Сапаны бақылаудың статистикалық әдістері

Сапаны бақылаудың статистикалық әдістері

Сапаны статикалық бақылаудың ең белгілі әдістерінің бірі ( Statistical Quality Control - SQC ) сапаны бақылаудың жеті құралы есептеледі, ол «сапа үйірмелерінде» Жапонияда кеңінен қолдау тапты, оған негіз болған жоғары тиімділігі және кәсіпорынның қатардағы жұмысшылары үшін мүмкіндігі, яғни қол жеткізудің қиын еместігі.

Жалпылама сапаның негізгі құралдары сапаны жетілдіру үшін жүйелі қадам ретінде әрекет етеді. Аталған әдіс келесі элементтерден тұрады:

1. Парето диаграммасы (Pareto diagram) ;
2. Исикаваның себеп - салдарлық диаграммасы (Cause and effect diagram) ;
3. Шашырату диаграммасы (Scatter diagram) ;
4. гистограмма (Histogram) ;
5. басқарушылықтың бақылау карталары (Control chart) ;
6. бақылау парақтары (Control leaf) ;
7. стратификациялау әдістері (мәліметтердің қабаттарға ажырауы) .

Шухарттың бақылау картасы сапаны статикалық бақылаудың негізгі құралдарының бірі болып табылады. Процесті уақытқа байланысты күзет қажет болған барлық жерлерде пайдаланылады және бақылаудан шыққанға дейін процеске әсер ете алады.

Мақсаты: жұмыс істеп тұрған процестің басқарылушылығын бағалауды жүзеге асыру. Статикалық басқарылатын процесс болған жағдайда - оның туындылануын бағалау. осуществлять оценку управляемости действующего процесса. Статикалық басқарылмайтын процесс болған жағдайда қабылданған шаралар тиімділігіне тексеру және түзетуші әрекеттерді жүргізуді жүзеге асыру болып табылады.

Процесті іске қосу периодында процесс мүмкіндіктерін бағалау, басқаша айтқанда техникалық талаптарды қанағаттандыру қабілетін бағалау болып табылады.

Мәні: бақылау карталары (бк) - процес барысын күзетуге мүмкіндік беретін және оған (сәйкес келетін қайтымды байланыстар көмегімен) процеске қойылатын талаптарды ауытқуын болдырмауға әрекеттер жасау.

Әрекет ету жоспарлары:

- көрсеткіштерді таңдау, таңдамалар жоспары, карталар типтері;

- мәліметтер жинау;

- таңдамалық статистикаларды есептеу, орталық тізбектер және бақылау шектерін құрастыру;

- бақылау картасын тұрғызу;

- процестің басқарылушылығын бағалау,

- жүйені жетілдіру;

- бақылау картасын қайта есептеу (қажет болған жағдайда) .

Қағида бойынша, процестерді талдау кезінде бақылау картасының әдісі гистрограммалармен және мәліметтерге қбаттарға ажырауымен әдістерімен бірге пайдаланылады.

Нәтижелер: процестің тиімділігі туралы шешімдер қабылдау үшін объективті ақпараттарды алу.

Артықшылықтары : ақау өнім шығарылу басталғанға дейін потенциальды проблемалардың бар екендігін көрсетеді.

Сапа көрсеткіштерін жоғарылатуға және оны қамтамасыз ету үшін жұмсалатын шығындарды төмендетуге мүмкіндік береді.

Кемшліктері : бақылау карталарын дұрыс және ұқыпты құрастыру күрделі мәселе болып табылады және белгілі бір білімдерді қажет етеді.

Шухарттың бақылау карталарын сапалық (жарамды немесе жарамсыз) және сапалық белгілері бой»ынша екі топқа бөлуге болады.

Сандық белгілері бойынша бақылау карталарының ішіндегі ең кең таралғаны (үздіксіз шамалар үшін) келесі бақылау карталары болып табылады:

- орташа мәндер және құлаштар ( х - R ) ;

- медиандар және құлаштар ( х - R ) ;

- дербес мәндер және сырғанаушы құлаштар ( х - mR ) .

Сапалық белгілері бойынша (дискретті шамалар үшін) - келесі бақылау карталары кеңінен таралған:

- таңдамадағы ақаулар/сәйкес еместіктер сандық үлесі ( p ) ;

- таңдамадағы ақау/сәйкесеместіктер саны ( pn ) ;

- таңдамадағы сәйкес еместіктер саны ( c ) ;

- өлшем бірліктеріне келетін сәйкес еместіктер сандық үлесі ( u ) .

Бақылау карталарын тұрғызу ережелері. Бақылау карталарын құрастыру кезінде ординаталар осіне бақыланатын параметрлер мәні түсіріліп және абсцисса осіне - сынаманы алу уақыты t (немесе оның нөмірі) түсіріледі.

