Франкфурт бітімінен Берлин конгресіне дейінгі халықаралық қарым-қатынас

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР
Кіріспе 2
1-тарау. Мемлекеттердің бірігуі және оқшау қалған Англия 8
1.1 Австро-Венгрияның құрылуы 8
1.2 1870 жылдардағы Италия 9
1.3 Англияның халықаралық қарым-қатынастағы ұстанымы 10
2-тарау. Германияның бірігуі 12
2.1 Отто фон Бисмарктың дипломатиясы 12
2.2 Франко-Прусс соғысы – халықаралық қарым-қатынастағы балансты өзгерткен
соғыс 17
2.3 Франко-Прусс соғысынан кейінгі Германияны біріктірудің аяқталуы 20
3-тарау. Франкфурт бітімінен Берлин конгресіне дейінгі халықаралық қарым-
қатынас 22
3.1 Әскери-саяси блоктардың құрылуы 22
3.2 Балқан жарты аралындағы халықаралық қарым-қатынастың үрдісі 26
Қорытынды 29
Қолданылған әдебиеттер тізімі 32

Кіріспе

Халықаралық қарым-қатынастың тарихы дегеніміз бұл ерте заманнан
қалыптасқан мемлекеттер арасындағы саяси-экономикалық қарым-қатынасы.
Сыртқы саясат – халықаралық іс-әрекеттегі мемлекеттің жалпы бағыты,
басқа мемлекеттермен қатынасын реттеудің белгілі жүйесі деуге болады.
Сыртқы саясаттың маңызды құралы ретінде дипломатияны атауға болады.
Біздің алған тақырыбымыз: ХІХ ғ. 70 жылдарындағы халықаралық
қатынастар болғандықтан осы кезеңдегі ең маңызды мәселелерге тоқталамыз.
Бұл жылдар Еуропа құрлығы үшін күрделі де қызықты кезең еді. Өйткені осы
кезеңнен бастап тарих авансценасына жаңа империалистік елдер шығып,
өздерінің экономикалық күш-қуатын көтеріп, әрі өз елдерін біріктіріп, содан
соң әлемде шешуші роль ойнауға тырысудың бастапқы кезеңі болған еді. Тіпті
сол жылдардағы белең берген көріністер біртіндеп бірінші дүниежүзілік
соғысқа итермелесе, артынша екінші дүниежүзілік соғысқа әкелген болатын.
Тағы да айта кетерлік мәселе сол жылдары бой көтеріп жаулап алуға ұмтылған
мемлекеттер осы ғасырда да Үлкен жетілік тобына кіріп отыр. Міне біздер
осы бір халықаралық қарым-қатынастардың ширыға түсуінің ұрымтал тұсы
жөнінде баяндамақпыз.
XIX ғ. 70 жылдарында Англия не бітірді? деген сұраққа тоқтала кетсек.
Ол ешбір әскери блоктарға қатыспай тіпті XIX ғасырдың соңына дейін әскери
сыртқы істер ведомствосының басшысы болған лорд Солсберидің есімімен
байланысты керемет оқшаулану саясатын жүргізді. Ол үкіметті өз дегеніне
сендіре алып, Еуропа құрлығындағы қақтығыстардың көп екендігін тілге тиек
етті. Сондықтан сол қақтығыстарды шебер пайдалана отырып өзіндік саясат
жүргізу керектігін негіздей алды. Сонымен қатар лорд Солсбери Англия аралда
орналасқандықтан соғыс қаупінен аман қала алады деп те ойлады. Шындығында
Англияны соңғы рет толығымен жаулап алуды 1066 жылы норманндар жүзеге
асырған еді.
XIX ғасырдың 70–жылдары АҚШ-та да Европа елдеріндегідей өнеркәсіп
төңкерісі жасалды. Англияда өнеркәсіп төңкерісі XVIII ғасырдың ортасынан
бастап XIX ғасырдың 50-60 жылдары аяқталғанды. АҚШ Англиядан құрал-
жабдықтар сатып алып өздерінің экономикасын күшейтті. Осылайша АҚШ
Англияның өзін басып озып өнеркәсіптік қарқыны жағынан Англия АҚШ-тан
кейін қала бастады. 1873-1900 жылдар арсында Англияның дүниежүзілік
шаруашылықта үлесі 3 есе қысқарды. Англияның экспорты 8 процентке ұлғайса,
Германияда, 40 % ұлғайды. Америкада 230 %-ке көтерілді. Бұның себебі
Англияның зауыттарына капитал өте ертеде салынды. Екіншіден, басқа елдердің
