Педагогикалық технологиялар жүйесі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Педагогикалық технологиялар жүйесі

Педагогикалық технология оқу-тәрбие құралдарының, тәсілдерінің,
әдістерінің, амалдарының, формаларының арасындағы үйлесімі мен арнайы
орналасу тәртібін (компановкасы), қолдану ретін, талдауын анықтайтын психо-
педагогикалық қондырғылардың жиынтығы болып табылады. Бір немесе бірнеше
аралас саладағы (облыстардағы) оқу-тәрбие процесінде оқушыларды ептілік пен
дағдыға үйретуге, олардын жеке тұлғалық, тиімді нәрселерге қол жеткізу
мүмкіндігі мұғалімдерді технологиялық біліммен қамтамасыз еткенде ғана
жүзеге асады. Технология педагогикалық процесте оның жалпы әдіснамасынан,
мақсаты мен мазмұнынан бөлек өмір сүрмейді. Ол-педагогикалық процестің
жинақталған әдістемелік аспабы.
Педагогикалық технология негізінен технологиялық процестерде жүзеге
асырылады. Технологиялық процесс – нақты педагогикалық нәтижелерге
бағытталғантехнологиялық бірліктер жуйесі. Тәрбие ттеориясында мысалы,
коллективті ұйымдастыру әдістемесі, коммнарлық педагогика, біріңғай
талаптарды енгізуді ұйымдастыру, өзін-өзі басқару, жарыстар,
мектептегі немесе сыныптағы тәрбиелеу жұмыстарының жүйесі
технологиялықпроцестер болып, саналады. Оқыту теориясындагы технологиялық
үрдістер (процестер), мысалы, оқу курсының белгілі бір формоларының жүйесі,
есептерді шешу немесе сауатты оқуға, жазуға, оқу әрекетіне үйрету мен
дағдыландыруғаарналған іс-тәжірбиелік (практикалық) сабақтарды ұйымдастыру
ьолып саналады.
Тәрбиелеу мен оқытуды ұйымдастырудың технологиялық әдістері: ақыл-
ойының даму деңгейі мен дарындылығын байқауға арналған тест, әр түрлі
сызбалар (схемалар) – үйрену карталары; оқытуды ұйымдастыруда сүиенетін
сызбалар (схемалары); озіндік басқаруды қалыптастырудың, сайыстардың, өзіне-
оқу,өз білімін жетілдіру әрекетін стандарттауды үирету;
өзі қызмет етудің біріңғай талаптарының топтастырылған құрылымы. Дидактика
мамандары мен жаңашыл ұстаз ғалымдарының еңбектерінде: сабақтағы оку
жұмысын оптимизациялау негізінде айқын технологикалық тиімді ұйымдастыру
(Ю.К.Бабанский); ақыл-ой әрекеттерін сатылы калыптастырудың технологиялық
негізі (Н.Ф.Талызина) математикалық оқу материалын ірілендірілген блоктық
жүйе нәтижесінде меңгерудің дидактикалық бірліктерінбекутудің негізгі
технологиялық тәсілдері (П.М.Эрдниев); тірек ұғымдар, сызбалар, демеуші
парақтар (В.Ф.Шаталрв); оқыту процесін түсіндермелі баскару (липецтік
тәжірбие, С.Н.Лысенкова); шығармашылық оқыту процестерінің технологиялық
демеу кезеңдері; білім шығармашылықтың іргетасы ретінде, білім мазмұнынын
іріктеп алуға қатаң талап қою. Оқу материалын көп ретті вариативті
қайталау, оқушының жан-жақты дамуы, тұрақты қызығушылығының қалыптасуы,
үлкендердің басшылығымен жұмысты сауатты орындауға оқыту, оқушының жұмысын
мұғалімнің үнемі қадағалауы және жеке-даралық қатынас тәсілі (И.П.Волков).
Педагогикалық технология пәні қызметтің әр түрлі облысындағы оқушылар
мен мұғалімдердің айқын құрылымдық жүйелік, бағдарламалық,алгоритмдік және
оқыту мен тәрбиелеу тәсілдерінің стандарттылығына негізделген,
компьютерлендіру мен техникалық құралдарды пайдалану арқылы ұйымдастырылған
накты іс-тәжірбиелік (практикалық) қарым-қатынастары болып табылады.
