БАСКАРУДЫҢ ӘДІСТЕРІ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

БАСКАРУДЫҢ ӘДІСТЕРІ

Басқару әдісінің түсінігі, мәні және жіктелуі

Баскару үрдісінде басқарудың субъектісі белгілі бір жету үтітін басқарылатьш объектіге ықпалын тигізеді. орайда сол мақсатка жетудің өзіңце көрсетілетін түрі мен сипаты мөнді тұрде айырықша болады.

Сонымен, егер ауылшаруашылыгы кәспорнының аддыңца көлемін ұлгайту міндеті тұрса, онда оның шешімін камтамасыз ететін әр тұрлі адістер болады: өндірісте фогрессивтік технологияны пайдалану, өнімдішктің өсуіне сайкес малдың бір басына немесе егістің бірлігіне қосымша Іржыны жұмсау және т. б.

Баскарудың әдісі - бүл басқару субъектің алдына қойылган мақсатка жету үшін басқару объекгіге көрсететін ықпалы. Басқарудың әдісі әр түрлі, бірақ кәсіпорынның жалпы персоналына және әрбір жеке жұмыскерге көрсететін олардың ықпалы сылтаурату арқылы ғана болады.

Адамдардың жүріс-тұрысында маңызды рольді флардың кэжетгілігі жөне мүддесі ойнайды. Қажетгілікті ; үғынғандық іс-әрекетке еліктіреді.

Кэжеттіліктін, жиынтығьш камтамасыз етуде

Багытталған адамдардың іс-қызметі баскару әдісінің рылтаурату бағытын анықгаиды: экономикалық, ұйымдық-; биліктік және әлеуметгік-психологиялық.

Баскарудың экономикалық әдісі материалдық сылтауратуды ұйғарады, яғни белгілі бір көрсеткіштерді немесе тапсырманы орындауға және оларды орындаганнан кейін жұмыстьң нәтижесіне экономикалық жалақыны алуға арналған бағдар. Сөйтіп, баскарудың экономикалық әдісін пайдалану жүмыстың жоспарын жасаумен жөне оның орындалуын бақылаумен байланысты онымен бірге еңбекті Экономикалық жағьнан ьнталандырумен, ягни еңбектің санымен және сапасына карай көтермелеуді және оның сайкестіксіз саны мен жеткіліксіз сапасьша санкцияны колдануды жүзеге асырумен де байланысты. Баскарудьщ ұйымдық-биліктік өдісі

үкімдік сылтауратуга негізделеді, ягни заңға, күқықгық тәртіпке, кызмет бабы бойынша аға қызметкерге бағьштауды ұйғарады. "Басқаруда бұл сылтаурату өте мәнді роль аткарады. Ол мемлекеттік деңгейде кабылданған зандарды және нормативтік актілерді сөзсіз орындағанды ғана емес, сонымен бірге басшылардың және олардың қол астындағы адамдард кұқысы мен міндеттерінің айқьн анықгалғаньн үйгарады Басшының бүйрығы қол астындағы адамдармен орындау міндетгі. Қол астьшдағы адамдармен бұл катынаста сақгалып, басшылықка альнбаса онда оларға қолданылады (ескерту, сөгіс, қызметтен босату және т. б. ) .

Үкімдік сылтаурату үйымдастыру және өзара әреке үшін кажетті жағдайды жасайды, ал баскарудың биліктік ₍ әдісі кай сатыда болмасын баскару жүйенің қызметінің тиімділігін оңтайлы ұйымдастырудың негізін камтамасыз етеді. Бүл өдістер ұйымдық жоспарлау үйымдық нормативті, нұскдуды, бұйрықш жөне бащллауд қамтңды. Макродещейде ұйьоидьільіқ-билікгік өдіске баскдр объектгің қуқысы мен міңдетш ретгейтін жөне кәсіпорь іс-кңмыльша кэжетгі жағдайды жасайтын заңдық акплерд жаткңзуға болады. Үкімдік сылтаурату үйымдылық-билікі әдісгің неіізін кура отырьш, еріксіздік мүмкішпшгші сүйенеді.

Бірақ, іс төжірибе көрсететіндей, материалдық жөн үкімдік сылтаурату арқылы кәсіпорынньщ мақсатьша же жолында персоналдың және әрбір жұмыскер, н шығармашылық белсевдігш толық түрде іске қос> болмайды. Басқарудың ең жоғарғы тиімділігше жету баскдрудың әлеуметтік-Психологиялық әдісіне сүйене рухани сылтаурату кажетгі. Осы әдісгердің көмегімен көбін^ жұмыскердің сана сезіміне, адамдардың әлеуметгік діни жөне баскамүддесіне ықпальт тигізеді жөне еңбектің іс қызметінебайланысты моральдық ынталандыру жүргізіледі Моральдық сылтаурату өзіне төн ерекше күрделілігімен жөн^ нөзіктігімен айырықша болып табылады.

