ШЫҢҒЫС АЙТМАТОВ ТУРАЛЫ ДЕРЕКТЕР

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

ШЫҢҒЫС АЙТМАТОВ

Шыңғыс Айтматов (Үлгі:Ланг-кy) (1928 ж. желтоқсанның 12 Шекер, Қырғыз
АКСР — 2008 ж. маусымның 10, Нүрнберг, Алмания) — ойшыл гуманист, данагөй,
қазақ-қыр-ғызға ортақ халық жазушысы, Социалистік Еңбек Ері, КСРО
мемлекеттік сыйлығының үш мәрте иегері және Лениндік сыйлықтың лауреаты.
Ш. Айтматовтың бүкіл шығармашылығы мен өмірі бастан-аяқ қазақ халқымен
тығыз байланысты болды. Сонау Жәмиладан бастап, әлемге танымал Қош бол,
Гүлсары, Ақ кеме, Ғасырдан да ұзақ күн, Жанпида сияқты барлық
шығармаларындағы көркем образдарының рухы мен мінезі қырғыздан гөрі қазаққа
өте-мөте жақын еді. Жазушының өзі де қазақ ауылымен іргелес, қоныстас жерде
туып-өскен. Әкесі Төреқұлды Тұрар Рысқұлов қолынан жетектеп жүріп,
Ташкентке оқуға түсірген. Кейін қырғыздың көрнекті қоғам қайраткері болған,
1938 жылы халық жауы ретінде атылып кеткен Төреқұл Айтматов Т.
Рысқұловтың тікелей тәрбиесін көрген шәкірті болған.
Мұхтар Әуезовті өмір бойы пір тұтып өткен жазушы жазып жатқан жаңа
шығармасын Жуалы топырағынан бастамақ болған еді. Қазақстандағы БТА банктің
құрметті президенті болып тағайындалған. Жазушының кандидатурасын жақында
түркітілді елдердің мәдениет министрлерінің кеңесі (ТҮРКСОY) түрік әлемінің
атынан Нобель сыйлығына ұсынған-ды. Және Ш. Айтматов түркі әлемінің дамуына
қосқан ерекше үлесі үшін ТҮРКСОY тағайындаған халықаралық көрнекті
сыйлықтың тұңғыш лауреаты атанған.
2008 жыл Қырғызстанда Айтматов жылы болып жарияланғаны белгілі. Осы
жылдың желтоқсан айының 12-де 80 жасқа толатын жазушының мерейтойы халықтық
мереке ретінде тойланбақ еді. Жоғарыда айтқан ТҮРКСОY сыйлығы осы 80 жылдық
мерейтойына орай тапсырылмақ еді. Тағдыр оны кемеңгер жазушыға тірі көруді
жазбапты.
2008 жылы маусымның 10 күні Адамзаттың Айтматовы атанған Айтматов 79
жасында Алманияның Нүрнберг қаласындағы ауруханада бүйрек ауруынан қайтыс
болды. Жазушының мүрдесі маусымның 14 Бішкек 10 км маңындағы Чон-Таш (Шын-
тас) ауылындағы Ата-Бейіт мемориалды-мұражай кешеніне қойылды. Сол күн
Қырғызстанда ұлттық қайғылқ деп жарияланды.
Шыңғыс Айтматов – ХХ және ХХI ғасырдың ешкiм қайталай алмайтын ұлы
тұлғасы. Бiр өзi бiр әлем едi. Шығармалары 170 тiлге аударылып, көзi
тiрiсiнде әлем әдебиетiнiң классигi аталса да, асу мен тасуды бiлмей, Құдай
берген кiшiпейiл мiнезiнен танбай, азаматтығына шаң жұқтырмай өттi.
Кеңестер Одағы салтанат құрып тұрған кезеңде ұлттар әдебиетiнен дараланып
шыққан 5 алып тұлға бар-тын. Олар: Мұстай Кәрiм, Қайсын Құлиев, Расул
Ғамзатов, Давид Кугилтинов, Шыңғыс Айтматов. Бесеуi де бiр-бiрiмен дос едi.
Өздерiн бiр қолдың ажырамас бес саусағымыз дейтiн. Ендi осы бес саусақтың
соңғысы ұлы жер құшағына кеткелi тұр. Тағдыр менiң маңдайыма осы бес алыпқа
да iнi болу бақытын жазған екен. Әсiресе, Шыңғыс Айтматов екеумiздiң
арамызда туыстықтан да артық, ағалық-iнiлiк махаббатқа жалғанған, жетiншi
түйсiкпен астасқан өзгеше достық сезiм болды.
2005 жылы 23 қаңтарда екiншi рет инфаркт алып, қиын жағдайда ауруханаға
түстiм. Алыс-жақын адамдардың ешбiрiне хабар бермегенбiз. Түн iшiнде Шыңғыс
аға Бельгиядан телефон соқты. Бiр түрлi көңiлiм құлазыңқырап, сенiмен
хабарласқым келiп кеттi... дедi ол. Бұл не? Жетiншi түйсiк құдiретi ме?
Осыдан екi күн бұрын, 10 маусым күнi кешкiлiк ауруханада отырғанмын.
Әрине, Германияның Нюрнберг қаласына күн сайын телефон арқылы хабарласып,
ес-түссiз жатқан Шыңғыс ағамның денсаулығын жұбайы Мәриәмнан, баласы
Елдардан сұрап-бiлiп тұрғанмын. Бөлмеме рухтас iнiм Құдияр Бiләл, ұлым
Рауан, келiнiм Гүлнәр кiрдi. Оларды қарсы алып, аурухананың ағаш төсегiне
отыра бергенiмде, әлгi төсек ойламаған жерден ортасынан қақ бөлiнсе болар
ма?! Бұрын менен де салмақты адамдарға шыдас берген төсек неге сол сәтте
күл-талқан боп қирады?.. Аз ғана уақыттан соң телефоным безек қағып, Шыңғыс
ағатайымның ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.