ҚЫ30ЙНАҚ ОЙЫНЫ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

ҚЫ30ЙНАҚ
Қазақ қыз баланы екі рет соқыр болады дегенді қалжын-шыны аралас
айтады. Бірі, бойжеткенде күйеуге тигісі көп асықанда еркектің жақсы-
жаманын айырa aлмайды.
Бір жақсы мен бір жаман әр жерде бар,
Екі жақсы қосылған қай жерде бар,
дегенді де, осыған пәтуа етеді ондайлар. Бірі, дүзге отырарда алдында не
болса да көрмейді.
Қыз атаулының бәрі бірдей жастай ұзатыла бермейді. He бір
отырып қалғандары да болады. Осындайда ауылдың құралпы қыздары өзара
ақылдасып, қызойнақ ұйымдастырады. Бұған көбінесе басы бос, атастырған
жері жоқ кәрі қыздар, не шалға, не жарымеске атастырылғандар, кейде барғалы
отырғанын менсінбейтіндер қатынасады. Бұларға үйлері де рұқсат етеді.
Ішінара басына күн тумағандар да барады.
Бұлар бірлесіп мал сояды. Тамақ әзірлейді. Бұдан сартеке соққандар
қалмайды. Күйеуін қомсынып жүрген жас келіншектер де барады, бұларға
рұқсатты көбінесе енелері береді. Өйткені, ұлының сыры өзіне мәлім... Бұған
бүлк етіп жатқан күйеуі де жоқ..
Бұлар түні бойы болады. Ойнайды, күледі, ән салады, домбыра шертеді.
Өмірлеріндегі, көңілдеріндегі бір кем-кетігін бүтіндегендей бой жазады.
Бірлі-жарым әдепсіздік те болады. Бірақ шектен шықпайды, ұя бұзбайды.
Өйткені, олар үлкендерге шекараны осы араға дейін бекіттіріп алған.
Ұйымдастырғандар да, барғандар да дәп бұл жолы ондай ерсілікке бармайды.
Бұл қазақта қалыптасқан заң, үлкендер, ата-аналар олар үшін екінші құдай.
Қызойнақ сондықтанда қауіпсіз болып, жастардың ойын-сауығына кіргізілген.
Қазіргіше айтқанда, қыздардың туған күнін өткізуіне ұқсайды.
ХАН ОЙЫНЫ
Хан ойынында асық ортаға шашылады да, ішіпен екі сақа екі жақтың
ханы делінеді. Бұл ойын көбінесе түнде болады. Күндіз ойнауға қазақ
балаларының жұмысы басынан асып жатады. Асық шашылған соң екі жақ, өз
ханымен шашылған асықтарды атады. Хан тиген асық басқа біріне таіп кетсе
атқан жақ ұтылып, көзекті қарсыласына береді. Сонан соң ол асықты өзі
шашып атуды өзі бастайды. Бұл атыс қайта-қайта қайталанып ақырында біреуі
ұтып хан болады. Ұтыс асықты кімнің көп алғанына байланысты. Өйткені,
асықты аз алған жақтың ханы әскеріпен айырылды.
Бұл ойын былай қарағанда қарапайым болғанымен, балаларды жеңілмеуге,
хан мен қараның арасында қандай парық. барын білуге үйретеді...

ЖҰМБАҚ
Жұмбақты қол бос көздің бәрінде де балалар айта береді. Жұмбақ
балалардың ой өрісін кеңітуге, сауатын молайтуға үлес қосады.
Айдалада ақ отау,
Аузы-мұрны жоқ отау,
дегеннің жұмыртқа екеніи табу үшін тауда ескең баладан гөрі ойда өскен бала
көп қиналмайды. Өйткені, оның үйінде тауық бар, жұмыртқаны күнде жеп жүр.
Жандыда не, жансызда не үлкен деген жұмбаққа да табиғат тануды
оқымаған бала жауап бере алама? Жандының үлкені балық екенін табу үішін
жауап беретін бала дүниедегі атақты-атақты теңіздерді білуі керек; онан соң
сол теңізде жасайтын пәһанды (кит) білуі керек. Бұларды білу қара
танымайтын қазақ баласына қиын. Ол үшін олар бұл жөніндегі кітаптарды
оқуы, не сол жөнінде естуі керек. Өстігенде ғана жауабын таба алады. Бұны
білу үшін ол бала ізденеді, сұрайды, ойланады... Осының бәрі оның сауатын
ашады. Жансыздағы үлкеннің қамыс екенін айту үшін, бамбукты — қамысты,
оның қайда. өсетінін білмей болмайды. Бұл үшін жағырапиядан хабардар болуы
керек. Немесе аңыздардағы: үлкен қамыстың өзегіпен түйелі көш өтіпті,
үлкен жәйінді бір ауыл бір қыста жеп тауса алмапты дегендерді естуі керек.
Жұмбақты үлкендер де, балалар да айтады. Бұл өзінше кішігірім сабақ ,
дәріс.

ҚЫЗ ҚУУ
Бұл - қазақтың ойын-сауығындағы ең еркесі, серісі, бұны қазақ тойда,
аста, мерекеде өткізеді. Ылғи атты адамдар бір төбеге жиналып қыз
құарға бір қыз, бір жігітті көз көрім жерге атпен жібереді. Барғанша
жігіт қызды құшақтауға, сүйуге, әңгімелесуге хақылы. Сол үшін барарда уақыт
көп болсын деп екеуі ақырын жүреді. Қайтарда қыз қуып, жігіт қашады.Егер
қыз жетсе жігітті қамшының астына алуға хақылы.Барарда жігіт оны көп
мазаламаса, кейбір қыз жетсе көп ұрмай, басынан қамшысын үйіріп отырады.
Ызасы өтсе - аямайды.
Қыз құарға кілең жастар ғана емес, ара-тұра үлкендер де араласып
кетеді. Қыз қуар қазақта ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.