Оньщ түпкілікті тиымлылыгын анықгау қңын, бірақ онын нәтижесі тіші едәуір.

Басқарудың әдістері барлық сылтаудың осыңда тұрлеріне өдетте кешенді түрде ықпальш тигізеді. Сондь бүл өдістерді негізгі және екінші дәрежедегі түрлерге бөлмеі оларды бір-біріне карсы қоймау керек. Қайга ола] : бірыщ-ай бірлікте жөне өзара байланыста карастьруу керек өйткені оларды кешенді пайдалану қойған мақсатка онтаилы жетуге көмектеседі.

Баскэрудың экономикалық әдістері

Макродеңгейде экономикалық өдістер мемлекетгік реттеу түрінде болады. Ол болжамды жөне ұлтгық бағдарламаны өзірлеуді, мемлекеттік тапсырысты, мемлекетгік сальіқ, баға, инвестициялық жөне кэржы-несие саясатьш жасауды қамтиды.

Мемлекет бұгінгі жағдайда елдің экономиканын дамуын реттеуге мөжбұр больш отыр. Бұны өңцірістің даму) деңгейі, гъшыми-техникалық прогресс, табиғатты қорғаудыі талап етуде. Соңцықган мемлекет өте актуадды проблемалар бойынша болашақкд (15-20 жыл) болжаледы өзірлеуге ірй ғылыми орталықтарды және университеттерді тартумені айналысады. Бұл болжамньщ мәліметтері бағдарлы сипатгаі, болады, бірақ бүлар болашақка мемлекеттің стратегаясыні жасауға көмектеседі, ал кажетті жагдайда ұлттыкбагдарламаны өзірлеп, оны жүзеге асырумен айналысуға мүмкіншілік береді.

Мемлекеттік бағдарламаны кдбылдай отырьш, елдің укіметі өдетінше экономикалық дамудың мақсаты мен басьшдьшықгарьш анықтайды және олардың оръщдалуын мемлекетгің тапсырысы, салық жеңілдіктері, инвестиция, несие жеңіддікгері, жәрдем ақы және баға арқылы ьшталандырады.

Бірақ мемлекеттік реттеудің негізгі қурал-сайманы болып ұлттық бащарламалармен беріліп отыратын мемлекеттік тапсырыс саналады. Ол өдетте жоғары бағаның, өнімді өткізудің кепілі болып табылады, пайданың біраз болса да жоғары деңгейін қамтамасыз ететін.

Жоспарлау кәсілорьш деңгейінде бақылау функциясы ретінде стратегияяық жоспарлаудың көрінісі болып табылады. I Жоспарлау мақсаттылық іс-кңзметгі ұйғарады. Мақсат- бұл еңбектің нәтижееімен ой арқылы ғажаптану. Басқарудың мақсатьш менеджментке орайлас баскару ' объектісін әрбір уаідыт кезеңі өткен сайьш тілейтіндік жағдаи керінісіңде көруге болады. Баскару жүйесі адцьш ала анықгалған жағдайдан оның ойдағы тілейтін тұріне көшу ұшін белгілі бір іс-әрекет бағдарламасы қажетті. Бұвдай іс-өрекеттің бағдарламасы жоспар дед аталады. Осыңдай жоспардың көмегімен оның мақсаты және оған жетуге қажетті құралдар өзара байланыстырылады. Оның ұстіне мақсатта және құраддарда жоспардың көрсеткіпггер жүйесівде өздерінің көрінісін табады. Жоспарлауда әртұрлі көрсеткіштер пайдаланылады: абсолюттік жөне салыстырмалы; сандық жөне салалық; заттық жөне қрідық. Осы көрсеткіштердің арасында тығыз байланыс бар.

Мысалы, ауылшаруашылыгы көсіпорны жоспарының маңызды көрсеткіші - тауар өнімінің қүндық мөлшеріндегі жалпы көлемі - бұл қрщық көрсеткіш болъш табылады. Бірақ оның белгілі бір көлемін қамгамасыз ету үшін тауарды сату керек, яіни қрщық мөлшерді заттық көрсеткішпен байланыстыру үоіін нарықка тауарды түсіріп оның өткізілуін кэмтамасыз ету керек.

Көрсеткіштерді байланыстыруда және жоспарда пропорционалды құруда баланс жүйесі кең пайдаланылады.

Баланс тштгік үлгісі бойынша топтастырылған белгілі көрсеткіштер жиьштығынан тұратын экономикалық кесте.

Әрбір баланс өдетінше екі бөлімнен түрады: біріншісі ресурстарды сипатгайды, ал екшшісі - бөлуді. Осы екі бөлімнің арасында тендік болуы керек.

Жоспарлауда әртұрлі баланстар пайдалануы мүмкін: материалдық, еңбек, қаржы.

