1 «Ұсыныстар портфеліне» кіретін және жасап шығарылатын бұйымдардың бәсекеге қабілеттілігінің деңгейін бағалау және оларды кәсіпорынның жылдық өндірістік бағдарламасына кіргізу үшін рангылау (жіктеу)
2 Кәсіпорынның өнім-нарықтық стратегиясын қалыптастыру
Қорытынды
Әдебиеттер тізімі
Қосымша
Кіріспе
Курстық жұмыстың мақсаты:
студенттердің теоретикалық білімдерін бекіту және оларда жаңа ұйымдарды жасап шығару және қызмет етіп жатқан, жаңашылдандырылатын ұйымдардың тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз ету кезінде басқарушылық шешімдерді қабылдау саласында тәжірибелік дағдыларды қалыптастыру.
Курстық жұмыстың негізгі мәселелері:
Студенттердің нарық жағдайында ұйымдарды тұжырымдамалық жобалаудың әдістерін зерделеуі және меңгеруі.
Ұйымдарды жобалау кезінде өз бетінше жұмыс істеудің дағдыларын дамыту.
Өнім өндірісінің объектілерін және ауқымдарын таңдаған кезде қабылданатын басқарушылық шешімдерді негіздеу бойынша есептеулерді орындаудың дағдыларын қалыптастыру.
Зерттеушілік жұмыстың тәжірибесін қалыптастыру.
Басқарушылық шешімдерді негіздеудің қазіргі заманғы құралдары мен әдістерін меңгеру.
Жұмыстың мазмұны:
Берілген алғашқы деректерге сәйкес өнімнің белгілі бір түрін шығаруға мамандандырылған ұйымды құру қажет.
Ұйымды тұжырымдамалық жобалау барысында басқарушылық шешімдерді жасап шығару және негіздеу кезінде келесідей жағдайларды қамтамасыз ету қажет:
- жобаланатын ұйымды құру және барынша ұзақ мерзім бойы қызмет етуі;
- шығарылатын өнімді сатып өткізу нарықтарында кәсіпорынның тұрақты жағдайы;
- кәсіпорынның тұрақты қаржылық жағдайы.
Берілген мақсаттарға қол жеткізу үшін іске асырылатын шаралар мынадай:
- шығарылатын өнімнің ассортименті жайлы негізделген шешімдерді қабылдау;
- өнім өндірісінің ауқымдарын негіздеу;
- өнімді сатып өткізудің ең жақсы нарықтарын негіздеу.
Курстық жұмысты орындаған кезде басқарушылық шешімдерді негіздеудің қазіргі заманғы құралдар жиынтығын және әдістерін меңгереміз. Соның ішінде:
- шығарылатын бұйымдардың бәсекеге қабілеттілігін бағалау әдістері:
сарапшылық бағалар әдістері;
- Бостон Консультативтік Тобы (БКТ) матрицасының әдісі - портфолио-талдау әдісі;
- залалсыздық шегін (точка безубыточности) есептеу әдісі («break-even point» талдау) .
Курстық жұмысты орындауға қажетті бастапқы деректер „Қосымша“-да келтірілген (Қ1-Қ6 кестелерінде) .
1 «Ұсыныстар портфеліне» кіретін және жасап шығарылатын бұйымдардың бәсекеге қабілеттілігінің деңгейін бағалау және оларды кәсіпорынның жылдық өндірістік бағдарламасына кіргізу үшін рангылау (жіктеу)
1 кесте - №21 нұсқа бойынша кәсіпорынның «ұсыныстар портфеліне»
кіретін бұйымдарының жиынтығы
Бұйым
Түрі
Нұсқа 21
Бұйым:
1. Жұмыс столы
Түрі:
1. 1 боялған
Нұсқа 21:
-
Бұйым:
1. 2 лакталған
Түрі:
Х
Бұйым:
1. 3 шыны
Түрі:
Х
Бұйым:
2. Кішігірім стол (қосалқы стол)
Түрі:
2. 1 боялған
Нұсқа 21:
Х
Бұйым:
2. 2 лакталған
Түрі:
-
Бұйым:
2. 3 шыны
Түрі:
X
Нарықтардың және өндіріс объектілерінің маркетингтік зерттеулерін өткізейік. Бұл мақсатпен «ұсыныстар портфелінен» бұйымдардың бәсекеге қабілеттілік деңгейін бағалаймыз және кәсіпорынның жылдық өндірістік бағдарламасына қосу үшін олардың ҒТД (ғылыми-техникалық деңгей) коэффициенті шамасы бойынша рангылануын (жіктелуін) жүргіземіз.
