Емдеу, бала емдеу, санитарлық-гигиеналық стоматология факультеттерінің студенттеріне арналған оқу құралы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

Емдеу, бала емдеу, санитарлық-гигиеналық стоматология факультеттерінің
студенттеріне арналған оқу құралы

ҚАЗІРГІ КЕЗДЕ ХАЛЫҚ ШАРУАШЫЛЫҒЫНЫҢ ӘРТҮРЛІ САЛАЛАРЫНДА, МЕДИЦИНАДА
ЖӘНЕ ҒЫЛЫМИ ЛАБОРАТОРИЯЛАРДА ИОНДАНДЫРҒЫШ СӘУЛЕЛЕНУ КӨЗДЕРІ ЖӘНЕ
РАДИОКТИВТІ ИЗОТОПТАР КЕҢІНЕН ҚОЛДАНЫЛУДА.
Иондандырғыш сәулелену көздері мен радиоактивті заттардың медицина
практикасында (рентгендиагностика рентгенмен емдеуде, радиоактивтік
диагностика және емдеу, радиоактивті изотоптарды ғылыми, медициналық және
биологиялық зерттеулерде т.б.) кеңінен қолданылуы радиоактивті заттардың
және иондандырғыш сәулелердің қауіпті әсерін дұрыс бағалау үшін және осы
әсерлердің зиянды салдарының алдын алу мен қажетті шараларда қолдану үшін,
әрбір дәрігерден ядролық физика саласынан белгілі білімді талап етеді.
Радиоактивті заттар (РЗ) мен Иондандырғыш сәулелену көздерінің (ИСК)
әсері кезіндегі қауіптілік дәрежесі бірқатар факторлермен байланысты,
өлардың бастылары:
Пайдаланатын РЗ түрлері, негізгі физикалық-химиялық сипаттамасы,
агрессивтік күйі (газ, сұйық, қатты зат), сәулелену түрі, РЗ-дың
активтілігі, улылығы, организмнің физиологиялық жағдайы т.б.
Радиоактивті заттар немесе изотоптар деп атомдары тұрақсыз және өз
бетімен айналымға түсуге қабілетті, айналым кезінде иондандырғыш сәулелену
шығаратын химиялық элементтерді айтады.
Кейбір РЗ табиғатта кездеседі. Олардың қаттарына жататындар, мысалы:
уран, радий, торий, калий-40, т.б. Мұндай радиоактивті изотоптарды табиғи
деп атайды. Халық шаруашылығында және медицинада қолданылатын көпшілік
изотоптарды, тұрақты элементтердің атомдарынан жасанды жолмен алады, немесе
ядролық жарылыс кезінде ядролық бөліну өнімі ретінде пайда болады.
Қазіргі кезде Менделеевтің периодтық системасындағы барлық
элементтерден жасанды изотоптар алынған. Солардың ішінде медицинада ең көп
тарағандарды фосфор-32, иод-131, темір-59, натрий-24, хром-51, криптон-85,
тритий (сутегінің изотопы), т.б.
Радиоактивті изотоптардың ыдырау жолдарындағы жартылай ыдырау
периодымен сипатталады. Жартылай ыдырау периоды (Т) – бұл уақыт ішінде
радиоактивті заттың берілген көлемінің активтілігі жартысына азаяды. Әрбір
изотоптың жартылай ыдырау периоды тұрақты, оны физикалық та, химиялық та
әсерлер өзгерге алмайды. Әртүрлі изотоптардың жартылай ыдырау периоды
әртүрлі және ауытқу аралығы өте кең - миллиард жылдардан секунд бөлігіне
дейінгі аралықта (мысалы уранның Т-ы – 4,5 млрд. Жыл, ал радонның Т-ы – 3,8
күн).
Медицина практикасындағы маңызды сұрақтардың бірі организмге түскен
изотоптардың активтілігін төмендету. Организмдегі РЗ активтілігі
біріншіден, атомдардың ыдырауы арқылы (яғни физикалық үрдіс), екіншіден,
элементтердің организмнен шығуы арқылы (яғни биологиялық үрдіс) төмендейді.
Мысалы, иод-131 жартылай ыдырау периоды – 8,2 тәулік, ал тиімді организмнен
жартылай шығу периоды – 7,8 тәулікке тең.
Радиоактивті ыдырауды келесі түрлерге бөледі: альфа-ыдырау, бетта-
ыдырау (электрондық, позитрондық), К-захват. Бұлардан басқа, иондандырғыш
сәулелену шығаруы қатар жүретін ядролардың өздігінен бөлінуі мен
термоядролық реакциялар бар.
Барлық радиактивті айналым (ыдырау) кезінде (яғни бір элементтің басқа
элементке айналуы кезінде) иондандырғыш сәулелену шығаруы қатар жүреді.
Иондандырғыш сәулелену (ИС) – деп сәуле ортамен әсерлескенде белгілері
әртүрлі (жұп иондар) электр зарядының пайда болуына әкеп соғатын кез-келген
сәулеленуді айтады.
Иондандырғыш сәулеленудің түрлерін сипаттау үшін иондандырғыш
қабілетің және еңгіштік қабілетің деген түсініктерді қолданады, осыларға
байланысты сәулеленуді келесі түрлерге бөледі:
АЛЬФА-СӘУЛЕЛЕНУІ (бөлшектер) – оң зарядталған гелий ядроларының ағыны.
Реттік нөмері 83-тен артық табиғи радиоактивті изотоптар альфа-активтілікке
ие. Альфа-сәулеленуінің иондандырғыш қабілеті үлкен, еңгіштік (өту)
қабілеті аз, ауада таралу ұзындығы 3-11 см., ал организм ұлпасында
(тканьінде) – бірнеше микрон.
БЕТА-СӘУЛЕЛЕНУІ (бөлшектер) – ол теріс зарядталған электрондардың
немесе оң зарядталған позитрондардың ағыны, бұлар жеңіл ауыр элементтердің
арасында кездеседі. Бұлардың иондандырғыш қабілеті альфа-сәулеленуіне
қарағанда аз, бірақ еңгіштік қабілеті басым. Бета – бөлшектерінің ауада
тарау ұзындығы 10-15 м., ал организм ұлпасында – бірнеше милиметр.
ГАММА-СӘУЛЕЛЕНУІ – радиактивтілік айналымы кезінде шығатын
электромагниттік энергияның кванттар ағыны. Гамма-сәулеленуінің еңгіштік
(өткіштік) қабілеті өте үлкен. Гамма-кванттарының ауада тарау ұзындығы
жүздеген метрлермен, биологиялық орталарда – ондаған метрлермен есептеледі.
Гамма-сәулеленуінің иондандырғыш қабілеті үлкен емес.
РЕНТГЕН-СӘУЛЕЛЕНУІ – табиғаты жағынан гамма-сәулеленуіне ұқсас. Бұл
заттағы жылдам (быстрых) электрондарды тежеу кезінде жасанды түрде
жасалатын (жаратылатын) электромагниттік энергияның кванттарының ағыны.
Гамма-сәулеленуіндегі сияқты физикалық қасиеттерге ие.
Иондандырғыш қабілетің бойынша аталған иондандырғыш сәулелену
түрлерінің ара қатынастары:

