Ұңғымалардың бұрғылау материалдарының геологиялық өңдеу әдістері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Ұңғымалардың бұрғылау материалдарының

геологиялық өңдеу әдістері .

Ұңғыманы бұрғылау материалдарының геологиялық өңдеу (өңдеу жалпы және детальды геологиялық профильдерді құру, құрылымдық карталарды, коллекторлардың рельефтерінің беті (табаны) картасы және т. б. құру) кен орынның құрылуы туралы және өнімді горизонттардың флюидтарымен қанығу сипаттамасын алуға мүмкіншілік береді.

Ұңғыма қималарының корреляциясы.

Барлық бұрғыланған ұңғымалармен жабылған геологиялық құрылымдар бірдейжасты таужыныстардың байқалуы және сәйкес келуі базаланады. Корреляцияның мақсаты таужынысының қимада орналасу реттілігін, бірдей қабаттардың болуы және олардың қалыңдығының әртүрлі бағытқа өзгеруін қадағалауды, литологиялық сипаттамасын, т. б. анықтау болып табылады.

Көбі негізгі және эффективті корреляция, оны жүргізгенде ұңғыманы бұрғылағанда алынған барлық материялдар есептелген кездн болады. Көбінесе корреляцияға стандартты каротаждың масштабы 1:500 немесе 1:200 диаграммалары қолданылады.

Ұңғыманың қималарын орналачтыру бойынша жұмысты сәтті жасауға барлық түзелген ұңғымалардың қималарындағы қандай да бір белгі бойынша салыстырмалы түрде оңай табуға болатын шамамен сипатталатын горизонттарды табу қажет. Реперге спецификалық, стандартты және радиоактивті каротаждардың диаграммаларындағы өте күшті жоғары және төмен жатқан тау жыныстарының сипаттамалары бар қабатты қарастырады. Реперлі қабат, ережеге сай, аудан бойынша үлкенг емес және төзімді қалыңдықта болу керек. Жүргізілген салыстырулар, ұңғымалармен зерттелген қимадағы тау жыныстарының реперлерінің қанша көп белгіленген сайын, соншалықты сенімді болады. Берілген тапсырмаға байланысты жалпы немесе аймақты корреляция жүргізіледі.

Жалпы корреляцияда тұтас ұңғымалардың қималары сағасынан түбіне дейін салыстырылады. Бұл жағдайда ұңғымалар бірдей стратиграфиялық свиталар және литологиялық пачкаларды бақылау мақсатымен реперлер бойынша салыстырылады. Жалпы корреляция барлыұ кен орындардың шегінде ұңғымалардың қималарының құрылысы, айырылым бұзылыстарының жоқ болуы, шайылу беті, бөлек стратиграфиялық горизонттнардың және литологиялық пачкалардың қалыңдығының өзгеруі туралы ойлауға мүмкіндік береді.

1сурет. Усть-Балық кен орнының өнімді бөлігі бойынша ұңғыманың геолого - геофизикалық қимасының салыстыру схемасы.

1. суретте Усть-Балық кен орнының қимасының өнімді бөлігі бойынша жүргізілген, ұңғыманың геолого-геофизикалық қимасының жалпы корреляциясы мысалға келтірілген.

Аймақты корреляцияны өнімді горизонттардың құрылысын бөлшекткп зерттеу үшін қолданылады. Әсіресе ол горизонттағы қима қиылыстыруы және аудан бойынша литологиялық тұрақсыздығы оның өтімді қабаттық және қабаттық кезінде қажет. Бөлек қабат және қабаттық, олардың фациялды өзгеруінің сипаттамасын зерттеу, сыналау және аймақтарының таралуының шекараларын бақылау қорларды есептегенде, және де жобалау және зерттеу анализдерінде үлкен мағынада болады.

2сурет. Новоталинск ауданының бобриковск горизонтының өнімді түзілімдері бойынша ұңғыманың геолого- геофизикалық қимасының аймақты корреляциясы схемасы

Аймақты корреляцияны қабат беті горизонтынан жақын орналасқан, егер де қабаттар олардың арасында қалыпты жатса, репер бойынша жүргізу тиісті. Кері жағдайда корреляцияны зерттейтін горизлнттардың табанының төменінде орналасқан репер бойынша жүргізу керек. Егер табан және репер арасында шайылу болса, онда горизонт ішінде қандай да бір маркааланған қатты(репер) белгілеу керек және аймақты корреляцияны осы реперге сүйеніп жүргізу керек.

