Жақпа майлар негіздері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Жақпа майлар

Жақпа майлар - теріге жараға немесе шырышты қабыққа жағуға арналған. Жұмсақ дәрілік қалып болып табылады. Жақпа майлар негізге біркелкі араластырылған 1 немесе бірнеше дәрілік заттардың қосындысынан құрылады. Жақпай май құрамына тұрақтандырғыш ПАВ, консервант және басқа да көмекші заттар кіруі мүмкін. Жақпай май туралы деректі өте ертедегі Эберсаның папирусында Гиппократтың Галеннің Авиацияның еңбектерінде кездестіруге болады. Жақпай майлардың өте ертедегі дәрілік қалыптарға жатқанына қарамастан, өз маңызын бүгінгі күнге дейін жоғалтқан жоқ. Қазіргі кезде даралық аптекалық рецептурада жақпа майдың орны 10-15%. Сонымен қатар көптеген жақпай майлар өндірістік өнеркәсіпте, фармацевтикалық фабрикаларда шығарылып аптекаларға дайын түрде түседі.

Жақпа майларды әртүрлі медицина салаларында кеңінен қолданылады. Дерматологиялық ауруларды емдеуде, отоларингология, хирургия, проктология, гинекология практикада және т. б. Оларды теріні сыртқы әсерден (органикалық тітіргендіргіштерден, қышқылдан, сілтіден және басқа да тітіргендіргіштерден) қорғауға қолданылады. Соңғы жылдары жақпа майларды жеке ішкі мүшелерге және бүкіл ағзалы емдеуге, профилактикада және ауру диагностикада қолданылып келеді.

Жақпай майлардың емдік әсері оның құрамына кіретін дәрілік заттармен анықталады. Қазір жақпа май түріндегі дәрілік заттар барлық фармакологиялық топтарға жатады: антисептиктер, жергілікті ангесептиктер, гормондар, витаминдер, анальгетиктер, антиобиотиктер, саңырауқұлақтарға қарсы заттар және т. б. Олар бір-бірінен физико-химиялық қасиеттері бойынша ажыратылады.

Жақпай майлардың негіздері өздерінің әртүрлілігімен ерекшеленеді және дәрілік заттардың фармокинетикасына және басқа да көрсеткіштеріне әсер етеді. Консистенциясына, тұтқырлық дәрежесіне, қаттылығына қарай жұмсақ дәрілік заттар: жақпа майлар, пасталар кремгел менимент болып бөлінеді.

Жақпа майларға қойылатын талаптар оның қолданылуына, және де дәлік заттардың құрамының күрделілігіне байланысты болады. Теріге және шырышты қабатқа жағу ыңғайлы болу үшін және біркелкі пленка түзу үшін жақтамай жұмсақ болу керек.

Соңғы үш түрдегі жақпа майды арнайы шприц арқылы қолданылады. Дерматологиялық жақпа майлар мұрынға арналған жақпа майлар, көз жақпа майлары кең көлемде қолданылып келеді.

Қолданылатын жеріне байланысты жақпа майлардың бөлінуінің медициналық маңызы бар, сонымен қатар белгілі дәрежеде техникалық операцияларды таңдауды анықтайды. Мысалы шырышты қабыққа, микроорганизмге сезімтал жерлерге жағылатын жақпа май асептикалық жағдайда жасалу керек; көзге арналған жақпа майлардағы дәрілік заттардың дисперстігі дерматологиялық жақпа майларға қарағанда жоғары болуы керек; Жақпа майлардың негізін жақпа майларды жағатын жерге байланысты алу керек және т. б.

Жақпа майлар әсер етуіне байланысты 2 топқа бөлінеді.

1) Жергілікті әсер ететін жақпамайлар. Яғни тері мен мырышты қабық эпидермисінің жоғарғы қабатына әсер етеді. Мысалы. Дерматит, экзема және басқа да тері ауруларын емдитін дерматол цинк жақпа майларын мысал ретінде алуға болады.

2) Сіңімділігі жоғары жақпа майлар. Ол тері мен шырышты қабыққа жақсы сіңіп қан ағыны мен лимфаға дейін жетіп, бүкіл организмге немесе жеке органдарға жалпы әсер етеді. Бұндай жақпа майларға «Нитролг» жақпа майы мысал бола алады. Ол 2% нитроглицериннің майлы ерітіндісінен тұрады және стенокардияның қозуын алдын алу үшін қолданылады. Бұл жақпа майды кеуде терісіне, қарынға немесе қолға жұқалап жағып, жақсы сіңу үшін үстіне сұйық өткізбейтін материал полиэтилен пленкасын жабамыз. Әсері 30-40 мин кейін болады және 3-5 сағатқа дейін сақталады.

