Прикаспий мұнай-газ провинциялары

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Прикаспий мұнай-газ провинциялары

Прикаспий (Каспий маңы) мұнай-газ провинциясы Оңтүстікте Түпқараған түбегінен, Солтүстікте Саратовқа дейін, Шығыста Ақтөбеден, батыста Ставрополь қыратына дейінгі кен алапта жатқан, мол мұнай-газ кендері бар аймақ. Тектоникалық құрылысы бойынша Прикаспий синеклизасы деп аталған (1 сурет) .

Прикаспий синеклизасы Батыс Европа платформасының оңтүстік-шығысында орналасқан алып ойпаң, территория. Бұл аймақта административтік орналасуы бойынша Саратов, Волгоград, Астрахань, Атырау, Ақтөбе облыстарын қамтиды. Бұл провинцияның аймағы 500 мың км болып, провинция орталығында орналасқан. Ойпаттарда шөгінді жьшыстардың қалындығы 20 км-ге дейін жетеді.

Прикаспий провинциясының ерекшелігі жоғарғы палеозой эрасында пайда болған, тұз қабаттарының калың қатпарлары жиі кездеседі.

Казіргі кезде ашылып жаткан тұзасты мұнай, газ және газ конденсат кендері карбонның және төменгі пермнің карбонатты жыныстарға дамыған тұзасты шөгінділерімен байланысты. Түзүсті шөгінділерінде де Кенбай, Кеңқияк, Прорва және Мартышы сияқгы кен орындары ашылған. Қиманың зерттелген кесіндісінің мұнай - газ түзу жағынан неғұрлым көнесі, девонның және карбонның битумдары жоғар-ғы жыныстардан тұратын терригендік-карбонаттық қабатгар (1- кесте) .

Каспий маңы мұнай-газдылық мумкіндігі тұзасты кешенінде ірі кен орындары (Теңіз, Кдрашығанақ, Әлібекмола, Жаңажол, т. б. ) ашылғаннан кейін курт арпы. Каспий маңы алабында жыныстардың тұзүсті кешендерінде де жаңа өнеркәсіптік кен орындарының келешегі зор.

1-сурет. Прикаспий мұнай-газ провинциясынын схемалық картасы.

Кенорындар: 1 - Новобагатин; 2 - Камышит; 3 - Мартышы; 4 - Данғар; 5 - Доссор; 6 - Мақат; 7 - Жолдыбай; 8 - Сағыз; 9 -Төлеген;

10 - Ескене; 11 - Байшонас; 12 - Тентексор; 13 - Оңтүстік Қашкар; 14 - Бекбеке; 15 - Комсомол; 16 - Алтынкөл; 17 - Қорсак;

18 - Құлсары; 19 - Қосшағыл; 20 - Тюнос; 21 - Мұнайлы; 22 - Тереңөзек; 23 - Каратон; 24 - Тәжіғали; 25 - Көкарна; 26 - Қараарна;

27 - Боранкөл; 28 - Прорва; 29 - Копа; 30- Акжар, 31 - Кенкияк; 32 -Кұмсай; 33- Шұбарқұдық; 34- Жаксымай; 35 - Таловка;

36 - Старшиновка, 37-Қарашығанақ; 38 - Теніз.

а - складкалар; б - орыс платформаларынын шекаралары; в - тұзды куполдар; г - мұнайкен орны; е - газ кен орны.

Теңіз кен орыны

Теңіз кенорыны тек Қазақстанда ғана аса ірі кен орыны емес, дүниежүзілік алып болып саналады. Теңіз кенорының ашылуы - бұл дәуірлік оқиға. 1979 жылы осы бірегей кенорынның ашылуы И. М. Губкиннен бастап, Б. С. Сағынғалиев, Д. А. Досмұханбетов, С. Воцалевский, Б. Д. Еламанов, Т. Н. Жұмағалиев, С. Е. Шақабаев, К. К. Балжанов, Мақаш Балғымбаев, О. Исқалиев, А. Х. Хисметов, В. П. Авров сияқты Қазақстан және Ресейдің мамандарының, геологтарының, мүнайшыларының тұтас ұрпағының жанқиярлық сңбегінің нәтижссі болды.

Б. С. Сагынгалиев атап көрсеткеніндей, 70-жылдардың басьшда
"Ембімұнай", "Саратов мұнай геофизикасы", "Ембімұнай-
геофизикасы" бірлестіктері, сондай-ақ Геология және жатын
тақтатастар институты (ИГ және РГИ, Москва) және Қазақ
геология-барлаушыми-зерттеу института (КазНИГРИ) Каспий
маңы ойпаңы бойынша геология-геофизикалық материалдарға
мұқият талдау жүргізіп, Солтүстік және Оңтүегік Ембі шегінде
геология-барлау жұмыстарын жүргізуге ұсыныстарды талдап-
жасады.

Тұзастылық жөне іздеу нысандарын жөне де тұзастылық түзілімдердің жайындары ғана емес, тұзастылық кешеннің ішкі құрылымын да анықтап, картаға түсіру туралы маңызды міндеттерді ңегіздеуге ерекше назар аударылды. Бұдан басқа, Оңтүстік Ембі үлгісіндегі құрылымдық-литологиялық жөне палеотектоникалық карталардың жасалған серияларының талдамасы мұнайлылықтың белдемдік жөне жергілікті болжамының геологиялық негізін талдап-жасауға әкелді. Д. А. Досмұханбетов; С, Шақабаев, Т. Н. Жұмағалиев жүргізген зерттеулердің нәтижесінде Қаратон - Прорва карбонатты белдемінің, ал оның шегінде Примор белі, Теңіз және Оңтүстік кетерілімдері сияқты жоғары амплитудалы құрылымдардың жоғары өрістілігі анықталды. 30-жылға жуық іздестіру нәтижесінде, соның ішінде тұзастылық түзілімдердегі алты ірі көтерілімдер табылды, оның үшеуі 400 м ² мөлшердегі жөне 1000 м тәртіптегі амплитудалармен сипатталды.

"Ембі мұнай" ӨБ-і 1974 жылы Қаратон, Солтүстік Қолтық, және Пустынная аландарында терең іздеу барлау бұрғылауының көлемін ұлғайтты. Бұл үшін бұрғылау жұмыстарының "Балықшы "басқармасы, тығындау және мұнара-тығандау конторлар ұйымдастырылып, Оңгүстік Ембі тұзастылық түзілімдерде мұнай және газға іздестіру барлау жұмыстарын жүргізу жағдайындағы қалыпты жұмысқа арналған қажетті өндірістік базалар құрылды.

Шұғыл жағдайлардағы алдағы сынақтардың айрықша күрделілігі мен қауіптілігіне: үлкен тереңдіктер, ауытқымалы жоғары қатты қысым (АЖҚҚ) және жоғары температура, күкіртті сугегі мен қышқыл құраушылардың көп мөлшері және т. б. назарға ала отырып, "Ембімұнай" бірлестігінің басшылығы мен мамандары сәйкес түрде антикоррозиялық жабдықтармен ұңғымаларды қамтамасыз ету жөнінде үлкен жұмыстар жүргізді, қысқа мерзімде сол кездегі қолда бар отандық жабдықтарды есепке ала отырьш, сынамалау және сынаудың сұлбаларын талдап-жасап, шығармашылық түрде негіздемелеп берді. Жұмыс қауіпсіздігіне толығымен жауап беретін, осы сұлбалардың бастаушылары мен жасаушылары Б. С. Сағынғалиев, К. К. Балжанов, К. Д. Елеманов және басқалар болды.

1974 жылы желтоқсан айында оры сұлба бойынша сынау жағдайында тұңғыш рет Теңіз кенорнында №1 үңғымада түзастылық орта таскемірлік түзілімдерден (аралыш 4054-4095 м) төуләгәне шығымы 380 тонна жеңіл мүнаЙдың шапшымалы ағыны алынды

Газсыздалган мүнайдың физико-химиялық сипаттамасы мынандай: тығыздығы - 0, 8055 2/см ² , шайырдың мөлшері - 1, 3%, парафин -. 3, 2, күкірт - 0, 79%. Газды фактор 600 м ³ /т. қүрады. Газдың (6%) қүрамы: метан -70, 21, этан - 10, 54, пропан - 7, 45, ауыр гомолог - 9, көмір қышқыл газы - 2, 16, азот - 1, 36. Серіктес газдагы күкіртсутегінің мөлшері көлем бойынша 18%. Қатгақ қысым 81, 5 тра; қаттық қысымның ауытқукоэффициеші 1, 99. Забойдага температура 105°С. Физика-химиялық жөне басқа параметрлері бойынша мүнай және ерһілген газдың өте ірі жинағы табылғаны айқындалып, мөнісіне келсек ол теңіз кенорынының нақты ашылуы болды^

Теңіз кенорьшының ашылу еөгінде КСРО-да бірде-бір осыған үқсас кенорындары болған жоқ, тек қана Мексикада осындай параметрлермен бірикенорыны бодды. Соя уақытта КСРО-ның мүнай енеркісібінде үщымаларды сынау үпгін қажетгі жабдықтар мен төжірибе бүгіндей қалыс к&пдауАры қарай сьшақтар жөне гидродинамикалық зертгеулер жүргізу үшін Б. С. Саганғалиевгің ; төрағалық етуімен мемлскеттік комиссия жөне арнаулы технологиялық топ қүрылды.

Атқарылған жүмыстардьщ дүрыстығы КСРО-ның қорлар жөніндегі орталық комиссиясымен бекітілді, яғня барланған

бөліктер бойынша қорларды бекіте келіп, Теңіз кенорыны еліміздегі мүнай мен газдың аса ірі "бірегей" қоймасы екендігін ёрекше атап өтгі.

Теңіз кен орынының ашылуы мен бағалануы Қазақстан мұнай өнеркәсібінің шикізатгық базасьш үлғайтьш, ол қолайлы география-экономикалық жағдайлар, жақын жерде магистральды мүнай қүбырларының, элекгр беріліс желілерінщ, темір жсшдардың болуы және ірі өнеркәсіптік орталықтардың жақындығы оны өнерйсішік игеру үшін бірішиі кезекті нысаналардың қатарына қосты. 1991 жылдың өзінде-ақ қүрылғылардың ерекше күрделілігіне қарамастан, мұнай өндіру 2 млң, тоннаны қүрады.