2. схемада Новоталинск ауданының бір бөлігі бойынша төменгі карбонның визе ярусының бобриков горизонтының аймақты корреляциясының өнімді түзілімдері көрсетілген. Репер орнына осы горизонт табанының астында жатқан ізбестастар беті қабаттанған. Тульек горизноты табанының жоғарысында белгіленген ізбестастар қабаты, оның астында шайылу блғандықтан, реперге санала алмайды. Новоталинск аймағында кездесетін көп ұңғымалардан және төзімді саздар қабатшаларынан бөлшектенген Б ₁ және Б ₂ , барлығы визе горизонтында екі зона белгіленген. 469 ұңғымада жатқан құмтастардың төменгі қабаты, жергілікті таралымды болады және Б ₂ аймақты интервалында қосылады.

Аймақты корреляцияда жоғары және төмен жатқан тау жыныстардың ерекшеліктерін, төзімді литолого-физикалық қасиеттерін сипаттайтын және көп немесе аз аймақта таралуымен қатар қабаттармен бақылау керек. Бөлек ұңғымада кездескен жергілікті қабаттар, сол немесе басқа аймақты интервалдарға қосқан жақсы.

Аймақты корреляциямен жұмыс жүргізу әсіресе қалың өнімді горизонтттар және қабаттарды жобалау және зерттеу анализінде маңызды, әсіресе контурланған және контурішті сулану жолымен қабаттық қысымды ұстап тұру бойынша шаралар қарастырылатын жерде, ірі мұнай кен орындарында жүргізіледі.

Қарапайым қима құру.

Бұрғыланған кенорындарында, ұңғыманың қималарының жалпы корреляциясы жүргізілгеннен кейін, оның қимасын түсіруге болады . Типті және қарапайым қималардың айырмашылығы:қарапайымда - тау жыныстардың дәл қалыңдығы көрінеді, ал типтіде - тігінен болады. Бұл қималар кен орннында қабаттанудың реттілігін және оның тау жыныстарының ажырауының орташа сипаттамасын көрсетеді (қалыңдық, литологиялық сипатын, бөлінуін, т. б. ) . Қарапайым (типті) қималардың көрсеткіштері жаңа ұңғымаларды жобалау және оларды бұрғылау процесін бақылау бойынша жұмыс жасауды жеңілдетеді.

Өндірісті адуандарда көбінесе тек тік қалыңдығы бойынша алынған типті қиманы құрайды, ал игерілген кезде - дәл қалыңдығынан алынған қарапайым қиманы қолданады.

Өндірісті аудандарда қарапайым қиманы тау жыныстардың қүлау бұрышы белгілі шекте өзгерген кезде құрады . Бұл кен орынның әртүрлі бөліктерінде қабаттардың тік қалыңдығының көп өзгеріс әкеледі.

Тік қалыңдықты дәл есептеуге және керісінше дәлдікті - тік қалыңдықта есептеу қиын емес . Мына формуламен анықталады:

h =B

b =h/

мұнда, h - қабаттың дәл қалыңдығы, м

b - қабаттың тік қалыңдығы, м

- қабаттың құлау бұрышы.

3сурет. Қабаттың дәл және тік қалыңдығының қатынасы.

4 сурет. Зимняя Ставка кен орнының дөңесті геолого - геофизикалық қимасы.

4. суретте Ставрополь аймағындағы бір кен орын бойынша құралған дөңесті қиманың мысалы келтірілген. Литологиялық колонкалардан геологиялық картаға берілген, стратиграфиялық түсіне сәйкес бояу керек.

Қарапайым (типті) қиманы құрүу үшін, реперлерді белгілеу, стратигрфиялық шекараларды анықтау, горизонттың сипаттама жағдайы мақсатымен барлық бұрғыланған ұңғымалардың қималарын зерттеу міндетті .

5сурет. Қарапайым (типті) қиманы құру.

Зерттегенде ұңғыманың қималарын қарапйымға, дефекті және сипатсыз деп бөлу қажет . Дефекті және сипатсыз қималарды мүдделік құрылым мақсатымен оған кен орынның бөлек аймағындағы орташа қималардың қосымшаларымен анализдеу керек .

Егер сол немесе басқа қиманың аномальды сипаттамалары тек бір ғана ұңғымада кездессе және заңсыз көрінген кезде, оған көп мән берілмейді, егер ол анықталған аймақтың шегінде орналасқан ұңғыманың қатарында қайталанса, онда мұндай аймақтарға өзіндік қарапайым (типті) қималар құрылады.

Қарапайым (типті) қиманы құру 5. суретте көрсетілген. Бөлек ұңғыманың қималарын салыстыру ізбестастардан құралған I қабаттың беті бойынша келтірілген. Ұңғыманың қималарын салыстыра отырып I қабаттың қалыңдығы тек 3 ұңғымада өсетінін көрсетіп, онда қалған 5 ұңғымадағы сияқты ол бірдей және 5 см тең. Осылай, қарапайым қимада да оның қалыңдығы көптеген ұңғымада 5 м тең болады. II, III және IV қабаттың қалыңдығы да қарапайым қимада көптеген ұңғымаларда, 10, 7 және 10 м-ге тең . V қабаттың ішінде 2 ұңғымада, басқа ұңғымада болмайтын қабаттар пайда болады, ал 6 ұңғымада оның қалыңдығы кішкене қысқартылған . Бұл қабат қарапайым қимада, көп ұңғымалардағы сияқты, 7, 5 м қалыңдықпен бірдей болып көрінеді . VI қабаттың қалыңдығы ұңғымадан ұңғымаға өзгереді, сондықтан қарапайым қимада орта арифметикалық мәнге тең көрсетеді.

Ұңғымадағы бұрғылауға алынған мәліметтер

бойынша геологиялық профиль құру .

Геологиялық профиль деп қандай да бір тік қиылысудан алынған жер қойнауының құрылысының графикалық бейнесін айтамыз. Мұнайлы немесе газды кен орнының геологиялық профильін ұңғыманың қималары бойынша құрады . Ол кен орнының құрылуы туралы деректер, қимада өнімді горизонттардың орналасуы және олардың мұнай, газ және сумен қанығу шарттары сияқты геологтарға жұмыста үлкен көмек береді.

Қойылған геологиялық тапсырмаларға байланысты не барлық ұңғымамен жабылған қиманың таку жыныстарының жалпы геологиялық профильін құрады немесе өнімді қабаттары бар қималарының бөлігінің құрылысының дәл бейнеленген бөлшекті геологиялық профильін құрады.

Кен орынның тектоникалық құрылымының негіздерін зертттеу үшін көлденең профильдер қатарының құрылысына жүгінеді және де негізінен көлденең профильдердің қатарларының құырылуынан, бойлық профильдің, оларды байланыстырады және толықтырады. Басқа бағыттардың профильдері негізінен бұзылыстарды және түзілімдердің фациалды өзгеруін зерттеу үшін құрылады .

Ұңғымалар бойынша геологиялық профильді ережеге сай, геологиялық және структуралық карталар масштабында құрады. Егер картаның масштабы өте ұсақ болса, ал профильде әртүрлі бөлшектерді көрсету қажет болса, онда профильді үлкен масштабта құрады .

Жалпы геологиялық профильді құру кезінде қабаттың құлау бұрыштарының бұзылуын болдырмау үшін көлденең және тік масштабтары бірдей болып алынады.

Профильді сызу кезінде жан - жағындағы бағыттары бойынша ориентировкасының қабылданған ережелерін қадағалау қажет . Осылай профильдің азимутына байланысты сол жағында оңтүстік, оңтүстік - батыс, батыс, солтүстік - батыс ал оң жағында солтүстік, солтүстік-шығыс, шығыс, оңтүстік - шығыс болу керек .

Жалпы геологиялық профильді құру теңіз деңгейін көрсететін тік көлденең сызығын сызудан басталады. Сызбаның сол жағында теңіз деңгейіне перпендикуляр, тік масштабтың сызығы көрсетіледі, оның “ нөлі ” теңіз деңгейінің сызығымен бірге орналасады.

Масштабтағы сызықтан кішкене оңға қарай теңіз деңгейі сызығында батыстағы ұңғыманы нүктемне белгілеп орналастырады. Көлденең масштабта қабылданған осы нүктеден оңға қарай, қалған ұңғымаларға дейін ара-қашықтықты жылжытады Алынған нүктеден кейін ұңғыманың сағасын көрсететін тік сызықты жүргізеді . Осы сызықтарда теңіз деңгейінің сызығынан жоғарыда тік масштабта қабылданған ұңғыманың альтитуда устьясының мәндеріне сәйкес қойылады. Альтитуда белгіленген ағынды сызығының қосылуы құрылған профильдің қиылысының жоғарғы бетінің рельефін береді. Ұңғыманың тереңінде сәйкес орналасуының тереңінде, оның сағасын көрсететін сызық қапталында күндізгі бедердің түбінің тереңдігінің мәні жазылатын қысқа үзік сызықтармен белгіленеді.

Оң жағында ұңғымалар бағанасы 5-10 мм қашықтықта, оларға параллель қалыңдау сызықтар жүргізіледі. Осылай, алынған колонкаларда, әр қиманы бөліктерінің белгіленген бетінің және табанының абсолютті белгілерінің бұрын есептелген мәндерін қолданып, шартты белгілер көмегімен ұңғымалардың қималарын сызады.