Бұйымдардың ғылыми-техникалық деңгейінің (ҒТД) бағалануы бұйымдар параметрлері маңыздылығының сарапшылық бағаларын пайдалана отырып, таңдалған ұқсас (аналог) бұйымдармен салыстыру арқылы жүзеге асырылады. Жоспарланатын бұйымдардың сарапшылық бағалануының нәтижелері 2-кестеге енгізіледі де, оның негізінде бұл бұйым параметрлерінің маңыздылығы есептеледі.
2-кесте - Бұйым параметрлері маңыздылығын бағалау
Бұйым:
Лакталған жұмыс столы
Параметрлер
Сарапшылар
Маңыздылығы
Түрлендірме (вариация) коэффициенті
1
2
3
4
Параметрлер:
Салмағы, кг
Сарапшылар:
0, 20
Маңыздылығы:
0, 25
Түрлендірме (вариация) коэффициенті:
0, 25
0, 20
0, 2250
12, 8
Параметрлер:
Төзімділігі, жыл
Сарапшылар:
0, 20
Маңыздылығы:
0, 15
Түрлендірме (вариация) коэффициенті:
0, 20
0, 25
0, 2000
20, 4
Параметрлер:
Әсемділігі, балл
Сарапшылар:
0, 20
Маңыздылығы:
0, 25
Түрлендірме (вариация) коэффициенті:
0, 15
0, 20
0, 2000
20, 4
Параметрлер:
Ыңғайлылығы, балл
Сарапшылар:
0, 20
Маңыздылығы:
0, 20
Түрлендірме (вариация) коэффициенті:
0, 20
0, 15
0, 1875
13, 3
Параметрлер:
Қауіпсіздігі, балл
Сарапшылар:
0, 20
Маңыздылығы:
0, 15
Түрлендірме (вариация) коэффициенті:
0, 20
0, 20
0, 1875
13, 3
Бұйым:
Шыны жұмыс столы
Параметрлер
Сарапшылар
Маңыздылығы
Түрлендірме (вариация) коэффициенті
1
2
3
4
Параметрлер:
Салмағы, кг
Сарапшылар:
0, 30
Маңыздылығы:
0, 30
Түрлендірме (вариация) коэффициенті:
0, 30
0, 29
0, 2980
1, 7
Параметрлер:
Төзімділігі, жыл
Сарапшылар:
0, 15
Маңыздылығы:
0, 10
Түрлендірме (вариация) коэффициенті:
0, 10
0, 13
0, 1200
20, 4
Параметрлер:
Әсемділігі, балл
Сарапшылар:
0, 25
Маңыздылығы:
0, 20
Түрлендірме (вариация) коэффициенті:
0, 20
0, 30
0, 2380
20, 1
Параметрлер:
Ыңғайлылығы, балл
Сарапшылар:
0, 10
Маңыздылығы:
0, 15
Түрлендірме (вариация) коэффициенті:
0, 10
0, 13
0, 12
20, 4
Параметрлер:
Қауіпсіздігі, балл
Сарапшылар:
0, 20
Маңыздылығы:
0, 25
Түрлендірме (вариация) коэффициенті:
0, 30
0, 15
0, 2250
28, 7
Бұйым:
Боялған қосалқы стол
Параметрлер
Сарапшылар
Маңыздылығы
Түрлендірме (вариация) коэффициенті
1
2
3
4
Параметрлер:
Салмағы, кг
Сарапшылар:
0, 18
Маңыздылығы:
0, 20
Түрлендірме (вариация) коэффициенті:
0, 20
0, 20
0, 1950
5, 1
Параметрлер:
Төзімділігі, жыл
Сарапшылар:
0, 25
Маңыздылығы:
0, 20
Түрлендірме (вариация) коэффициенті:
0, 20
0, 30
0, 2380
20, 1
Параметрлер:
Әсемділігі, балл
Сарапшылар:
0, 15
Маңыздылығы:
0, 10
Түрлендірме (вариация) коэффициенті:
0, 13
0, 10
0, 1200
20, 4
Параметрлер:
Ыңғайлылығы, балл
Сарапшылар:
0, 20
Маңыздылығы:
0, 20
Түрлендірме (вариация) коэффициенті:
0, 18
0, 18
0, 1900
6, 1
Параметрлер:
Қауіпсіздігі, балл
Сарапшылар:
0, 22
Маңыздылығы:
0, 30
Түрлендірме (вариация) коэффициенті:
0, 29
0, 22
0, 2575
16, 9
Бұйым:
Шыны қосалқы стол
Параметрлер
Сарапшылар
Маңыздылығы
Түрлендірме (вариация) коэффициенті
1
2
3
4
Параметрлер:
Салмағы, кг
Сарапшылар:
0, 30
Маңыздылығы:
0, 30
Түрлендірме (вариация) коэффициенті:
0, 30
0, 28
0, 2950
5, 12
Параметрлер:
Төзімділігі, жыл
Сарапшылар:
0, 13
Маңыздылығы:
0, 15
Түрлендірме (вариация) коэффициенті:
0, 10
0, 10
0, 1200
20, 4
Параметрлер:
Әсемділігі, балл
Сарапшылар:
0, 20
Маңыздылығы:
0, 18
Түрлендірме (вариация) коэффициенті:
0, 15
0, 19
0, 1800
12, 0
Параметрлер:
Ыңғайлылығы, балл
Сарапшылар:
0, 12
Маңыздылығы:
0, 12
Түрлендірме (вариация) коэффициенті:
0, 15
0, 13
0, 1300
10, 8
Параметрлер:
Қауіпсіздігі, балл
Сарапшылар:
0, 25
Маңыздылығы:
0, 25
Түрлендірме (вариация) коэффициенті:
0, 30
0, 30
0, 2750
10, 5
2-кестедегі түрлендірме (вариация) коэффициенттерінің сан мәндері 33, 3%-дан аспағандығынан, қарастырылып отырған бұйым параметрлерінің маңыздылығын бағалаған сарапшылар пікірлерінің үйлесімділігі туралы қорытындыға келеміз.
Қарастырылатын бұйымның бәсекеге қабілеттілігі деңгейін бағалау үшін Қ3 кестесінде келтірілген деректерді пайдаланайық. Оның ішінен ұқсас (аналог) бұйымдарды таңдап аламыз. Бұдан кейін 3-кестені толтырамыз.
3-кесте - Бұйымның бәсекеге қабілеттілік деңгейін бағалау
Бұйым:
Лакталған жұмыс столы
Параметрлер
Маңыз-дылығы
Ұқсасы (аналогы) [елі]
Мәні:
Жеке (дербес) баға
Жалпы баға
бұйым бойынша
ұқсасы (аналогы) бойынша
Параметрлер:
Салмағы, кг
Маңыз-дылығы:
0, 2250
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
Германия
Мәні::
19, 1
Жеке (дербес) баға:
18, 6
Жалпы баға:
0, 974
0, 220
Параметрлер:
Төзімділігі, жыл
Маңыз-дылығы:
0, 2000
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
Германия
Мәні::
10
Жеке (дербес) баға:
8
Жалпы баға:
0, 125
0, 250
Параметрлер:
Әсемділігі, балл
Маңыз-дылығы:
0, 2000
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
Германия
Мәні::
4
Жеке (дербес) баға:
3
Жалпы баға:
1, 334
0, 267
Параметрлер:
Ыңғайлылығы, балл
Маңыз-дылығы:
0, 1875
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
Германия
Мәні::
3
Жеке (дербес) баға:
4
Жалпы баға:
0, 750
0, 141
Параметрлер:
Қауіпсіздігі, балл
Маңыз-дылығы:
0, 1875
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
Германия
Мәні::
3
Жеке (дербес) баға:
4
Жалпы баға:
0, 750
0, 141
Параметрлер:
Бәсекеге қабілеттілігін (ҒТД) бағалау
Маңыз-дылығы:
1, 019
Параметрлер:
Шығындар
Маңыз-дылығы:
айнымалы, а. б.
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
92 400
Параметрлер:
тұрақты, мың а. б.
Маңыз-дылығы:
792 000
Бұйым:
Шыны жұмыс столы
Параметрлер
Маңыз-дылығы
Ұқсасы (аналогы) [елі]
Мәні:
Жеке (дербес) баға
Жалпы баға
Бұйым бойын-ша
ұқсасы (аналогы) бойынша
Параметрлер:
Салмағы, кг
Маңыз-дылығы:
0, 2980
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
Германия
Мәні::
24, 4
Жеке (дербес) баға:
18, 6
Жалпы баға:
0, 763
0, 228
Параметрлер:
Төзімділігі, жыл
Маңыз-дылығы:
0, 1200
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
Германия
Мәні::
8
Жеке (дербес) баға:
8
Жалпы баға:
1, 000
0, 120
Параметрлер:
Әсемділігі, балл
Маңыз-дылығы:
0, 2380
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
Германия
Мәні::
4
Жеке (дербес) баға:
3
Жалпы баға:
1, 334
0, 318
Параметрлер:
Ыңғайлылығы, балл
Маңыз-дылығы:
0, 1200
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
Германия
Мәні::
2
Жеке (дербес) баға:
4
Жалпы баға:
0, 500
0, 06
Параметрлер:
Қауіпсіздігі, балл
Маңыз-дылығы:
0, 2250
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
Германия
Мәні::
5
Жеке (дербес) баға:
4
Жалпы баға:
1, 250
0, 282
Параметрлер:
Бәсекеге қабілеттілігін (ҒТД) бағалау
Маңыз-дылығы:
1, 008
Параметрлер:
Шығындар
Маңыз-дылығы:
айнымалы, а. б.
