КӨТЕРМЕ САУДА

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

КӨТЕРМЕ САУДА

1. Көтерме сауданың табиғаты және маңызы
2. Көтерме сауда кәсіпорындарының түрлері
3. Көтермешінің макетингтілік шешімдері

1. Көтерме сауданың табиғаты және маңызы

Көтерме сауда дегеніміз не? Сіз бен біз таратушы - саудашы фирмаларды
көтермешілер дейміз, бірақ бұл көзқарас бойынша көтерме саудамен пайда
бөлшек саудашы нау-байхана да айналысады деуге болады. өйткені ол өз
брокелерін, пирожныйларын және торттарын жергілікті қонақ үйге сатады.
Көтерме сауда — тауарды және қызметті сатып алып, оны қайтара сатушыларға
не кәсіпшілікке пайдаланушыларға сату крекеті.
Бұл тарауда біздер "көтерме саудашы" және "көтерме сауда" терминдерін
сауданың бұл жұмыстарының негізі болатын фирмаларына сәйкес пайдаланамыз.
Көтерме саудашылар бөлшек саудашылардан бірқатар сипаттамаларымен
айрықшаланады. Біріншіден, көтермеші ынталандыруға, өз кәсіпорнының
атмосферасына және орналасуына аз қимыл бөледі, өйткені ол соңғы
тұтынушылармен емес, кәсіпкер клиенттермен жұмыс атқарады. Екіншіден,
көтерме сауда келісімдері әдетті жағдайда бөлшек саудадан көлемдірек
келеді, ал көтермешінің сауда зонасы бөлшек саудашыға қарағанда үлкенірек
болады. Екіншіден, үкімет, заң жинақтары және салық жағынан көтермешілермен
бөлшек саудашыларға әр түрлі көзқараспен қарайды.
Жалпы көтерме саудашылар не үшін керек? өндірушілер оларды аттап өтіп
тауарларын тікелей бөлшек саудашыларға не соңғы тұтынушыларға сатуы мүмкін
ғой. Бүған жауап көтермешілер сауда процесінің тиімділігін камтамасыз
етеді. Біріншіден, қаржысы шектеулі майда өндірушінің тікелей маркетингті
болдыруға және ұстауға мүмкіншілігі жоқ. үшіншіден, өндірушінің қаражаты
бола қалған кезінде де, ол қаржының көтерме сауданы өркендетуден гөрі
өндірісті өркендетуте жұмсағанды қалайды. көтермешілердің операцияларының
көлемділігі нәтижесінде оның тиімділігінің жоғарылығында, бөлшек сауда
өндірісінде іскерлік байланысты көптілігінде және олардың мамандық
білімдері мен іскерлігінде. Төртіншіден, бөлшек саудашылар тауардың кең
ассортиментімен айналысатын болғандықтан, көпшілік жағдайда оларды әр түрлі
өндірушілерден бөлек-бөлек сатып алғаннан гөрі олардың жинағын бір
көтермешіден алғанды дұрыс санайды.
Сонымен, бөлшек саудашылардың да, өндірушілердің де көтермешілердің
қызметтерін пайдалануға толық негізі бар. Көтермешілердің көмегімен бір
немесе мынадай бірнеше функцияларды тиімді шешу мүмкіншілігі болған
жағдайда оларды пайдаланады:
1. өткізу және оны ынталандыру. Көтермешілердің сауда қызметкерлері
өндірушегі көптеген пайда клиенттерді аз шығынмен қамтуға көмектеседі.
Көтермешінің іскерлік байланысы көбірек және сатып алушы алыстағы кейбір
өндірушіден гөрі оған көбірек сенеді.
2. Тауар ассортиментін сатып алу жєне қарастыру. Көтермешінің бұйымдарды
тандап алып және оларды қажетті тауар ассортиментін қарастыруға
мүмкіншілігі болғандықтан, ол клиенттерді көптеген суретшіліктерден
босатады.
3. Тауардың ірі партияларын майда партияларға бөлу. Көтермешілер клиент
қаражатын өнемдеуге тауарларды вагондап сатып алып, оларды майда
партияларға бөліп клиенттер қаражатын өнемдеуге көмектеседі.

4. Жинақтау - сақтау. Көтермешілер тауар қорларын сақтау арқылы
жабдықтаушылардың және тұтынушылардың қажетті шығындарын азайтады.
5. Тасылмалдау. Көтермешілер өндірушілерден гөрі клиенттерге жақынрақ
болғандықган тауарды оперативті түрде жеткізуді қамтамасыз етеді.
6. Қаржылау. Көтермешілер несие беру арқылы өз клиенттерін қаржылайды. Оған
қоса тапсырыстарды алдын ала беру және счеттарды уақытында төлеу арқылы
жабдықтаушыларды да қаржылайды.
7. Қауіпті қабылдау. Тауарды өз меншігіне қабылдау нәтижесінде оның
қорлану, бұзылу және шіру шығындарын көтермеші өз мойнына алады.
8. Нарық туралы ақпарат беру. Көтермешілер өз жабдықгаушыларына және
клиенттеріне бәсекелестері, жаңа тауарлар, баға динамикасы т.б. туралы
ақпарат береді.
9. Басқару қызметтері және консультация қызметтері. Көтермеші бөлшек
саудашылардың сатушыларын үйрету арқылы олардың жүмысын жетілдіруге,
дүкенді жобалауға және экспозиция дайындауға қатысу арқылы және де
бухгалтерлік есептеу жүйесін ұйымдастыруға, қорларды басқаруға
көмектеседі.
Соңғы кездерде көтерме сауданың өсуіне экономикадағы бірнеше маңызды
тенденциялар ықпалын тигізді: 1) ірі кәсіпорындарда дайын өнімдері
пайдаланушылардан кашықтаған жалпылама өндірістің өсуі; 2) өндіріс
көлемінің тек қана келіп түскен нақтылы тапсырыстарды орындау
қажеттілігінен артық өсуі; 3) арадағы өндірушірулер және пайдаланушылар сан
деңгейінің көбейтуі және 4) тауарды орауыш және түрлілігі көз қарасы
бойынша аралықтағы және соңғы тұтынушылардың мұқтаждығына икемдестіру
кажеттілігінің шиеленісуі.

2. Көтерме сауда кәсіпорындарының түрлері

1977 ж. қарама Штаттарда жалпы жылдық айналымы 1258 млрд. долл. 383 мыњ
көтерме сауда кәсіпорындары болған. Барлықкөтермешілерді түр топқа бөлуге
болады (18 кестені қара).
18 кесте
Көтерме саудашыларды топтастыру

Көтермеші көпестер Брокерлер және өндірушілердің көтерме бө- әр
түрлі маман-

Агенттер лімшелері
және кеңселері дырылған
л

көтермешілер

Толық циклді қызмет жасай- Брокерлер өткізу бөлімшелері және
Ауылшаруашылық
тын көтермешілер Агентгер кеңселер
өнімдерін стып алу-
Көтерме саудашылар өндірісте Сатып алу кеңселер шы
көтермешілер
пайдалануға арналған тауарлар
дистрибьюторлары
Шектелген циклде қызмет
атқаратын көтермешілер
Тауарды жеткізіп бермейтін,
қолма-қол акшаға сатушы
көтермешілер
Көтермеші-коммивояжерлер
Көтермеші-ұйымдастырушылар
Көтермеші-консиганттар
Ауылшаруашылық өндіріс
кооперативтері
Көтермеші посылторгшылар

Көтермеші-купецтер. Тауардың меншіктіліке ие болады. 1977 ж. олардың
үлесіне 676 млрд. долл. келген, демек, жалпы 1258 млрд. долл. жалпы көтерме
айналымының жартысынан артығы. Брокерлер және агенттер тауар меншіктігін
өздеріне кабылдамайды. Олардың үлесіне 130 млрд. долл., демек, жалпы
айналымның шамамен 10 %-і келеді. Көтерме бөлімшелері және өндірушілер
кеңселері. өндірушінің көтерме саудамен айналысатын бөлімдері. 1977 ж.
олардың үлесіне 452 млрд. долл., демек, жалпы көтерме айналымының 36 %-і,
қалған көлем әр түрлі мамандандырылған көтермешілердің үлесіне келген.