ірі өнеркәсіптерінде өнімді жаңа салалар пайда болды. АҚШ пен Германияда
ірі өндіріс салалары көбейді. Химия өнеркәсіптері пайда болды. Англияның
отарлардан келетін табысы өте көп болды. Бірақ бұлар XVIII ғасырдан бергі
өндіріс орындарын жаңартпады. Бұл жағдай Англияның экономикалық өмірінде
көп ұзамай көрініс тапты. Германия Англияның бәсекелесіне айналды.
Англияның артта қалуына 1878 жылғы дағдарыстар, 1890 жылғы ақша дағдарысы,
1892-1893 жылдардағы жылдардағы дағдарыстар әсер етті. 1875-1895 жылдары
болған ауыл шаруашылығы дағдарысы да елдің орта шаруаларын күйзелтті.
Англияда елдің тұрғындарының әл-ауқатының нашарлай түсуіне байланысты ішкі
рынок тарыла түсті. Енді Англия ақша жасаудың басқа жолына түсті. XIX
ғасырдың аяғында шет елге капитал шығару арқылы пайда табу табыстың
негізгі көзіне айналды. Ағылшын кәсіпкерлері Голландияда жүн фабрикаларын
салды. Бельгияда болат зауыттарына капитал салды. Көмір шахталарын ашты.
Европа елдерінде темір жол салуға Англия буржуазиясы өздерінің капиталын
салды. Англияның өзінде де акционерлік қоғамдар құрылды. Ол қоғамдар ұсақ
кәсіпорындарға ақша жұмсады.
Елде отарлық саясат күшейді. XIX ғасырдың соңғы ширегінде Англия
бөлінбеген жерлердің көбін басып алды. 1860 жылы Англияның отарлық
иелігінің көлемі 6 млн. шаршы шақырым болса,енді 30 млн. шаршы мильге
жетті. Онда 300 млн. тұрғындар болды. Англияның отарларының көп болуына
байланысты империализмін отарлық империализм деп атаған. Индиядан жыл сайын
60 млн. адамның бір жылдық өндірген өнімін алып отырған.
Сонымен қатар Балқан жарты аралындағы халықаралық қарым-қатынастың
үрдісі туралы талқыласақ. XIX ғасырдың 70-жылдарының басында Балқан жарты
аралының көп бөлігі түріктердің билігінде болды. Олар Болгария, Македония,
Босния, Герцоговина, Албания тағы басқа жерлер. Тек Греция ресми түрде
тәуелсіз деп есептелінді. Сербия, Румыния Түрік сұлтанатына алым төлеп
тұрды. Черногория тәуелсіздігін алды. Бірақ әлі заңдастыру жағынан
бекітілмеген еді. Мұның бәрі түрік қоластындағы Балқан халықтары алдына
міндет қойды. Ол міндет дербес болу. Осыған байланысты Осман империясының
Европалық бөліктеріне қатысты проблема халықаралық жағдайдағы шешуін күтіп
тұрған маңызды мәселе болды. 1870 жылы Осман империясы Европаның тарапынан
жартылай отар елге айнала бастаған болатын.
1870 жылдан бастап Балқан түбегіндегі елдерде ұлт-азаттық қозғалыс
антифеодалдық сипат ала бастады. Бұл жылдары Болгарияда революциялық
демократиялық ағым қалыптаса бастады. Ұлт-азаттық қозғалыстың екі ағымы
қалыптасты: либералдық, революциялық-демократиялық Балқанның алдыңғы
қатарлы азаматтары-Василь Левский, Любен Каравелов, Христо Ботевтер 1870
жылдан бастап елде революциялық–демократиялық ағымды қалыптастырды. 1872
жылы Бухаресте революциялық комитеттердің съезі шақырылып бағдарлама
қабылдады: болгар халқы тек түрік феодалдарына ғана қарсы емес, Болгарияның
жер иелеріне-чорбаджилерге де қарсы болды;румын, серб, черногорлық гректер
мен болгарлар одағын құру керек деді. Бұл бағдарлама орындалмай қалды.
Бұған себеп батыс державалары Осман империясына қарсы күресте Балқан
түбегіндегі халықтарды қолдай отырып Балқан түбегін біріктірмей өздерінің
ықпалын орнатқысы келді.
