Амангелді кен орнының геологиялық-физикалық сипаттамасы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 38 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

1КЕН ОРЫННЫҢ ГЕОЛОГИЯЛЫЖ-ФИЗИКАЛЫҚ
СИПАТТАМАСЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.1 Амангелді кен орны туралы жалпы
мағлұмат ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.2 Кен орынның геологиялық
құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2.1
Стратиграфиясы ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..6
1.2.2
Тектоникасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..7
1.3 Кен орынның
газдылығы ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
8
1.4 Газ бен конденсаттың қасиеті мен
құрамы ... ... ... ... ... ... ... . ... ..14
1.5 Еркін газ бен конденсат қорының
күйі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18

2ТӘЖІРИБЕЛІ-ӨНЕРКӘСІПТІК ПАЙДАЛАНУДЫҢ АҒЫМДАҒЫ ЖАҒДАЙЫН
ТАЛДАУ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...20
2.1Ұңғы мен қабаттан сынама алу нәтижелерін сараптау, олардың
өнімділігі мен режимінің
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..2 0
2.2 Қабаттың есептік моделін, өндірудің технологиялық көрсеткіштерін
есептеуде қабылданған геологиялық-физикалық сипаттамаларды
негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...24
2.3 Кәсіпшілік пайдаланудың негізгі технологиялық көрсеткіштерінің
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 27

3 ГАЗ ӨНДІРУДІҢ ТЕХНИКАСЫ МЕН ТЕХНОЛОГИЯСЫН
ТАЛДАУ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28
3.1 Ұңғымаларды пайдалануға
талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...28
3.2 Сағалық жабдықтар
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30

3.3 Жерасты жабдықтары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30

3.4 Пайдалану объектілерін айқындау және өндірудің есептеу нұсқаларын
таңдаудың
негіздемесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
31
3.5 Газ және газконденсат өндіруді
қарқындату ... ... ... ... ... ... . ... ... 32
3.6 Игеру
жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 33
3.6.1 Газ бен конденсатты алу бойынша өндірудің негізгі
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .33
3.6.2 Ұңғылардың негізгі қорының
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ..34

4 еңбекті
қорғау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ...37

4.1 Өндірістік зиянды және қауіпті факторларды
талдау ... ... ... ... .37
4.2 Қорғаныс шаралары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 40

4.2.1 Өндірістік
санитария ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 40

4.2.2 Техника қауіпсіздігі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4 1
4.2.3. Өрт-жарылыс
қауіпсіздігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...45

5 ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ
ҚОРҒАУ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ..48
5.1Қоршаған ортаны қорғаудың негізгі
талаптары ... ... ... ... ... ... .. 48
5.2 Атмосфераның
ластануы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 48

5.3 Топырақтың
ластануы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..49

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...50
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...51
ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..52

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасы экономикасының дамуында мұнай және газ
өнеркәсібінің үлесі өте зор, қазірдің өзінде республика бюджетінің 30 %-і
осы мұнайгаз өнеркәсібінен түскен кірістерден құралады.
Еліміздің әлеуметтік-экономикалық жоспарында жаңа мұнай және газ кен
орындарын пайдалануды жеделдету қамтылуда. Олардың қатарына Амангелді кен
орны да жатады.
Амангелді кен орны 1975 жылы ашылған, 1981 жылы табиғи газ қоры
анықталды.Кен орынды игеру 2003 жылы басталды, 2007 жылға жоспар бойынша
өндірілетін табиғи газ көлемі – 336,768 млн.тек.м, газды конденсат көлемі
- 8983,6 тонна.
Бұл Амангелді газконденсатты кен орны бойынша есеп беру кен орынның
қазіргі жағдайы, болашақтағы жоспарлары және өндіру технологиясы бойынша
мұнай өнеркәсібінде жұмыс істейтін және де студенттер үшін бағалы материал
болып табылады.

1 КЕН ОРЫННЫҢ ГЕОЛОГИЯЛЫЖ-ФИЗИКАЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ
1.1 Амангелді кен орны туралы жалпы мағлұмат

Амангелді кен орны Қазақстан Республикасының Жамбыл обылысы, Мойынқұм
ауданында Тараз қаласынан солтүстікте 190км қашықтықта орналасқан.
Географиялық тұрғыдан кен орын Шу мен Талас өзендері аралығын жайлаған және
оңтүстік-батысында Үлкен Қаратаудың тармағы саналатын Кіші Қаратау таулы
жазықтарымен шектесетін Мойынқұм құмының оңтүстік-батысында орналасқан.
Орфографиялық жағынан қарағанда, аудан Мойынқұмның төмпешікті құмдарынан
тұрады. Аталмыш құм төмпешіктері салыстырмалы түрде солтүстік-батыс бағытқа
қарай 20м дейін көтерілген. Құм шегаралары оңтүстік және оңтүстік-шығысқа
қарай сиректенеді. Осы шегара бойымен Талас өзені ағып өтеді. Өзен
жағасында мал өсіруге арналған қыстаулар мен кең алқапты жайлаулар орын
тепкен. Амангелді ауданында халық айтарлықтай сирек орналасқан. Ең жақын
елді мекен – Ойық ауылы, ол Талас өзенінен оңтүстікке қарай 70 км
қашықтықта орналасқан. Халықтың негізгі кәсібі – мал өсіру, соның ішінде
ерекшесі қаракөл қойлары. Ауданда отын базасы жоқ. Жергілікті халық пен
өндіріс орындары отын ретінде сырттан алып келетін көмір мен жергілікті
сексеуілді қолданады. Кен орынның барлық ауданын сумен қамтамасыз етудің
көзі құдықтар мен артезиан ұңғылары. Олардың деңгейі сағадан 10-20м
тереңдікте орналасқан. Палеогеннің сулы горизонттары шамамен 60-220м
тереңдікте орналасқан. Судың минералдылығы аса жоғары емес, ол сынама
алулар көрсеткендей, шамамен 3-5гл мөлшерінен аспайды.