КӨТЕРМЕШІ КӨПЕСТЕР. Көтермеші-көпестер — бұлар өздері
айналысатын тауарларға меншіктік кұқын иеленетін тәуелсіз коммерциялық
кәсіпорындар. әр түрлі жұмыс өндірістерінде оларды әр түрлі атайды. Бұл
көтерме саудашылардың үлесіне жалпы көтерме саудасының шамамен 50 % келетін
(тауар айналымы көлемі бойынша да кәсіпорындар саны бойынша да) ең үлкен
тобы. Көтермеші-көпестердің екі тобы бар: толық қызмет жасау, шектелген
қызмет жасау.
Толық цикл қызмет жасау көтермешілері. Толық цикл қызметін жасайтын
көтермеші тауар қорларын сақтау, сатушыларға беру, несиелеу, тауарды
жеткізіп беру және басқару саласында көмек көрсету сияқты қызметтер
көрсетеді. өз сипаттамасы бойынша бұлар не көтерме сатушылар, не өндірісте
пайдалануға арналған тауар дистрибьюторлары.
Көтерме сатушылар негізінде бөлшек сауда кәсіпорындарымен сауда жасап,
оларға толық қызмет жинағын ұсынады. Олардың бір-бірінен негізгі
айырмашылығы тауар ассортимент жинағының кендігі.
Аралас ассортимент көтермешілері. Кең аралас ассортиментті бөлшек
саудашылардың да және қысқа мамандандырылған ассортиментті бөлшек сауда
кәсіпорындарының да мұқтаждықтарын қанағаттандырумен айналысады. Кең емес
каныққан ассортиментті көтермешілер тауарлардың бір не екі ассортиментті
тауар топтарымен айналысада. Бұл ассортимент өте терең қаныққан түрде болуы
керек. Негізгі мысал ретінде техника тауарларын, дәрілерді, киімдерді
көтерме сатушыларды келтіруге болады. Тар мамандандырыған көтермешілер.
Тауар ассортименті топтарының қайсыбір бөлегімен, бірақ осы бөлекті терең
қамтумен айналысады. Мысал ретінде емдеу тамақтарын, теңсіз өнімдерін және
автомат бөлшектерін көтерме сатушыларды келтіруге болады. Олардың бірі өз
клиеттеріне таңдаудың толық мүмкіншілігін берумен қатар, тауар туралы терең
білімді болады.
Өндірісте пайдалану тауар дистрибьюторлары тауарды көбіне бөлшек
саудашыларға емес өндірісшілерге сатады. Олар өз сатып алушыларына тауар
қорларын сақгау, несиелеу және тауарды жеткізу сиякты бірқатар қызметтер
ұсынады. Олар не кең тауар номенклатурасымен (бұл жағдайда оларды
жабдықтаушы үйлер деп атайды), не аралас, не мамандандырылған
ассортиментпен айналысады. өндірісте пайдалану тауарларының
дистрибьюторлары тек қана техникалық қызмет жасау, жөндеу және
эксплуатациялау материалдарымен, негізгі бөлшектерімен (подшипник,
двигательдер сияқты т.б.) өзімен (қол және электр инструменттері, айырлы
тиеуіштер т.б. айналысады). 12 мыңға жуық өндірісте пайдалану тауарларының
дистрибьюторлары бар, ал олардың 1974 ж. тауар айналымы 23,5 млрд. долл.
болған.