Балқан халықтарының күресі тек өздерінің күш салуынан ғана тәуелді
болып қойған жоқ,оның нәтижелері халықаралық саясатқа да тәуелді болды.
Әсіресе Англия, Австро-Венгрия, Ресей тарапынан Шығыс мәселесі
төңірегіндегі дау күшті болды.
Ағылшын дипломатиясы бұл мәселеде сөз жүзінде Осман империясының
бүтіндігін қолдады, шындығында Осман империясын сақтап қалып ол арқылы Таяу
Шығыста өзінің ықпалын орнатқысы келді. Австрия Германияның гегемон болуын
жүзеге асырмай тастады. Енді Австро-Венгрия Босния мен Герцоговинаны алғысы
келді. Германия үкіметі Австро-Венгрияның бұл саясатын қолдады. Германия
Ресейді Түркияға айдап салды. Германия біреудің қолымен Түркияны
әлсіреткісі келді. Балқан түбегіндегі халықтар негізі славяндар, сондықтан
Англия, Австро-Венгрия, Германия, Ресейдің Балқан түбегіндегі ықпалын
қолдамады. Ал патша үкіметі Балқан түбегіне ықпалын орнату саясатынан бас
тартқан жоқ. Ресей Қара теңіздің оңтүстік жағалауына ықпал жасағысы келіп
отырды. Себебі тауарларын Таяу Шығысқа шығаруды ойлады. Бұл үшін патша
үкіметі Балқан түбегіндегі ұлт-азаттық қозғалысты пайдаланғысы келді. Патша
үкіметінің бұл саясаты Славян халықтарының тәуелсіздігін алуына азды-көпті
көмектесті. Орыс-түрік соғысын жариялаудағы патша үкіметінің мақсаты
Константинопольды, бұғаздарды басып алу еді. Бұл жағдай Англияны
ойландырды. 1877-1878 жылдары болған орыс-түрік соғысы Славян халықтарының
Түркияға күресінде азат болуына жағдай жасағаны рас. Орыс-түрік соғысы
кезінде Болгар жасақшылары бірге күресті. Орыс әскері Константинопольға
қауіп төндіргенде Ағылшын флоты Дарданеллы бұғазынан өтіп принцтер аралына
келіп тұрды. Ондағы мақсаты Ресейдің Түркиядағы ықпалын күшейтпеу. Орыс
әскері Сан-Стефано түбінде тоқтады. Соғыс тоқтады. Сан-Стефано бітіміне қол
қойылды. Бұл бітім 1878 жылы 3-наурыз күні болды. Бітім бойынша Ресейге
Бессарабияның Оңтүстігі, Каре, Ардаган, Баязет, Батум берілді. Біртұтас
дербес Болгар мемлекеті құрылды. Қара теңізден Сербияға дейін, Дунайдан
Эгей теңізіне дейінгі аралықтың шекерасы белгіленді. Черногория, Сербия,
Румынияға тәуелсіздік берілді. Бірақ Болгарияға берілген бұл шекараны
Англия мойындамады.
Англияның жүргізген дипломатиясының нәтижесінде 1878 жылы бұл бітім
Берлин конгресінде қайта қаралды. 1878 жылы 13-маусым Сан-Стефано бітімі
бір ай бойы қайта қаралды. Каре, Ардаган, Батум Ресейде қалды, Оңтүстік-
Бессарабияда қалды. Румынияға тәуелсіздік берілді. Болгария княздігіне
Балқан қыраттарынан Дунайға дейінгі жер қалды. Босния, Герцеговина-Австро-
Венгрияға мерзімсіз оккупацияға берілді. Македония Түркияда қалды. Ресейдің
позициясы әлсіретілді. Болгария дербестік алды.
Сербияның 1870 жылдары алдында тұрған міндеті – Түркияның иелігіндегі
жерлерін қайтарып алып, біртұтас мемлекет құру болды. Сербияның жерлерін
Түркия иемденген еді, сол үшін Сербия Түркияға қарсы соғысқа шыққан еді.
1877 жылдың желтоқсан айында Түркияға қарай Ресей сәтті шабуыл жасағанда
Сербия оған қосылды. Тәуелсіздік жолындағы күрес тоқтатылған жоқ.
XIX ғасырдың 70 жылдарынан бастап Англия бұрынғы өнеркәсіптік
біріншілігі монополиясынан айрыла бастады. Англия отары көп ел және теңізде
үстемдігі күшті болып қала берді. Англияның экономикалық даму қарқыны
төмендей бастады.

1-тарау. Мемлекеттердің бірігуі және оқшау қалған Англия

1.1 Австро-Венгрияның құрылуы

Австрия империясы өзінің қарамағындағы славян халықтарына үстемдігін
сақтап қалудың жолын қарастырды. Ол үшін 1867 жылы Венгр магнаттарымен
келісім жасады. Венгрия дербес корольдікке айналды. Бірақ ол осы империяның
ішінде қалды. Бұл келісім бойынша Венгрияға Сейм құруға рұқсат берді.
Мұндағы мақсат Австрия империясы әлсірей бастағандықтан Венгрияның ірі
магнаттарына сүйену керек болды. Бірігіп басқаратын корольдік
қалыптастырды. Келісім бойынша Австрия империясы конституциялық бюрократтық
дуалистік мемлекетке айналып Австро-Венгрия деп аталатын болды. Австро-
Венгрия деп аталатын дуалистік мемлекет ұлттық негізде құрылған жоқ. Австро-
Венгрия деп аталатын мемлекеттің ішінде 27 млн. тұрғын болса, оның 10
миллионы австрия халқы, 10 млн. венгрлер, 7 млн. басқа ұлттар еді. Шекара
Лейта өзені бойымен бөлінді. Австрияға қарайтын бөлігі Цислейтания деп
аталды. Австрияға 14 облыс қарады. Венгрияға венгр жері, Словакия,
Хорватия, Трансильвания, Закарпаттық Украина, Сербия жерлеріне қарап
Транслейтания деп аталды. Келісім бойынша соғыс, сыртқы істер, қаржы
мәселелері империяның басқару үкіметінің қолында қалдырылды. Жергілікті
басқару ісі Венгрияның өзінде қалдырылды. Австрия бұл келісім бойынша
империяға қатысты қаржының 70 процентін беретін болды[1].
Осылайша Австрия империясының орнына дуалистік мемлекет құрылды. 1867
жылы Австро-Венгрияның конституциясы қабылданды. Бұл конституция бойынша
Австрияның императоры Венгрияның да императоры болды.
1870 жылдан бастап Австро-Венгрияда капитализм дами бастады. Үкімет
басында либералдар отырды. Бұл кезде үкімет жиі алмасып тұрды. Австрия
буржуазиясы "неміс ұлттық одағын" құрды (1882). Бұлар антисемитизм мен
пангерманизмді уағыздады. Кейін "Ұлы Герман одағы" құрылды. Бұл
буржуазияның реакцияшыл саясатының ең жоғарғы көрінісі болды.
1870-71 жылдары болған Франко-Прусс соғысынан кейін Австрия Герман
империясындағы Пруссияның гегемониясын мойындады. Германия славян
халықтарын бір-біріне айдап салу саясатын жүргізді. Австрия империясының
сақталуынан Ресейдің зиян шегуі мүмкін еді. 1879 жылы Австро-Венгрия
Германия мен одақтасты. Оған 1882 жылы Италия қосылды, осылайша үштік одақ
құрылды.

1.2 1870 жылдардағы Италия

Италия 1870 жылы бірікті. Бірігу нәтижесінде елдің тұтастығы
қамтамасыз етілді. Бұл ішкі рынокты қалыптастырды. Яғни, елде капитализмнің
дамуына қажетті алғышарт жасалды. Бірігудің нәтижесінде елдің үкімет басына
бай топтың өкілдері келіп отырды. Бірігудің барысында қалыптасқан
буржуазиялық мемлекет ортағасырлық мемлекеттің қалдықтарын иемденді[2].
Ішкі рынок өте тар. Өнеркәсіп өнімдерін сатып ала алмады. Елдің
оңтүстігінде феодалдық құрылыстың қалдығы көп болды. 1870 жылы оңтүстіктің
аграрлануы бұрынғыдан күшейді. Себебі солтүстікте капитализм азды-көпті
дамыды. Соған байланысты оңтүстіктің қолөнер бұйымдары өтпей қалды.
Дегенмен Италия біріктірілгеннен кейін өнеркәсіп тез дамыды, саудасы
да дамыды. 16 мың шақырым темір жол салынды. Бұл ішкі рынокты кеңейтті.
1848 жылғы Пьемонт конституциясы кейін біріккен Италияның
конституциясына айналды. Халық 1870 жылы 25 млн. болса, оның 580 мыңы ғана
сайлауға дауыс бере алды. Оңтүстігіндегілер түгелдей сайлауға қатыспады.
Негізінен алғанда помещиктер, ірі жер иелері сайланды.
Мемлекет басында отырған буржуазиялық дворяндық үкімет өте мықты
болған жоқ. Себебі олар елде өздеріне әлеуметтік тірек жасамады. Тірек
жасау үшін заңдар қабылдау керек. 1869-1876 жылдар аралығында буржуазиялық
дворяндар мен сауда қаржылық буржуазияның мүддесін қолдайтын үкімет ірі
буржуазияның мүддесін де қолдап отырды. Бұлар елдің өмірін
демократияландыруға қарсы шығып отырды.
Италияның сыртқы саясаты тұрақты болған жоқ. Қаланың ұсақ
буржуазиясының арасында ирреденистік қозғалыс күшейді. Ирреденистік
қозғалыстың мәні антиавстриялық. Олар Италияға Австро-Венгрияның
шекараларындағы италияндықтар көп тұратын жерлерді қосу керек деді. Италия
экономикалық жағынан әлсіз болғандықтан дербес сыртқы саясат жүргізе алған
жоқ.