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
92 400
Параметрлер:
тұрақты, мың а. б.
Маңыз-дылығы:
792 000
Бұйым:
Боялған қосалқы стол
Параметрлер
Маңыз-дылығы
Ұқсасы (аналогы) [елі]
Мәні:
Жеке (дербес) баға
Жалпы баға
бұйым бойынша
ұқсасы (аналогы) бойынша
Параметрлер:
Салмағы, кг
Маңыз-дылығы:
0, 1950
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
Франция
Мәні::
8, 2
Жеке (дербес) баға:
7, 9
Жалпы баға:
0, 964
0, 188
Параметрлер:
Төзімділігі, жыл
Маңыз-дылығы:
0, 2380
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
Франция
Мәні::
15
Жеке (дербес) баға:
8
Жалпы баға:
1, 875
0, 446
Параметрлер:
Әсемділігі, балл
Маңыз-дылығы:
0, 1200
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
Франция
Мәні::
2
Жеке (дербес) баға:
4
Жалпы баға:
0, 500
0, 060
Параметрлер:
Ыңғайлылығы, балл
Маңыз-дылығы:
0, 1900
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
Франция
Мәні::
4
Жеке (дербес) баға:
4
Жалпы баға:
1, 000
0, 190
Параметрлер:
Қауіпсіздігі, балл
Маңыз-дылығы:
0, 2575
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
Франция
Мәні::
4
Жеке (дербес) баға:
4
Жалпы баға:
1, 000
0, 258
Параметрлер:
Бәсекеге қабілеттілігін (ҒТД) бағалау
Маңыз-дылығы:
1, 142
Параметрлер:
Шығындар
Маңыз-дылығы:
айнымалы, а. б.
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
61 600
Параметрлер:
тұрақты, мың а. б.
Маңыз-дылығы:
429 000
Бұйым:
Шыны қосалқы стол
Параметрлер
Маңызды-лығы
Ұқсасы (аналогы) [елі]
Мәні:
Жеке (дербес) баға
Жалпы баға
бұйым бойынша
ұқсасы (аналогы) бойынша
Параметрлер:
Салмағы, кг
Маңызды-лығы:
0, 2950
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
Германия
Мәні::
12, 1
Жеке (дербес) баға:
8, 6
Жалпы баға:
0, 711
0, 21
Параметрлер:
Төзімділігі, жыл
Маңызды-лығы:
0, 1200
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
Германия
Мәні::
8
Жеке (дербес) баға:
10
Жалпы баға:
0, 800
0, 096
Параметрлер:
Әсемділігі, балл
Маңызды-лығы:
0, 1800
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
Германия
Мәні::
5
Жеке (дербес) баға:
4
Жалпы баға:
1, 250
0, 225
Параметрлер:
Ыңғайлылығы, балл
Маңызды-лығы:
0, 1300
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
Германия
Мәні::
3
Жеке (дербес) баға:
3
Жалпы баға:
1, 000
0, 130
Параметрлер:
Қауіпсіздігі, балл
Маңызды-лығы:
0, 2750
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
Германия
Мәні::
5
Жеке (дербес) баға:
3
Жалпы баға:
1, 667
0, 459
Параметрлер:
Бәсекеге қабілеттілігін (ҒТД) бағалау
Маңызды-лығы:
1, 120
Параметрлер:
Шығындар
Маңызды-лығы:
айнымалы, а. б.
Ұқсасы (аналогы) [елі]:
61 600
Параметрлер:
тұрақты, мың а. б.
Маңызды-лығы:
429 000
«Ұсыныстар портфеліне» кіретін барлық бұйымдардың бәсекеге қабілеттілік деңгейін бағалағаннан кейін ҒТД-дің есептелген мәндеріне сәйкес сапасының деңгейін анықтаймыз (4-кесте) .
4-кесте - «Ұсыныстар портфеліне» кіретін бұйымдар сапасының деңгейі
Бұйым
Түрі
Нұсқа 21
ҒТД
Сапа деңгейі
Бұйым:
1. Жұмыс столы
Түрі:
1. 1 Боялған
Нұсқа 21:
-
ҒТД:
Сапа деңгейі:
Бұйым:
1. 2 Лакталған
Түрі:
Х
Нұсқа 21:
1, 019
ҒТД:
жоғары
Бұйым:
1. 3 Шыны
Түрі:
Х
Нұсқа 21:
1, 008
ҒТД:
жоғары
Бұйым:
2. Кішігірім стол (қосалқы стол)
Түрі:
1. 1 Боялған
Нұсқа 21:
Х
ҒТД:
1, 142
Сапа деңгейі:
жоғары
Бұйым:
1. 2 Лакталған
Түрі:
-
Нұсқа 21:
ҒТД:
Бұйым:
1. 3 Шыны
Түрі:
X
Нұсқа 21:
1, 120
ҒТД:
жоғары
«Ұсыныстар портфеліне» кіретін бұйымдар сапасының деңгейін нарықтарда сатылатын бұйымдар сапасының деңгейімен салыстыра отырып, шығарылатын өнімді сатып өткізудің перспективалық нарықтарын анықтаймыз. Нәтижелерді 5-кестеге кіргіземіз.
5-кесте - «Ұсыныстар портфеліне» кіретін бұйымдарды сатып өткізудің
перспективалық нарықтары
Бұйым
Түрі
Нарықтар
1
2
3
4
5
Бұйым:
1. Жұмыс столы
Түрі:
1. 1 Боялған
Нарықтар:
-
-
-
-
-
Бұйым:
1. 2 Лакталған
Түрі:
Х
Нарықтар:
-
-
-
-
Бұйым:
1. 3 Шыны
Түрі:
Х
Нарықтар:
-
-
-
-
Бұйым:
2. Кішігірім стол (қосалқы стол)
Түрі:
1. 1 Боялған
Нарықтар:
-
-
Х
-
-
Бұйым:
1. 2 Лакталған
Түрі:
-
Нарықтар:
-
-
-
-
Бұйым:
1. 3 Шыны
Түрі:
-
Нарықтар:
-
Х
-
-
5-кестедегі кабілеттік денгейі бойынша сапа денгейін анықтаймыз. Ең мықты басекелестерді білгеннен соң, нарықтын жобаланатын үлесін анықтаймыз.
2 Кәсіпорынның өнім-нарықтық стратегиясын қалыптастыру
Кәсіпорынның өнім-нарықтық стратегиясын қалыптастыру үшін Бостон Консультативтік Тобының (БКТ) матрицасы пайдаланылады. Оны құру үшін 6- кесте толтырылады.
«Ұсыныстар портфеліне» кіретін бұйымдарды сатып өткізудің перспективалық нарықтарын біле отырып, 6-кестені толтырамыз.
6-кесте - Алдын ала БКТ матрицасын салу үшін бастапқы деректер
Көрсеткіш
«Ұсыныстар портфелінен» бұйымдар
Жұмыс столы
Қосалқы стол
боялған
лакталған
шыны
боялған
лакталған
шыны
Көрсеткіш:
НАРЫҚ 1
Көрсеткіш:
Нарықтың сиымдылығы, мың дана
«Ұсыныстар портфелінен» бұйымдар:
1000
600
Көрсеткіш:
Нарықтың өсуі, %
«Ұсыныстар портфелінен» бұйымдар:
4
14
Көрсеткіш:
Ең мықты бәсекелестің үлесі, %
«Ұсыныстар портфелінен» бұйымдар:
12
8
Көрсеткіш:
Нарықтың жобаланатын үлесі, %
«Ұсыныстар портфелінен» бұйымдар:
20
15
Көрсеткіш:
Бұйымды са-тып өткізудің жоспарлана-тын бағасы, а. б.
«Ұсыныстар портфелінен» бұйымдар:
13
12
Көрсеткіш:
Сатып өткізу-дің жоспарла-натын көлемі, мың дана
млн а. б.
«Ұсыныстар портфелінен» бұйымдар:
11
1430
9
1080
Көрсеткіш:
Бұйымның жалпы сатып өткізудегі үлесі, %
«Ұсыныстар портфелінен» бұйымдар:
32, 5
24, 5
Көрсеткіш:
Нарықтың са-лыстырмалы үлесі, бірлік
«Ұсыныстар портфелінен» бұйымдар:
1, 6
1, 875
Көрсеткіш:
НАРЫҚ 3
Көрсеткіш:
Нарықтың сиымдылығы, мың дана
«Ұсыныстар портфелінен» бұйымдар:
850
900
Көрсеткіш:
Нарықтың өсуі, %
«Ұсыныстар портфелінен» бұйымдар:
3
8
Көрсеткіш:
Ең мықты бәсекелестің үлесі, %
«Ұсыныстар портфелінен» бұйымдар:
7
8
Көрсеткіш:
Нарықтың жобаланатын үлесі, %
«Ұсыныстар портфелінен» бұйымдар:
10
10
Көрсеткіш:
Бұйымды са-тып өткізудің жоспарлана-тын бағасы, а. б.
«Ұсыныстар портфелінен» бұйымдар:
65000
75000
Көрсеткіш:
Сатып өткізу-дің жоспарла-натын көлемі, мың дана
млн а. б.
«Ұсыныстар портфелінен» бұйымдар:
14, 9
968, 5
12, 3
922, 5
Көрсеткіш:
Бұйымның жалпы сатып өткізудегі үлесі, %
«Ұсыныстар портфелінен» бұйымдар:
22
21
Көрсеткіш:
Нарықтың са-лыстырмалы үлесі, бірлік
«Ұсыныстар портфелінен» бұйымдар:
1, 43
1, 25
Сатып өткізудің жалпы көлемінде бұйымның үлестерін анықтау үшін 7-ші және 8-ші көмекші кестелер құрастырылады.
7-кесте - Перспективалық нарықтардағы бұйымдарды сатудың бастапқы көлемдері
Бұйым
Түрі
Нарықтар
Барлық
1
2
3
4
5
Бұйым:
1. Жұмыс столы
Түрі:
1. 1 Боялған
Нарықтар:
-
Барлық:
-
-
-
-
-
Бұйым:
1. 2 Лакталған
Түрі:
1430
Нарықтар:
-
Барлық:
-
-
-
1430
Бұйым:
1. 3 Шыны
Түрі:
1080
Нарықтар:
-
Барлық:
-
-
-
1080
Бұйым:
2. Кішігірім стол (қосалқы стол)
Түрі:
2. 1 Боялған
Нарықтар:
-
Барлық:
-
968, 5
-
-
968, 5
Бұйым:
2. 2 Лакталған
Түрі:
-
Нарықтар:
-
Барлық:
-
-
-
-
Бұйым:
2. 3 Шыны
Түрі:
-
Нарықтар:
-
Барлық:
922, 5
-
-
922, 5
Бұйым:
Барлығы:
Түрі:
Нарықтар:
2510
Барлық:
-
1891
-
-
4401
8-кесте - Сатып өткізудің жалпы көлемінде бұйымдардың бастапқы үлестері
Бұйым
Түрі
Нарықтар
Барлығы
1
2
3
4
5
Бұйым:
1. Жұмыс столы
Түрі:
1. 1 Боялған
Нарықтар:
-
Барлығы:
-
-
-
-
-
Бұйым:
1. 2 Лакталған
Түрі:
32, 5
Нарықтар:
-
Барлығы:
-
-
-
32, 5
Бұйым:
1. 3 Шыны
Түрі:
24, 5
Нарықтар:
-
Барлығы:
-
-
-
24, 5
Бұйым:
2. Кішігірім стол (қосалқы стол)
Түрі:
2. 1 Боялған
Нарықтар:
-
Барлығы:
-
22
-
-
22
Бұйым:
2. 2 Лакталған
Түрі:
-
Нарықтар:
-
Барлығы:
-
-
-
-
Бұйым:
2. 3 Шыны
Түрі:
-
Нарықтар:
-
Барлығы:
21
-
-
21
Бұйым:
Барлығы:
Түрі:
Нарықтар:
57
Барлығы:
-
43
-
-
100
Ақырғы түрінде алдын ала БКТ матрицасын салу үшін қажетті деректер 9- жинақ кестесіне кіргізіледі.
9-кесте - Алдын-ала БКТ матрицасын салу үшін деректердің жинақ кестесі
Көрсеткіштер
Шаруашылық етудің стратегиялық аймақтарының нөмірлері (ШСА)
(121)
(131)
(213)
(233)
Көрсеткіштер:
Нарықтың өсуі %
Шаруашылық етудің стратегиялық аймақтарының нөмірлері (ШСА):
4
14
3
8
Көрсеткіштер:
Нарықтың салыстырмалы үлесі, бірлік
Шаруашылық етудің стратегиялық аймақтарының нөмірлері (ШСА):
1, 6
1. 875
1, 43
1, 25
Көрсеткіштер:
Сатып өткізудің жалпы көлеміндегі бұйымның үлесі %
Шаруашылық етудің стратегиялық аймақтарының нөмірлері (ШСА):
32, 5
24, 5
22
21
Ескерту: шаруашылық етудің стратегиялық аймақтарын нөмірлеген кезде бірінші сан - бұйымның нөмірін, екінші сан - оның түрін, үшінші сан - нарықтың нөмірін білдіреді.
9-кестеде келтірілген ақпаратты пайдалана отырып, алдын ала БКТ матрицасын саламыз (3-сурет) .
3 сурет - Алдын ала БКТ матрицасы
Салынған матрицасының талдауы келесідей қорытындыларды жасауға мүмкіндік береді:
(131) ШСА «жұлдыздар» тобына жатады. Бұл кәсіпорын үшін 1. 3 бұйымын 1-ші нарыққа жеткізіп отыруы өте тиімді;
(121), (213) және (233) ШСА-р “сауылмалы сиырға” жатады. Сондықтан кәсіпорынның менеджменті бүкіл күшін 1. 2 және 2. 1 мен 2. 3 бұйымдарын сәйкесінше 1-ші, 3-ші нарықтарға үзіліссіз жеткізілуін қамтамасыз етуге жұмсауы керек;
3) «Сұрақ белгісіне» және «иттер» категориясына бағаланатын төрт ШСА-ң ішінен біреуі де түспейді.
Кәсіпорын үшін (131) ШСА-ң аса маныздылығын ескере отырып, 1. 3 бұйымы өндірісінің және оны 1-ші нарықта сатып өткізілуінің залалсыздығын талдайық. Бұл мақсатпен осындай ШСА үшін залалсыздық шегін есептейік:
А
.
=Ш
/(Б
-Ш
) =792/(12-92400) = 28695, 6 бірлік
Бұл мәнді 1-ші нарықта 1. 3 бұйымының алдын ала жоспарланып қойылған және 20, 0 мың данаға тең болатын көлемімен салыстыра отырып, 1-ші нарықтағы 1. 3 бұйымының жоғарырақ сату бағасы кезінде берілген ШСА бойынша екінші циклдің орындалу қажеттілігі жайлы қорытынды шығаруға болады
А
.
=Ш
/(Б
-Ш
) =792/(17-92400) = 10200 бірлік
(121)
А
.
=Ш
/(Б
-Ш
) =792/(13-92400) =21063, 8 бірлік
А
.
=Ш
/(Б
-Ш
) =792/(17-92400) =10200 бірлік
(213)
А
.
=Ш
/(Б
-Ш
) =429/(65000-61600) =126176, 5 бірлік
А
.
=Ш
/(Б
-Ш
) =429/(9-61600) =15100 бірлік
(233)
А
.
=Ш
/(Б
-Ш
) =429/(75000-61600) =32014, 9 бірлік
А
.
=Ш
/(Б
-Ш
) =429/(95000-61600) =12800 бірлік
Сонымен есептеулердің соңғы нәтижелерін 10-кестеге кіргіземіз
10-кесте - ШСА бойынша бұйымдарды сатып өткізу көлемдерін және
олардың сату бағаларын негіздеу
Көрсеткіштер
Шаруашылық етудің стратегиялық аймақтарының (ШСА) нөмірлері
(121)
(131)
(213)
(233)
Көрсеткіштер:
Тұрақты шығындар, мың а. б.
Шаруашылық етудің стратегиялық аймақтарының (ШСА) нөмірлері:
792000
792000
429000
429000
Көрсеткіштер:
Өнімнің бірлігіне шаққандағы айнымалы шығындар, а. б.
Шаруашылық етудің стратегиялық аймақтарының (ШСА) нөмірлері:
92400
92400
61600
61600
Көрсеткіштер:
Сатып өткізудің жоспарланатын көлемі, мың дана
Шаруашылық етудің стратегиялық аймақтарының (ШСА) нөмірлері:
22, 0
20, 0
21, 0
15, 0
Көрсеткіштер:
Баға, а. б.