Шектелген цикл қызметін атқаратын көтермеші. Өз жабдықтаушылары мен
клиенттеріне көрсетер қызметі онша көп емес. Ал осындай кәсіпорындарының
бірнеше түрі бар. Қолма-қол ақшаға сауда жасаушы және тауарды жеткізіп
бермейтін көтермеші, өтімді тауарлардың шектелген ассортиментімен
айналысып, оларды, ол майда бөлшек саудашыларға дереу қолма-қол ақшаға
сатып, сатылған тауарды алып кетуді олардың өздеріне жүктейді. Мысалға,
балық дүкені бар майда бөлшек саудашы, дағдылы түрде ертеңгісін көтермешіге
барып, одан бірнеше жәшік балық сатып алады, бірден акладын төлейді,
тауарды өз дүкеніне алып келіп, өзі түсіреді.
Көтермеші коммивояжер тауарды сатуымен, қатар оны сатып алушыға
жеткізіп береді. Мындай көтермеші шектелген қысқа уақыт сақталатын азық-
түлік ассортиментімен (сүт, нан, жеңіл закускалар) айналысып, оларды қолма-
қол ақшаға сату үшін универсамдарды, майда бакалей-гастрономия дүкендерін,
емханаларды, ресторандарды, зауыт кафетерийлерін және қонақ үйлерді
аралайды.
Көтерме-үйымдастырушы тас көмір, орман өнімдері, ауыр құрылғылар сияқты
тасымалдау сипаттамалы салаларда жұмыс атқарады. Мындай көтермеші тауар
қорларын сақтамайды және тауармен тікелей айналыспайды. Тапсырыс алғаннан
кейін, тауарды тікелей тұтынушыға жабдықтау шарты бойынша келісілген
уақытта жеткізіп беретін өндірушіні іздейді. Тапсырыс қабылдаған уақыттан
бастап, жабдықтау аяқгалғанға дейін көтерме - үйымдастырушы тауар
меншіктігін және онымен байланысты қауіптілікті өз мойнына алады. Көтерме
ұйымдастырушы тауар қорларын өздерінде сақгамайтын болғандықтан, ол арзан
бағамен сатады не өнемделген қаржының біршамасын клиенттерге беруі мүмкін.
Көтермеші консигнанттар бакалей-гастрономия дүкендеріне және бөлшек
саудашыларға дерілерді, негізінде, тамақа жатпайтын дерілерді ұсынады.
Мындай бөлшек сауда кәсіпорындарының иелері жүздеген тамаққа жатпайтын
өнімдердің экспозицияларына тапсырыс бергісі де, тұрақты келмейді.
Көтермеші-консигнант дүкенге автофургон жөнелтеді, оның өкілі сауда залында
ойыншықгарды, қағаз кітаптарды, техника тауарларын жєне косметика
краддарын жаятын орын дайындайды. Көтермешіконсигнант бағаны өзі
белгілейді, оның жаңарып тұруына зер салады, дүкен ішінде экспозициялар
ұйымдастырады, тауар - материал қорының есебін жүргізеді. Көтермеші
консигнант консигнация шарты бойынша сауда жасайды, демек, тауар
меншіктігің өзінде қалдырады, ал бөлшек саудашыларға тек тұтынушылар сатып
алған тауарлар үшін ғана счет береді. Сонымен, олар мынадай қызметтер
атқарады: тауарды жеткізу, оларды орналастыруға сатылар дайындау, материал-
тауар қорларын ұстау, қаржылау. Олар өткізуді ынталандырумен айналыспайды,
өйткені олар кеңінен жарнамаланған маркалы тауарлармен айналысады.
Ауылшаруашылық өндіріс кооперативтері, қарамына фермерлер кіретін ұжым
меншіктерінде болып, жергілікті нарықтарында сату үшін ауылшаруашылық
өнімдерін өндірумен айналысады. Жылдың аяғында мындай кооперативтің табысы
оның мөшелері арасында бөлінеді. Кооператив көпшілік жағдайда өз өнімінің
сапасын жоғарылатуға және өзінің "Сан мейд" изюмі, "Санкист" апельсині,
"Даймонд" грек жаңғақтары деген маркалы атауын насихаттауѓа тырысады.
Көтермеші - посылка саудашысы. Зергерлік бұйымдардың, косметиканың,
тамақ деликатестерінің және баска тауарлардың бөлшек саудадағы, өнім
өндірісіндегі және әр түрлі мекемелердегі клиенттеріне каталогтар жібереді.
Мындай көтсрмсшілердің негізгі тапсырыс берушілеріне жақын аудандарда
орналасқан коммерциялық мекемелер жатады. Орындалған тапсырыстар
клиенттерге пошта арқылы жіберіледі не автомобиль, не басқа да бір тиімді
көлік түрімен жеткізіледі.
БРОКЕРЛЕР ЖӘНЕ АГЕНТТЕР. Агенттер ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.