1.3 Англияның халықаралық қарым-қатынастағы ұстанымы

Бұл кезеңдегі Англия не бітірді? деген сұраққа жауап іздейік. Ол ешбір
әскери блоктарға қатыспай тіпті ХІХ ғасырдың соңына дейін әскери сыртқы
істер ведолмствосының басшысы болған лорд Солсберидің есімімен байланысты
керемет оқшаулану саясатын жүргізді. Ол үкіметті өз дегеніне сендіре
алып, Еуропа құрлығындағы қақтығыстардың көп екендігін тілге тиек етті.
Сондықтан сол қақтығыстарды шебер пайдалана отырып өзіндік саясат жүргізу
керектігін негіздей алды. Сонымен қатар лорд Солсбери Англия аралда
орналасқандықтан соғыс қаупінен аман қала алады деп те ойлады. Шындығында
Англияны соңғы рет толығымен жаулап алуды 1066 жылы норманндар жүзеге
асырған еді.
XIX ғасырдың 70-жылдары АҚШ-та да Европа елдеріндегідей өнеркәсіп
төңкерісі жасалды. Англияда өнеркәсіп төңкерісі XVIII ғасырдың ортасынан
бастап XIX ғасырдың 50-60 жылдары аяқталғанды. АҚШ Англиядан құрал-
жабдықтар сатып алып өздерінің экономикасын күшейтті. Осылайша АҚШ
Англияның өзін басып озып өнеркәсіптік қарқыны жағынан Англия АҚШ тан кейін
қала бастады. 1873-1900 жылдар арасында Англияның дүниежүзілік шаруашылықта
үлесі 3 есе қысқарды. Англияның экспорты 8 процентке ұлғайса, Германияда,
40 % ұлғайды. Америкада 230 %-ке көтерілді. Бұның себебі Англияның
зауыттарына капитал өте ертеде салынды. Екіншіден, басқа елдердің ірі
өнеркәсіптерінде өнімді жаңа салалар пайда болды. АҚШ пен Германияда ірі
өндіріс салалары көбейді. Химия өнеркәсіптері пайда болды. Англияның
отарлардан келетін табысы өте көп болды. Бірақ бұлар XVIII ғасырдан бергі
өндіріс орындарын жаңартпады. Бұл жағдай Англияның экономикалық өмірінде
көп ұзамай көрініс тапты. Германия Англияның бәсекелесіне айналды.
Англияның артта қалуына 1878 жылғы дағдарыстар, 1890 жылғы ақша дағдарысы,
1892-93 жылдардағы дағдарыстар әсер етті. 1875-95 жылдары болған ауыл
шаруашылығы дағдарысы да елдің орта шаруаларын күйзелтті. Англияда елдің
тұрғындарының әл-ауқатының нашарлай түсуіне байланысты ішкі рынок тарыла
түсті. Енді Англия ақша жасаудың басқа жолына түсті. XIX ғасырдың аяғында
шет елге капитал шығару арқылы пайда табу табыстың негізгі көзіне айналды.
Ағылшын кәсіпкерлері Голландияда жүн фабрикаларын салды. Бельгияда болат
зауыттарына капитал салды. Көмір шахталарын ашты. Европа елдерінде темір
жол салуға Англия буржуазиясы өздерінің капиталын салды. Англияның өзінде
де акционерлік қоғамдар құрылды. Ол қоғамдар ұсақ кәсіпорындарға ақша
жұмсады.
Елде отарлық саясат күшейді. XIX ғасырдың соңғы ширегінде Англия
бөлінбеген жерлердің көбін басып алды. 1860 жылы Англияның отарлық
иелігінің көлемі 6 млн шаршы шақырым болса, енді 30 млн шаршы мильге жетті.
Онда 300 млн. тұрғындар болды. Англияның отарларының көп болуына байланысты
империализмін отарлық империализм деп атаған. Индиядан жыл сайын 60 млн.
адамның бір жылдық өндірген өнімін алып отырған.