Шаруашылық етудің стратегиялық аймақтарының (ШСА) нөмірлері:
17
17
9
95000
Көрсеткіштер:
Залалсыздық шегі, мың дана
Шаруашылық етудің стратегиялық аймақтарының (ШСА) нөмірлері:
10, 2
10, 2
15, 1
12, 8
Бұл кестеден барлық ШСА-р бойынша өндірістің жоспарланатын көлемдері олардың осы аймақтарына сәйкес келетін залалсыздық шектеріндегі шекті (критикалық) мәндерінен артық екендігі көрініп тұр. Демек, өнім-нарықтық стратегиясының берілген нұсқасы оның кейінгі талдануы үшін негіз болып қабылдана алады.
4-суретте бұйым өндірістерінің залалсыздығын талдау нәтижелері графикалық әдіспен көрсетілген.
Қорытынды БКТ матрицасын салу үшін қажетті бастапқы деректерді қайта есептегеннен кейін бұндай деректердің жинақ 11-кестесін қалыптастырамыз да, оның негізінде қорытынды БКТ матрицасын саламыз (5 сурет) .
11 кесте - Қорытынды БКТ матрицасын салу үшін деректердің жинақ
кестесі
Көрсеткіштер
Шаруашылық етудің стратегиялық аймақтарының (ШСА) нөмірлері
(121)
(131)
(213)
(233)
Көрсеткіштер:
Нарық өсуі, %
Шаруашылық етудің стратегиялық аймақтарының (ШСА) нөмірлері:
14
4
3
8
Көрсеткіштер:
Нарықтық сұраныс, мың дана
Шаруашылық етудің стратегиялық аймақтарының (ШСА) нөмірлері:
32
32
30
22
Көрсеткіштер:
Сатулардың жоспарланған көлемі, мың дана
Шаруашылық етудің стратегиялық аймақтарының (ШСА) нөмірлері:
22
20
21
15
Көрсеткіштер:
Кәсіпорын нарығының үлесі, %
Шаруашылық етудің стратегиялық аймақтарының (ШСА) нөмірлері:
68, 8
62, 5
70, 0
68, 2
Көрсеткіштер:
Ең мықты бәсекелес нарығының үлесі, %
Шаруашылық етудің стратегиялық аймақтарының (ШСА) нөмірлері:
12
8
7
8
Көрсеткіштер:
Нарықтың салыстырмалы үлесі, бірлік
Шаруашылық етудің стратегиялық аймақтарының (ШСА) нөмірлері:
5, 74
7, 8
10, 0
8, 53
Көрсеткіштер:
Сатып өткізудің жалпы көлеміндегі бұйымның үлесі, %
Шаруашылық етудің стратегиялық аймақтарының (ШСА) нөмірлері:
28, 2
25, 6
26, 9
19, 2
5 сурет - Қорытынды БКТ матрицасы
Қорытынды БКТ матрицасын талдау келесідей қорытындыларды жасауға мүмкіндік берді:
бағаланатын төрт ШСА-ң ішінен ШСА (121) «жұлдыздар» тобына кіріп тұр. Сондықтан 1. 2 бұйым өндірісін нығайту қажет, яғни лакталған жұмыс столын өндіру кәсіпорын үшін ең тиімдісі;
«сауылмалы сиырларға» қалған үш - ШСА (131), ШСА (213) және ШСА (233) жатады, сол себептен, кәсіпорынның менеджері бүкіл күшін 1. 3, 2. 1 және 2. 3 бұйымдарының үзіліссіз өндірісі мен сәйкесінше 1-ші және 3-ші нарықтарға үзіліссіз жеткізілуін қамтамасыз етуге жұмсағаны жөн;
«сұрақ белгілеріне» және «иттер» категориясына бағаланып жатқан ШСА-ң бірде-біреуі түсіп тұрған жоқ.
Перспективалық нарықтарда өнімнің бәсекеге қабілеттілігі бағалануының нәтижелері бойынша кәсіпорынның «ұсыныстар портфелі» қалыптасады (12 кесте) .
.
=Ш
/(Б
-Ш
) =792/(12-92400) = 28695, 6 бірлік
.
=Ш
/(Б
-Ш
) =792/(17-92400) = 10200 бірлік
.
=Ш
/(Б
-Ш
) =792/(13-92400) =21063, 8 бірлік
.
=Ш
/(Б
-Ш
) =792/(17-92400) =10200 бірлік
.
=Ш
/(Б
-Ш
) =429/(65000-61600) =126176, 5 бірлік
.
=Ш
/(Б
-Ш
) =429/(9-61600) =15100 бірлік
.
=Ш
/(Б
-Ш
) =429/(75000-61600) =32014, 9 бірлік
.
=Ш
/(Б
-Ш
) =429/(95000-61600) =12800 бірлік
