Оқушылардың күн кестесі мен киіміне қойылатын гигиеналық талаптар

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Мектеп гигиенасы

Оқушылардың күн кестесі мен киіміне қойылатын гигиеналық талаптар

Оқушылардың күн кестесіне қойылатын гигиеналық талаптар. Балалардың
күн кестесіне тазалық сақтау, ас қабылдау, таза ауада дем алып, ауа жұту,
дене шынықтыру, ұйықтау, мектепте және үйде сабақ оқу, еңбек ету (үй
шаруасына көмектесу, мектеп ауласында, ауыл шаруашылығында еңбек ету),
қосымша сабақтар мен үйірмелерге қатысу сияқты оқушының күнделікті өмірі
жатады.
Күн кестесінің әрбір бөліктері баланың жасына, еңбек қабілетіне,
денсаулығына, мінез ерекшеліктеріне қарай қалыптасқан жағдайда оқушының
дұрыс өсіп, дамуына, ер жетуіне, денесінің шынығуына, ой өрісінің дұрыс
қалыптасып, дамуына тиімді болады. Оқушының үй кестесі мектептің жұмыс
кестесіне бейімделіп жасалады. Үйдегі күн кестесі дұрыс ойластырылған
болмаса, ол оқушының мектептегі еңбегіне кері әсер етуі мүмкін. Әрбір ата-
ана өз баласының күн кестесін жақсы біліп, оның мезгілімен және дұрыс
орындалуына жағдай тудырып және қадағалап отыруы керек. Күн кестесі дұрыс
болмаса, баланың шаршауы, қалжырауы үдеп, денсаулығы төмендейді, сабақ
үлгерімі нашарлайды.
Үйдегі күн кестесінде баланың тазалық сақтау дағдыларының
қалыптасуына көп көңіл бөлу керек. Оқушы ұйқыдан тұрғаннан кейін таза
жуынып, тісін тазартып, даладан келген сайын, ас ішерде және ас
қабылдағаннан соң қолын тазартып жууға, аузын шаюға дағдыландыру керек.
Осыған орай кұн кестесінде таңертең, ас алдында, мектептен және ойыннан
қайтқан соң жуынуға уақыт бөлінеді. Баланың денесі шынығу үшін таңғы
гигиеналық гимнастикаға 10-15 минөт уақыт бөлінеді. Мектептен қайтқан соң
оқушы киім ауыстырып, жуынып, асын ішеді. Содан кейін міндетті түрде таза
ауада 1,5-2 сағат дем алады, ал 1-2 сынып оқушыларының 1 сағаттай ұйықтап
алып, қалған уақытта ауада дем алғаны жөн.
Баланың е ң б е к қ а б і л е т і күніне 2 рет (8-12 сағ., 16-18
сағ.) жоғары болады. Сондықтан бұл мезгілдерді мектепте сабақ оқуына және
ұйде үй тапсырмаларын орындауға пайдалану керек. Таңертең оқитын оқушылар
16-18 сағат, түстен кейін оқитын оқушылар 8-12 сағат аралығында сабаққа
дайындалғаны жөн. Гигиеналық талапқа сай үй тапсырмаларының мөлшері барлық
пәннен де баланың жасына лайық жоспарланады. Сондықтан 1-ші сынып оқушылары
сабақ дайындауға 1 сағат, ал 8-11 сынып оқушылары 3-4 сағат уақыт жұмсайды.
Сабақ дайындау барысында бастауыш сынып оқушылары әрбір 25-30 минөт
сайын, жоғары сыныптағылар 45 минөт сайын үзіліс жасап, демалуы керек.
Жоғарғы сынып оқушылары 2 сағаттан кейін 20 минөт белсенді түрде дем алғаны
дұрыс болады. Сол кезде баланың таңдауына, отбасының жағдайына сай үй
шаруасына араласуына немесе қозғалысы мол ойын ойнауына болады.
Оқушының сабаққа дайындалатын ж ұ м ы с о р ы н ы таза, бөлмесінің
ауасы желдетілген, отыратын орындығы ыңғайлы, барлық жағынан гигиеналық
талапқа сай болу керек. Бөлменің шаң тозаңын су шүберекпен сүртіп,
терезенің шынысын мезгіл-мезгіл жуып тазартады. Бөлменің тазартуы жеңіл
болу үшін қажетсіз артық заттар, жөнсіз әшекейлер болмауы тиіс. Бөлменің
жылылығы 18-20-22 оС, ылғалдығы 50-70 %, жарығы мол болғанда ғана оқушының
еңбегі гигиеналық тұрғыдан қарағанда дұрыс ұйымдастырылады. Оның жұмыс
орыны (үстелі мен орындығы) жарық мол болу үшін терезеге жақын тұрып,
баланың дене көрсеткіштеріне сай болу керек. Үстелдің үстіндегі заттарды
белгілі тәртіппен орналастырып, дұрыс пайдалану дағдыларын қалыптастырған
жағдайда оқушының еңбегі нәтижелі болады. Сондықтан қағаздар, кітаптар,
қалам-қарындаштардың тұрақты орыны белгіленіп, дер кезінде жинап отыруды
баланың әдетіне айналдыру керек.
Бала д е н е с і н і ң ш ы н ы ғ у ы үшін таза ауада көбірек
болып, дене қимылдары әртүрлі ойындарды (волейбол, футбол, жасырынбақ,
т.б.) ойнау керек. Соған байланысты тұрғын үйдің ауласында балалар алаңын
жасайды.
Оқушының күн кестесінде ұ й қ ы ғ а бөлінген уақыттың маңызы зор.
Шаршаған баланың еңбек қабілетін қалпына келтіру, шаршауын басу,
денсаулығын сақтау үшін ұйқының физиологиялық мәні күшті болғандықтан, оны
дұрыс ұйымдастыруға көп көңіл бөлу керек. Дені сау баланың ұйқысының
ұзақтығы 7 жаста 10,5-11 сағат, 10 жаста 10-10,5 сағат, 11-13 жаста 9-9,5
сағат, 14-17 жаста 8-9 сағаттан кем болмау керек. Бұл уақыттың 1 сағатын
күндіз ұйықтаса, баланың организміне өте тиімді болады. Ұйқы кезінде
баланың денесі дем алып, миындағы күндіз жиналған мәліметтерді еске сақтау
жолдары реттеледі, нерв клеткаларындағы қуат қорлары қалыптасады, шаршаған
организмнің еңбек қабілеті қалпына келеді. Оқушы үнемі бір мезгілде жатып,
тұруға дағдыланғаны жөн. Сонда ұйқы уақыты нәтижелі пайдаланылады. Бастауыш
сынып оқушылары кешкі сағат 9-да, ортаңғы сынып оқушылары 10-да, жоғарғы
сынып оқушылары 10-11-ден бастап ұйықтағаны жөн.
Оқушының күн кестесінде т а м а қ т а н у м е р з і м і н е және
тағамның қоректік қасиетіне көңіл аударылады. “Ас - адамның арқауы”
демекші, организмге қажетті заттарды, қуат қорын дұрыс мезгілімен тамақтану
арқылы қамтамасыз етуге болады. Ас қабылдау ұзақтылығы 15-20 минөттен 20-30
минөтке дейін созылады.
Жалпы алғанда, оқушының күн кестесін құрғанда күнделікті қайталанатын
еңбек түрлеріне арналған уақыттан басқа 1-1,5 сағаттай уақытты бос
қалдырған жөн. Бұл уақытты әр бала өз қалауынша пайдаланады (спортпен
шұғылдану, көркем әдебиетті оқу, кино-театрға бару, кездейсоқ шаруаға
қатысу, т.б.).
Оқушының киіну гигиенасы. Киім денені сыртқы ортаның түрлі
механикалық, химиялық жағымсыз әсерлерінен сақтайды. Сондықтан баланың
денсаулығын қамтамасыз етіп, оның еңбек өнімін арттыруда киімнің маңызы
зор. Гигиеналық тұрғыдан қарағанда киім адамды сыртқы әсерлерден қорғап,
денеге қажетті жағымды жағдайларды қамтамасыз етіп қана қоймай, жеңіл,
еңбекте, шаруада, қозғалыста қолайлы болу керек. Сондықтан киімнің
физикалық және химиялық қасиеттерін білудің (жылу сақтау, ауа мен ылғалды
өткізу, суды сіңіру, т.б.) маңызы ерекше. Киімнің эстетикалық мағынасы да
көрнекті орын алады.
Киімнің физикалық және химиялық қасиеттері киім тігілген маталардың
қасиеттеріне байланысты және қабаттап киген киімнің санына байланысты. Киім
тігілетін маталардың жылу мен ауаны өткізгіш, ылғал сіңіру мен өткізу,
серпімділік қасиеттері маңызды.
Матаның ж ы л у ө т к і з г і ш қасиеті оның негізі мен түктеріне
байланысты болады. Қалың, жұмсақ түкті маталар жылуды жақсы сақтайды,
себебі түктердің арасында ауа жиналып, жылуды сыртқа шығармайды. Мысалы,
жүн, фланель маталардың жылу сақтау қабілеті 92 %, сукно 89 %, жүн көрпеде
88 %-ға тең. Әсіресе жүнді терінің жылу сақтау қабілеті өте жоғары болады.
Тығыз жұқа маталардың бұл қабілеті төмен болады. Мысалы, мақта-матадан
жасалған киімдердің жылу сақтау қабілеті 37-44 %. Жасанды (синтетикалық)
маталардың кейбірі (капрон, нейлон т.б.) жылуды мүлде өткізбейді және
сақтай да алмайды, ал кейбірі жақсы өткізеді (лавсан, нитрон,
поливинилхлорлы жіптен тоқылған маталар). Ауа райы өте салқын болғанда
киімді қабаттап киген тиімді болады, себебі киім қабаттарының ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.