альфа: бета: гамма: ( 10000 : 100 : 10

Еңгіштік қабілетің бойынша

альфа: бета: гамма: ( 10 : 100 : 10000

НЕЙТРОНДЫҚ СӘУЛЕЛЕНУ – нейтрондар ағыны. Ядролық реакторларда уран,
плутоний ядроларының бөліну реакциясы кезінде пайда болады. Еңгіштік
қабілеті үлкен, себебі нейтрондардың заряды жоқ. Нейтрондардың қауіптілігі,
олар тұрақты атомдардың ядроларына жеңіл енеді де, оларға радиоактивтілік
қасиет береді, сөйтіп туынды сәулелену (наведенная радиация) пайда болады
(нейтрондардың бұл қасиетін жасанды радиоактивті изотоптарды алу үшін
қолданады).
ИС маңызды қасиетіне сәулелену қуаты (энергиясы) жатады. Сәулелену
қуатымен оның еңгіштік қабілетіне байланысты Сәулелену қуаты электрон-
вольтпен (эВ) сипатталады. 1 эВ – бұл электрондардың, айырмашылығы 1 вольт
электр өрісінен өту кезінде ие болатын энергиясы.

1 килоэлектрон-вольт (кэВ) ( 1 х 10 эВ
1 мегоэлектрон-вольт (мэВ) ( 1 х 10 кэВ
ИС қуаты (энергиясы) жүздеген КЭВ-тан бірнеше ондаған МЭВ-қа дейін
ауытқиды.

