Жүрек, оның құрылысы мен қасиеттері, дамуы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Жүрек, оның құрылысы мен қасиеттері, дамуы. 1
Жүректің қызметі мен оның жас ерекшеліктері. 6
Жүректегі электр құбылыстары. 7
Жүрек-кан тамырлар жүйесінің қызметінің реттелуі 8
Пайдаланылған әдебиеттер 11

Жүрек, оның құрылысы мен қасиеттері, дамуы.

Жүрек -қан айналу жүйесіндегі негізгі бөлім. Ол тоқтаусыз қызмет етіп,
қан тамырларында қанның қозғалысын қамтамасыз етеді. Бір тоуліктің ішінде
жүрек 5-6 мың литр қанды айдайды. Қанның тамырларда қозғалуына түрткі
болатын энергия жүректің бұлшық еттерінің қызметіне байланысты өндіріледі.
Бұл 200 кг жүкті 100 м биіктікке көтергенмен бірдей. Ал дене еңбегі бұл
жұмысты 2 есе күшейтеді деуге болады. Айталық, 1 сағаттай ауыр жұмыс
кезінде жүректен өтетін қанның мөлшері 2000-2500 л. Мұндай жұмыс жүректі
қанмен күшті қамтамасыз етуді тілейді. Адамның жүрегінің салмағы 250-360г,
яғни дене салмағының 1200 бөлігіне тең, бірақ ол қан айналымындағы бүкіл
қанның 110 болігін пайдаланады. Жүректі қанмен қамтамасыз ететін қан
тамырлары жеке жүрек-қан тамырлар жүйесі.
Сәби өмірге келгеннен кейін, оның жүрегі өседі және пішіні
қалыптасады.
Адамның жүрегі бұлшық еттен тұратын конус пішінді қуыс мүше . Ол
салмағына, жынысына қарай бөлектенеді: ерлердің жүрегі (300 г) әйел
жүрегінен (220 г) салмақтырақ. Жалпы ұзындығы - 12-14 см, ең жалпақ жері-
10-11 см. Журек оң және сол жақ бөлімдерден тұрады. Олардың әрқайсысында
екі-екіден қуыстары бар: жүрекше және қарынша деп аталатын қуыстар.
Жүректің оң жақ бөлігін сол жақ болігінен қалың ерекше құрылымды жүрек
еттері бөліп тұрады. Қарынша мен жүрекшенің арасында сол жағында қос
жаппалы және оң жағында үш жаппалы қақпақшалары (клапандары) болады. Сол
жақ жүрекшеден денедегі ең үлкен қолқа тамыры, ал сол жақ жүрекшеден өкпе
артериясы басталады. Жүрекшелер мен қолқа және өкпе артерияларының арасында
жарты ай іспетті қақпақшалары (клапандары) бар. Жүрек қуыстарының
қақпақшалары қанды тек бір бағытта ғана өткізеді: жүрекшеден қарынша
куысына, одан артерия қан тамырларына қарай.

. Жүрек куыстары:
І.Денесі шынықпаған адамның жүрегі, 2.Денесі шыныққан адамның жүрегі.

