Басшылық стилінің түсінігі және оны қалыптастыру факторлары

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

БАСШЫЛЫҚ СТИЛІ

1. Басшылық стилінің түсінігі және оны қалыптастыру факторлары

Ұжымға басшылық ету процесінде, әлеуметгік-экономикалыктан басқа, әлеуметтік-психологиялық қатынас та қалыптасады. Бұл ең алдымен ұйымның әр түрлі статустары, иерархиялық кұрылымдары (бір жұмыскердің екіншісіне бағынуы арқылы көрінетін) және жеке адамдар арасындағы қарым-қатынас, олардың әлеуметтік-психолгиялық мазмұны, бірін-бірі мойындау, ықпал ету, стиль, мүдделік т. б. болып саналады. Басқарудың дұрыс стилін тандай білу әлеуметтік-психологиялық проблеманың ен өзектісі. Басқармадағы жұмыскерлердің шынайы мәдениетіне неғұрлым толық, әрі түбегейлі баға басшы жұмысының стилі бойынша жүзеге асады.

Басқару қызметіндегі әрбір басшы тек өзіне ғана тән стильде қызмет міндетін орындайды. Адамдардың қарым-қатынасында, сониң ішінде баскару кызметін жұзеге асыруда стильге ерекше м; -ш беріледі. Честерфольд «стиль-ой дуниесі» десе, Бьюффон «стиль - адамның өзі » деп тұжырымдайды.

Бұл нақыл сөздердің дұрыстығын қазіргі жұмыс стилінің түсінігі ле дәлелдей туседі. Қазіргі кезде стилъді басшының басқару қызметін тиімлі орындау максатында өзінің қарамағындағыларға ықпал етуі боііынша бағалаііды. Сонымен, басшылықстилінің мәні сол, басшы кандай әдістермен ұжымның қарқынды және творчестволықпен озіне бекітілген жүмысты орындауына ықпал ете алатындығында, карамағындағылардың іс-әрекеті нәтижесін қалай оакылайтындығында. Қабылдаған стиль ұжымда ерекше жағдай мен кдрым қатынас туғызады.

Басшылык стилі тұрактылығымен, амалдарды жиі-жиі кайталамауымен ерекшеленеді. Бірақ мұндай тұрақтылық са. Іыстырмалы тұрде, өйткені көптеген мамандардың бағалауынша стпдьге одетте І>Ірғақтылык тән, олардың тұжырымдауынша «ең дүрыс басшылық - бұл ырғақтылық» және де «басшылықете білу •- бүл басшылык стилін өзгерте білу».

Васиіы жүмысынын стилі - оның басқару процесіңце пайдаланатын гәсігаердін, амаддардың іс-әрекеттерінің жиынтығы. Басшының стилі

- бұл шешім қабылдау және қызметкерлерге тапсырма беру әдісі.

Басшылық стилі басқару тәсілімен белгілі бір ара катынаста жопс озара әрекетте болады. Алайда олар бірдей ұғымда емес.

Баскару тәсілі - баскару ісін жүзеге асырудың жиынтық әдістері, амалдары. жұмыскерлер мен еңбекұжымына ықпал ету, басқару кызметін орындау процесінде олардьщ іс-әрекеттерін үйлестіруді камтамасыз ету.

Бүл үғымның ен әділ, дұрыс бағасы мынадай: «Тәсіл мен стильді музыка шығармаларын орындау нотасымен және мөнерімен салыстыруға болады: нота барлығына бірдей, алайда әрбір орындаушы шығарманы өзінше бейнелейді».

Басшының дербес және жалпы стилі болады. Әрбір басшының дербес стилі бар, мұнын өзі оның іс-әрекетінде көрініп, басқару аппаратының және бүкш ұжымның жұмысына елеулі ықпал етеді. Дербес стиль нақты қүбылыс - оны түгеддей, егжей-тегжейлі кай талаурд б*^лмаңды. Басшының дербес стилі алуан түрлі объекгавтік факторлардын ыкпалымен калыптасады:

!. Іс-урекет сипаты; 2. Басшы мен бағыныштылар арасыңдағы өзара байланыс;

3. Психологиялық қасиеті;

4. Орындау тәртібінін жағдайы т. б.

Басшы мен бағыныштының өзара қарым-катынас жасауы, үжымның ықпал ету нәтижесінде басшы стилі үнемі жетілдіріп отырады.

Стильдің қалыптасуы - бұл ұзаққа созылатын, күрделі, мақсатты процесс. Әрбір басшы өзівде және өзінің қарамағындағыларға алуан сипатта тексерілген тәсілдер мен амалдарды қолдана білуі тиіс.

2. Стиль түрлері және олардың сипаттамалары

Басшыньщ дербестігі істеген ісіне қарай емес, қалай істейтіндігіне де орай сипатталады. Олардың жұмысын бакылай отырып мынаны анықтауға болады: басшы бір мәселенің өзін алуан түрлі тәсілмен, өзінше шешеді.

, ейткені, біршшіден, онда басшының көзқарасы мен сенімі бейнеленеді, екіншіден, ол түптеп келгенде, жүйенің қалыпты жүмыс істеуінін ақырғы нәтижесін ойластырады. Басшы ұстанған стилі оньвд қарамағындағылардың ұдайы назарында болып, олар мұны езінше бағалап, өзінше қабыддайды. Әдетте, басшы стилі бүкіл жүйеге таралады, өйткені, жүртшылық оньщ жүрыс-тұрысына, ісіне зер салады, соған еліктейді, содан үлгі өнеге алуға, үйренуге талаптанады.

канағатгандыратьш жүмыс стилін қалыптастыру онайға түспейді. Бағыныштыларына ықпал етудін кейбір амалдары алуан түрлі бағалануы мүмкін. Егер бір басшы оларға сенім көрсету арқылы ықпал ететін болса, екіншісі «тиістісің», «міндеттісін» секілді қағиданы басшылыққа алады. Кейбір басшылар бағьшыштыларына қатаң тәртіп орнатып, оларды өзінен «аулақ ұстайды» да, ұсақ-түйек мәселеге дейін өзі шешеді. Енді бір басшылардын есігі әркдшанда ашық, оған кез келген мәселе туралы пікірлесуге, ұсыныс айтуға болады. Бір директор күн сайын бригадаларды аралап отырады, ал екінші біреуі мұны кажет санамайды.

Басқару стилінің типі түбелікті қалыптаспаған, сондыктанда да, отандық және шет елдік әдебиеттерде оның езі түрліше жіктеледі.

Мәселен, Х. Кох (Германия) басшы стилін былайша бөледі:

1. Бір жакты автократтык стиль;

2. Билікті біркелкі қолдана отырып басқару стилі;

3. Өндіріс процесіне немесе тұтастай жұмыс процесіне біркелкі катыса отырып басқару стилі;

4. Парламенттік сипаттағы басқару стилі;

Бағыныштылар негізінен дербес, жоғарғы басшылардың тікелей катысуьшсыз-ак әрекет ететін баскару стилі.

Автократтық және парламентаралық стильдер қолайсыз деп саналады, өщкені алғашкысында бағыныштылар тарапынан ешкандай дербестік болмайды, ал екіншісінде жұмыс жоспарсыз жүргізіліп, бағыныштылар мүлде дербес әрекететеді.

Ен колайлысы кооперативтік стиль - «жақсы ынтымақтастық», «•ұііымдасып әрекет ету», қиын-қыстау жағдайда өзара бірлесе, ыптымактаса отырып күш біріктіру. Басшы жұмыскерлерді мұқият тыңдайды, олардың ұсыныс пікірлерін ескереді, нақты міндеттер коііып, шешімді жоспарлайды және қабыддайды. Мұндай стильде коііылған міндетгер іскерлікпен орыңдалады, өйткені дәл осывдай жағдайда кызметкерлер өзін іске қатыстымын деп есептейді.

АҚШ-та мынадай стильдер белгілі (басқару жүйесі деп аталады) :

1. Қызметті беру стилі;

2. Міндетті белісіп басқару;

3. Ерекшелеу тәсілімен басқару;

4. Жүйені ретке келтіру арқылы басқару.

1. «Қызметті беру стилі» әрбір қызметкерге, өзі басқара алатын иакты істі тапсыруды кездейді. Бұл қызметкер өзіне бекітілген іске толық жауап береді, ал оның бастығы басқару жауапкершілігін слналы тұрде шектейді.

2. «Мйщетгі бшгісіп басқару жүйесівде» басшы мен бағыньпшъшар алдағы міндеттерді бірлесіп карастырады да, әрбір адамның міндет ажы белгіленіп, нәтижесіне орай жауапкершілігі айқындалады.

3. «Ерекшелеу тәсілімен басқару» басшының міндеті өз кызметкерлерінін мүмкіндікті таімді пайдалануына қолайлы жағдай тутызу больга саналады. Төменгі лауазымдағы қызметкерлер белгіленген енбек нормасына және жұмыс нәтижесін бағалау межелеуіштеріне сәйкес көмек кажетгігін хабарлайды, ал көмек кажет бола калса. кай уақытта екендігін мәлімдейді.

4. «Жүйені ретке келтіру аркылы басқару» белгіленген тәртіпті катаң басшылыққа алу, жұмыс процестері мен еңбек тәсілдерінің шаруашылық-экономикалық қызметін жеңілдету кезделеді.

Демек, басқару стилінің жіктелуі алуан түрлі екендігін аңғарамыз, оның үстіне осы жіктеулердің қай-қайсысы болмасын басқарудын сан қырлы стилін толық қамтымайды. Бізде баскару стилінін ондаған түрі бар.

Басшы стилін жіктеу негізіне, әдетте, басшы мен бағынышты аралығындағы қарым-қатынас сипаты алынады. Басшының жеке-дара ерекшеліктеріне, оның саяси, ұйымдық, педагогикалық, моральдық-этикалық, көсіптік сапалары жатады. Басшының стиль ерекшеліктері осы аталған компоненттердің (құрылым тармақтарының) қайсысы басым болатындығына байланысты. Практикада кебінесе басқарудың классикалык үш стилі кездеседі: либералдық, авторитарлық және демократтық.

Либеральдық стиль: мұндай жұмыс стилінде басшы ерекше белсенділік танытпайды, іс-әрекетінде кездейсоқтық басым, жұйелілік болмайды. Мұндай типтегі басшылар принципсіз мәселелердің өзінде, өзінен жоғары қызметтегілерге қарайлайды.

Мұндай стилъдегі басшы тәртіп бұзушыға қатаң талап қоймайды, карамағьщдағьілардьщ білімінің төмендігіне, жұмысты орындауына және еңбек тәртібіне онша мән бермейді.

Мәселелерді немқұрайды талқылайды, ашық пікірлесуге, сын-ескертпелерге бара бермейді. Мұндай басшы кез келген келіспеушілікті жағымсыз құбылыс ретінде қабылдайды. Үжымда мүндай басшының беделі онша болмайды, әрі кәсіпорында тиімді жұмыс істей алмайды. Соньщ саддарыан жауапсыздық, берекесіздік, тәртіптің бетімен кетушілігі орын алады.

Авторитарлық стильдіц негізі макиавеллизм деп аталады. Бүл стиль Николо Макиавеллидің құрметіне қойылған. 1532 жылы ол «Принц» кітабында билеушіге ақырғы нәтижеге жету үшін амал тандаудың қажеті жоқ, өйткені «мақсат тәсілді өтейді» деген идея ұсынады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.