ТЕРМИНДЕР МЕН АНЫҚТАМАЛАР

1. РАДИАЦИЯЛЫҚ АПАТ (авария) – бұл жабдықтардың бұзылуынан,
қызметкерлердің жұмысындағы қателерінен, табиғи апаттармен немесе басқа
да себептермен байланысты туындайтын иондандырғыш сәулелену көздерін
басқаруды жоғалту, бұлар иондандырғыш сәулелену көздерінің бақылауда
тұрған жағдайындағы регламенттелген мөлшерден асатын адамдардың
жоспарланбаған сәулеленуге ұшырауына әкеп соғатын не ұшыратуы мүмкін
немесе ҚО радиоактивті заттармен ластандыратын не ластандыруы мүмкін
жағдайлар.
2. АКТИВТІЛІК – радиоактивтіліктің өлшемі.
Радионуклеидтердің - саны үшін белгілі энергетикалық жағдайында
берілген уақыт кезеңде активтілік, А,
түрінде беріледі,
мұнда dN – dt уақыт аралығында берілген энергиялық деңгейден күтілетін
спонтанды ядролық айналымдардың саны.
Ядролық айналымдардың жылдамдығы активтілікпен сипатталады, яғни уақыт
бірлігіндегі ядролық айналымдар санымен. СИ жүйесіндегі активтіліктің
өлшем бірлігі, секундқа кері, с, арнайы аты Беккерель (Бк).
(Беккерель – бұл секунд ішіндегі бір ыдырау.
3. ЭКВИВАЛЕНТТІ ДОЗАНЫ ӨЛШЕУ кезіндегі сәулеленудің жеке түрлері үшін
өлшемге келтіретін (взвешивающие) коэффициенттері.
Кез-келген энергияның фотондары 1
Кез-келген энергияның электрондары мен мюондары 1
Энергиясы 10 кэВ кем нейтрондар 5
- "- 10кэВ-ттан 100 кэВ дейінгі 10
100 кэВ-ттан 2 мэВ дейінгі 20
2 мэВ-тан 20 мэВ дейінгі 10
20 мэВ-тан артық 5
Протондар, берілетін протондардан басқасы,
энергиясы 2 мэВ-тен артық 5
Альфа бөлшектері, бөліну сынықтары, ауыр ядролар 20
4. ЭФФЕКТИВТІ ДОЗАЛАРДЫ есептеу кезіндегі ұлпалар (ткани) мен мүшелер
(органы) үшін өлшемге келтіретін (взвешивающие) коэффициенттер.
Гонадалар 0,20
(Қызыл) Сүйек миы 0,12
Тоқ ішек (тік сигма тәрізді,
төмен кететін ободочный ішектер) 0,12
Өкпе 0,12
Ас қазан 0,12
Қуық 0,05
Сүт безі 0,05
Бауыр 0,05
Өңеш 0,05
Қалқанша безі 0,05
Тері 0,01
Сүйек бетінің жасушалары (клетки) 0,01
Қалғандары 0,05
5. Кірісу (вмешательство) – бұл әдетте сәулелену көздеріне емес, қоршаған
ортаға және (немесе) адамдарға қолданылатын сәулеленудің қолайсыз
салдарын немесе радиациялық авариялардың қолайсыз салдарының кешенін
болдырмауға не төмендетуге бағышталған шаралар (іс-әрекеттер).
6. Критикалық топтар – берілген сәулелену көздері мен берілген сәулеленуге
ұшырайтын жолдары үшін жасы, жынысы, әлеуметтік және кәсіптік белгілері
бойынша халық арасындағы біртектес (10 адамнан кем емес) адамдар тобын
критикалық топтар деп атайды, егер бұл топтың мүшелері үшін, берілген
сәуленің жолы мен берілген сәулелену көзінен алатын ең жоғарғы
эквиваленттік немесе эффективті дозалары типтес болса.
7. Дезективация - қандайда-бір заттың бетін, немесе қандайда-бір ортаны,
адам организмін қоса есептегенде, радиоактивті заттардан тазарту.
8. Доза – сіңген доза, ағзаға органға түскен доза, эквивалентті доза,
эффективті (тиімді) доза, күтілетін эквиваленттік доза, немесе
күтілетін эффективті доза контекстке байланысты.
9. Органға түскен доза – адамның денесіндегі тканьдағы немесе органдағы
орташа доза. Ол мына түрде беріледі:

DT = (1mT) x SD x dm

мұндағы mT – орган немесе тканьның массасы

D – массасы dm элементтегі сіңген доза.
10. Сіңген доза – фундаментальді дозиметрлік мөлшер