2-тарау. Германияның бірігуі

2.1 Отто фон Бисмарктың дипломатиясы

1862 жылы қазанның басында Бисмарк министр-президент және сыртқы
істер министрі болып ресми түрде тағайындалады. Сол сәттен, ол 28 жыл бойы
алдымен Пруссияның, кейін Герман империясының саясатын жүргізді. Өзінің
алғашқы ресми сөзінде, тарихтың ұлы мәселелері сөздер мен жарғылармен
шешілмейді... Олар қан мен темірмен шешіледі деген жиі қайталанатын сөздерін
айтады. Қан мен темір саясаты, темір канцлер – саяси және тарихи
әдебиеттегі бұл ұғымдар Бисмарк бейнесін елестетеді.
Дания Бисмарк саясатының бірінші құрбаны болды. Даниямен соғысты,
Бисмарк Шлезвиг пен Гольштейннің бірігіп, Герман одағында тағы бір тәуелсіз
мемлекеттің пайда болуын болмырмау үшін бастады. Бұл соғыста, ол қайта
ұйымдастырылып, үлкейген Пруссия армиясын сынамақ болды. Данияға шабуыл
ұйымдастыру сәті дәл таңдалынды. Бірнеше күнде Пруссия Данияны басып
алды. Австрия Пруссия жеңісінен кейін, өзіне де пайда түсіруді
көздеп, Пруссияға қосылады. Франция нейтралитетті сақтап қалды. Бисмарктың
беделі Пруссияда ғана емес, шетел мемлекеттерінде де көтерілді.
Бірақ Даниядан тартып алынған герцогствалардың тағдыры әлі де де
шешілген жоқ еді. Бұл мәселенің шешілуі Пруссия мен Австрияның қарым-
қатынасына байланысты болды. Уақыт көрсеткендей бұл мәселе жалпы
Германияның, соның ішінде Пруссияның болашағын да анықтады.
Даниямен соғыста, өзінің ұлғая түскен күшін көрсеткен Пруссия
милитаризмі, Бисмарк саясатының нәтижесінде Австрияға қарай бағытталды.
Шлезвиг-Гольштейнді бірігіп билеген Пруссия мен Австрия арасындағы талас-
тартыстарды Бисмарк соғыс бастау үшін сылтау ретінде қолданды. Осы соғысты
бастау үшін Пруссияға патшалық Ресейдің нейтралитеттік ұстанымын нықтап
алу маңызды болды.
1866 жылы жазда Австрия мен Пруссия арасында соғыс басталды. Садовой
түбіндегі шайқаста жақсы жатыққан және қаруланған Пруссия армиясы
австриялықтарды талқандады. Соғыстың нәтижесі: Австрияның герман
мәселесіндегі рөлінің айқын шешіліп, Пруссияның басымдылығы көзге түсті
және Солтүстік Герман одағының құрылды. Пруссияға 3 мемлекет – Ганновер,
Гессен-кастель, Насау және еркін Франкфурт қаласы қосылды. Солтүстік
Герман одағы атымен Орталық Еуропада іс жүзінде жаңа мемлекет құрылды.
Бисмарк мемуарларында бұл жағдай бойынша Мен біріккен Германия уақыт
мәселесі екенін сездім, Солтүстік Германия оны асырудағы бірінші кезең
болды, - деп жазды[3].
Австро-Пруссия соғысын көптеген тарихшылар Бисмарктың үстіңгі
революциясы деп атайды. Біріншіден, Германияның бірігуі прогрессивті акт
болды, буржуазияның мақсатына сай болды. Екіншіден, оны Бисмарк радикалды,
бұл мәнде революциялық тәсілдермен жүзеге асырды. Соғыстар Пруссиялық
монархия атынан жүргізілгендіктен, буржуазия өзінің либералды
көзқарастарынан бас тартуға мәжбүр болды.
Менің ойымша, тарихшылардың Бисмарктың біріктіру саясатын қатал
және антидемократиялық деп атауында негіз бар. Өзінің саясатын жүзеге
асырған Бисмарк табиғи (анти) интеграциялық күштерге емес, қан мен