Амангелді ауданы арқылы оңтүстік-шығыстан солтүстік-батысқа қарай
жоғары вольтті электр желісі елді мекендердің барлығын қамти (ЛЭП-110 кВ)
өтеді. Аудан климаты шұғыл континентті, жазы ыстық, әрі құрғақ (+40о С
дейін). Ал қысы суық, әрі қары аз (-30о С дейін). Жылыту мезгілінің
ұзақтығы 178 тәулік (15 қазаннан 15 сәуірге дейін). Желдің басым бағыты-
солтүстік-шығысқа қарай. Өндіріс алаңы ҚР мен ТМД-ның елді мекендері және
қалаларымен автокөлік жолдары көмегімен байланысқан. Автокөлік жолдары
обылыс орталығы Тараз қаласы және Ақкөл, Ойық, Ұланбел елді мекендерімен
байланыстырса, Алматы-Шымкент темір жолы мен авиация көліктері басқа
қалалармен байланыстырады.

ЖҰМЫС АУДАНЫНЫҢ ШОЛУ КАРТАСЫ

1 Масштаб 1 : 1500000

1.2 Кен орынның геологиялық құрылымы
1.2.1 Стратиграфиясы
Амангелді құрылымының шектерінде жоғары девон, карбон, пермнің түзілімдері
айқындалған, олар бұрыштық үйлесімсіздік жасай отырып, мезо-кайнозойдың
қалыңдығы 400м жететін тау жыныстарымен жабылған.
Девон түзілімдері тек 1 ұңғы төңірегінде жасырынған, онда қалыңдығы 160м
жететін төменгі-орта девон жыныстары конгломерат және нығыздалған
аргиллиттерден түрады. Жоғарғы девон жыныстары құмтастан және қалыңдығы
220м жететін аргиллит пен конгломераттың жұқа қатшасынан тұратын
гравилиттен түзілген.
Төменгі карбонның турней жікқабат түзілімдері құмтас пен аргиллиттердің
қабаттануынан тұрады. Визей жікқабаты литологиялық жағынан төменгі және
орта-жоғары болып бөлінеді. Төменгі визей жікқабатында газоконденсатты
шоғыр ұштасқан, оның төменгі бөлігі көмір қатшаларынан аргиллит пен сазды
құмтастардан тұрса (аргиллиттер газоконденсатты шоғырдың төменгі бөлігінен
газды өткізбейтін қасиетке ие), ал жоғары бөлігі- әктас қатшалары бар
қабатталған аргиллит пен құмтастан тұрады. Оның қалыңдығы 80м дейін жетеді.
Орта-жоғарғы жікқабат негізінен әктастан, доломиттен, аргиллит және
алевролит қатшаларынан түзілген мергельдерден тұрады. Оның қалыңдығы 240м
ден 320м дейін өзгеріп отырады. Серпуховский жікқабаты әктастан,
доломиттен, ал жоғары бөлігі әктас қатшалары бар аргидриттенген
аргиллиттерден түзілген. Төменгі карбонның қалыңдығы 800м дейін.
Карбонның орта және жоғары түзілімдері шұбар аргиллиттер мен құмтас
қабатшалары бар алевролит негіздерінде кездеседі. Олардың қалыңдығы 700м
асады.

1.2.2 Тектоникасы
Перм түзілімдері тұз үсті, тұзды, тұз асты болып жіктеледі. Тұз үсті
негізінен аргиллиттен, жоғары бөлігі құмтас, аргиллит және алевролиттің
қабаттасуынан тұрады. Оның қалыңдығы 270м ден 410м дейін өзгереді. Тұзды
қабат қызыл түсті сульфатталған терригенді қалыңдығы 500м жететін галит
қабаттарынан тұратын жыныстардан түзілген. Жоғары пермнің тұз үсті
қабатының негізі құмтас, ал қалған бөлігі-құмтас жолақтары бар сазды
алевролиттен тұрады. Түзілімдердің қалыңдығы 170м ден 450м дейін өзгеріп
отырады.
Мезо-кайнозойлы түзілімдер құм, саз және алевролит қабаттарынан тұрады.
Қалыңдығы құрылым шектерінде 178м ден қанаттарында 450м дейін өзгереді.
Амангелді кен орны Шу-Сарысу депрессиясының Мойынқұм ойпаңының Миштин
майысуының шығысындағы аттас құрылымға ұштастырылған.
Амангелдінің құрлымы солтүстік-шығыс созылымды брахиантиклинальді
жарылымдарынан тұрады. Құрылымды оңтүстік-шығыста шектейтін жарылым,
сейсмобарлауда тірек горизонттарын жоғалтқан корриляция түзілімдерінің
зонасы болып табылады. Аталмыш мәліметтер Амангелді құрылымынан тысқары
бұрғыланған 10 және 14 ұңғыларда анықталды. 3 ұңғының қимасын 11 мен 18
ұңғымен салыстырғанда, олар бір-біріне жақсы корреляцияланады және қабат-
коллектордың шектерінің абсолют нүктесі 18 ұңғымен салыстырғанда (-1787 м)
-53 м (-1840,2м) төменде орналасқан. Басқаша айтқанда оның орналасуы көрші
орналасқан ұңғылармен сәйкес келеді. Сынама алу барысында белгілі
болғандай, аталған ұңғыларда әлсіз газ ағымы байқалған. Бұл жағдай 3-ші
ұңғыдағы жабық қабаттардың төменгі визейлі өнімді горизонттарға жатуына
қарама-қарсы келеді. Тұйық изогипс бойынша құрылымның өлшемі минус 1960м
және ол 14.2 х 6.4км құрайды. Амплитудасы 260м.

1.3 Кен орынның газдылығы
Төменгі визей өнімді горизонтындағы газ бен конденсаттың геологиялық
қоры іздеу-барлауға бұрғылау жұмыстарының нәтижесінде 1996 жылғы хаттамаға
сәйкес С1 мен С2 категорияларын қосып есептегенде келесі мәнге ие:
Ауданы S=62658 м2.
газ: С1 -17058 млн.м3;
С 2-8020 млн.м3;
С1+ С 2- 25078млн.м3;
конденсат: С1 – 1466мың т;
С2- 690 мың т;
С1+ С2- 2156 мың т.
Амангелді кен орнында негізгі пайдаланылатын төменгі визей түзілімді
горизонты. Ол қабатталған орта және ұсақ тұйірлі құмтастар, алевролит және
аргелит жыныстарынан тұрады. Коллектор жыныстары түрі - кеуекті. Тиімді
газға қанық қабаттың орташа қалыңдығы 18м шамасында.
Төменгі визей шоғырының негізгі геологиялық-физикалық сипаттамалары 1.3.1
кестеде келтірілген.
1.3.1 кесте – Бастапқы геологиялық-физикалық сипаттамалары
Параметрлері Мәндері
Орташа абсолютті жату тереңдігі, м 2054-2376
Шоғыр түрі Қабаттық
Коллекторлар түрі Кеуекті
Газдылық ауданы, м2 62658
Жалпы орта қалыңдық, м 34.7
Орташа газға қанығу қалыңдығы, м 18.1
ГИС бойынша кеуектілігі, бірлік үлесте 0.167
Керн бойынша кеуектілік, бірлік үлесте 0.148
Газға қанығу, бірлік үлесте 0.8
Керн бойынша өткізгіштік, 10-3 мкм2 2.7
Қабат температурасы, 0С 69
Қабат қысымы, МПа 23.7
Конденсацияның басталу қысымы, МПа 23.7
Стандартты жағдайдағы газдың тығыздығы, кгм3 0.908
Стандартты жағдайдағы газдың тұтқырлығы, мПа*с 0.0219
Тұрақты конденсаттың мөлшері, гм3 86
Фильтрациялық кедергі коэффициенті,
A, МПа2(мың м3тәу) 0.458
B, МПа2(мың м3тәу)2 0.030

1.3.1-кестенің жалғасы
Еркін газдың бастапқы геологиялық қоры, млрд.м3 : 25.078
Соның ішінде С1С2 категориясы бойынша 17.0588.020
Конденсаттың бастапқы гоелогиялық қоры, мың. т.: 2156
Соның ішінде С1С2 категориясы бойынша 1466690

Амангелді кен орнында төменгі визей, серпуховский және төменгі перм
түзілімдерінің газдылығы байқалған. Аталмыш жобада төменгі визей өнімді
горизонты мен оған ұштастырылған газоконденсат шоғырын қарастырамыз.
Төменгі визей горизонтының шектерінде үш пачка (А, Б, В) анықталған. Оның
жоғарғы және төменгі төрт қабаты-коллекторларға бөлінсе, ортаңғысы- екіге
бөлінген ( 1, 2 карталар ).
Қабылданған сұлба бойынша, әрбір белгіленген қабаттың қимасының жіктелуіне
байланысты көрші қабаттардың таралу және бірігу коэффициенті есептелінген
(1.3.2 кесте).
1.3.2 кесте - Қабаттардың таралуы мен бірігу коэффициенттері

Пачка Қабат Әртектілік коэффициенті
Таралуы Бірігу
А 1 0.42 -
2 0.17 -
3 0.42 0.2
4 0.75 -
Б 1 0.58 0.33
2 0.5 -
В 1 0.75 0.33
2 0.92 0.3
3 0.83 0.67
4 0.75

А пачкасының қабаттары аудан бойынша тұрақсыз, сондықтан сазды жыныстармен
жиі кідіреді. Дамыған қабат 4, оның таралу коэффициенті 0,75 тең, ал
қалғандарында 0,17-0,42 аралығында (1.3.2 кесте). 18 ұңғының А пачкасы
толығымен саздалған. Кестеден көріп отырғанымыздай, 3 пен 4 қабаттарды
ескермегенде, қабаттар арасында байланыс байқалмайды. Ондағы бірігу
коэффициенті 0,2 тең. Тиімді газға қанық қабат қалыңдығы 0,8м (1 ұңғ.) ден
7,8м (5 ұңғ.) дейін өзгереді және орта есеппен 4,3м тең, жалпы алғанда 53%
құрайды (1.3.3 кесте).
Б пачкасында екі қабат-коллектор ерекшеленеді, олар өзара бірігіп біріңғай
резервуар (Кбір=0.33) пайда етеді. 1 қабаттың шоғыр шегіндегі таралу
коэффициенті 0,58 тең, себебі 5,11,16,17,18 ұңғылар саз жыныстарымен
кідірген. 2 қабат аз таралған, 4,5,7,8,15 ұңғылар саздалған. Тиімді газға
қанық қабат қалыңдығы 0,8м (8 ұңғ.) ден 4,0м (1 ұңғ.) дейін өзгереді,
орташа 2,9м тең, ал пайыздық түрде 90% жоғары.
Салыстырмалы түрде тұрақтысы В пачкасы, оның маңайында 4 қабат орын тепкен.
Қабаттардың әр қайсысының таралу коэффициенті 0,75 жоғары. Қабаттардың
жоғары бірігу коэффициенті кезінде (Кбір=0.33 және жоғары), В пачкасын
біріңғай резервуар деп қарастыруға болады.
Пачканың жалпы қалыңдығы 1,8м (7 ұңғ.) ден 21,2м (3 ұңғ.) дейін ауытқиды,
осы кездегі тиімді газға қанығу қабаты 1,8м (7 ұңғ.) ден 19,0м (5 ұңғ.)
дейін өзгереді, орта есеппен 11,1м құрайды (1.3.3 кесте).
Жалпы алғанда горизонттың әртектілігін көрсететін негізгі көрсеткіш
бөлшектену және құмайттану коэффициенті болып есептеледі, олар сәйкесінше
5.5 мен 0.518 тең.
1.3.3 кесте – Горизонт қалыңдығының сипаттамасы
Қалыңдығы Атауы Пачка Жалпы
горизонт
бойынша
А Б В
Орташа, м 8.1 3.2 14.8 34.7
Жалпы, м
Вариациялау коэф-ті 0.086
Ауытқу аралықтары 0.8-16.2 1.2-5.01.8-21.2 17.6-46.0
Орташа, м 4.3 3.0 11.1 18.1
Тиімді, м
Вариациялау коэф-ті 0.128
Ауытқу аралықтары 0.8-7.8 0.8-4.01.8-19.0 6.2-29.4
Орташа, м 4.3 3.0 11.1 18.1
Газға қанық, м
Вариациялау коэф-ті 0.128
Ауытқу аралықтары 0.8-7.8 0.8-4.41.8-19.0 6.2-29.4

Өнімді горизонттың жоғары бөлігі тығыз ұсақ түйірлі құмтас, сазды
алевролит, нығыз аргелит пен әлсіз цементтелген құмтас қабаттарының
қабатануынан тұрады. Әлсіз цементтелген орта ұсақ түйірлі және ұсақ түйірлі
алевролитті құмтастар минерологиялық тұрғыдан, негізінен, кварцты
далашпатты болып келеді. Сынық материалдар жақсы сұрыпталған. Цемент (5-
20%) карбонатты-сазды, сазды, сирек регенерациялы кварцты, жанама-кеуекті,
кеуекті және пленкалы-кеуекті түрде болады. Орта бөлігінде қалыңдығы 4-5м
болса, оңтүстіктен-солтүстікке қарай 1,4-1,8м өзгеретін линза тәріздес
тығыз өткізгіштігі өте төмен алевролит пен құмтас жолақтары кездесетін
аргелит қабаттарынан тұрады. Горизонттың төменгі бөлігі алевролит пен
аргелит қабатшалары бар тығыз құмтастардан тұрады. Қиманың бұл бөлігінде
1,11,16 ұңғыларда әлсіз цементтелген құмтастар бар. Құмтастар орта түйірлі,
кварц-далашпатты. Цемент сазды-гидрослюдалы, кеуекті-жапсарлы, карбонат-
гидрослюдалы, кеуекті түрде кездеседі. Цемент мөлшері 10-16%, цементтеудің
кеуекті түрінде-20% дейін жетеді. Тығыз цементтелген құмтастар ұсақ-орта
түйірлі, кварц-далашпатты болады. Цемент (15-20%) сазды, карбонатты-сазды,
кварцты, кеуекті, базальтті-кеуекті түрде келеді.
Төменгі визей жікқабатының қимасы сипаталып отырған өнімді горизонтты
ескергенде, барлық литологиялық жыныстарда-құмтас, алевролит, аргилит,
әктас және көмірде қарқынды жарылымдармен ерекшеленеді. Тектоникалық
жарылымдармен бірге, эпигенетикалық процестер түсіндірілетін литологиялық
микро жарылымдар кездеседі.
Керннен алынған мәліметтер негізінде және коллектор мен оның шекті
параметрлерін анықтайтын әдістерді қолдана отырып, кеуекті түрдегі кеуекті-
коллекторлар туралы айтуға болады. Олардың өткізгіштігі мен кеуектілігі
0.35*10-3 мкм2 мен 10.5% сәйкесінше карбонаттылығы 9% дейін және саздылығы
12.5%. керн бойынша анықталған. Жыныс-коллектордың сыйымдылық-
фильтрационды қасиеттерінің орта мәні 1.3.4 кестеде көрсетілген. Ұңғы
бойынша есептегенде кеуектіліктің орта мәні 0,148 құрайды, өткізгіштіктің
орта мәні–2.7*10-3 мкм2. Ұңғылар бойынша мәндерді орташаландыру
жүргізілген, себебі кеуектіліктің орта мәнінің ауытқуы айтарлықтай болған.
Мысалы 12.2% (7 ұңғ.), 19.3% (6 ұңғ.) дейін. Бұлай болу себебі керн алу
жағдайына байланысты, одан бөлек, коллектор сапасы аудан бойынша да
өзгереді. Қалдық суға қанығу мәні әктасты-битумды ерітіндімен бұрғыланған 6
ұңғыда алынған керн негізінде анықталған. Қабылданған мәндерге сәйкес
келетін үлгі ретінде қалдық суға қанығу мәні 0,19 тең.

1.3.4 кесте - Өнімді горизонттың коллекторлық қасиеттерінің сипатамасы
Анықтау әдісі Өткізгіштігі,Кеуектілігі,Бастапқ ы газға
Атауы 10-3 мкм2 бірлік қанығу, бірлік
үлесте үлесте
Геофизикалық Ұңғылар саны 13 13
зерттеулер
Анықтау 93 87
мөлшері
Ортақ мәні 0.167 0.80
Варияциялау 0.007 0.004
коэф-ті
Ауытқу 0.146-0.190 0.71-0.86
аралығы
Лабораториялық Ұңғылар саны 13 13 1 (скв.6)
зерттеулер
Анықтау 272 272 54
мөлшері
Ортақ мәні 2.7 0.148 0.81
Варияциялау 1.345 0.0151 0.012
коэф-ті
Ауытқу 0.68-11.71 0.122-0.193 0.58-0.94
аралығы
Гидродинам-лық Ұңғылар саны 9
зерттеулер
Анықтау 17
мөлшері
Ортақ мәні 0.7465
Варияциялау 6.74
коэф-ті
Ауытқу 4.86*10-8 -
аралығы 9.85

Орталандыру үшін жарылымсыз 54 үлгі қолданылған, қалдық суға қанығу
аралығын өлшеу 0,06-0,42 тең. Газға қанығудың орта мәні 1-Кво, 0.81 тең
(1.3.4 кесте). Басқа ұңғылар үшін қалдық суға қанығу кеуектілікке тәуелді
алынуы мүмкін. Қажетті жарылымсыз үлгілер 6 ұңғыдан алынған (тура анықтау)
және Кво=1482.1*Кп-1.4739 (R2=0.78) теңдеуімен суреттеледі.
Өткізгіштіктің статистикалық қатарлар арқылы таралуы алдын-ала жарылымсыз
үлгілерге есептелінген. Жарылымсыз жыныстар үшін өткізгіштік 5*10–3 мкм2
артық, ол тек 12% жағдайда кездеседі. Қалғандарында 1*10–3 мкм2 артық- 62%
жағдайда кездеседі.
Төменгі визей газоконденсат шоғыры коллектордың даму контуры шегінде
құрылымның барлық ауданын қамтиды. Шоғыр астындағы газ өткізбейтін жыныс
қызметін орта визей жікқабатындағы сазды әктас атқарады.
Шоғырдағы газды сулы жапсардың абсолют нүктесі минус 1972,0м деп
қабылданған және оның өнімділігі 5 және 9 ұңғыларда алынған сынамалар
негізінде анықталған. Мұнда бірінші болып-газ ашық оқпаннан минус 1967,6м,
ал екінші болып-қабат суы минус 1976,8м алынған. 13 ұңғыда ГИС
материалдарын интерпретациялау нәтижесінде қабаттар суға қанық деп
есептелді және абсолюттік нүктесі минус 1968,6м сәйкес келді (1.3.5 кесте).

1.3.5 кесте - Газ-су бөлімінің жатуының негіздемесі
Горизонт Ұңғылар Сынама алу Геофизика
Газдың Судың Газдың Судың
төменгі жоғарғы төменгі жоғарғы
белгісі, мбелгісі, м белгісі, мбелгісі, м
C1v1 5 -1967.6 -1967.6
ашық оқпан
9 -1976.8 -1976.8
13 құрғақ* -1968.6

*1888.0-2109.0 м аралығында.

Шоғыр дөңес қабатты, оның биіктігі 274 м.

1.4 Газ бен конденсаттың қасиеті мен құрамы
Кен орынды бақылау процесі мен төменгі визей газ горизонтындағы ұңғылардан
сынама алу нәтижесінде қабат флюидтерінің қасиеттері мен құрамын анықтауда
келесідей зерттеулер жүргізілді:
• режимдік зерттеулерді жүргізу кезінде ұңғы сағасынан алынған газдың
компоненттік құрамын анықтау;
• “ұңғыны зерттеудің уақытша инструкциясы” бойынша
газоконденсаттылыққа сәйкестігін өндірістік және лабораториялық
зерттеу;
• конденсаттың физикалық-химиялық қасиеттерін анықтау.
Ұңғы сағасынан алынған газдың компоненттік құрамы Алматы
СредАзНИИГаз, Ташкент ВНИГРИ, Санкт-Питербург ЦХЛ, КазНИГРИ Атырау
қалаларында анықталады. Зерттеулердің нәтижелері 1.4.1 кестеде келтірілген.

Жалпы 19 ұңғы-объектіден газдың 65 сынамасы алынған. Оларды
сараптағанда 6 сынама жарамсыз болып шықты. Жарамсыз болып шыққанының
себебі, ұңғы-объектілерден параллельді түрде бірнеше сынама алынды, егер
алынған сынамалардың бірі аномальді құрам көрсетсе, онда ол жарамсыз болып
табылды.
Осыған қоса, құрамында ауасы көп сынамаларда есептелмеді. Сынама
алынып болған соң, әрбір ұңғы-объектіде газдың орташа құрамы белгілі болды,
кейінірек жалпы визай шоғыры үшін айыру газының орташа құрамы есептелді
(1.4.1 кесте).
19 ұңғы-объектілерден алынған сынамалардың 3 ғана лабораториялық
газоконденсатты зерттеулер СредАзНИИГазда жасалды. Олар-2 ұңғ. (перфорация
аралығы 2144-2155м), 5 ұңғ. (перфорация аралығы 2281-2289м) және 6 ұңғ.
(перфорация аралығы 2081-2093м). Аталмыш ұңғылардан қабат газының
компоненттік құрамы мен қабат газындағы сұйық көмірсутектердің С5+в
потенциалды құрамы анықталды (1.4.1 кесте). Өкінішке орай, лабораториялық
зерттеулер процесінде дифференциальды конденсация әдісі орындалмайды және
конденсация қысымының басталуын анықтау мүмкін болмаған. Конденсация
қысымының басталуы туралы мәліметтің болмауына байланысты, қабаттағы
конденсаттың мүмкін төмендеуін болдырмау мақсатында Рн.к. мәнін
эксперименттік зерттеулер нәтижесіне дейін қабат қысымы деңгейінде алды.
С5+в қабат газындағы мөлшері қорды есептегенде [1, 4] – 86 гм3,
жоғарыда көрсетілген үш ұңғының орта арифметикалық мәндері негізінде
алынған. Гелий мен аргонның қабат газындағы мөлшері анықталмаған. Бірақ
олардың барлығы туралы ұңғы сағасынан алынған сынамадан көрінді, гелий-
0.063%, аргон- 0.065%. Айыру газы мен қабат газы құрамдары ұқсас,
айырмашылығы негізінен С4+в, қабат газының орташа құрамы (1.4.1 кесте)
гелий мен аргон газдарын ескере отырып алынды. Есептелінген қабат газы
құрамы негізінде шоғырдың орта белгісіндегі термобаралық жағдайларды
ескеріп, қабат газының негізгі қасиеттері - келтірілген қысым мен
температура, жоғары сығымдылық коэффициенті (Z-фaктор), тұтқырлық
анықталды. 1.4.1 кестеде келтірілген жоғары сығымдылық коэффициенті 0.84
тең деп алынған. Бірақ бұл мән "Қорды есептегендегі" мәннен басқаша (0.85
– сағалық сынамалар бойынша), айырмашылық аз ғана болғандықтан қабат
газының құрамын тереңірек зерттеу қажет, ал технологиялық есептеулерде
жоғары сығымдылық коэффициентін - 0.85 тең деп аламыз. Z-фaкторының қабат
температурасы 69оС болғандағы қысымнан тәуелділігін 1.4.1 суреттен есептеу
жолымен алған.
Конденсаттың физикалық-химиялық құрамы газоконденсаттық зерттеулер
процесінде үш ұңғыдан - 2, 5 және 6 алынған сынамалар негізінде
бағаланды. Зерттеулер нәтижесінде белгілі болғандай конденсат жеңіл, аз
күкіртті, топтық құрамы бойынша парафинонафтенді типке жатады. Ескертетін
нәрсе, конденсат құрамы толығымен анықталмаған, онда парафин мен асфальт-
шайырлы заттардың мөлшері, күкірттің, меркаптан, микроэлементтер мен ауыр
металдардың барлығы туралы мәлімет жоқ.

1.4.1 сурет
Кен орынды өндірістік пайдалануда газ бен конденсатты зерттеуді үзбеу
керек. Кең көлемде бірнеше ұңғыда өндірістік газ конденсатты және
лабораториялық PVT-зерттеулер жүргізілуі тиіс. Аталмыш зерттеулерде С5+в
мөлшері мен Z-факторы анықталып, қабат қысымы мен тұрақты конденсаттың
жобалауға қажетті параметрлері есептелуі керек.

1.4.1 – Газдың компоненттік құрамы
Компоненттер Мольдік мөлшері, %
Айыру газы Қабат газы
Метан 75.45 74.85
Этан 9.05 11.38
Пропан 3.89 3.8
Изо-бутан 0.26 0.61
Н-бутан 1.28 0.99
Изо-пентан - 0.28
Н-пентан - 0.28
Пентаны 0.45 0.56
Гексаны 0.23 0.23
Гептан + жоғары 0.1 1.16
Азот 8.6 5.92
Аргон 0.065 0.065
Гелий 0.063 0.063
Көмірқышқыл газы 0.55 0.37
Ауа бойынша салыстырмалы тығыздығы 0.72 0.753
Стандартты жағдайдағы тығыздығы, кгм3 0.868 0.908
Қалыпты жағдайдағы тығыздығы, кгм3 0.931 0.974
Келтірілген қысым 5.14
Келтірілген температура 1.58
Жоғары сығылу коэффициенті, бірлік 0.84
үлесте.
Қабат жағдайындағы тұтқырлық, мПа*с. 0.0219

1.5 Еркін газ бен конденсат қорының күйі
Төменгі визей өнімді горизонттында газ бен конденсаттың геологиялық
қоры ең алғаш рет 1981жылы іздеу-барлау жұмыстарының нәтижесінде ашылды.
Ол кездегі мәліметтер бойынша газ көлемі 8765 млн. м3 және 754 мың т
конденсат болды. Осы кезде минималды рентабельді газ шығымы 10 мың шар.
мтәу. тең деп алынды.
ГКЗ бекітуі бойынша минималды өндірістік газ шығымы 20 мың шар.
м3тәу. тең деп алынды. Осыған байланысты шоғырға ұштасқан шығымдары 20 мың
шар. м3тәу. аз ұңғылар бекітілмей қалды. Газға қанығу ауданы 3,2 есеге
кеміп кетті, себебі газ қоры шектелген сызық бойынша қабылданды, ол сызық
16 ұңғыдан 1км солтүстік-шығыстан бастап 5, 2, 1 және 6 ұңғылар арқылы
өтті. Осымен бірге тиімді газға қанығу қабаттары да азайып кетті, негізгі
себеп есептеуде газ шығымы 20 мың шар. м3тәу. аралықтар ғана ескерілді.
Сәйкесінше газға қанығу көлемі 4,4 есеге кеміп кетті және осының салдарынан
бекітілген газ көлемі небары 1979 млн. м3 ( 1.5.1 кесте) құрады.
1.5.1кесте – Еркін газ бен конденсаттың көлемі мен геологиялық қорын
салыстыру
Кат-ия1981ж. 1996ж
Болжанғанн . Бекіт.
Газдың геологиялық қоры, С,+Сг 8765 1979 25078
млн. м3
Конденсаттың геологиялық 754 153 2156
қоры, мың т

Ауданы, мың м2 44920 13838 62658
Қалыңдығы, м 4.92 5,20 13.9
3.3
Ашық кеуектілігі, бірлік 0.21 0.216 0.151
үлесте
Бастапқы газға қанығуы, 0.78 0.84 0.79
бірлік үлесте
Көлемі, мың м3 36201 8275 104272

1996 жылғы есептеулер бойынша төменгі визей горизонттындағы газ бен
конденсат қоры көбейіп, C1 - 17058 млн. м3 және 1466 мың т құрады, С2 -
8020 -млн- м'' газбен 690 мың т конденсат болды. Жалпы көміртекті газдың
қоры 25078 млн. м3 құрады ( C1+С2 категорияларының қосындысы бойынша) және
конденсат 2156 мың т болды.
Газ қорының ұлғаюына себеп болған нәрсе минималды рентабельді мән ұңғылар
бойынша 5 мың м3тәу. құрады, соның нәтижесінде газ бергіштік аудан 62658
мың. м2 ұлғайды және газ бен конденсат қоры барлық аудандар бойынша
есептелді.
Еркін газ бен конденсаттың жалпы шоғыр бойынша көлемінің өзгеруін ескеріп,
есептелінген геологиялық қор [I] жұмыспен салыстырғанда [4] жұмыста
сәйкесінше газ 12.7 есеге, ал конденсат 14.1 есеге өсті.

2 ТӘЖІРИБЕЛІ-ӨНЕРКӘСІПТІК ПАЙДАЛАНУДЫҢ АҒЫМДАҒЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ

2.1 Ұңғы мен қабаттан сынама алу нәтижелерін сараптау, олардың
өнімділігі мен режимінің сипаттамасы
Амангелді алаңында іздеу мақсатындағы бұрғылау жұмыстары 1975 жылдан бастап
жүргізіле бастады және 1981 жылы төменгі визей горизонтында 10 іздеу (1, 2,
3, 4, 5, 8, 9, 10, 13, 14) және 7 барлау ұңғылары бұрғыланып қойды (6, 7,
11, 15, 16, 17, 18). 01.01.96 ж. геологиялық тапсырма бойынша 11 ұңғы
консервацияланған, 5 ұңғы жойылған (10, 13, 14, 15, 17), ал 1 ұңғы (7)
өнімді горизонт болмағандықтан жойылған.
Газдың өндірістік ағынын алу кезінде немесе басқа горизонтқа ауысқанда
объект цемент көпірмен немесе каротаж кабеліндегі жарылғыш-пакермен
оқшауланған. Бір горизонттың бірнеше қабаттарын перфорациямен ашу кезінде
газды ортада лубрикатор көмегімен термометрияның жазуы жүргізілді. Бір
горизонттағы бір қабатты жекеше сынау кезінде және төменгі қабаттардан
өндірістік газ ағыны келмей жатқанда оқшаулағыш көпірлер қойылмады, себебі
төменгі қабатты меңгеру уақытын ұзарту болды. Өндірістік газ ағынын алған
жағдайда қабаттарды бөліп көрсету үшін газды ортада термометрия жазуы
жүргізілді.
Төменгі визей өнімді горизонтында пайдалану тізбегі арқылы сынама алу 44
объектіде 13 ұңғыда жүргізілді (1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 11, 15, 16, 17,
18). Сынама алынған 12 ұңғыдан (35 объектен) газ ағыны алынды, ал бірінен
(9 ұңғыдан) су (2 объект) және жеті объект құрғақ" болып шықты. Жеті
объектіден әлсіз газ ағыны алынды [4 (4), 5 (1), 11 (1), 17 (1)] ( 1 мың
м3тәу. дейін) және 2 ұңғыдан сазды ерітіндінің фильтраты (IV объект)
алынды. Сынама алынған объектілердегі газ шығымы 1 мың м3тәу. тен 238.12
мың м3тәу. дейін жетті.
Ұңғыларды фильтрацияның стационарлы және стационарлы емес режимдері кезінде
зерттеу нәтижесінде келесілер анықталды:
• ұңғының және қабаттың түп аймағының өнімділік сипаттамасын
беретін, технологиялық режимді есептейтін және газ ағынының
қарқындылығының тиімділігін бағалайтын әдісті анықтауда
қолданылатын фильтрациялық кедергі коэффициенті;
• қабат пен ұңғының мүмкіндігін бағалауда қолданатын газдың
абсолютті еркін шығымы;
• түп аймағының бұзылу жағдайы, қоспалардың түп аймағында жиналып
қалуы және оларды ұңғыдан тазарту шаралары; қабаттағы
депрессияға тәуелді алынған қатты және сұйық бөлшектердің
мөлшері (су және конденсат);
• өтімділік ; пъезоөтімділік ; өткізгіштік .
МУО-ның жүргізген барлық зерттеулерінде изохрондық сақталмаған, себебі
штуцерлердегі жұмыс ұзақтылығы әртүрлі (0.03 тен 52.4 сағатқа дейін)
болған. Ұңғылардағы стационарлы режим кезіндегі зерттеулер газ қасиетінің
(Z-фактор, () қысымға тәуелділігін ескеріп, ағынның екі мүшелі өрнегі
бойынша өңделді. Зерттеулер нәтижесінде индекаторлық қисық (ИҚ) тұрғызылды
және “А” мен “B” қабаттары үшін ағынның екі мүшелі өрнегі арқылы
фильтрациялық кедергі коэффициенті анықталды.

Индикаторлы диаграммалар координаттарында тұрғызылды, сосын
(II) өрнегі алынды. Алынған индикаторлық қисық пішіні екі мүшелі
тәуелділікпен ерекшеленді. Соның әсерінен қабат және түп аймағы қысымдары
дәл анықталмады. Осыған байланысты Амангелді кен орны үшін зерттеу
нәтижелерін координат түрінде өңдеудің жақындатылған әдісі қолданады
(III).
Аталмыш жақындатылған әдісті қолдану кезінде біз 6 ұңғыда түзу сызық
аламыз, бірақ интерпретациядан кейін басқа ұңғыларда нүктелердің шашырауы
байқалады. Негізгі себеп сынама алудың сапасыз жүргізілуі ( 1 ұңғ. (тіке
жүріс), 2, 5, 16, 17, 18), сонымен бірге кері қатарда қосымша сынақ жүргізу
салдарынан.
Фильтрациялық кедергі коэффициентінің орташа мәнін келесі өрнектермен
анықтайды
;
Сынақ жүргізу кезінде Амангелдінің көптеген ұңғыларында, өкінішке орай,
қабаттағы депрессияны ескеріп, шығарылатын сұйық пен қатты бөлшектердің
мөлшері мен құрамы өлшенбеген. Кернді алғанда белгілі болғаны қысым 2,5МПа
төмен түскенде өткізгіштігі 0.93 10-3 мкм2 болатын үлгі бұзылады .
Ұңғыны зерттеудің салдарынан түп немесе түп аймағы сұйық немесе қатты
бөлшектерден тазаруы мүмкін. Егер сұйық немесе қатты бөлшектер сынақ
жүргізудің нәтижесінде түп пен түп аймағында жиналатын болса және шығым
артқан сайын артса, онда А және В коэффициенті де артады. Соның есесінен
индекаторлық қисық та айтарлықтай түзу болып шығады. координаттарында
q орнына түзудің орнына қисық болып шығады.
Сынақ жүргізіліп жатқан қабаттарда үлкен депрессия пайда етудің салдарынан
конденсаттың сұйық фазаға түсуі және механикалық қоспалардың шайылуы
байқалды. Соның салдарынан фазалық өткізгіштік төмендеп, газ шығымы азайып
кетті. Түп қысымының мәні конденсат пен механикалық қоспаның шығаруға
сәйкес және 4.3 МПа (2, 2155-2178м), 9.0 МПа (2, 2144-2191м), 6.2-7.0 МПа
(5, 2281-2289м), 6.1-6.7 (6, 2081-2176м), 3.4 МПа (16, 2142-2198м) болды.
Стационарлы емес режим кезіндегі зерттеулер нәтижесінде сынамалар
өткізгіштігі келесідей аралықта болды 4.86*10-11 мкм2 ( 11 ұңғ. 2141-
2150м) тан 9.85*10-3 мкм2 ( 2 ұңғ. 2155-2178м) дейін.
Скин-эффектінің мәні анықталды. Скин-эффект ұңғының ашылу дәрежесі мен
сипаттамасы бойынша жетілуін көрсетеді (қабат параметрлерінің түп аймағы
параметрлерінен айырмашылығын). Егер S0, онда ол түп аймағында қосымша
кедергінің бар екенін көрсетеді. Сонымен Амангелді кен орындағы ұңғылардың
ашылу сапасын қанағаттандырарлық деп бағалаймыз.
Коллекторлардың саз ерітінділерімен және фильтраттармен кальматациялануы
тізбекте үлкен көлемдегі бұрғылау ерітіндісінің фильтрат ағымдарын сынау
кезінде байқалған. Мысалы 2 ұңғыда 2173-2184м аралығында сынақ
жүргізілгенде фильтрат ағыны айтарлықтай болған және бастапқыда қабат суы
ағынына теңестіріліп алынған. 7 ұңғыдан төменгі визей горизонтынан 146мм
құбырмен екі рет сынама алғанда мың литрге жуық су алынды (әлсіз газ
ағынымен бірге). Аталмыш су бұрғылау ерітіндісінің фильтраты болып шықты.
Газ ағынын екінші ретті әдіспен қарқындату әлсіз газ ағынын берген
жекелеген қабаттарда және ұңғыларда жүргізді.
Амангелдінің төменгі визей горизонттарында қабатты гидрожару 4, 8, 15, 17
және 18 ұңғыларда жүргізілді. 8 және 17 ұңғыларда қышқыл негізіндегі ҚГЖ
есебінен газ шығымы артты, ол 8 ұңғыда 5-6 есеге өссе (8.5 мың м3тәу.), 17
ұңғыда гидродинамикалық зерттеулер нәтижесінен кейін белгілі болғаны, онда
шығым 3 есеге артқан (5.4 мың м3тәу.). 18 ұңғыда меңгеруден кейін газ
шығымы 19.80 мың м3тәу. болған. Бастапқыда диафрагмада 4.1мм болса,
қышқыл негізінде жүргізілген ҚГЖ кейін сол диафрагмада газ шығымы 45.4 мың
м3тәу. құрады. Сонымен қарқындату нәтижесінде шығымның өсуі 2,3 есеге
артқан.
4 ұңғыда ҚГЖ 3 мәрте жүргізілді. Сынақты жүргізу кезінде төменгі визей
горизонтына химиялық КССБ реагентін кварц-далашпатты құммен бірге айдады.
Аталмыш реагентті 2107-2138м аралығында айдады, соның нәтижесінде газ ағыны
4 тен 7-8 мың м3тәу.артты, осымен бірге екі рет сазды-қышқылды өңдеу 2143-
2148м (-1791-1796м) мен 2135-2137м (-1783-1785м) аралықтарында жүргізілді.
ҚГЖ 15 ұңғыда да жүргізілді, бірақ ол теріс нәтиже берді. Негізгі себеп АН-
700 агрегаты қажетті қысымды бере алмады.
3 ұңғыда газдың ағынының 3-4 есеге артуына қол жеткізілді. Осы сияқты
өндіруші ұңғыларда ҚГЖ кварцты құммен бірге қолдану арқылы газ шығымын 3-4
есеге арттыруға болады.
2.1.1 кесте - Ұңғы мен қабатты зерттеу нәтижелері
Аталуы Мөлшері Өлшеу аралығы Қабат бойынша
орта мәні
Ұңғы Өлшеу
Бастапқы қабат қысымы,12 49 23.7
МПа (1860м)
Бастапқы қабат 11 16 69
температурасы, 0С (1860м)
Өткізгіштік, 10-3 мкм29 17 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.