Тұлға — коллектив — коғам

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Тұлға — коллектив — коғам
Адам бірлескен еңбектің, іс-әрекеттің ықпалымен қалыптасьш, дамиды.
Осы тұрғыдан алғанда, ол бір мезгілде олеуметтік күштер мен қоғамдық
катынастар әсерінің объектісі және оларды іске асырушы субъекті болып
табылады: "... қоғам адамды адам етіп қалай қалыптастырса, адам да қоғамды
солай қатыптастырады"67, — деп жазды К.Маркс. Адам түлғасы мен коғамның
өзара байланысы жайындағы мәселені философиялық тұрғьшан дұрыс анықтап
алмайынша, тұлға проблемасын дұрыс шешу мүмкін емес.
Коғам мен адам түлғасының арақатынасын түсіндіруде марксизм іс-орекет
принпдпінщ зор методологиялық маңызьш атап көрсетеді. Қолғамдық заңдар
адамның қоғамдық мәнін калыптастыратын іс-әрекетінде жүзеге аса отырып,
табиғат пен қоғамның ішкі байланысың бейнелендіреді деген ғылыми кағида
өзінің дәлелдемесін тұңғьгш рет марксизмнен тапты. "Менің өзімдік болмысым
қоғамдық іс-орекет болып табылады... Адамның монінің анықтамасы және
адамның іс-әрекеті қандай алуан түрлі болса, адамдық іпындық та сондай
алуан түрлі"68, — деп жазды К.Маркс.
Маркс пен Энгельс "іс-орекет" ұғымын кең мағынада қолданады. Іс-әрекет
— қоғам мен адамнын өмір сүруі мен дамуының тосілі, айналадағы табиғи және
әлеуметтік шындықты (адамның өзін қоса) оның кажеттеріне, мақсат-
мүдделеріне сойкес өзгертуге бағытталған алуан түрлі процестер.
Адамдардың іс-орекетінің формалары мен түрлері көп. Адамның іс-
әрекеттері ең алдымен практикалық және рухани болып жалпы екі формада
жүзеге асады. Практикалық іс-әрекеттің нәтижесі материалдық игіліктер
ондіруден, әлеуметтік жағдайларды, қоғамдық катынастар мен мекемелерді
жасау мен өзгертуден және сондай-ак табиғи және коғамдық жан ретінде
адамның өзін "өндіру" мен дамытудан корінеді. Материаддық өндіріс
практикасы іс-әрекеттің негізі бола отырып, қоғамдық іс-әрекеттін басқа
барлық түрлерін айқындаушы болып табылады. Сондықтан бұл жерде "іс-өрекет"
ұғымын ондірістік іс-орекет мағьшасында алып отырмыз.
Жеке түлға мен қоғамның байланысы ең алдымен отбасы, оқу, еңбек
коллективтері арқылы жүзеге асады. Адамзат тарихының бастамасы коллективтік
іс-өрекет, бірлескен еңбек болғаны белгілі. Содан бері коллективтік іс-
әрекет жеке адамдардың әлеуметтік катынастарының кайнар көзі болып келеді.
Адам — белсенді, іс-әрекетшіл жан. Оның езіне тон аса маңызды бір
қасиеті — жасампаздық іс-әрекет, творчество.
Бірақ мүның бәрі коллективтік өмірде іске асады, өйткені әрбір адам
қоғам өміріне тек коллектив арқылы ғана енеді. Жеке түлғанын қалыптасуы мен
дамуында шешуші рол атқаратын да коллектив екенін түсіну киын емес: ол адам
түлғасы дене жағынан да, рухани жағынан да толысатын, біртүтас елеуметтік
организмнің аса маңызды бір бөлігі болып табылады; онда тілді меңгеру және
іс-өрекеттің қоғамда қалыптасқан формаларын игеру арқылы бүрынғы үрпақ-
тардың еңбегімен жасалған мәдени жетістіктерді өз бойына сіңіреді.
Коллективте қалыптасқан тікелей қарым-қатынас жасау формалары әрбір адамның
кейпін қалыптастыратьш әлеуметтік байланысты қүрады. Жеке түлғаның қоғамға
келтіретін пайдасы және қоғамның жеке адамға беретін игілігі бастапқы
коллектив арқылы іске асады. Жеке түлғаны қалыптастыратын коллектив болса,
оның өзін қалыптас-тыратын жеке түлғалар болып табылады. Коллектив барлық
мүшелері бірдей, ұсқынсыз бірдеңе емес. Осы тұрғыдан алганда, ол бір-біріне
үксамайтын алуан түрлі жеке түлға-лардың жиыны болып табылады. Жеке түлға
онда із-түзсіз сіңіп кетпей, өзін-озі көрсете, таныта біледі. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.