Каротаждың радиоактивті әдістері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Каротаждың радиоактивті әдістері
Соңғы жылдары радиоактивті каротаждың екі әдісі кеңінен қолданылады.
Олар: гамма – кротаж (ГК) және нейтронды гамма – каротаж (НКГ).
Гамма–каротаж тау жыныстардың табиғи радиоактивтілігін зерттеуге
негізделген. Олар тау жыныстарына тараған радиоактивті элементтің ыдырауы
пайда болады. Бұл элементтің шоғырлануы өте аз. Сонымен бірге қабаттың
гамма сәулелену қарқындылығын арнайы құралдар көмегімен өлшеуге болады.
Ұңғыма оқпанының бойындағы γ – сәулелену қарқындылығы қисық сызық болып
көрінеді, оны гамма кротаж деп аталады.
Тау жыныстарының табиғи радиоактивті шамасы тікелей жыныстағы жіңішке
дисперсті (сазды) материалдарға тәуелді.
Осыған байланысты, табиғи радиоактивтілік шамасы бойынша, саздылық
сатыларға қарай шөгінеді: тау жыныстарын бөлуге болады. Жоғары
радиоактивтілік саз және сазды шөгінділерге тән. Радиоактивтілік
қарқындылығы төмен тау жыныстар: құмдар, құмтастар, доломиттер және
әктастар. Одан да төмен радиоактивтілікке ие тау жыныстар гипстер,
тастұздар, көмір және ангидрид.
Нейтронды гамма – каротаж тау жыныстарда нейтрондар қаптап алу
барысында пайда болған туынды γ – сәулеленуді өлшеуге негізделген.
Осыған байланысты тау жыныстардағы нейтрондардың жұтылуы жыныстың
элементтерінің ядросының құрамына тікелей тәуелді. Осы белгілер бойынша
нейтронды гамма әдісі ұңғыма қимасын дифференциялауға мүмкіндік береді.
Нейтрондардың бәсеңдеуіне ерекше ықпал жасайтын сутегі тядросы. Басқа
элемент ядроларымен соқтығысу барысында нейтрондардың бәсеңдеуіне әкеп
соғады.
Сутегі ядроларын бәсеңсіген нейтрондар басып алғанда 2,2 Мэв
энергиясына ие γ – квант бөліп шығаратын дейтери ядросы пайда болады.
Хлор ядроларын бәсеңсіген нейтрондар басып алғанда 4 – 7 Мэв
энергиясына ие γ – сәулеленудің толық спекторы бөлініп шығады. Осыған
сәйкес, құрамында сутегі және хлоры бар тау жыныстарды нейтронды
бәсеңдетуді сутегі ядросы ерекше әсер етеді, ал хлор ядролары бәсеңсіген
нейтрондарды басып алу қасиетіне ие.
Осыған байланысты, шөгінді тау жыныстарын нейтрондық қасиетіне қарай
сутегісі бар және сутегісі жоқ тау жыныстарына бөлеміз.
1 топқа суы көп тау жыныстарын жатқызуға болады. Нейтронның қорек
көзінен γ – сәулелену индикаторына дейінгі ара қашықтық өте алшақ болған
жағдайда, нейтронды гамма – каротаж диаграммасында бұл тау жыныстар
минимумды көрсетеді.
2 топқа тығыз кеуектілігі төмен тау жыныстары жатады. НГК
диаграммаларында бұл тау жыныстар максимумды көрсетеді.
Біртекті қабаттағы СМЖ – ның шекарасын НГК қисықтары бойынша дәл
көрсетуге болады. Бірақта бұл қабатта жоғары минерализациаланған сулар
болған жағдайда ғана. Бұл кезде НГК көрсеткіші қабаттың су қаныққан бөлігін
мұнай қаныққан бөлікпен салыстырғанда 15-20%-ке жоғары болады.
Сонымен қатар НГК газ-мұнай немесе газ-су шекаралары бізге дәл анықтап
береді.
Кеуек қустары сұйықтықтарға (мұнай немесе су) толған тау жыныстарды
НГК мәліметі бойынша олардың кеуектілігін анықтауға болады.
ГК мәліметі саздылықты және соған сәйкес ұңғыма қимасында кездесетін
колектор өткізгіштігін анықтауға мүмкіндік береді.
Радиоактивті әдістердің ең бір тиімділігі, ол ұңғымада ең алғашқы
зертеулерді жүргізуге қолайлы.
Айта кететін бір жайт, ұңғымадағы тау жыныстардың физикалық қасиеттері
анықтауда радиоактивті және электрлік каротаждар ерекше орын алады.
ГК және НГК әдістерінен басқа, Кеңес Одағын басқада радиоактивті
әдістер жасалынып жатыр. Оған жататындар: нейтрон әдісі, оның көмегімен
индикаторды қоршап жатқан ортаның нейтрон тығыздығын өлшейді;
Шашыранқы γ- сәулелену әдісі (γ-γ каротаж) зерттеліп жатқан тау
жыныстың тығыздығы туралы мәлімет береді;
Бағытталған радиоактивті әдісі; γ- сәулелену қарқындылығын және
олардың тау жыныстарда жұтылуын өлшейді.