түрінде анықталады,

мұндағы D – сіңген доза, de элементарлық көлем жағдайындағы затқа,
иондандырғыш сәулеленуден берілген, орташа энергия, ал dm – сол
элементарлық көлемдегі заттың массасы.
Энергия кез-келген белгілі көлем сол көлемнің массасына бөлінген
орташа мәніне келтірілуі мүмкін. СИ бірлігінде сіңген доза джоуль
бөлінген килограммен (джкг) өлшенеді, оның арнайы аты – грей (Гр).
11. Эквивалентті доза – берілген сәулелену үшін тиісті өлшемге келтірілген
коэффициентіне көбейтілген органға немесе тканьға сіңген доза

H TR = WR ˝DT,R

мұндағы DT,R – органдағы немесе тканьдағы орташа сіңген доза, ал WR – R
сәулеленуі үшін өлшемге келтірілген коэффициенті. Егер сәулелену өрісі
WR мөлшері әртүрлі бірнеше сәулеленуден тұратын болса, онда
эквивалентті доза келесі түрде анықталады:

HТ = WR ˝DT,R

Эквивалентті дозаның өлшем бірлігі Дж х кг, арнайы аты зиверт (зв)
12. Күтілген эквивалентті немесе эффективті доза – РЗ-дың организмге
түсиеннен кейін t уақыт өткендегі доза. Күтілген эквивалентті немесе
эффективті доза келесі түрде анықталады:

to + t
Ht(T) = S HT(T) ˝dt мұндағы,

to – РЗ организмге түскен кезеңі, ал HT(T) – t уақыт кезеңінде организм
немесе тканьға Т түскен эффектвиті немесе эквивалентті дозаның қуаты.
Егер t белгісіз болса, онда оны ересек адамдар үшін 50 жылға тең деп,
балалар үшін 70 жылға тең деп есептеу керек.
13. Эффектвті доза – Ағза мен мүшелердің радиосезімталдығын ескергендегі
адамның бүкіл денесі мен оның жеке мүшедей сәулеленуге ұшыраған соң
біраз уақыт өткеннен кейін салдары пайда болатын қауіп өлшемі ретінде
пайдаланатын мөлшер.
Эффективті доза – мүшедей эквивалентті дозаның HtT берілген мүше немесе
тін үшін өлшем (взвешивающие) коэффициентіне көбейтіндісінің
қосындылары

Е = WT x HtT мұндағы,

HtT – t уақытындағы Т тканьдағы эквивалентті доза, ал WT – Т
тканьдардың өлшем (взвешивающие) коэффициенті.
Эффективті дозаның өлшем бірлігі – Дж х кг, арнайы аты зиверт (зв).
14. Ұжымдық эффеквтиті доза – сәулеленудің адамдар тобына толық әсерін
анықтайтын мөлшер, мына түрде анықталады:

S = Eі x Nі мұндағы,

Eі – адамдар тобының ішіндегі і – кіші тобына (подгруппа) орташа
эффективті доза, Nі – кіші топтағы адамдар саны. Бұл сондай-ақ интеграл
түрінде анықталуы мүмкін

, мұндағы

dN – E ден E + dE, dE аралығындағы эффективті доза алған адамдар саны.
15. Радиоактивті ластану – (индивуалды дозасы 10 мк звжылдан артық немесе
ұжымдық дозасы 1 адам – звжылдан артық) заттың бетінде немесе заттың
ішінде немесе адамның денесінде, ауада немесе басқа жерлерде
техногендік радиоактивті заттардың болуы.
16. Сәулеленудің жабық көздері-радионуклеидтік иондандырғыш сәулелену
көздерінің қондырғылары, оларды қолдану жағдайында және есептелген
уақыты өтіп ескірген жағдайда, ішіндегі радионуклеидтерді қоршаған
ортаға түсірмейді.
17. Техногендік сәулелену көздері – техникалық іс-әрекеттердің жағымсыз
қосымша (побочный) өнімі болып келетін иондандырғыш сәулелену көздері,
бұл сәулеленуді пайдалы жағынан қолдану үшін арнайы жасалады.
18. Иондандырғыш сәулелену көздері – иондандырғыш сәулелену шығаратын
немесе шығаратын қабілеті бар қондырғылар немесе радиоактивті заттар.
19. Ашық көздері – пайдалану кезінде құрамындағы радионуклеидтердің
қоршаған ортаға түсу мүмкіншілігі болатын радионуклеид көздері.
20. Табиғи сәулелену көздері – космос сәулеленуі, сондай-ақ үйлерде,
шахталарда, минералды су көздерінде т.б. болатын жердегі сәулелену
көздері кіретін табиғи сәулелену көздері.
21. Лицензия - қауіпсіздігін бағалау негізінде реттеуші мүшелер беретін
шешім, мұнымен қатар арнайы предписание (орындауға арналған шаралар
жоспары) және шарттар беріледі, оны лицензия алған адамдар орындауы
қажет.
22. Доза қуаты – dt уакыт аралығындағы dD, dE сіңген, эквивалентті,
эффективті дозаның осуінің осы уақыт аралығына қатынасы:

Практикада уақыт бірлігіне сағат, тәулік, жыл қабылдануы мүмкін.
23. Сәулеленуге ұшырау (обеспечение) – иондандырғыш сәулеленудің адамдарға
әсер етуі, олар адам денесінен тыс тұрған сәулелену көздерінің сыртқы
әсері немесе ағзаға түскен сәулелену көздерінің ішкі әсері болуы
мүмкін.
24. Авариялық сәулеленуге ұшырау – радиациялық авария нәтижесінде
туындайтын сәулеленуге ұшырау.
25. Табиғи сәулеленуге ұшырау (природное облучение) – таби,и сәулелену
көздерімен байланысты сәулелену түрлері.
26. Медициналық сәулеленуге ұшырау – пациенттердің, өз еркімен келіскен
адамдардың, халықтың медициналық тексеру немесе емдеу нәтижесінде
сәулеленуге ұшырауы.
27. Кәсіптік сәулеленуге ұшырау – НРБ-96 нормасына қатысы жоқ
сәулеленулердің әсерімен басқа, техногендік сәулелену көздерімен жұмыс
істеуіне байланысты иондандырғыш сәулеленудің жұмыс істеуіне байланысты
иондандырғыш сәулеленудің жұмысшыларға әсер етуі.
28. Потенциалды сәулеленуге ұшырау – сәулеленуге ұшырау радиациялық авария
нәтижесінде болуы мүмкін, бірақ әдеттегі жағдайда сәулеленуге ұшырау
міндетті түрде емес.
29. Радиоактивті қалдықтвр – кез-келген агрегатты күйіндегі, одан әрі
пайдалануға жатпайтын (жарамайтын) заттар:
• құрамындағы радионуклеидтері құқықтық нормативтік актілермен
орнатылған деңгейден артық материалдар, жасалған заттар, жабдықтар,
биологиялық объектілер;
• жұмыс уықыты біткен (отработавшие срок) ядролық заттар;
• өз ресурсының жұмыс уықыты біткен немесе жарақатталған радионуклеид
көздері;
• құрамындағы радионуклеидтері құқықтық нормативтік актілермін
орнатылған деңгейден артық жер қойнауынан алынған және жыныстар
(породы), рудалар, руданы байыту және сілтіден тазарту қалдықтары
жиналған жерлер және ағында сулар (хвостохранилище) жиналған жерлер.
30. Персонал – техногенді көздермен жұмыс істейтін адамдар (А тобы) немесе
жұмыс жағдайына байланысты сәулеленудің әсерінде болатын адамдар (Б-
тобы).
31. Радионуклеидтердің ағзаға түсуі – тыныс алу, жұтыну кезінде немесе тері
арқылы организмге енетін радионуклеидтердің активтілік мөлшерінің
сандық мәні.
32. Жылдық ағзаға түсу шегі (предел годового поступления – пгп) – Дозаның
сәйкес келетін жылдық эффектілік (немесе эквиваленттік) шегіне тең,
күтілген дозада сәулеленуге ұшырататын, берілген радионуклеидтің жыл
бойына шартты түрдегі адам ағзасына түсуі.
33. Жылдық эффективті (немесе эквивалентті) доза шегі (предел годовой
эффективной или эквивалентной дозы) – Техногендік сәулеленудің
эффективті (немесе эквивалентті) доза мөлшері, ол бір жыл ішінде доза
шегінен аспау қажет; доза ретінде белгілі болған деңгейде орнатылады.
Жылдық доза шегінің сақталуы детерминделген эффектілерді пайда болу
мүмкіншілігі шақталған деңгейде қалады.
34. Радионуклеид – масса саны мен атомдық номері берілген радиоактивті
атомдар, ал изомерлік атомдар үшін – және атом ядросының берілген
энергетикалық жағдайы.
35. Радионуклеидтік көздер - құрамында радионуклеид немесе аралас
радионуклеидтері бар иондандырғыш сәулелену көздері.
36. Радиациялық риск – адамның сәулеленуге ұшырау нәтижесінде қандайда-бір
нақтылы зиянды жердің болу мүмкіншілігі.
37. Бақылауғы деңгей (уровень – контрольный) – оперативтік радиациялық
бақылау жүргізу үшін, мекемеде қол жеткізген радиациялық қауіпсіздік
деңгейін сақтау үшін, персоналдар мен халықтың сәулеленуге ұшырауын,
қоршаған ортаның радиациялық ластануын одан әрі төмендетуді
қамтамасыздау үшін мекеме басшысы және мемлекеттік санэпид бақылау
органдары орнататын дозаның доза қуатының, радиациялық ластанудың, т.б.
бақылауда тұрған мөлшерінің сандық мәні.
38. Сәулеленудің детерминденген эффекті (эффект излучения
детерминированные) – сәулеленудің биологиялық әсерлері жөнінде
табалдырығы (порог) болады деген пікірлер бар, табалдырығынан жоғары
әсерінің ауырлығы дозаға байланысты.
39. Сәулеленудің стохастикалық әсері – сәулеленудің зиянды биологиялық
әсерінің дозалық табалдырығы (порог) болмайды), бұл әсерлердің пайда
болу мүмкіншілігі дозаға пропорционалды, ал ауырлығы дозаға байланысты
емес.

ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР (төртіп)

1. Радиациялық қауіпсіздіктің басты мақсаты – сәулеленуді шаруашылықтың
әртүрлі салаларында, ғылымды және медицинада қолдануы кезінде пайдалы
жағынан қолдануды негізсіз шектемей радиациялық қауіпсіздік прициптері
мен нормаларын сақтау арқылы иондандырғыш сәулеленудің зиянды әсерінен
халықтың денсаулығын қорғау.
2. Иондаушы сәулелену адам организміне әсері екі түрді туындауы мүмкін,
оларды клиникалық медицинада ауруларға жатқызады: детерминденген
табалдырығы бар әсері (эффект) (сәуле ауруы, сәуле күйігі, сәуле
катарктасы, сәулеленуден ұрықсыз қалуы, ұрық дамуының анамалиялары
т.б.) және стохастикалық (болуы мүмкін) табалдырықсыз әсері (эффекті)
(қатерлі ісіктер, лейкоздар, тұқым қуалайтын аурулар).
3. Қалыпты жағдайда сәулеленуді пайдалану кезіндегі радиациялық
қауапсіздікті қамтамасыздау үшін келесі негізгі принциптерді басшылыққа
алу қажет:
• барлық иондандырғыш сәулелену көздерінен, адамдардың сәулеленуге
ұшырауын индивидуалды рұқсат етілген доза шегінен асырмау (нормалау
принципі),
• иондандырғыш сәулелену көздерін пайдалану кезіндегі адамдарға немесе
қоғамға түсетін пайда, оларды қолдану кезіндегі табиғи радиациялық
фоннан алатын сәулеленуге қосымша келтіретін зияндылық риск
мүмкіншілігінен аспайтын болса, оларды пайдалану жөніндегі барлық іс-
әрекеттерге тыйым салу.
• Кез-келген сәулелену көздерін пайдалану кезінде, жеке бастың
сәулеленуге ұшырау дозаларының және сәулеленуге ұшырайтын адамдардың
санынаң экономикалық және әлеуметтік факторларын ескеріп,
сәулеленуді мүмкіншілігінше төмен деңгейде ұстау.

ІІІ. Бақылауда тұрған жағдайдағы техногендік сәулеоенудің негізгі
регламенттелетін мөлшері

1. Иондандырғыш сәулелену көздерін қалыпты пайдалану жағдайы.
Иондандырғыш сәулеленуге ұшырайтын адамдарға келесі категориялық
орнатылады:
• персонал
• бүкіл халық, бұған өндірістік іс-әрекеттерінің сферасы мен жағдайынан
тыс уақытындағы персоналдар да кіреді.
2. Сәулеленуге ұшырайтын адамдар үшін нормативтердің үш сыныпы (класы)
орнатылады:
• негізгі дозалардың шектері, 1-ші кестеде келтірілген;
• жылдық ағзаға түсу шегі, рұқсат етілген активтілік көлемі (ДОА) және
рұқсат етілген меншікті ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.