Мектептегі білім және тәрбие беру жүйесінің негізі – жас ерекшелігі физиологиясы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Педагогика өзінің атауын гректің ”paidagogas” “баланы жетектеуші”
сөзінен алған. Ең алғашқысында бұл сөз құлдардың қожасының баласын мектепке
жетектеп апарушы дегенді білдірсе, кейін келе ол тәрбие туралы ғылымның аты
ретінде қалды. Тәрбие – қоғамның кейінгі ұрпақтарды өзін қайта көрсетумен
байланысты атқаратын негізгі қызметтерінің бірі. Өсіп келе жатқан
балалардың әлеуметтік тәжірибені игеруі үшін делдал – ұстаз, мұғалім керек.
Педагогика басқа ғылымдар сияқты, белгілі бір ақиқат саласындағы білімдерді
жүйеге келеді. Педагогикалық ұғымдардың бірі – тәрбие. Тәрбие жайында осы
уақытқа дейін әр түрлі теориялар мен пікірлер айтылып келді.
Педагогика ғылымы тәрбиені қоғамдық құбылыс, қоғамдық категория,
тәрбиесіз өмір сүре алмайтындығын философия тұрғысынан қарастырып,
түсіндірді. “Егер қоғам тәрбеден қол үзсе, онда адамзаттың мол тәжірибесі
мәңгілік елеусіз қалып, тәрбие ілгері баспай, бір жерде тұра берген болар
еді “ – дейді В.И.Ленин. Сондықтан да Ленин тәрбиені жалпы және мәңгілік
категория деп тұжырымдайды.
XX ғасырға дейін ғылыми ізденістердің пәндік саласын анықтауға
байланысты ғылымдардың даралануы белсенді жүріп жатты. Сонымен бірге
білімдер аумағының өсуі жеке пәндердің бөлінуіне алып келеді, яғни пәннің
өзінің ішінде бөлініп даралануы басталды. Педагогика да бірте–бірте жалпы
пәнмен байланысты бола отырып, мақсаттары жас ерекшеліктері, оқу –
тәрбиелеу, оқу орындарындағы типтері бойынша ерекшелігі бар салалар
айқындала түсті. Педагогика өзінің даму кезеңінде тәрбие мен білім беру
жайлы жалпы ғылыми тарауларға бөліне бастады. Мысалы, оларға педагогиканың
жалпы негіздері, тәрбие теориясы, оқыту және блім беру теориясы –
дидактика, тағы да басқа жатады.
Адам жөніндегі ғылмдар жүйесінде педагогиканың орны оны басқа
ғылымдармен байланыстыра қарастырғанда ғана айқындалуы мүмкін. өзінің
ұзаққа созылған тарихында педагогика көптеген ғылымдармен тығыз байланысты
болып, өз дамуы мен кемелденуінде олардың әрқилы ақпал әсеріне ұшырап
отырады. Бұл ұштастықтардың кейбір тарих тұңғиығынан жалғасып келе жатса,
енді бірулері кейі, жақын дәуірде пайда болды. Педпгогиканың алғашқы
байланыс түзген білім салалары – философия мен психология. Бұл ғылыми
“одақ” қазіргі күнде де педагогикалық теория мен практиканың ең, өрістеп
дамуының алғы шарты.

Педагогиканың философиямен байланысы өте бір ұзақ та өнімді
болды,себебі философиялық идеялардан педагогикалық тұжырымдар мен теориялар
туындап отырды. Педагогикалық ізденістердің бағыттары белгіленді, сонымен
бірге педагогиканың әдіснамалық негізі осы философиялық көзқарастардан
қалыптасты. Философиялық бағыттар (экзистенциалды, прагматикалы,
неопозитивистік, материалистік т.б.) жүйесін ұстануына орай педагогика
зерттеушілерінің оқу – тәрбие саласындағы ғылыми – ізденіс жолы, білім беру
процесінің мәні мен мағынасы, мақсаты мен технологиялық сипаттамасы
айқындалады. Философия сонымен бірге педагогикалық болмыс пен нақты
тәжәрибені теориялық тұрғыдан түсінудің құралы ретінде қолданылып, жаңа
педагогикалық тұжырымдамалар жасаудың бастау көзін береді. Философия –
табиғат пен қоғам дамуының жалпы заңдарын, түбегейлі заңдарын зерттейді,
өмір шындығын танып білу жөніндегі көзқарастың негізгі жүйесі болып
табылады, адамды күшті идеялық сенімге, айқын түсінебілушілікке
тәрбиелейді.
Тәрбиенің мақсаттары, халыққа білім берудің мазмұны, педагогикалық
процесті ұйымдастыру сияқты, проблемаларды зерттеудің барысында, педагогика
ғылымы алдын-ала болған нақтылы әдіснамалық жағдайлардың негізіне сүйенеді.
Ғылыми педагогика тәрбие процесінің ерекшеліктерін, негізгі
кезеңдерін, басқа құбылыстармен өзара байланысын қарастырады, олардың
заңдылықтарын анықтап қарастырады.
Педагогика материалистік диалектиканың қарама – қарсылықтардың
бірлігі мен күресі, сан өзгерістерінің сапа өзгерістеріне ауысуы және
теріске шығаруды теріске шығару сияқты негізгі заңдарын әрбие, білім беру
және оқыту барыстарында шығармашылықпен пайдаланады.