Арнайы геофизикалық зерттеулер.

Ұңғымалар қимасының зерттеулері геофизикалық жұмыс кешендерінде
әдістер саны қолданылмайды. Арнайы геофизикалық зерттеулер каротаждық
бөлшетердің қималық зерттеулері үшін толық мәлімет берілмеген.

Микрозонд әдісі.
Микрозонд әдісінде бөлшектік қиманың болуы, коллекторлық
қабаттардың кеуектілігін бағалау үшін бөлшектік қиманың аз қабаттылықтың
кеуектіліктері көрсетілген. Электрлік процестерде ұңғыманың қабырғалық
серіппе өлшемдері, электрлі зондтың көмегімен аз мөлшерде тау жыныстардың
кеуектілік өлшемі (10 см-ге дейін) жетеді. Электродты серіппені қысып
тұратын ерітінді саздардың шайылуы осы өлшеу нәтижесінде қабылданады.

Бүйірлік каротаж.
Эектрокаротаждың кедергі әдістері осы бүйірлік каротаждарда
қолданылады. Ұңғымалардың минималды организмді қабаттардың қалыңдығын тек
қана осы электродтармен орналастырады. Бүйірлік каротажда ұңғыма қималарын
бөлуге және өте жіңішке кедергілердің қалыңдықтарын бағалауды көрсетеді.

Индукциялық каротаж
Ұңғымалық бағаналарды зерттеу үшін құрғақ және сазды ерітінділерінің
орналасуы осы (мұнай негізінде) қалыптасқан.

Ұңғымалық термометр
Геотермиялық градиент зерттеулері үшін ең басты сатылар және осы
ұңғымалық кеуектіліктің режимдерін орналастыру болып табылады.

Магнитті каротаж
Ұңғымалардың магниттік жасанды алаңдарымен және тау жыныстарының
айналуын зерттейді. Бұл әдістер ұңғыма қималарын құрастыруға көмектесетін
және литологиялық-петрографиялық жыныстардың сипаттамаларын құрастырады.
Бұрыштық және азимуттық қабаттардың түсуін анықтау үшін көрсетілетін
еңістіктердің арнайы ұңғыма аспаптарымен қолданылуын көрсетеді. Кеңес Одағы
кезінде наклономер НП-1 жұмыстары осы электрод әдісінде орнатылуы керек.
Бұл приборды қамтамасыздандыруды анықтау осы қабаттардың жатыс
элементтердің қиылысуынан бұрыштық ұңғымалардың 10 0С- тан кіші болмауын
айтады.

Геологиялық интерпретация түсінігі. Ұңғымалардың геофизикалық
әдістерін зерттеу.

Геологиялық интерпретацияда қазіргі геофизикалық ұңғымалардың
әдістерін зерттеу кезінде геология – физикалық қабаттардың қасиеттерін
анықтап, оларға (литология,колекторлық қасиеттері, саздылықтарын, мұнай –
газ және суға қанығуы т.б ) жатады. Одан басқа геофизикалық берілгендерді
геологиялық интерпритациялық кешеніне ұңғыма қималарын (қабаттық
жатыстарының кезектілігін анықтау және бөліктеу) зертеу және жеке өнімді
аудандардың геологиялық құрылымын зерттеу кіреді. Сонымен бірге ауданды
толығымен зерттеу кіреді. Геологиялық интерпретацияның өнеркәсіп
геофизикалық зерттеуде бұрғыланған ұңғымалардың негізгі мақсаттарын
келесідей қарастырамыз.

Геологиялық – геофизикалық ұңғымалардың қимасын зерттеу.

Ұңғыма қималарын салу тек қана бір жағдайда ғана геологиялық
керндердің материалдық тереңдіктерін байланыстыру және т.б. Геология –
геофизикалық аудандық қималардың орташа немесе геологиялық қималарды
тұрғызу кедергілері каротаждық диаграмаларымен анықталады. Ұңғы қимасының
шекарасын тұрақты тұрғызылғаннан кейін, литологиялық қабаттың жатыс
пішіндерін сипаттайды.

Ұңғыманың геологиялық қимасын жіктеу және жыныстардың литологиялық
қасиетін анықтау.
Кәсіптік геофизикалық зерттеулер кешені ұңғыманың қимасын жіктеу және
жыныстардың литологиялық қасиеттерін бағалауды атқарады. Көп мәліметтер
каротаж диаграммалары арқылы кемінде бір алаңның литологиялық бағанын
анықтайды.
Литологиялық қасиеттерін бағалау, коллекторлық және мұнай қанықтылығы,
су, газдылығы кәсіптік – геофизикалық зерттеулер арқылы алынғанмен олар
кесекті, карбонатты, гидрохимиялық және басқа жыныстарды бөледі
Кесекті жыныстар
Кәсіптік – геофизикалық кесекті жыныстар жөнінде толық мағлұмат береді
(құмтастар, құмдар, саздар алевралиттер және т.б.)

Саздар
Сазды қабатшалар ұңғыма қимасында кәсіптік – геофизикалық мәліметтер
бойынша жақсы көрінеді. Электрокоротаж диаграмаларында ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.