректер базасының белгіленгені жеке бір – бірімен байланысы жоқ
деректердің сақталуы ғана болса, онда оның құрылымы өте қарапайым болған
болар еді. Дегенмен де деректер базасын ұйымдастырудағы талаптардың
негізгісі басқа белгілерге байланысты басқа нақтылықты іздестіру болып
табылады, ол үшін олардың арасына белгілі байланыстар орнату қажет
деректердің анық базаларында жүздеген, тіпті мыңдаған нақтылықтар болады,
бұл жағдайда олардың арасында миллионнан артық байланыстар бекиді.
Байланыстың осынша көп болуы инфологиялық модельдің күрделілігін
анықтайды.
Инфологиялық түрлерді құрастырғанда ER диаграммасы тілін қолдануға
болады (ағылшынша Entity Relationship немесе нақтылық байланыс), оларда
нақтылық белгіленген тік бұрыштармен суреттеледі, ассоцияция-белгіленген
ромб немесе асты бұрышпен, атрибуттар – белгіленген сопақша, ал олардың
арасындағы байланыс – бағытталмаған қабырға белгілерімен көрсетіліп, белгі
үстінде байланыс деңгейінің сатысы қойылады (бір немесе “көп” сөзін
ауыстыратын әріп түрінде). Сонымен қатар қажетті түсінік беріледі.
ИЛМға арналған аналитикалық сияқты қолдана алады (аралас матрицалары
түрінде), дәл осылай графикалық ұсыну тәсілдерімен, суреттеумен лайықты
объектілермен толықтырылатын.
Қабылдауға арналған және талдаудың көрнекті және қарапайым түріне
көбірек графикалық ұсыну жақсы келеді. Объект – қасиет – қатынас үлгісін
елестетулері графикалық тәсілмен нақты сондықтан бұдан былай пайдаланамыз.
Ақпараттық объекті – бұл қандай да бір маңызды ақпаратты елестету, ол
нақты объектіні, құбылыстар, процес туралы ДБ-да қайсы бір хабар тиісті
көз алдына болу керек. Ақпараттық объекті хабардың құрама бірлікпен болады
және нормалау талапқа сай болу тиісті. Ақпараттық объекті қисынды өзара
байланысқан реквизиттердің жиынтығымен құрылады, пәндік облыс маңызын
сипаттайтын.
Ақпараттық объекті реквизиттерінің құрамын оның құрылымын анықтайды.
Әрбір ақпараттық объекті айқын құрылыммен объектілердің сыныпбын (түр)
құрастырады, бірегей ат беруге болады, мысалы: қызметкерлер, VIP клиент,
шақырулар, транспорттық құрал, материалдық құралдар, жабдықтаушы.
Сынып - объектілердің жиынтығы және бірдей теріммен қожалық етуші
қасиеттерді атайды.
Ақпараттық жүйеде тойтарыс жанында әрбір ақпараттық объекті өз
теңестіруіммен өзін таныстырады, сынып объектісі басқадан айырады, ал
объектілердің әрбір сыныбы осы сынып атымен өзін таныстырады.
Мысалы:
Сынып объектісі - Қызметкерлер, әрбір объекті теңестіруі -Қызметкер
коды
Теңестіру тиісті бірегей болу керек. Әрбір объекті қасиеттер теріміміне
ие болады. Бір сынып объектілеріне арналған терім бұлардың қасиеттері
бірдей, ал оларды мағыналар басқа болу мүмкін.
Мысалы, сынып объектілеріне арналған Қызметкерлер қасиеттердің айқын
терімі тән, олар ФИО , Куәлік номері және т.б.
Келесі көрсетудің объектілердің елестету үшін және олардың қасиеттерін
қолданамыз.

- объект

- қасиет

Пәндік облыс суреттеу кезінде объекті аралық байланыстар керек және
оның қасиеттерін сипаттайтын. Бұл сызық қарапайым түрінде бейнеленеді,
объекті көрсетулерін және оның қасиеттерін қосушы.
Байланыс (связь) аралық объектісі және оның қасиетттері әртүрлі болу
мүмкін. Қатынастар мына үлгілерде бола алады:
1:1(бірдің – бірге)
1:М (бірдің – көпке)
М:М (көптің – көпке)
М :1( көптің - бірге)
Мысалы , Қызметкер- транспорттық құрал -1:1
Қызметкер - шақырулар -1: М
Жабдықтаушылар -материалдық құралдар – М : М
Шақырулар – VIP клиент – М :1
Кейбір қасиеттер тұрақты болып келеді, оларды мағыналары уақыт өте
өзгере алмайды. Бұлар статикалық қасиеттер деп аталады, ал кейбір
қасиеттер, мағыналары өзгере алатын , динамикалық деп аталады.
бБасқа объекті аралық байланыстар мінездемесі және оның қасиеті белгі
болады, осы қасиет барлық объектілердің мәліметтер сынып қатысады ма немесе
қайсысы объектілерде жоқ болады. Мысалы , қызметкер (жоғарғы білім). Мұндай
қасиеттер шартты деп аталады. Көрсетулерді енгіземіз:
- - - -шартты қасиет
D - Динамикалық қасиет
S - статикалық қасиет
Кейде ИЛМ-да құрама қасиет ұғымы енгізіледі. Мысалы, мекенжай, ол
қаладан, көшелерден, үйлерден құралады немесе туған күні күнінен, айынан,
жылдан түзеледі. Бұл қасиетке арналған шаршыны қолданамыз.
Инфологиялық объектілердің үлгісі бөлек даналармен ғана суреттелмейді,
объектілердің сыныптарымен суреттеледі. Басқа объекті аралық байланыстың
және оның ИЛМда қасиеттерін әр түрлі сыныптар объектілерін аралық
байланыстарды бекітеді. Лайықты диаграмма, осыны бейнелейтін, ER – үлгі
диаграммасы деп аталады (ағылшынан айдарғанда маңыз сөз Entity деп
жазылады, ал байланыс ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.