Жақпа майлар негіздері

Жақпа майлар технологиясында негіздердің маңызы мен рөлі өте маңызды және әртүрлі болып келеді. Оны көптеген зерттеулер дәлелдеді. Негіздер жақпа майлардың қажетті массасын және дәрілік заттардың тиісті жұмсақ консистенциясын, тұрақтылығын қамтамасыз етеді. Дәрілік заттардың жақпа майдан босауы, сіңу тығыздығы және жылдамдығы көбінесе негіздің табиғатына байланысты. Мысалы эмульсионды консистентциялы 2 % бор қышқылының жақпай майының терапевтік активтілігі вазилинде дайындалған концеп/сы 10 % жақпай маймен бірдей болады. Жануарларға жасалған тәжірибеде натрий сульфатридазин және гидрокартизон ацетаттың 2 % гелінің дәрілік заттарды босату толықтығы ХНИХФИ абсорбциондық негізде жасалған жақта майларға қарағанда бірнеше есе артық. Мысалдарға қарап жақпа майларды бір бүтін деп оның ішіндегі негіз майдың белсенді бөлігі деп қарастыру керек. Негіздерге бірқатар талаптар қойылады.

Жұмсақ конценция терімен шырышты қабыққа жағу ыңғайлы болу үшін керек. Негіздердің химиялық инерттілігі сыртқы факторлардың (ауа жарық, ылғал температураның) әсерінен дәрілік заттармен әрекеттесуін, тұрақтылығын қамтамасыз етеді. Жақпа майдың тітіркендіргіштігі аллергиялық және сенсибилизациялық әсері көбінесе негіздің биологиялық зиянсыздығына байланысты.

Сонымен қатар негіз терінің физиологиялық функциясын жылу - ылғал және газ алмасу бұзбау керек. Терінің сыртқы қабатында микроорганизмдердің көбеюіне кедергі жасайтын қалыпты жағдайда қышқылдық реакция болады. Сондықтан жақпа майлардың негізі нейтральды болуы керек. Терінің бастапқы рН сақтап қалуға оның маңызы зор. Микроорганизмдердің пайда болуы терінің және шырышты қабықтың инфикциялық қабынуының қайталануына, сонымен қатар дәрілік заттардың активтілігінің төмендеуіне және майдың консистенциясының өзгеруіне әкеліп соғуы мүмкін.

Жақпа майлардың киімнен теріден тез жетуінің практикада үлкен маңызы бар. Негіздің қасиеті жақпа майдың қолдану нысанына лайық болуы керек. Сыртқы қабатқа әсер ететін жақпа майларының негізі дәрілік заттардың терең сіңбеуін қамтамассыз ету керек. Резорбтивтік әсері бар жақпа майлар негіздері керісінше, дәрілік заттардың жақсы сіңуін қамтамасыз етіп, олардың түкті фолликуладан, тұзды және тері бездерінен өтуін қамтамасыз ету керек. Қорғағыш жақпа майларының негіздері тез құрғап және тері бетін толық жауып тұру керек.

Жақпай майлар негізінің бірнеше классификациясы белгілі: физико-химиялық қаситтеріне байланысты; химиялық қасиеттеріне байланысты, алыну көзіне және басқа да қасиеттеріне байланысты.

Жақпа майларды дайындау әдісіндей құрылым принципі басты болып келетін классификация. Ол дәрілік заттардың негізінде дәріліки зат пен негіз қасиеттерінің ұқсастық дәрежесі. Осы принциптерге сәйкес жақпа майлар негіздері 3 топқа бөлінеді.

Липофильді негіздер - бұл гидрооробтың қасиеті ашық көрсетілген. Химиялық қасиеті жағынан әртекті заттар гидрофильді топ негіздеріне майлар және оның туындылары, балауыздар, көмірсутектер және симиконды негіздер жатады.

Майлар мен оның туындыларын ерте заманнан бері жақпа май дайындауға қолданып келеді. Олар теріден бөлетін майлардың қасиетіне жақын триглидеридті май қышқылы болып табылады. Май құрамында күрделі эфирлермен қоса сабынданбайтын компонеттер бар. Ол компоненттерге бос май қышқылдары стериндер (холестерин - жануар майында, фитостерин - өсімдік майында) жатады. Майлы негіздер суда ерімейді, этанолда өте аз ериді, эфир мен хлороформда жақсы ериді.

Шошқа майы триглицеридпальмитин стеарин олеин және минолин қышқылының қоспасы болып келеді. Шошқа майынан жасалған жақпа майлар теріге жақсы сіңеді, сабынды сумен жуғанда теріден, шаштан және киімнен тез кетеді. Шошқа майынан жасалған жақпа майлар теріге жақсы сіңеді, сабынды сумен жуғанда теріден, шаштан және киімнен тез кетеді. Шошқа майының тұрақтылығының аздығына, тамақ ретінде құнды болуына байланысты. Оны жақпа май негізгі ретінде қолдану күрт төмендеді.

Өсімдік майы (Olea pingua) күнбағыс майы (Oleum Helianthi) шабдалы (Oleum persicorum) бадаш майы (Oleum Amygdalarum) және т. б. майлар құрамында глициридті шексіз қышқылдарының көп мөлшерде болуымен сипатталады. Бұл майлар шошқа майы сияқты тері эпидермисіне тез сіңіп линимент пен жақта майы сияқты майдағы дәрілік заттардың жақсы сіңіруін қамтамасыз етеді. Өсімдік майының сұйық консистенциялы болуына байланысты оны тек линимент технологиясында негіз ретінде, ал басқа жақта майларда негізге қосымша ретінде қолданылады.

Осы топ негіздерінің ең маңыздысы Гидрогенизденген майлар болып табылады. Бұл өсімдік майларын каталитикалық гидраттағанда алынатын жартылай синтетикалық өнім болып табылады. Осы кезде шексіз глицерид шекті глиуеридке айналып майдың сұйық консистенциясы гидрогенизация дәрежесіне байланысты жұмсақ немесе қатты консистенцияға айналады. Гидрогенизделген майлар қасиеті шошқа майына жақын, тығыз консистенциялы рафинатталған өсімдік майлары - саламас пен гидромай (Adeps hydrogenisatus) қолданылады. Берілген гидромай балқымасы (80-90%) өсімдік майы (20-10%) және құрама май (Adeps compositus) мен гидромай балқымасы (55%) . өсімдік майы (30%) мен сиыр майы, шошқа немесе гидриттелген кит майы (15%) май тәрізді жұмсақ консистенциялы болып келеді. Гидрогенизденген майлар майларға қарағанда сақтауға тұрақты болып келеді.

Балауыздар - бұл күрделі эфирлі майқышқылы мен жоғары біратанды спирт. Негіз сынары ретінде балауызы және спермацепт қолданылады.

Бал балауызы (Cera) сары түсті қатты, сынғыш массалы (Cera flava) ақ немесе ақшыл-сары (Cera-alba) түсті сынғанда дән сияқты, 63-65 ⁰ С температурасында балқитын болып келеді. Құрамында бос алкоголь болуына байланысты әлсіз эмульгациялық қасиет көрсетеді. Суда, этанолда ерімейді, эфирде хлороформда, майларда аз мөлшерде ериді. Бал балауызы химиялық инертті, майда, көмірсутекте жақсы балқиды және жақпа май негізгі тығыздау үшін пайдаланылады.

Спермацент (cetaceum) - цетил спиртінің күрделі эфирі мен май қышқылы (пальмитен, стеарин және т. б. ) қатты ұстағанда майлы кристалды масса, 42-54 ⁰ С температурада балқиды. Майда, көмірсутектерде оғай балқиды, оларға өзіндік сырғығыштық және сулы сұйықтарды сіңіру қасиетін береді. Осыған байланысты оны крем, косметикалық жақпа май технологиясында қолданылады. Сонымен қатар жұмсақ май негіздерін тығыздау үшін қолданылады.

Ланолин (Lanolinum - anpydriceu sen Adeps Lanae) - қой жүнін жуған судан алынатын май тәрізді зат. Бұл қою, тұтқыр сары немесе сарғыш - қоңыр түсті, өзіндік исі бар, 36-42 ⁰ С температурада балқитын зат. Ланолиннің құрамы өте күрделі және күші бүгінге дейін оның құрамы толық зерттеліп біткен жоқ. Негізінен ол жоғары молекуланы спирттің күрделі эфирі (холестерин, изохолестерин және т. б. ) жоғары май қышқылы (миристин полиминтин, церотин және т. б. ) және бос жоғары молекулалы спирттің қосындысы болып саналады. Ланолиннің қасиеті жағынан адамның тері майына жақын болып келеді. Химиялық қасиеті жағынан инертті, нейтральді және сақтауға тұрақты болып келеді. Су май типті эмульция түзіп 180-200% суды 140% дейін глицеринді және 40% шамасында эталонды эмульциялау қасиеті болып табылады. Ланолинді майлар мен көмірсутектілерге қосу, олардың көмірсутектерге қосу, олардың сумен және сулы ерітінділерімен араласуын жоғарлатады. Осыған байланысты оны липофильді - гидрофильді негіз құрамында қолдануға болады. Жоғары тұтқырлығына жағымсыз исіне, сонымен қатар кейбір адамдарда аллергиялық реакция болуына байланысты ланоминді жақпа май негізі ретінде қолдануға жарамсыз болып келеді. Негізінен басқа негіздер қоспасына қолданады. Фармакология көрсеткіштеріне байланысты егерде рецепте Lanolinum жазылған болса, онда Lanolinum hydricum алынады. Оның 70 бөлігі сусыз ланолиннен және 30 бөлігі судан тұрады. Сусыз ланолин жақпа май технологиясында тек рецепте берілген болса ғана қолданылады.

Көмірсутектілер - бұл мұнайдан жасалған өнім болып табылады. Негіз ретінде вазелин, петролит, парафин, вазелин майы, озокерит, церезли қолданылады. Олар жоғары тұрақтылық пен химиялық инерттілік көрсетеді. Осы қасиеттеріне байланысты, сонымен қатар оңай алынуына арзандылығына байланысты оларды жақпа май технологиясында кең көлемде қолданылып келеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.