Нәтижесінде балалардың білімді меңгеруінде, әлеуметтік құнды формалар мен
мінез-құлық әдеттерінің қалыптасуында тұрақты позитивті нәтижелерге қол
жеткізіледі .
Педагогикалық технология мен техникалық процесстердің тікелей
міндеттері:

– терең және берік білім беру, ерік-күш,жігер қайраткерліктің әр
түрлі
облыстарында ептілік пен дағдыны бекіту;
– әлеуметтік құнды формалар мен мінез-құлық әдеттерін жасау мен
бекіту;
– технологиялық амал-тәсіл түрлерін орындау жолдарын меңгерту,
операциялық аспапты әрекеттерге үйрету;
– технологиялық ойлауды дамыту, өз бетімен жоспарлауды, алгаритмдеуді,
өзінің оқу, өз білімін жетілдіру әрекетін стандарттауды үйрету;
– оқу сабақтары мен қоғамдық пайдалы еңбекті ұйымдастырудағы
технологиялық тәртіп талаптарын сақтауға әрекеттенуді тәрбиелеу.
Педагогикалық технология мен технологиялық процестердің ерекшелігі
келесі жағдайлардан көрінеді:
– Жеке технологиялық тізбектер белгілі тәрбиелік әлеуетке
(потенциалға) ие.
– Кейбір технологиялық процестер өзінің құрылымы мен оларды жүзеге
асыру тәсілдері бойынша тек қана зейінді, орындаушылық, механикалық
әрекет етуге қабілеттілікті дамытады, тәрбиелейді. Мұндай
технологиялар олардың абсолюттенуі жағдайында жеке тұлғаның берілетін
ақпаратын кодтау (символдық белгімен белгілеу) жолымын өз жұмысын
жеңілдетуге мүмкіндік беріп, қабілеттілігін дамытады.
Педагогикалық технологияның маңызды ерекшілігі болып оқыту немесе
тәрбиелеу мәнінің технологиядағы, оның тәрбиелеу-оқыту мүмкіндіктерін
жоғалтпай кодталуға қабілеттілігі саналады. Өзінің оқыту-тәрбиелеу
қасиеттерін жоғалтпай технологиялық өңдеуге берілмейтін де басқа негізде
құрылған танымдық материялдар бар. Бір материал жеңіл кодталады және қайта
өңдегенде бұрмаланбайды, формасын өзгертпейді, оқушыларға жеңіл, жете
түсіндіріледі. Мысалы, математикалық формуланы, типтік есептерді шешу
тәсілдерін, физикалық және химиялық оқиғалар мен даталарды кодтауда
шартты белгі түрінде бейнеленгенде осылай болады. Бұл жағдайда оқыту
процесінде кодталған технологиялық тізбектердің ықпалы, енді, оның
тиімділігі мен сапасын арттырады. Жеке тұлғаны интеллектуальды дамытуда
қолданылатын мазмұны мен мәні кодталған түрде берілген басқа бір
(информация) ақпараттық мәлімет өзінің оқу-тәрбиелік мүмкіндіктерін
жоғалтады. Философиялық, көркемдік, тарихи ақпараттардың технологиялық
өңдеуге тек деректері (фактілері), сыртқы белгілері ғана беріледі және кадр
ішінде негізгі мәні қалады: олардың қозғалысы мен дамуындағы идеялар,
теориялық тәсілдер, әр түрлі бағалаулар, көп түрлі қарама-қайшы
(плюралистік) бір-біріне ұқсамайтын пікірлер, қарама-қайшылықтар жатады.
Әдебиетті, өнерді, қоғамтануды, тарихты, этика (әдеп) мен отбасылық өмір
психалогиясын, жалпы психалогия, педагогика, педагогикалық психалогияны,
педагогиканың өзге салаларын оқытуда таза технологиялық тәсілдермен шектелу
және кодтауды абсолюттеу, ойсыз жаттап алуға, білімдегі формальділікке және
тәрбиелеудегі идеясыздыққа әкеледі.
Педагогикалық технологияның бүтін педагогикалық процесте әрбір
технологиялық бөлімге, жүйеге, тізбекке, тәсілге мүдделі орын табу
керектігі де жатады. Ешқандай технология тірі, эмоционалды адамның
сезімдік, адами қарым-қатынасын, ерік-күш, жігерінің ықпалы мен өзара
мәлімет алмасуы, іске, өмірге араласуын алмастыра алмайды.
Маңызды ерекшелік-педагогикалық технологияның психологиямен байланысы.
Әрбір технологиялық бөлім, тізбек, жүйе, егер психологиялық тұрғыдан
негізделіп, практикалық түрде өмірлік тәжірбиеге шыға алса ғана жоғары
тиімділікке жетеді. Көрнекілікпен байланысты технологиялық құралдар
балалардың бейнелік ойлау ерекшелігіне негізделеді және оқу материялын
айқынырақ қабылдауын қамтамасыз етеді. Екіншілерінің негізінде ұқсастығы,
ассоциациясы, сезімді (эмоцианальды) ояту күші бойынша еске сақтаудың
психологиялық заңдары жатыр. Үшіншілері жүйке жүйесінің ақпаратты санасыз
меңгеруінде немесе ойлау әрекетіндегі, тіпті ұйқыдағы процесте дағдылануға
қабілеттілігінде дайындалады. Негізінде технологиялық заңдарға бағынбайтын
(жатпайтын) бірде-бір педагогикалық технологиялық жүйе жоқ.
Тағы бір ерекшілігі – кез-келген педагогикалық техналогия, оның
өңделуі мен қолданылуы мұғалім мен оқушылардың жоғары шығармашылық
белсенділігін талап етеді. Технологиялық аспаптарды өңдеуге оқушыларды
араластыра отырып, мұғалім балаларды шығармашылық іс-әрекетке, ізденіске
қатысуға шақырады: технологиялық сүйеніш тірек сызбалар, ықшам сызықтар,
конспектер, парақтар, схемалар мен карталар тұрғызуға, оқыту мен
тәрбиелеудің технологиялық айқын формаларын ұйымдастыруға қатынастырады.
Мысалы, типтік есептерді шешуге дағдыландыруға көбірек дайындалған
технологиялық жұмыс циклдерінің ретін білетін балалар толық еріктілікке ие
болады. Аз дайындалған басқа балаларға мұғалім көмек көрсетіп, үнемі кеңес
(консультация) береді. Технологиялық процестерді жүзеге асыруға мұғалім
балалар ортасында өзара кеңестер (консультациялар), өзара тексеру мен өзара
бағалауды ұйымдастырады. Балалардың белсенділігі (активтілігі) өсіп
отыратын дербестігінен, технологиялық аспаптар негізінде өзара оқытудың
жүзеге асуынан, технологиялық шығармашылықтан көрінеді. Технологиялық
процестегі оқушы әрекетінің белсенділігін арттыру (активтендіруде)
материалды терең игеруге психологиялық құрылым, ойын элементтерін енгізудің
мәні үлкен.
Педагогикалық технологиның ерекшелігі барлық оқушыларды оқыту мен
тәрбиелеуде бірдей жоғары нәтижемен қамтамасыз етпейді. Педагогикалық
технология – бір рет берілетін, механикалық өзгеріссіз жүзеге асатын
процесс емес, ұйымдастырушы құрылым, тәсілдер мен қатынастардың шексіз
өзгеруі кезінде мұғалім мен оқушының өзара ықпал ету, әсерлесу бағытын
анықтайтын қызметтің өзегі.
Технологиялық процестің педагогикалық нәтижесіне мұғалімнің шеберлік
деңгейі, дайындық дәрежесі, әрбір баланың жалпы дамуы, ұжымдығы
(коллективтігі) жалпы психологиялық жағдайы-климаты, материалдық техникалық
жабдықталуы, әрбір баланың психологиялық жөнге салынуы үлкен әсер етеді.

Педагогикалық технологияның негізгі ерекшіліктері

Педагогикада технологиялық тәртіптің барлық құбылыстарын шартты түрде
былай жіктеуге болады:
– ірі әдістемелік технологиялық құрылымдар;
– технологиялық микро құрылымдар (кіщі құрылымдар);
– әдістемелік технологиялық форма түзушілер;
– технологиялық әдістер;
– технологиялық бөлімшелер;
– әдістемелік технологиялық тізбектер;
– нәтижелерді есептеудің технологиялық формалары;
– технологиялық құралдар.
Ірі технологиялық құрылымдарға мыналар жатады: тұтас педагогикалық
процестің, құрылымның, жүйелі жүзеге асуы, балалардың тәрбиелік ұжымының
ұйымдастырылуы; балалардың өнімді еңбегін ұйымдастыру түйінінің құрылымы.
Педагогикалық тәжірибенің технологиялық тәртібінің бұзылуы, міндетті
жүйеліліктің жүйеге асуына, барлық оқу-тәрбие процесінің элементтері
сақталмауына әкеліп соғады. Сонымен, жеке мақсаттың, мазмұнның, жұмыс
түрінің диагностикасын, кері байланысын және түзетуклерін ұмытып кетеді,
бұл педогогикалық процесті меңгермейді. Дәл сол құбылыс ұжымды
ұйымдастыруда да болып отырады, мұндай технологиялық түйіндерсалтқа айналып
кетеді. Технологиялық тәртіпті қатаң сақтау қажетті тәртіпті қамтамасыз
етеді, рухани күшті босатып отырады.
Технологиялық кіші құрылымдар әр түрлі педогогикалық жұмыстардың
ұйымдастырылуы түрлерінде туады, педагогикалық қарым-қатынас әдістерінде де
пайда болады.Сонымен, технологиялық құрылым әр түрлі сабақ түрлерінде
көрсетіледі. Мұндай негізгі элемент комбинацияларында жаңа білімді
түсіндіру, оларды меңгертіп бекіту, тәжірбиеде қолдану, тексеру, кері
мәліметтер алу, бақылау т.б. болады. Технологиялық құрылымдық сабақтар,
жұмыстарды ұйымдастырудың технологиялық, мазмұндық, функционалдық,
әдістемелік жүйесін туғызады, оқу мақсатына бағытталған жүрісті қамтиды.
Технологиялық құрылымдық тәрбиелік жұмыс түрін алуға болады. Өйткені, білім
мазмұны тәрбиелік мақсатты шешуі қажет: тәрбие сағаты, секциялық сабақтар,
үйірме жұмыстары бір-бірінің алдына нақты мақсат, міндет қойылып, оған
сәйкес мазмұны белгіленеді.
Технологиялық жүйелі құрылымдардың форма жасауы, жаңашылдық
(новаторлық) мұғалімнің тәжірибесінен туды. Оқу-тәрбие процесінің нәтижесі
мұғалімнің өз жеке-басының ерекшілігіні сай технологияларды қолдануы
арқасында өседі, олардың бірі балалардың назарларын қарым-қатынас жүйесіне
аудартады. Мысалы, тарихтан оқыту мақсатын анықтау үшін, өтілетін тақырыбын
нәтижелі меңгерту үшін, оқытылып жатқан материалына тоқталғанда, мұғалім
тұрақты-жүйелі оқыту жағын жоспарлайды, жүйені құрады. Оған енгізетін:
лекция-сабақ, іс-қағаздар сабағының тәжірибесі-тарихи оқиғалар орындарына
саяхат жасау – ардагерлермен кездесу – жеке шығармашылық есеп, болмаса
оқушының баяндамасы сияқты жұмыс түрлерімен ұштастырады. Биологиядан
тақырып мақсатына жету үшін: оқытуда – табиғатқа саяхат жасау – тәжірибе
сабақтары – сабақ дәрісті жалпылау. Бұл технологиялық оқыту жүйесі білімді
жүйелі және терең, біртұтас меңгертуді қамтиды. Тәрбиелік жұмыстамұндай
жағдай тәлім-тәрбие жұмысының дүниетанымдық, дамытушылық мүмкіндігін
тудырады, мысалы, технологиялық біріктіружүйесінің формасы: проблемалық
жағдай туғызу, оқушылармен бірлесу. Техникалық жүйелердің мақсатка
сәйкестілігібілім мазмұнын іріктеу, оқу әрекеті үстінде оқышулардың бір-
бірімен, мұғаліммен қарым-қатынасын, білім берудегі жүйеліліктің негізгі
оқу формасының оқыту түріне сай тәрбиелік қарым-қатынас жасалуын көрсетеді,
тұрақты жүйелі білімді, жеке тұлғаның қасиеттерін және тәрбиеленушілердің
мінез-құлқын қалыптастырады.
Педагогикалық Қабылдауды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.