Ғылыми Философия тұрғысынан қарағанда, мысалы теріске шығаруды
теріске шығару заңының мәнін былайша түсіндіруге болады: ескінің орнын жаңа
басады, дамудың бір кезеңі екінші кезеңмен ауысады. Мысалы, қоғамның тарихи
дамуы барысында бір формация екінші формациямен ауысады. Ғасырлар бойы
табиғи дамудың негізінде жануарлар мен өсімдіктердің ескі түрлерін жаңа
түрлері теріске шығарды. “Қай салада болмасын өзінің бұрынғы өмір сүру
формасын теріске шығармайтын дамудың болуы мүмкін емес”
(Маркс К. және Энгельс Ф. Шығармалар , 4-том)
Педагогика ғылымының даму процесінде көптегенөзгерістер болып келеді.
Жалпы білім беретін мектептердегі оқыту жұмысының осы заманғы ғылым мен
техниканың, әдебиет пен өнердің даму дәрежесіне сай емес екендігі
байқалады. Осы жағдайлар ескеріліп, оқыту мазмұнына байыпты өзгерістер
енгізілді. Бастауыш және жоғарғы сыныптар үшін ғылым негізінде
бағдарламалар жасалады. Егер бұл өзгерістерді философиялық тұрғысынан
қарастырсақ, онда жаңа оқу бағдарламалары өмір талабына қайшы келетін ескі
оқу бағдарламаларын теріске шығарғандық болып табылады. Демек, бұдан оқыту
мен тәрбиенің бір кезеңі екінші жаңа үдемелі кезеңмен ауысады деген ұғым
туады.
Ғылыми философия әр түрлі заттарды, құбылыстарды, оқиғаларды терең
және Жан – жақты зерттей білуді талап етеді. Сондықтан ол басқа ғылымдар
сияқты педагогиканы диалектикалық әдіспн қаруландыра отырып, тәрбие және
оқыту мәселелерін ғылыми тұрғыдан шешуге көмектеседі. Мысалы, құқықтықжәне
эстетикалық тәрбиеге байланысты мәселелер зерттелгенде, педагогик, этика
мен эстетика, ал оқыту мен білім беру проблемеларын зерттегенде таным
теориясына сүйенеді.
Кейбір жалпы проблемалар философия мен педагогика ғылымдарының
бірігіп зерттеуін қажет етеді. Оларға тәрбиедегі жұртшылықтың, ортаның және
тәрбиенің рөлі тағы басқа жатады.
Сонымен, педагогикағылымы философиялық білімдерді басшылыққа алып,
тәрбиенің және практиканың мәселелерін шешуде үлесін қосады.

Педагогиканың ежелден келе жатқан дәстүрлі де аса бір құнды байланысы
жантану (психология) ғылымымен орныққан. Адам табиғатын білу, оның тума
қасиеттері мен мүмкіндіктерін түсіндіру, тұлға дамуы мен оның жанүниелік
қозғалыстарында байқалатын заңдылықтар және оларды басқарушы тетіктерді
ескеру, сонымен бірге оқу мен тәрбие жүйесін осы психикалық заңдылық,
қасиет – сапа, қажеттіктер мен мүмкіндіктерге негіздей отырып құрастыру
талаптарын елеулі ғұлама - педагогтардың бәрі де алға тартып отырған. Егер
психология психикалық процесті (түйсік, қабылдау, зейін, ес, ойлау және
т.б.) және адамның дербес ерекшеліктерін (темперамент, мінез, қабілет),
демек, адам психикасының даму заңдылықтарын зерттейтін болса, ал педагогика
осы мәселелерді тереңпайдалана отырып, адамды қалыптастыру үшін тәрбие мен
оқыту және білім берудің тиімді әдістері мен құралдарын анықтап ашады.
Педагогика мен психология ғылымдарының зерттейтін объектісі – адам.
Бірақ, зерттеу екі бағытта жүргізіледі де, бір нәтижені көздейді. Мысалы,
психология адамның мінез – құлқындағы түрлі ерекшеліктерінің механизмін
ашуды қарастырса, ал педагогика адамның мінез – құлқын қалай тәрбиелеудің
әдістері мен тәсілдерін іздестіреді. Педагогика ғылымы басты проблемаларды
психологияның көмегімен шешеді. Мысал педагогика ұжым жайлы теориялық
мәселелерді шешуде әлеуметтік психологияға, балалардың жас ерекшіліктеріне
сәйкес психикалық даму заңдылықтарына байланысты мәселелерді – жас
ерекшелік және педагогикалық психологияға, эстетикалық тәрбие теориясын
қарастырғанда – психологиялық сезімдерге, әсіресе адамның танымәрекетіне
байланысты сезімдер мен объективтік шындықтың сұлулығын қабыл алудан туатын
көңіл – күйі эстетикалық сезімдерге сүйенеді.
Педагогиканың басқа ғылымдармен байланысы адамды тұлға ретінде
зерттеуімен ортақ келетін философия психология аймағымен шектеліп қалмайды.
Оның адамды тіршіліктегі сипатында танушы анатомия, физиология, астрология
және медицина ғылымдарымен де байланысы заңды құбылыс.
Мектептегі білім және тәрбие беру жүйесінің негізі – жас ерекшелігі
физиологиясы ғылымына байланысты. Балалар организмдегі жоғары нерв
қызметін, тыныс алу, қан және жүрек тамыр жүйесінің физиологиялық
ерекшеліктерін мұғалімнің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.