темірге, яғни Пруссияның әскери қуатына сүйенді.
Австриямен бейбіт келісім жасасып, Пруссия Германияны біріктірудегі
ең соңғы кезеңді дайындай бастады. Шығыс шекарасында біріккен, қуатты
Германияның пайда болуын қаламаған Франциямен соғысу үшін, Бисмаркқа
Ресейдің нейтралитеті қажет болды. Бисмарк дипломатиялық дайындыққа қызу
кірісті.
Халықаралық қауымдастық кезінде оң болып көріну үшін, Бисмарк Франция
соғысты бірінші болып жариялауын қалады. Осы мақсатпен Бисмарк маңызды
дипломатиялық документті өзгертеді. 1870 жылы 13 шілдеде Пруссия королі мен
француз елшісінің әңгімесінің текстін Бисмарк қысқартып Францияның намысына
тиетіндей өзгертеді. Өзгертілген Эмск депешасының тексті, Бисмарктың
бұйрығы бойынша ақпарат құралдарына басылды.
1869-70 жылдары Францияда бонопартистік режимнің дағдарысы бұрынғыдан
да күшейді. Оның себебі император Наполеон III Францияны құдыретті
мемлекетке айналдыруды, Европада Францияның ықпалын күшейтуді көздеді. Ол
үшін елдің ішіндегі наразылықты басу керек, ол үшін жеңімпаз соғыс жүргізу
керек. "Европаның басқа мемлекеттерін жеңу арқылы Европада Францияның
ықпалы орнайды" — деп ойлады. Германияның бытыранқылығын сақтап қалуға
тырысты. Германия бірігіп кетсе күшейеді. Сол үшін Пруссияға соққы беру
керек болды. Осындай жолдармен бонопартистер өз династиясын күшейтуді
армандады. Бонопартистердің жеке мүддесінен шыққан соғыс болды. Сол кезде
Пруссияға да соғыс керек болды. Себебі Пруссия елді біріктіруді аяқтағысы
келді.
Германияның төрт мемлекетін қосу керек болды. Ал Франция болса
Германияның қосылмаған төрт мемлекетінің қосылуына кедергі жасағысы келді.
Пруссия бұл соғысқа дайындалып отыр еді. Сонау 1863 жылы соғыс жоспарын
дайындаған болатын. Австро-Венгрияны бейтараптылыққа көндірген болатын.
Пруссияның милитаристік топтарының агрессияшыл саясаты осындай болды.
Германияның алдында қойып отырған мақсаты елді біріктіру. Бұл соғыс
Пруссияның тарапынан объективті соғыс болды. 1870 жылы Пруссияда соғысқа
қажетті дайындықтар аяқталды. Енді соғысқа бір сылтау керек болды. Бұл
сылтау Испанияның тағына мұрагер отырғызу кезінде жасалды. 1870 жылы шілде
айында королева Изабелла қуылғаннан кейін Испанияның тағы неміс принці
Леопольд Гогенцоллерн Зигмарингенге ұсынылды. Бұны Франция қаламады.
Леопольд тақтан бас тартты. Бисмарк бұл мәселені Пруссияның беделін
төмендету деп баспасөз бетінде жариялады. Вилгельм бұны Пруссияны жәбірлеу
деп қабылдайтынын мәлімдеді. Дәл осындай соғысуға сылтау іздеген Францияның
соғыс министрі Лебеф былай деді: "Біз соғысқа дайынбыз, өте дайынбыз" — деп
мәлімдеді. Франко-Прусс соғысы басталды.

2.2 Франко-Прусс соғысы – халықаралық қарым-қатынастағы балансты өзгерткен
соғыс

1870 жылы 19 шілдеде Франция Пруссияға соғыс жариялайды. Бірнеше ай
ішінде француздардың негізгі күштері талқандалады. Пруссия армиясы
Мец пен Седанды шабуылдады. Бұл жерде 82 мың адам мен ІІІ Наполенның
өзі тұтқындалады. 1870 жылы Парижде наполеондық режимді қиратқан, революция
басталды. Тьер ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.