БАСҚАРУ ПРОЦЕСНІҢ МАЗМҰНЫ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

БАСҚАРУ ПРОЦЕСНІҢ МАЗМҰНЫ

1. Баскару процесінің ұғьшы

Басқару - адамдардың кәсіптік қызметі. Бұл кызметтің мән-мазмұнын айқындау үшін онын аныктамасын берейік. Баскару - бұл ұжымдағы адамдарға және жекелеген адамдарға, олардын бірлескен (еңбек) жүмыс процесінде мақсатты жүйелі ыкпал ету.

Осы анықтамадан бірқатар қорытынды жасауға болады. Баскару ең алдымен, ыкпал ету, демек мұның өзі сол әрекетке билік ету қажеттігін көрсетеді.

«Мақсаттылық» анықтамасы басқару міндетін - ұжымның алдына қойған мақсатына жетуін қамтамасыз етуді көздейді. Оның үстіне мақсат қою да баскару міндеті.

«Жүйелік» анықгамасы дүркін-дүркін емес жүйелі, үздіксіз жүзеге асыру қажеттігін керсетеді.

Әрекеттің осындай міндетті бірізділігін баскару процесі деп атайды. Әр түрлі деңгейде басқару процестерінің күрделілігіне және алуан түрлілігіне қарамастан, Д. Н. Бобрышев осы категорияға - басқару процесіне біршама жалпылама анықтама береді. Баскару процесі - бұл шешімді шығаруды, қабылдауды қабылданған шешімінің орындалуы женіндегі жұмыс барысын үйлестіруді, қабылданған шешімнің орындалу барысын бақылауды бірізділікпен жүзеге асыру. Бүл анықтама басқару әрекетінің мазмүнын да ашады.

Басқару процестерін басқарудын көптеген жүйелері мен салаларында жүзеге асырады. Кәсіпорындар мен мекемелерде, кәсіпорындарды тасымалдау орындарында, т. б. Яғни, адамдар енбек ететін ұжымнын барлығында белгілі бір мақсатқа жету үшін басқару қызметі бірінші кезектегі міндет болып саналады. Баскару процесі мемлекеттік деңгейде де, шаруашылык, ұйымында да бірдей жүргізіледі. Стратегиялық және жедел проблемаларды шешкен кезде ол бір мақсатты көздейді, әрине мүндай жағдайда көбінесе «Стратегиялык баскару», «жедел баскару»секілді терминдерді пайдаланады. Бірақ мүнда басқару мазмұны өзгермейді.

Басқару циклді процесс ретінде қарастырылады, ол «баскару кызметі» деп аталатын баскару жүмысының накты түрінен тұрады. Баскару кызметі - баскару жұмысының накты түрі, оны жүзеге асыру үшін арнайьг амалдар мен әдістер, сондай-ақ тиісті ұйымдық жү. мыстар қолданылады.

Әрбір баскару кызметі процесс болып саналады, өйткені, бұлар да озара байланысты әрекеттер сериясынан тұрады. Басқару қызметі барлык кызметтің жалпы жиынтығы. Баскару қызметіне ғылымның коптеген салаларында ғалымдар зор көңіл бөлді. Кезіңде А. Файоль былайша түжырьгмдаған болатын: «Баскару дегеніміз болжамдау және жоспарлау, ұйымдастыру, жарлық беру, үйлестіру және бакылау». Бүл кызмет баскарудын теориялык категориясы ретінде адебиеттерде кеңінен пайдаланылады, бірақ біржақты емес.

Функция - коп мәнді термин. Философияда бұл екі объектінің (топтык) карым-катынасы, онда біреуінің өзгеруі екіншісінің озгеруіне турткі болады, социологияда - белгілі бір әлеуметтік институт немесе жеке әлеуметтік проиесс жоғары деңгейдегі коічімдык жүйенін кажетін орындайды.

Функция - бул сонымен қоса әрекет, міндет жұмыс. Бұл мынандай функция үғымы баскару кызметінің категориясын аныктаған кезде басқару теориясында, сондай-ақ олардың уйымдастыру жүйесіндегі басқа кызметтерінде - өндірістік, . алеумеггік т. б. өзгешелігін керсету үшін пайдаланылады.

Баскару қызметінің өзіндік өзгешелігі, ерекше мазмұны болады арі дербес жүзеге асьірылуы мумкін. Оларды кез-келген баскару саласындағы адамдар кызметіне теңдестіруге болады. Шындығыңда, кез келген салада баскару үшін шешімді әзірлеу және қабылдау, онын орындалуын үйымдастыру, онын орындалу барысын ұйлестіру, орындалу нәтижесін бақылау және де осы деректердің негізінде келесі шешімді шығару және қабылдау кажет.

Баскарудын барлык қызметі бір-біріне тығыз байланысты, сонымен коса, олар бір-бірімен сінісіп кетеді. Жоғарыда атап корсетілгендей, баскару кызметіне деген көзкарас және олардың /кірттелуі алуан түрлі. «Менеджмент негіздері» кітабынын авторлары (М. X. Мескоа, М, Альбет, Ф. Хедоури) басқару қызметінын елеулі турлерін шағын категорияларға бөледі. Мұның өзін қазіргі барлық уйымдарға қоддануға болады . Авторлардың пакірінше, басқару процесі олардың озара байланысты қызметтерінен: жоспарлаудан, үйымдастырудан, мотивация және бакылаудан тұрады

2. Басқару процесінің мазмұны және негізгі сипаттамалары

Алдыңғы тараудан бізге басқару процесінің төрт кызметі белгілі: жоспарлау, ұйымдастыру. мотивация және бақылау. Олар коммуникация және шешім қабылдау процестерімен байланысып біріккен. Олардың негізгі мазмұнын қарастыралык.

Жоспарлау барлық басқару кызметінің ішіндегі ең елеулісі болып саналады.

Жоспарлау кәсіпорын мен бөлімшенін мақсатын тандап алудан тұрады, сондай-ақ осы мақсатқа жету амалдарын карастырады. Жоспарлау қызметі мынадай үш сұраққа жауап береді:

Біз қазір қаңдай жағдайда түрмыз?Басшылар ұйымның қаржы, маркетинг, өндіріс, ғылыми зерттеу және іздестіру, еңбек ресурстары секілді маңызды салалардың күші және әлсіз жақтарын бағалай білуі тиіс. Мұның барлығы ұйымның кандай мүмкіндіктері барын анықгау мақсатында жүзеге асырылады.

2. Біз кайда бет алуымыз керек? Бәсеке, клиенттер, зандар, саяси факторлар экономикалык жағдайлар, технология, жабдықтау, әлеуметтік және мәдени өзгерістер секілді сыртқы ұйымдардың мүмкіншы ліктері мен кауіп-қатерін сезіне отырып, басшы уйымдастырудын мақсаты кандай болу керектігін және осы мақсатқа жетуде уйымга не бөгет жасайтындығын анықтайды.

Біз мұны қалай істеуіміз керек?

Басшылар жалпылама және нақты жағдайда үйым мақсатын орындау тиіс.

Ұйымдағы жоспарлау екі себептын әсерінен туындайтын жеке бір жолғы кұбылыс емес. Біріншіден, кейбір ұйымдар мақсатқа жеткеннен кейін өмір сүруін тоқтатады, өйткені олар бастапқы сол көздеген максаты үшін кұрылады. Алайда, кепшілікұйымдар өмір сүруін мумкіндігінше ұзарта түседі. Сондықтан олар алғашқы максатын толык орындағаы жағдайда өз мақсаттарын жаңадан айкындайды немесе озгертеді.

Екінші себеп, мұнда жоспарлау үздіксіз жүзеге асырылуы тиіс - Гіүл болашақтағы гұрақты белгісіздік. Қоршаған ортадағы езгерістің нсмесе тұжыр. ы\щаудағы кателіктің әсерінен, жоспарды жасаған кезде окиға басшы ойлағандай болмауы мүмкін. Сондықтан жоспардьщ акиқаттығына көз жеткізу үшін оны келісе отырып кайтадан карап, пысықтап шығады.

Ұйымдастыру. Үйымдастыру - демек нендей бір құрылым күру. Үйым озінің жоспарын орындау, сол арқылы мақсатына жету үшін конструкшшлауға қажетті көптеген элементтер болады.

Үйымда жүмысты адамдар істейтін болғандықтан үйымдастырудың маңызды жағдайларының бірі - ұйым ішіндегі толып жаткан міндеттерді, соның ішінде басқару жұмысын кімдердің орындау керектігін аныктап алу. Басшы адамды нақгы жұмыстарға бөледі, жекелеген адамдарға тапсырмалар мен биліктер немесе ұйым ресурстарын пайдалану правосы беріледі. Мұның өзі олардың өз міпдеттерін тиянактап . .

Мотивация. Егер кімде кім үйымдағы накты жұмысын орындамаса, онда тіптен ойдағыдай жасалған жоспардың және үйымнын неғұрлым жетілдірілген қүрылымның ешқандай мәні болмайды. Сондыктаңда мотивацияның міндеті сол, ұйым мүшелері ө здеріне бекітілген міндеттерді жоспарға сәйкес орындау.

Басшылар әрқашанда, өз жүмыскерлерінің тапсырьшған істіорындауын талап етеді, көп жағдайда орындатады. Көне уақьптарда бұл үшін дүре мен жазаны, кейбіреулеріне - награданы колданды. XVIII ғасырдың аяғы мен XX ғасырдың соңьтна дейін калыптаскан сенім бойынша, егер адамдардың еңбекақы табуға мүмкіндігі болса, онда олар жан аямай жүмыс істейді. Сондыктан да мотивация - «акшалай тиісті ақы төлеу арқылы жүмыс істеу» деген ұғым береді. Ғылыми басқару мектебі де мотивацияны осы тұрғыдан негіздейді.

Мінез-құлық ғылымы саласындағы зерттеулер таза экономикаллық ыкдалдьщ жеткіліксіз екендігін дәлелдеді. Басшылар мотивацияны, яғни іштей талаптанудың іске асуы үшін үнемі өзгеріп тұратын күрделі жиынтық қажеттілікгін нәтижесі деп түсінеді. Өз жұмыскерлерінің тиімді жұмыс істеуі үшін басшы бұларға ненін қажет екендігін аныктауы, әрі осы кажеттілігін жаксы жұмыс арқылы қанағаттандыруы тиіс.

Бакылау. Күгпеген жағдайға байланысты өзінің бастапкы, басшы белгілеген бағытын езгертуі мүмкін. Сондықтан да басшынын міндеті, ұйымға елеулі зияны келмей тұрғанда алғашқы белгіленген жоспардың езгеру себебін тауып анықтау болуы тиіс.

3. Басқару процесінің типтері

Кәсіпорын қызметі мақсатының бағыт-бағдарын білу міндетті түрде қажет болып саналады. Сонымен қоса осы бағыт-бағдардын сипаты алуан түрлі болуы мүмкін, осыған байланысты баскару процесі үш типте өтуі мүмкін.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.