Геологиялық профильді құрудың келесі этапы ұңғымалардан ұңғымаға дейінгі барлық белгіленген стратиграфиялық және литологиялық кешендердің шекараларын бақылау болып табылады. Әдетте бұл шеттегі бір ұңғымадан бастап жоғарыдан төмнге қарай жасалады. Егер профильдің шнттері ұңғымаға белгіленген қабаттардың жоғарғы бірінші табаны келесіді болмаса, онда келесі ұңғымада бақылап жатқан қандай да бір төмен жатқан шекараны алады.

Профильдің қорытынды сызуы әртүрлі ұңғымадағы бірдей қабатты беттері және табандарынынң белгіленген толқынды сызықтармен қосу жолымен орындалады.

Оң жағынан геологиялық профиль жасырын түзілімдердің стратиграфиялық керек жерлері көрсетілетін стратиграфиялық колонкамен жабдықталады. Стратиграфиялық бірлікткрдің шекаралары колонкада оң жақ шеткі ұңғымада кездескен тереңдіктерде көрсетіледі.

Ұңғыманың қимасын құру кезінде барлық үңғымадағы қабаттанудың жатыс реттілігінің анализіне және қиманың әрбәр горизонтының қалыңдығының өзгеру сипатына ерекше көңіл бөлу керек. Ұңғыманың қималарында қабаттың жатыстарының реттілігінің өзгерісі немесе олардың қалыңдығының күрт өзгеруі қарастырылса, бұл мұнда дизъюнктивті бұзылыстардың немесе шайылудың барлық куәсі болады.

Шайылу, берілген кен орнындағы көптеген ұңғымалардың қималарында тіркелген түзілім кешені болмауымен сипатталады. 6. суретте барлық бұрғыланған ұңғымалардың қимасынан палеоген түзілімі түсіп қалады және неоген жасының қабаииары жоғарғы бор түзіліміне келіспеушілікпен жалғасады. Бірақ мұндай барлық шайылу әрқашан, мысалда көрсетілгендей күрт стратиграфиялық және бұрыштық келіспеушілікке әкеле бермейді.

6сурет. Лықсыма типті бұзылыспен байланысқан және қимасында стратиграфиялық және бұрыштық келісімсіздік бар мұнайлы кен орнының геологиялық профилі.

1 - малтатастар; 2 - саздар; 3 - құмтасты саздар; 4 - әктастар; 5 - әксаздар; 6 - мұнайқаныққан құмтастар; 7 - суқаныққан құмтастар; 8 - шайылудың беті; 9 - бұзылу бетінің профиль жазығымен қиылысу ізі.

Шайылудың сипаттама белгілері бір және сол ұңғыма астынан стратиграфиялық шекараларында әртүрлі түзілімдер кездесетіні болып табылады. 10. суретте 1 ұңғымада неоген жасты малтатастар астынан жоғарғы бор саз қабаттары, ал 2 ұңғымада мергелдер кездеседі . 3 және 4 ұңғымаларда саздар да, мергелдер де жоқ, ал неогенді малтатастар ізбестастарға кіріп жатыр.

Шайылу бедерінің төмен ұңғымамен жабылған жатыстарының реттілігінің және тау жыныстарының қалыңдықтарының анализі, 1 ұңғымада жоғарғы бор әксазды қабаттарының қалыңдығы күрт қысқарады, 2 ұңғымада төменгі бор сазды қабаттарының қалыңдығы қысқарып және мұнай қаныққан құмтас қабаты болмайды. 3 ұңғымада жоғарғы бор ізбестастары қабаттарының қалыңдығы және құмтасты саздардың төмен жатқан қаьаттары күрт қысқаратынын көрсетеді . Ұңғымада әртүрлі стратиграфиялық деңгейде кездесетін сәйкес аномалиялардың барлығы, бұнда ығыспа түрінің жарылыс бұзылыстардың барлығын көрсетеді . Табылған аномальды нүктелерді қосатын сызық профильдің тегістілігімен ығысу бетінің қиылысу жері болып табылады.

7 сурет. Лықсыма типті тектоникалық бұзылыспен байланысқан мұнайлы кен орнында бұрғыланған ұңғымалар бойынша геологиялық профильі.

Шартты белгілер 6 суретте көрсетілген.