Ресурстарды өте қолайлы пайдалануды камтамасыз ету үшін жоспарлауда әр түрлі норма мен нормативтер кеңінен паңдаланылады. Бұл орайда «норма» және «норматив» деген ұгъщдар экономикалық мазмұны жаіынан бір-бірімен үқсас. Норма - бұл жоспармен анықгалған мақсатка әдетте шектеулі, максимадды қажеттіктегі жұмсалатын ресурстардың көлемі, мысалы, көсіпорывдарда өнімнің белгілі бір турін өндіргенде жұмсалатын ресурстардың нормасы. Норматив -өдетішпе салыстырмалы көлем, көрсеткіштердің арасьщдағы байланыстың саңцық өлшемін сипатгайтьш. Мысалы, паңдага сальшаіъш салық ставкасы (немесе қосымша құнға сальшатын), рентабельдік деңгейі және т. б.

Баскдрудың үйьшдылық-биліктік әдісі

Баскарудьщ үйьгмдьільгқ-биліктіх әдісі басқару жүйесі қандай сатыда болмасьш оның тиімді іс-қызметін Іфмтамасыз ету керек. Брвдай әдіске үйьщдылық нормалау және жоспарлау, ріымдылық нұскау, ршмдылық билік, бакңлау жатады.

Үйымдылық нормативте пайдаланатьшдар:

- номенклатуралық-квалификациондық нормативтер (материалдардың, сатьш алатын бөлшекгердің жөне т. б. параметрі) ;

- техникалық және чертеждік стандарттар жөне нормалар;

курьшымдар, басқарудың типгік үлгілері және т. б. ) ;

оперативтік-календарЛық нормативтер өндіріс ұрдістерінщ жүрісін реттейтін;

- өкімшідцік-ұйымдьілық нормативтер (ішкі тәртштін ережесі, жұмыскд алудьщ ережесі жөне т. б. ) .

Үйымдылық жоспарлау оперативтік-өндірістія жоспарлау арқылы жүзеге асады, бүл басқарудың ұйымдылық-биліктік өдістің экономикалық әдіспен тығыз байланысыньщ барлънъш көрсетеді. Үйымдылық жоспарлау төрт негізгі элементген тұрады:

- жүмыстьщ нөтижесін анықгайтьш тапсырма (жалпь^ жөне тауар өнімінщ көлемі) ;

- сапалық көрсетгкіштер (тауар өнімінің қурылымы өнімнің сапасы) ;

ресурстардың лимиті (өндірісті ресурстармен қамтамасыз ету) ;

үйымдылық-техникалық шаралардың жоспары.

Үйымдылық нұскау басқару жөне қызметкерлерге нұскау беруді үйғарады, оларга көмек ретінде басқару шешімцерін жұзеге асыру үрдісінде туатын каишылықгарды жою үшін.

Үйымдылық билік - бұл көсіпорыңдардың негізгц қосалқы жөне қызмет көрсететін бөлімшелерге мезгіліндеі бұйрықтарды беру.

Үйымдылық бақылау - бұл жоғары түрган ұйымның және кәсіпорьшның әр түрлі бақылау органдарының бүйрықгарьш және шешіңцерін орындаудың бағдарламасы.

Үиымшылык-биліктік әдіске баскарудың қуқулық өдісі қосылады, басқарудың объекгісі мен субъектісшщ міндетін жөне құқысын реттейтін біркатар зандық актілерден тұратын, Бұпар ережелердің жиынтьпъшан тұрады шаруашылык; механизмі реттейтін және кәсіпорынның жұмысына қажетті жаідайды жасайтъш. Мысалы, «Көсілорьшдар жөне кәсшкерлік іс-қызмет» бойьшша қабыдданған заңца, кәсіпорындардың міндеттері мен күқығы, олардың қоғамьшьщ шаруашылық өміріңце аткэратьш функциялары анықгалған. Бұл заң әкіміішшаіен және еңбек үжымыньщ арасындаіы өзара катынасты анықгайды.

Баскарудың әлеуметтік-психологаялық әдісі

Экономиканы баскдру - бүл ең алдымен адамдарды ! баскару, ягаи жеке адамдар катынастарыкың күрделі торьш реттеудің үрдісі. Каңдай ұйым болмасын ол өндірістік-экономикальдқ билік больт кана қоймайды, онымен бірге жұмыскерлердің қальштасуының ортасы болып саналады. Сондықган менеджментте ерекше орьш басқарудың өлеуметтік-психологиялық өдісіне беріледі, өйткені ол адамдардьщ рухани мүддесіне әсерін тшізеді, жеке адамдардың ара катынасын реттейтін және еңбек ұжымьшың калыптасуына және дамуына өзінің тікелей ықпальш көрсетеді.

Әлеуметтік-психологиялық әдістің күрамында өр тұрлі өдістер мен тәсілдердің арсеналы болады, социологаямен, өлеуметтік-психологаямен, жеке адамның психологиясымен, еңбек психологаясымен жөне адамдар мен жеке адамдардооғ ара катьшастарын зерттейтін баска ғылымдармен жасалған.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.