Қазақтың ХХ ғасырдағы мәдениеті туралы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Қазақтың ХХ ғасырдағы мәдениеті

Абайдан басталған қазақ мәдениетіндегі тың сарын ХХ ғасырдың бас
кезінде ары қарай жалғасты. Қазақ мәдениеті ХХ ғасырды әрі үмітпен,
әрі түңілумен қарсы алды. Дүниежүзілік техникалық және
демократиялық прогресс Азия құрылығына да жете бастады. Ұлттық
идея темір тордағы халықты толғандырып, оны азаттық үшін
күресуге ұмтылдырды. Әрине, ұлт-азаттық күреске бүкіл Ресей
империясын қамтыған революциялық және реформалық қозғалыстар да
әсерін тигізді. Алайда, Қазақстандағы толқулар тек орыс
революционерлерінің ықпалымен болды деу жаңсақ пікір. Бірде-бір
ресейлік саяси ұйым мен белгілі қайраткерлер империяны таратып,
басқа ұлттарға азаттық әперу туралы мәселе көтермеді. Социал-
демократтардың өздері Шығыс халықтарының оянуына панисламизм,
пантюркизм айдарын тағып, күдіктене қарады. Мәселе, сонымен бірге
Ресейдің халықтары әр түрлі өркениеттерге жататындығында. Батыс
христиандарына жақын эстондар мен араб-парсы әлеміне түбірлес өзбек,
қазақтардың арасында ортақ мәдени негіз тым аз еді.
Өзіне туысқан халықтардағы сияқты Қазақстандағы мәдени
қайтадан жаңғыру орыс экспансиясына қарсы шығудан басталды. ХХ
ғасырдың басында қазақтан шыққан алғашқы саяси қайраткерлердің бірі
Міржақып Дулатов қазақ халқының Манифесі- Оян, қазақ! өлеңін
жариялады. Ол тұңғыш рет халықты ашық күреске шақырған ұран
тастады: Қазақстаннан болған социал-демократтарға бірауыз сөз
айтамын: Еуропаның пролетариясы үшін қанды жастар төгіңуізпайдалы,
бірақ өз халқыңыз қазаққа артық назар салыңыз, қара халқы алты
милиондық бір ұлы тайпа болып тұрып, басқа халыққа қарағанда жәрдемсіз
азып – тозып кетер. (Оян қазақ! 10 б). Міржақып саяси мәселелермен қоса
өз шығармасында қазақ мәдениетін тұйықтан шығаратын жолдар іздейді. Ең
алдымен мәдени тоқыраудың себебін М.Дулатов бодандықтан көреді.
Қазақтың рухани мәдениетіде өшпес із қалдырған алып тұлғаның бірі-
Шәкәрім Құдайбердіұлы. Оның шығармаларының негізгі тақырыбы мораль
философиясымен мәдениет ілімін қамтиды. Шәкәрім-Абайдың немере інісі және
ұлы ақынның мұрасына сүйенген. Ол арнайы оқу орныныда оқымаса да араб,
парсы, орыс, шағатай тілдерін өз бетімен үйреніп, сол тілдердегі
шығармалардан дала ойшылы тұрғысынан ой қорытқан.
Абай сияқты Шәкәрім де ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.