Бөлек ұңғымалар қимасындағы лықсыма және бастырма кезінде әртүрлі стратиграфиялық деңгейдегі қабаттардың қалыңдығының күрт өсуі немесе қайталануы байқалады. 11. суретте 1 ұңғымада төмнгі пермді саздар қабаттары астынан жоғарғы перм жасына қатысты ерте өтіп кеткен сазды құмтасты қабаттары кездеседі. Әрі қарай қайтадан төменгі пермді саздр жлғасады. 2 ңғыма қимасында жоғарғы карбонға қатысты төмен жатқа саздар және мұнай қаныққан қабаттар, ал 3 ұңғымада - құмтасты саздар және орта карбондық ізбестасты қабаттары қайталанады. Қабаттану ретінің бұзылуының белгіленген жерінде, ұңғымалар қимасында нуктелерді байланыстыратын сызық, тегіс профильдің лықсыма беттінің қиылысу жері болып табылады.

Литологиялық орынбасу ұңғымалар арасындағы ара - қашықтығымен өлшенген қабаттардың ара-қашықтық литологиялық өзгеруі бойынша айқындалады. Бұл қабаттарға кіріскен түзілімдер қалыңдығы қабылданған реперлер арасындағы интервалдарда тіпті өзгермейді.

Өнімді горизонттық геологиялық құрылысының ерекшкліктерін зерттеу үшін профильдің бағыты және олардың мұнайгаздылық ерекшеліктері бойынша олардың фациялды орынбасуының сипаттамасын, өнімді қабаттың бөлек қабатшаларға бөлінуін көрсетуге болатын, тік масштабты таңдауға бөлшекті геологиялық профильді құруға бағынады. Бөлшекті профильді құру үшін негізгі материал аймақты корреляцияның нәтижелері болып табылады. Осылай сәйкес профильдерге тік масштаб әдетте қисық кәсіптік - геофизикалық зерттеудің жазылу масштабына тең қабылданады - 1 : 500 немесе 1 : 200.

8 сурет. Новтолинск ауданының бобриковск горизонтының түзілімдері бойынша бөлшекті геологиялық профилі .

1 - сазтастар; 2 - әктастар; 3 - мұнайқаныққан құмтастар.

8 - суретте 2 - суреттегідей ұңғымадан, сол аймақтан аймақты корреляция бойынша көрсетілген.

Геологиялық профильді құру кезінде қосымша мәліметтерді алу үшін, жақын орналасқан ұңғыманың профилінің сызығына орналаст ыруға бағынады.

Алынған ұңғымалар және де оқпандары қисайған ұңғымалары бойынша көрсеткішіті қолдануда өзгеріс болдырмау үшін, бұл көрсеткіштерге сәйкес келетін түзетулер енгізу керек .

Ұңғыманы профиль сызығына орналастыру .

Қабаттың тереңде жатуын анықтағанда қателерді болдырмау үшін, ережеге сай қабаттың созылуы бойынша ұңғыма нүктелері профилге орналастырылады. 13ұңғыма профиль сызығына орналасқан А ұңғымасынан А ¹ нүктесіне қабат бетінің изогипісіне параллель жылжыуы көрсетілген. Бірақ кейде бұл мүмкін емес немесе қолдануға болмайды.

9 сурет. Ұңғыма нүктелерін

профилге орналастыру.

1 - қабат изогипстері; 2 - ұңғыма

нүктелерінің жағдайы; 3 - ұңғыма

нүктклерінің орналасуы.

Мысалы, В нүктесінен В ¹ орналастыруға керек емес, олардың ара - қашықтығы үлкен болғандықтан. Бұл кезде ұңғыманы профильдік сызығына, берілген беріоген ұңғымада қабат бетінің жату тереңдігінің мәніне керек түзетулер енгізіп, В нүктесінен В ¹ нүктесіне оған перпендекуляр орналасады. Сонымен В нүктесінен В ¹ нүктесіне ұңғыманы орналастырғанда әртүрлі тереңдікте түзету қабатта жатуы мынаған тең болады:

(1. 1)

мұнда - қабаттың құлау бұрышы.

Сипатталуы бойынша есептелген түзетуді (1. 1) тау жыныстарының көқтерілімі бойынша ұңғыманы жоғары орнатуда, альтитудаға қосады және профилге жаңа биіктігімен h ₁ = h+X ₁ корсетеді. (10, а) . Егер ұңғыманың жылжуы қабаттың құлауы бойынша орындалса, X ₂ есептелген түзетуін ұңғыманың көбею мәнімен есептейді және соңғысын профилде h ₃ = h ₂ +X ₂ биіктеумен крсетеді. (10, б)

10 сурет. Ұңғымалар көтерілуіне түзету енгізу схемасы.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.