Бақылау карталары үш сызықтан тұрады. Орталық линия (ОЛ) сапаның бақыланушы параметрінің қажетті орташа сипаттамалары болып келеді. Егер ( х - R ) - бұл карталар сәйкес карталарға салынған х и R , номиналды мәндері болып саналады.

Басқа екі сызық, бірі орталық сызықтың үстіндегісі - жоғарғы бақылау шегі (ЖБШ), ал екіншісі, орталық сызықтың астындағы сызық - төменгі бақылау шегі (ТБШ) болып саналады, яғни бақыланатын сипаттаманың мәндеріің мүмкін болатын өзгеру шектері болып табылады.

Ескерту. Кез - келген, айталық мейлі бастапқы тиімсіз бақылау картасы болсын, - технологиялық процесті бақылауда тәртіптер енгізудің құралы болып табылады.

Практикада бақылау карталарын сәтті енгізу үшін оларды құрастыру техникасын меңгеріп және оларды жүргізу әдісін білу жеткілікті, яғни картаны дұрыс оқи білу маңызды болып саналады.

Бақылау парағы сапаны статикалық бақылаудың құралдарының бірі болып табылады. Өндірістерде және өнім өндірудің әртүрлі сатыларында, сапалық, және сонымен қатар сандық белгілер бойынша сапаны бақылау кезінде қолданылады.

Мақсаты: мәліметтерді жинау және жиналған ақпараттарды одан ары пайдалануды жеңілдету үшін оларды автоматты реттеу.

Бақылау парағы - бұл:

- мәліметтерді тіркеу құралы, қағида бойынша алдын ала енгізілген бақыланатын параметрлер бойынша қағаздық бланка түрінде тіркеу, оның көмегімен белгілеулер немесе символдар арқылы қажетті мәліметтерді енгізуге болады;

- өтіп жатқан процестерді бақылау міндетін жеңілдетуге мүмкіндік беретін және процес сапасын жақсарту, түзету және талдаулар үшін фактілердің әртүрлі типтерін ұсына алатын құрал.

Оқымыстылар және инженерлер Жапониялық Кеңесі 1979 жылы бақылау парағын сапаны бақылаудың жеті әдісінің құрамына енгізді.

Әрекет ету жоспары: мәліметтреді жинау мәселелісн бастаудан алдын, олармен кейін не істеу қажет екендігін, оларды жинау және өңдеу қандай мақсаттар үшін жүргізілетіндігін біліп алу қажет.

Сапаны бақылау процесінде әдетте мәліметтерді жинау келесілерден тұрады:

- процестің реттелуін бақылау;

- орнатылған талаптардан ауытқуды талдау;

- процестің шығымын бақылау.

Мәліметтерді жинаудың мақсаты анықталған соң, ол жиналду қажет мәліметтер үшін негіз болып саналады. Жинау процесінде оларды келесідей өңдеуді жеңілдету үшін мұқият реттеу қажет. Ол келесілер жасалады:

- мәліметтер көздерін тіркеу (уақыты, жабдықтар және т. б. ) ;

- мәліметтерді пайдалану жеңіл болатындай етіп тіркеу қажет.

Нәтижелер: жиналған мәліметтер процестер сапасын жақсарту бойынша шаралар таңдау және статикалық әдістер туралы процесс барсын күзету үшін негізгі ақпараттар болып саналады.

Артықшылығы: көрнекілігі, меңгерудің қарапайымдылығы және қолданудағы жеңілдігі.

Кемшіліктері: - формалардаңы әртүрлілігінің алуандылығы және бақылау парақтарының өлшемдерінің әртүрлі болуы.

Бақылау парақтарын құрастыру ережелері:

1. Қандай мәліметтер жиналуы қажет, ақпараттарды жинау реттілігі анықталады;

2. Ақпараттарды жинау жүргізілетін уақыт периодын анықтап білу қажет;

3. Жиналатын ақпараттың типін айқындайтын дайындамаларды құрастыру;

4. Мәліметтер көздерін көрсету қажет;

5. Бақыланатын сипаттамалар тізімін құрастыру қажет;

6. Бланканы жасап шығу - мәліметтерді тіркеудің, қағидалар бойынша толтыруға максималды ыңғайлы болып келетін стандартты формасын жасап шығару қажет.

Кез келген бақылау парағында міндетті түрде мекен жайлық бөлім көрсетілуі қажет, ол жерде аталуы, өлшенуші параметр, бөлшектердің аталуы және нөмірі, цех, бөлімше, қондырғы, ауысым, оператор, материал, өңдеу режимі, және басқа да еңбек өнімділігін арттыру немесе бұйым сапасын жоғарылату жолдарын талдау үшін қызықты болып есептелетін мәліметтер келтріледі. Парақты толтырған күн қойылып және тікелей толтырушы тұлғаның қолы қойылып, және толтырушы жүргізген есептеулер нәтижелері келтіріледі.

