Табиғатты тиімді пайдалану



Қазіргі табиғат қорғауды бақылау комитеті экологиялық реттеу және бақылау комитеті болып қайта ұйымдастырылып, оған қоршаған ортаны қорғауды жүзеге асыру және бақылау қызметі жүктеледі. Осымен бірге министрліктің аумақтық бөлімшелері жаңа құрылған комитеттің аймақаралық органдары болып (бассейндік қағидаттар бойынша) қайта құрылады.
Сонымен қатар министрліктің ІІ, ІІІ, ІV санаттардағы нысандарға (республика бойынша барлығы 55 мыңдай кәсіпорын) экологиялық сараптама жүргізуге және қоршаған ортадағы эмиссияларды жүзеге асыруға экологиялық рұқсат беру жөніндегі қызметін табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу жөніндегі жергілікті атқару органдарына (департаменттер мен басқармаларға) тапсырып, министрліктің өзіне І санаттағы нысандарға (республика бойынша 5 мыңдай кәсіпорын) экологиялық сараптама жүргізуге рұқсат беру функциясын қалдыру жоспарлануда.
Осындай қайта ұйымдастыру шараларын жүргізу нәтижесінде министрлік жүйесіндегі аумақтық органдар саны 16.дан 8 бірлікке қысқармақ. Осыған сәйкес қызметкерлер саны да азаяды.
Бүгінгі таңда бүкіл адамзаттың алдында тұрған өмірлік маңызы бар ауқымды проблемалардың ішінде, табиғатты қорғау мен табиғи ресурстарды тиімді пайдалану мәселесіне ерекше көңіл бөлінуде. Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, күннен.күнге туындап отырған экологиялық мәселелер мен олардың шешімін іздестіру өзінің

Кіріспе

Қазіргі табиғат қорғауды бақылау комитеті экологиялық реттеу және бақылау
комитеті болып қайта ұйымдастырылып, оған қоршаған ортаны қорғауды жүзеге
асыру және бақылау қызметі жүктеледі. Осымен бірге министрліктің аумақтық
бөлімшелері жаңа құрылған комитеттің аймақаралық органдары болып
(бассейндік қағидаттар бойынша) қайта құрылады.

Сонымен қатар министрліктің ІІ, ІІІ, ІV санаттардағы нысандарға (республика
бойынша барлығы 55 мыңдай кәсіпорын) экологиялық сараптама жүргізуге және
қоршаған ортадағы эмиссияларды жүзеге асыруға экологиялық рұқсат беру
жөніндегі қызметін табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу
жөніндегі жергілікті атқару органдарына (департаменттер мен басқармаларға)
тапсырып, министрліктің өзіне І санаттағы нысандарға (республика бойынша 5
мыңдай кәсіпорын) экологиялық сараптама жүргізуге рұқсат беру функциясын
қалдыру жоспарлануда.

Осындай қайта ұйымдастыру шараларын жүргізу нәтижесінде министрлік
жүйесіндегі аумақтық органдар саны 16-дан 8 бірлікке қысқармақ. Осыған
сәйкес қызметкерлер саны да азаяды.

Бүгінгі таңда бүкіл адамзаттың алдында тұрған өмірлік маңызы бар ауқымды
проблемалардың ішінде, табиғатты қорғау мен табиғи ресурстарды тиімді
пайдалану мәселесіне ерекше көңіл бөлінуде. Әлемдік тәжірибе көрсеткендей,
күннен-күнге туындап отырған экологиялық мәселелер мен олардың шешімін
іздестіру өзінің

3

көкейкестілігін дәлелдеуде. Ал бұл болса үздіксіз білім беру

процесінде (отбасы→ балабақша → бастауыш мектеп) балалардың экологиялық
тәрбиелілігін дамыту қажеттілігін күн санап арттыра түседі, өйткені
қоршаған орта мен адамның денсаулығын сақтау маңызды құндылықтың бірі болып
табылады.

     Көпсатылы оқу жүйесінде экологиялық білім мен тәрбие беру мәселесі
бойынша Қазақстан Республикасының 2004-2015 жылдарға арналған экологиялық
қауіпсіздігін сақтау тұжырымдамасы (2003ж.), Қазақстан Республикасының
Конституциясы мен Білім туралы Заңында,  бірқатар ұсыныстар беріліп,
жаңа шешімге бағыттап отыр. 2006 жылы қабылданған Экологиялық кодексте
мемлекеттік экологиялық саясатты дәйектілікпен жүзеге асырудың механизмі 
берілген.

       Алайда жоғарыда айтылғандардан экологиялық білім мен тәрбие
мәселесіне бүгін ғана аса назар аударылып отыр деген ой туындамауы керек.

       Адамзат тарихында табиғатпен саналы қарым-қатынас жасап, оның
құндылығын бағалауда адам-қоғам-табиғат дамуының философиялық заңдылығын,
сабақтастығын ғылыми тұрғыда негіздеуде ұлы ойшылдар (Аристотель, Платон,
Гераклит) үлкен үлес қосқан.

4

1.Табиғатты тиімді пайдалану

Бүгінгі  таңда  адамзат  алдындағы  аса  күрделі  экологиялық  мәселе –
табиғат  ресурстарын  тиімді  пайдалану  және  қорғау 

мәселесі  болып  отыр.  Соңғы  кезді  табиғатты  қорғау, тиімді  пайдалану,
зияндық     келтірмеу  жайлы  аз  айтылып  жатқан  жоқ.. Бұл  мәселенің 
тууына  адамдардың  қолымен  жасалған  экологиялық  сауатсыз  іс-
әрекеттердің  нәтижесі  себеп.

      Судың да сұрауы  бар, Артыңда  мал  қалғанша, тал  қалсын, Бір 
тал  кессең, он  тал  ек деген  нақыл  сөздерді  дана  халқымыз  бекер 
айтпаған. Яғни  табиғатты  қорға  әр  адамның міндеті  мен  борышы.

       Ғылыми  техникалық  даму,өндірістік  өрлеу  бір  жағынан  пайдалы 
болса, екінші  жағынан  орынсыз  пайдалану  нәтижесінде  өз  зияндығын 
тигізіп  жататын  кездері  аз емес. 

        Минералды шикізат  кендерін  жылдамдықпен  игеру  облыстық 
экологилық  жағдайына  әсер  етпей  қойған  жоқ.Ауаның  ластану  деңгейін 
бақылау  жүйесі  облыс  бойынша  тек  Тараз  қаласында  ғана  жүргізіледі.
Сондықтан  облас  бойынша   ауа  кеңістігі   туралы  мәлімет  бере 
алмайды. 2006 жылы 2005жылмен  салыстырғанда  Тараз  қаласы  бойынша 
ауаның  ластану  деңгейі  бір  қалыпты.Формальдегид  қоспалары  бойынша 
орта  тәуліктік  шоғырлануудың  шектеулі  рауалы  концентрациясы (ШРК) үш 
есе  артты, ең  көп  қоспалар2,6(ШРК)

5

құрды. Шаң, еритін сульфаттар, күкірт  қостотығының  қоспалары  өткен
жылдың  денгейінде.

        Атмосфераға  ластағыш  заттарды  бөлудің  негізгі  қөзі 
автокөліктер болып  отыр. Автокөліктер  үлесіне  барлық  ластағыш 
көздердің 67,9 % (26,4мың т) тиесілі. Автокөліктерді  табиғи  газдарға 
ауыстыру, троллейбустарды  көбейту  арқылы  экологиялық  жағдайды 
сауықтыру   мәселесіне  жете  мән  берілмей  келеді.

Жақында  ғана  Елбасымыздың  жолдауы  мен  Қоршаған  ортанны  қорғау
заңының  жырық  көруі , тарихи  бет  бұрыс екендігін  мақтанышпен  айта 
аламыз.   Бүгінгі  таңда  біз саналы, білімді, денсаулығы  мықты,
еліміздің  ертеңіне  жауап  берер  ұрпақ  болғандығымыздан. Табиғатты  
аялауды  үйренейік.. Табиғатты  аялап, қорғау-ананың  баланы  мәпелеп,
тәрбиелеп  өсіруі  сияқты.  Табиғатқа   ұқыпсыз, көңілсі, қалай  болса
солай  қараушылық–барып  тұрған  мәдинетсіздік. Табиғаттың  байлығы -қазақ 
халқының, қазақ  ұлтының  байлығы.  Осы  байлықты  бағалай  білуіміз 
керек. Сонда  ғана  біздің  Қазақстан  кез  келген  жұртпен  иық 
теңестіре  алатын  іргелі  ел  бола  алады. 

6

2.Экономикалық және әлеуметтiк реформалар

Экономикалық және әлеуметтiк реформаларды өткiзу жетiстiгi табиғи жүйенi
қорғауды қамтамасыз етуiмен ажырағысыз байланысты. Бiздiң облысымыздың
маңызды табиғи кешенiнiң негiзгi бөлшегi — ормандар, 548 мың га, немесе
оның аумағынан 5,5%, сонымен қатар департамент иелiгiнде 430 мың га.
Ормандар қорғау қызметiн орындайды. Оларды сақтау, ұдайы ұлғайту мен орман
өсiру, ресурстарды ұтымды пайдалану — департамент және 12 орман
шаруашылықтарының мiндеттi.

Жоспарланған шараларға сай орман күтуi кесулер арқылы жүзеге асады. Олар
жылына 1500-ден 2300 га аудан көлемiнде өткiзiледi. Бiздiң жоспарымызға
орман зиянкестер және аурулар, өрттер өзiнiң түзетулерiн енгiзедi. Осыған
байланысты 2005 жылы — 5445 га (кесiлген сүрек көлемi 334 мың м3), 2006
жылы — 5538 га және 346,9 мың м3 жерде санитарлық-iрiктеу және жаппай
кесулер жүргiзiлдi. Бұл кесулер — ауылды жерде жылытуға отын дайындау үшiн
негiзгi қайнар көзi. Облыс ормандарын қапсырып алған жұп емес жiбек
құртының ошақтарының таралуын алдын алу үшiн 2005 жылы 955 га жерде
химиялық өңдеу жүргiзiлдi. 2006 жылы әлi өткiзiлген жоқ. 2005 жылдан бастап
департамент ормандарды осы зиянкестен сақтап қалу жөнiнде дабыл қаққан.
Өкiнiшке орай, ауыл шаруашылық Министрлiгiнiң орман және аң шаруашылық
Комитетiне көптеген үндеулерiмiз ойдағыдай нәтиже бермедi.

7

Тек облыс әкiмi Т.Д.Мансұровтың араласуымен ғана осы жылы республикалық
бюджеттен қаражат бөлiндi, бұл мемлекеттiк орман қорының 18,8 мың гектар
жерiнде өңдеу жүргiзуге мүмкiндiк бердi. Бiрақ, өткiзiлген тексерулер
бойынша, бұл да әлi жеткiлiксiз, 2008 жылы да химиялық өңдеулердi
жалғастыру қажет.

Ормандарға үлкен зиян өрт келтiредi. Олардың себептерi барлығыне әйгiлi.
Сараптама көрсеткiштерi бойынша, бiрiншi қатарда, ең алдымен адамның
құнтсыздығы, лақтырып тастаған шылым қалдықтары, бұқтырылмаған алау, тиiстi
дайындықсыз орылған егiн орнын, сабанның, көп жылдық шөптердiң қалдықтарын
күйдiрулер жалпыға бiрдей игiлiгiмiздiң жоюлуына әкеледi.

2006 жылы — 355,7 га ауданды қапсырып алған 24 өрт тiркелдi. 2004 жылы
барлығы 1820 га жер ауданында 180 өрт болды. Бұл көрсеткiштердiң төмендеуi
тек қана ауа райының қолайлы жағдайы ғана емес, сонымен қатар алдын алу
жұмыстарының белсендеуi.

Жаз уақытында жылына 20 мың км-ден артық минералдырылған алқаптар 4-метрлiк
жер өңдеу құралдармен өңделедi, бұл жолдардан, ауыл шаруашылығы
пайдаланатын жерлер, орылған егiн орындарынан өрттiң орманға таралуына
бөгет болады. Автомобилдiк жолдардың бойында 100-ден артық демалу және
шылым шегу орындары жабдықталған. Өрт қаупi жоғары күндерi, департамент пен
орман мекемелерiнiң 170 қызметкерлерi iске

8

кiрiстiрiлген 43 экологиялық бекеттер жұмыс iстедi.

2006 жылда мемлекеттiк орман күзетумен 1069 тексерулер жүргiзiлдi, 76 орман
заңнамасын және 59 аң аулау ережелерiн бұзушылықтар айқындалды, 526 мың
тенгеге айып салынды, 286,2 мың теңге төлетiлдi.

Бейiмдiк мекемелердiң, жануарлар әлемiн қорғау егерларының жұмысы, ең
алдымен, жабайы жануарларға көмек көрсетуге бағытталған. Осылай, өткен
қыста осы мақсатта 610 ц. шөп, 2340 ц дән жемдерi, 29700 дана азық
сыпырғыштары дайындалды, 3т тұз жұмсалды.

Сонымен қатар, орман шаруашылықтарының материалдық-техникалық базасын
нығайтуы олардың табиғатты қорғау қызметiнiң тиiмдiлiгiн көтердi. Облыс
әкiмi Т.Д.Мансұровтың қолдауының арқасында тек қана 2005-2006 жылдары 16
трактор, 15 өрт су-таратқыш, патруль жүргiзу үшiн жүрiп өту мүмкiндiгi
жоғары (Нива, УАЗ) 39 машина, 4 қарда жүргiш автомобиль, 389
радиостанциялары алынды.

Облысты көгалдандыру Жасыл ел бағдарламасы бойынша 2005-2006 жылдары 3,8
жоспар бойынша 5,05 млн. дана ағаштар отырғызылды, сонын iшiнде орман
шаруашылықтарымен — 4,7 млн.

Соңғы 2 жыл iшiнде мемлекеттiк орман қоры жерлерiнде 1651 га ауданында
орманды қалпына келтiруi жүргiзiлдi, соның iшiнде 844

9

га — егу жолымен, 807 — табиғи қалпына келтiру арқылы.

Бағдарламаны iске асыруда отырғызу материалдарының тұқымбағының ауданының
ұлғайтуына әкелдi — 2005 жылы 5 га-дан қазiргi уақытта 12,4 гектарға дейiн.
Осыған сәйкес ағаш тұқымдарының дайындау көлемi өстi. Қолданысқа беру
объектiлерiн көгалдандыру облыс әкiмi Т.Д.Мансұровтың бастамасы жақсы
дәстүрге айналды. Жаңа объектiлер алаңында департаменттiң орман шаруашылық
мекемелерiмен 1102 қалқан тұқымды ағаштар отырғызылды, сонын iшiнде 814 —
тұрғын үй кешендер, бала-бақша, мектептерде, 140 — Биохим кешенi маңында,
100-ден артық — қалалық саябақ, саяси қуғын-сүргiн құрбандар ескерткiшi,
Абай және Пушкин ескерткiштерiнде. Бағдарламаны iске асыруда студенттер
мен жұмыссыз жастардан құралған Жасыл ел отрядтары белсендi қатысты. Екi
жыл iшiнде отрядтарда 1250, өткен жылда 750 адам жұмыс iстедi.

Қазақстан–2030 Стратегиясында ел ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Қоғам дамуындағы табиғат ресурстарының рөлі. Табиғат ресурстарын сұрыптау
Табиғатты пайдалануды басқарудың теориялық негіздері
Қоршаған ортаны қорғаудың экономикалық әдістері
Табиғат ресурстарын тиімді пайдалануға ынталандыратын, жауапкершілігін артыратын экономикалық механизм мен тетіктер жүйесі
Табиғатты пайдалану экономикасы туралы ақпарат
Кәсіпорындарда экологияны қорғауды ұйымдастырудың мақсаты мен міндеттері
Табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану
Табиғат ресурстарын төлемді пайдаланау
Басқарудың танымдық, құқықтық негіздері және қолданылатын әдістері, табиғат қорғауды, пайдалануды жоспарлау, нормалау, ережелер, тәртіптері
Экологиялық кадастр - оқушылардың оқытушымен өзіндік жұмыстарын (дүрмектік) орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар
Пәндер