.
Жүрек қуыстарындағы қысым.
А - жүрсктің оң жақ жартысы, Б - жүректің сол жақ жартысы
Жүректің қабырғасы 3 қабаттан тұрады: сыртқы -эпикард (грек. эпи -
үстіңгі + кардиа - жүрек), ортаңғы -миокард (грек. миос - бүлшық ет +
кардиа) және ішкі -эндокард (грек. эндон - ішкі + кардиа). Жүректің еті
-миокард- ерекше құрылымды көлденең жолақты ет ұлпаларынан тұрады. Оның
калыңдығы жүректің әр жерінде әртүрлі. Ең жұқа жері жүрекшенің қабырғасында
2-3 мм, ал ең қалың жері -- сол жақ қарыншаның қабырғасының қалыңдығы бұдан
3-4 есе артық. Миокард ырғақты жиырылып және босап, қанның үздіксіз ағуын
қамтамасыз етеді. Бұл жүрек еттерінің қалыпты жиырылуы. Бұдан басқа жүрек
етінде ерекше талшықтар болады. Бұл ет талшықтарының өзінен-өзі автоматты
жиырылуына байланысты жүректе қозу пайда болып, ол қозу қарыншадан
жүрекшеге өткізіледі. Мұңдай ет талшықтары құрылысы бойынша да,
физиологиялық қасиеттерімен де жүрек етінен ерекше болады. Олардың көлденең
жолағы онша айқын емес, оның есебіне қозу оңай пайда болады және залалды
әсерге төзімді келеді. Бұл талшықтар қозуды жүректе өткізетін болғандықтан
оны жүректің өткізгіш жүйесі деп атайды. Жүректің ерекше талшықтарының
жалпы мөлшері онша көп емес. Ондай ет талшықтарының шоғырларын түйіндер
дейді. Мұндай түйіннің бір шоғыры оң жақ жүрекшеге жоғарғы қуыс венасы
құйылатын жерде, яғни синуста орналасқан, сондықтан синоатриалдық немесе
синустық-жүрекшелік түйін деп атайды. Осы түйінде жүректің жиырылу ырғағына
қозғау болатын қозу импульстері туады. Бұл жүрек автоматиясының бірінші
дәрежелі бөлімі. Екінші түйін оң жақ жүрекше мен қарыншаның арасындағы
миокардта орналаскан. Жүректің бұл жерінде қозу жүрекшеден қарыншаға
жайылады. Мұны атриовентрикулярлық немесе Ашоф-Тавар, немесе жүрекше-
қарынша түйіні деп атайды. Атриовентрикулярлық түйін Гисс будасына
жалғасады, ол екі талшық болып, біреуі оң, екіншісі сол жақ карыншалардың
қалқасын бойлап тармақталады. Қозу жүрекше-қарынша түйінінен Гисс будасының
бойымен қарыншалардың еттеріне ауысады.
Жаңа туған сәбидің жүрегі көлденең орналасқан. 1 жасқа жақындағанда
отыру мен тәй-тәй басып тұруына байланысты диафрагма (көк ет) төмен түседі
де, қиғашталады және жүрек сәл бұрылып, кеуде қабырғасына жүректің оң жақ
қарыншасының беті жақындайды. Сөйтіп 2-3 жасқа жеткенде жүректің ұшы Ү-ші
қабырғаға дейін жетеді де, 10 жаста ересек адамдардағыдай болады. Жүректің
салмағы дененің жалпы массасымен салыстырғанда үлкен: 0,63-0,80 %, ал
ересек адамда 0,48-0,52 %. Алғашқы жылда жүрек тез оссдІ: 8 айдың ішінде
оның салмағы 2 есе артады, 3 жаста үш есе, 5 жаста төрт есе, 16 жаста 11
есе ұлғаяды. Ер балалардың жүрегінің салмағы бірінші жылда 110-127 г
қыздардың жүрегінің салмағьнан 108-120 г артық. Жыныстық жетілу басталған
кезде қыздардың жүрегі тезірек өсіп, ер балалардың жүрегінің салмағынан
артық болады: ер балаларда - 130-134 г, қыздарда - 140-143 г, бірақ 15-16
жаста олардың жүректерінің салмағы теңеседі де кейіннен жігіттердің жүрегі
салмақтырақ болады: қыздарда - 190-200 г, жігіттерде - 193-260 г. Кейіннен
ер азамат пен әйелдердің жүрегінің салмағының бұл айырмашылығы сақталады.
Адам өмірінде жүректің дамуы басқа ішкі мүшелерден, әсіресе жүйке
жүйесі мен қаңқаның дамуынан екі рет артта қалады. Бірінші рет, 6-7 жаста
жүрек пен қан тамырларының өсуі кешігеді, ал жүректің нервпен қамтамасыз
етілуі бұлшық еттердің дамуынан озады. Сондықтан бұл мезгілде балалардың
дене еңбегін гигиеналық талаптарға сай мөлшерлеу аса маңызды. Екінші рет,
жүрек күшінің қоры бұлшық еттер мен жүйке жүйесінің қызметімен 50 жастың
мөлшерінде сәйкес келмейді. Сондықтан 50 жастан асқан адам спортпен өте
белсенді шұғылданып, көп күшті қажет ететін жарыстарға қатысқанда жүрегі
шыдай алмай, инфаркт болып қалған жағдайлар спорт тарихында кездеседі.
Жасына лайық мөлшерленген спорт адам организміне пайдалы, бірақ әр нәрсенің
шегі бар, сол шектен шықпаған жөн. Кенеттен болған қатты қайғы, үрей, күшті
қуаныш адам жүрегінің қызметіне күшті әсер етеді, ондай жағдайда жүректің
соғуы тоқтап қалуы да мүмкін.
Бала туып, кіндігін кескеннен кейін оның алғашқы шырылдаған дауысымен
бірге жүрекшелердің арасындағы сопақша тесік пен боталл тамыры жабылып, қан
үлкен және кіші қан айналыс жолдарымен айдалады. Баланың алған алғашқы
демімен бірге өкпе қуыстары керіліп, сырттай кірген ауаға толады сыртқа
шығарады. Боталл тамыры біртіндеп дәнекер ұлпаға айналады, ал сопақша тесік
6-8 айда, кейбір балаларда 9-11 айда жабылады.

Жүректің қызметі мен оның жас ерекшеліктері.

Жүрек еті ырғақты жиырылады: жүрек қуыстары кезекпен жиырылып,
босайды, содан соң толық демалыста болады. Жүрек етінің жиырылуын систола,
босауын диастола, демалуын пауза деп атайды. Жүректің бір рет жиырылып және
босап, демалуын жүрек циклы деп атайды. Орта есеппен алғанда ересек адамның
жүрегі 1 минөтте 70-75 рет жиырылады, яғни бүкіл цикл 0,8 с. Жаңа туған
сәбидің жүрегінің соғу ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.