Теледидарларда бас тартқан бөлшектерді тіркеу үшін толтырылған бақылау парағының мысалы.

Ескерту:

1. Бақылау парақтарын жасау кезінде осы парақтарды толтырушыларды тікелей тарту ұсынылады. Нақты бақылау парақтарымен жұмыс істеген адамдар өзін соавтор ретінде сезінуі қажет.

2. Бланканың құрастыру кезінде мүмкіндігінше графикалық ақпараттарды (суреттерді) көбірек қолданған жөн.

3. Бақылау парақтарын мәліметтерді тіркеу орнында сақтау қажет.

Гистограмма сапаны статикалық бақылау құралдарының бірі болып табылады. Процестің тұрақтылығы және дәлдігін талдауды жүргізу қажет болған барлық жерлерде, сонымен қатар өнімнің сапасын бақылау, өндіріс процесі көрсеткіштерін күзету қажет болған бар жағдайларда пайдаланылады.

Мақсаты: орындалып жатқан процесті бақылау және бірінші кезекті шешуді қажет ететін поблемаларды айқындайды.

Мәні: зерттелуші проблема бойынша мәліметтерді интерпретациялауға көмектесетін ең кең таралған әдістердің бірі болып табылады.

Графикалық өрнектелуі арқасында, қарапайым кестеде анықтауы қиын мәлеметтерді, заңдылықтарды айқын көруге, проблемаларды бағалауға және оларды шешу жолдарын табуға көмектеседі.

Әрекет ету жоспары:

1. Жұмыс істеп тұрған процестің өлшенуші (бақыланушы) параметрлері үшін мәліметтер жинау;

2. Гистограмману құрастыру;

3. Гистограмманы талдау:

- мәліметтерді тарату типін анықтау (қалыпты, симметриялы емес, бимодальды және т. б. ) ;

- процестің вариабельдлігін анықтау;

- қажет болған жағдайда математикалық аппарат көмегімен қалыпты таралуына талдауды жүзеге асыру.

4. «Не үшін таралу дәл осылай және бұл нені білдіреді?» деген сұраққа жауап беру.

Нәтижелері: жинлған мәліметтер әртүрлі статикалық әдістерді пайдалана отырып талдаулар жүргізуге және процестер сапасын жоғарылату бойынша шаралар қабылдауда ақпараттар көзі болып саналады.

Артықшылықтары: көрнекілігі, қолдану және игерудегі қарапайымдылығы. Пікірлер емес, фактілер көмегімен басқару мүмкіндігі. Вариабельділікті, процеске тән ерекшеліктерді жақсы түсінуге мүмкіндік береді, проблемаға тереңінен үгіліп қарауға және оны шешу жолдарын жеңіл табуға көмектеседі.

Кемшліктері: гистограмманың иентерпретациясы, яғни сынамалар аз болғандықтан дұрыс қорытындылар жасауға мүмкіндік бермейді.

Гистограммаларды тұрғызу тәртібі:

1. Мәліметтер жинап, максималды және минимальды мәндерін айқындап және гистограмма диапазонын анықтауға мүмкіндік береді.

2. Алынған диапазонды интервалдарға бөліп және олардың санын (әдетте көрсеткіштерге байланысты 15-20 арасында болады) және интервал еніні анықтап алу қажет.

3. Барлық мәліметтерді интервалдар бойынша өсу тәртібімен бөліп шығамыз: бірінші интервалдың сол жақ шекарасы бар мәндерден кіші болуы қажет.

4. Әрбір интервалдың жиілігін санау қажет.

5. Әрбір интервалдарда мәліметтердің құлауының салыстырмалы жиіліктерін есептеу қажет.

6. Алынған мәліметтер бойынша гистограмманы құрастыру қажет - бағаналық диаграмманы, бұл диаграммада бағаналар биіктігі әрбір интервалдардағы мәліметтердің құлау жиіліктеріне сай келеді.

- горизонтальды өс жүргізіліп, масштабы таңдалып және сәйкес интервалдар салынады;

- вертикальды өс түсіріліп, және оған да жиіліктердің сәйкес мәндеріне масштаб таңдалады.

Ескертулер:

1. Вариация құрылымын мәндер гистоограммалар түрінде өрнектелген кезде қою оңай болады; .

2. Гистограммалар нәтижелері бойынша қорытындылар жасаудан алдын мәндер процестің сәйкес шарттары үшін айқынды өрнектеледі.

3. Аз сынамалар негізінде негізінде алынған мәліметтерге сүйеніп қорытынды жасауға болмайды. Сынамалар көлемі неғұрлым көп болса, солғұрлым гистограммалар параметрлеріне сенімді болуға болады, ені және формасы - барлық процесс үшін немесе өнімдер тобы үшін ұсынылған.

4. Вариацияның әрбір құрылымы үшін (таралу түрлері үшін) өз интерпретациялары бар

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс