ҚЫРҒЫЗ ТАРИХЫ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

ҚЫРҒЫЗ ТАРИХЫ. Археологиялық ескерткіштер Қырғызстан жерін адам баласы тас дәуірі (палеолит) кезінен мекендегендігін анықтайды. Ертедегі тас дәуірінің құралдары Орталық Тянь-Шань, Ыстықкөл, Ферғана маңынан, Неолит дәуірінің ескерткіштері Фрунзе, Тоқмақ қалалары мен Ыстықкөл аймағынан, Алтай даласынан табылды. Сарыжаз өзені маңындағы 2 үңгірде (Ақ шұңқыр қаласы) қызыл бояумен қабырғаға салынған хайуанаттар суреті сақталған. Неолит кезіндегі тайпалар тас өңдеудің жетілген техникасын (тегістеу, қашау техникасы) игерген, садақ пен жебені қолданған, балшықтан ыдыстар жасаған. Сол кезеңде (б. з. б. 5-3 мың жыл) мал шаруашылығы мен егіншілік пайда болған. Б. з. б. 3 мың жылдықтың аяғында әуелі мыстан, кейін қаладан жасалған қарулар тарады. Қола дәуірінде (б. з. б. 1-мың жылдықтың басы) Қырғызстан жеріндегі адамдар 2 топқа - егіншілік және мал шаруашылығы тобына бөлінгендігін архерологиялық материалдан байқауға болады. Б. з. б. 7-6 ғасырларда темірден соғылған құралдар мен қарулар пайда болды, көшпелі мал шаруашылығы шешуші шаруашылыққа айналды, мүліктік жіктелі күшейді. Таптық қатынас шыға бастады. Көшпелілер арасында рулық одақ, ал егіншілік аудандарда құл иеленуші мемлекет пайда болды. Солтүстік Қазақстанда сақтар (б. з. б. 7-3 ғасыр), кейін үйсіндер (б. з. б. 2-б. з. 5) өмір сүрді. Оңтүстік аудандар (б. з. б. 2-1 ғасыр) . Паркан мемлекетіне, кейін (1-4 ғасыр) . Кушан патшалығына қарады. Қырғызстанның оңтүстік аудандарында 4-5 ғасыр тоған тоспа техникасы қолданылды, су диірмені пайда болды, канал жүйесі көбейді, ауыл шаруашылығы дақылдарының жаңа түрлері (мақта) егілді. Экономикалық өмірдің және қоғамдық қатынастардың өзгеруіне байланысты егіншілік аймағында құл иеленуші мемлекетті феодалдық мемлекеттер бірлестіктер ауыстырды, көшпелі тайпаларда да ерте феодалдық мемлекет пайда болды.

1992 жылы 3 қазанда Бішкек қаласында Армения Республикасы, Белорусь Республикасы, Қазақстан Республикасы, Қырғызстан Республикасы, Молдова Республикасы, Ресей Федерациясы, Тәжікстан Республикасы, Түрікменстан, Өзбекстан Республикасы, Украина арасында жасалған қуғындағалған адамдардың, аз ұлттармен халықтардың құқықтарын қалпына келтіруге байланысты мәселелер жөніндегі келісімді бекіту туралы келісім бекітілді.

Азиядағы өзара ықпалдастық және сенім шаралары жөніндегі кеңестік екінші саммиті: Қырғыз Республикасының Президенті Құрманбек Бакиев сөз сөйледі.

Бейбіт, қауіпсіз әрі тұрақты Азияны бірге құрамыз: (Қазақстан, Қырғызстан, Ресей Федерациясы, Тәжікстан және Қытай Халық Республикасы арасында шекара ауданындағы әскери салада сенімді нығайту жөніндегі Шанхайдағы келісім туралы шарт жасалды.

Қазақстан және ТМД елдері: Әзірбайжан, Грузия, Қырғызстан, Белорусия, Өзбекстан, Ресей Федерациясы, Украинамен екіжақты ынтымақтастығы орнады.

Қазақстан Республикасы мен Қырғыз Республикасы арасындағы достық, ынтымақтастық пен өзара көмек туралы шарт жасалды.

Қазақстан Республикасы мен Қырғыз Республикасы арасындағы экономикалық ықпалдастықты одан әрі тереңдету және оның құқықты әрі өзара тиімді ынтымақтастықты дамыту мақсатында қаулы етемін.

1) 2001 жылы Бішкек қаласында жасалған Қазақстан Республикасы мен Қырғызстан Республикасы арасындағы экономикалық ынтымақтастық туралы 2001-2005 жылдарға арналған шарт бекітілсін.

2) осы жорық қол қойылған күннен бастап күшіне енеді деп ҚР Президенті Н. Назарбаев 2006 жылғы қаңтардың 21 күні қаулы шығарған.

Құланбай Ә. Үкімет басшыларының Бішкектегі кездесуі өтті (Бірыңғай және кеңестік құру жөніндегі Шартқа қатысушы мемлекеттер Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан және Тәжікстанның Премьер министрлер кеңесінің керекті отырысы туралы) .

Қырғыз үкіметінің басшыларын қабылдады. Кеше Ақ Ордада Елбасы Н. Н. Назарбаев Фэлиж Куловты қабылдады. Қабылдауда Қазақстан мен Қырғызстанның экономикалық байланыстарына қатысты мәселелер сөз болды.

Президент Н. Назарбаев аймақтағы жағдайды тұрақтандыруды ерекше рөлге ие болып отыр, - деді. Қырғызстанның Бұхаралық ақпарат құралдары өкілдеріне берген шағын сұхбатында Президент Назарбаев адамдағы көңіл-күйді жіті қадағалайды әрі өте жақсы біледі. Екінші жағынан, ол халық алдындағы жауапкершілікті жете сезінеді. Ел астанасын Алматыдан Астанаға көшіріп, мұнда құрылыс салудың өзі - үлкен ерлік. Мен Астанаға соңғы рет 1998 жылы болып едім, бүгінгі 2-ші рет жолымның түсуі кезінде адамның өркендегенін көріп, қатты тақырдадым. Елдің (мәңгі) есінде мәңгі қалатын президенттер бар. Олардың қатарында Назарбаевтың да есімі жазылатындығына ешбір күмәнім жоқ.

Қазақстандағы парламент сайлауы халық арасына жік түсіретіні айдын еді. Бірақ, ол қантөгіске ұласып, Президент Асқар Ақаевтің елден қашуына әкелді деп ешкім ойлаған жоқ еді. Тіпті наразылық ұйымдастырушылардың өзі жағдайдың аяқ астынан былай өзгергеніне түсінбей қалды.

Біз Қырғызстанға сайлауға басты жазған мақаламызды сөйлеу қарсаңында оппозиция жетекшілерінің кейбірінің сайлау тізімінен алынып тасталғанын, сондықтан Ош және Жалалабад облысында халық наразылығы басталып, олардың маңызды, тас-жолды жауап тастағаны туралы жазған едік.

Міне, сол кезеңнен кейінгі саяси оқиғалық адам нәтижесінде қырғыз қоғамындағы текетірес қантөгісті тіреске алып келді. Оқиға барысын талдау жасай келіп, оны 3 кезеңге бөліп қарауға болады. 1 кезең сайлау қарсаңындағы наразылықтар мен Жалабад пен Ош облысындағы «Боз үйлер» жорығы. Сайлау қарсаңында президенттің әйелінің сіңілісі сайлауға түскен округтегі үміткерлер тізімін оппозиция өкілдерінің алынып тасталуы сайлау қарсаңындағы жорықтарға бастама болды және сайлаудың 1-кезеңінің қорытындысына жорықтар жолдарды жауып тастау акциясына ұласты. 2-кезең 13 наурыз күні өткен сайлаудың 2-ші туры нәтижесінде қырғыз парламенттігі 15 депутаттың 90 %жуығы А. Ақаевтың ағайындары иеленді және оппозицияға жетекшілігінің бірде-біреуінің сайлауда өтпелі залды оппозицияның жорықтары күшеюіне әсер етті.

Бірақ дәл сол күні Жалабад облысындағы барлық әкімшілік мекемелері, тәртіп сақтау ұйымдары мен аэропорт оппозия-сабақтаса көшті. Мемлекеттегі солдаттар наразылыққа шыққандарға қарсылық көрсеткен жоқ.

Президент сарайын басып алған оппозиция жетекшілері жағдайды бақылауға алып, шет елдің әскерінің енгізілуіне жол бермеу үшін тонауды тоқтатуға тырысты. Бірақ басқарусыз кеткен тобыр және ненің пайдалы екенін тез бағалай қоятын қылмыстық жағдай одан әрі ушықтырып жіберді. Сол күні түнде қаладағы көптеген магаз мекемелері тоналды. Көтеріліс нәтижесінде одан өзге тауып, 350 адам жараланды.

Ресей Қырғызстандағы оқиғадан өзіне пайда табуға ұмтылып отыр. Ол осы елдегі шиеленісті шешуге белсенді түрде араласа отырып, Асқар Акаевтың «крышасы» кім екенін дәл көрсетейін деп отыр. Ресейдің Қырғызстанға көмек беруі елдегі жағдайға белсенді түрде араласуға дайын екендігін көрсетеді. Сонымен бірге бұл революция болмаған көрші елдердің сыпа-сына да «кімнен бата сұраудың» қажет екендігін көрсетеді.

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев 2005 жылы Алматыдағы резиденциясында Қырғыз Республикасы президентінің міндетін атқарушы Құрманбек Бакиевті қабылдаған. Осы қызметке келгелі бері Құрманбек Бакиев өз өтініші бойынша Нұрсұлтан Әбішұлымен екі рет телефон арқылы сөйлескен екен. Алғашқы сөйлескен кезде ол өз елінде қалыптасқан ахуал туралы баяндаған. Екінші рет телефон шалғанда Қырғызстанда орын алған оқиғалар салдарынан ел экономикасы 100 млн доллар шамасында зардап шеккенін мәлімдеп көктемгі егіс жұмыстарының басталуына байланысты Қырғыз ағайындар жанар-жағармайдан тапшылық көріп отырғанын жеткізіпті. Өз кезегінде біздің президентіміз Үкіметке Қырғыз еліне гуманитарлық материалдық және жанар-жағармай жағынан көмек беруді тапсырған.

Құрманбек Бакиев Елбасының Алматыға келуін пайдаланып, Қазақстан республикасы Президентімен кездесуге қол жеткізіп отыр. Кездесуден кейін журналистердің сауалдарына жауап береді. Қазақ пен қырғыздың арасын бөлетін еш нәрсе жоқ. Біреуіміз алатаудың аржағында, біздер бер жағында мекендеп жатқан бауырлас халықпыз. Бұрыннан қалыптасқан дәстүрлі ынтымақтастық қатынасымызды осы қиын сәттерде де жалғастыра береміз. Қырғыз ағайындарымызға көмегімізді тигіземіз. Қазақстан Қырғызстанға 1000 тоннадай астық өнімдері мен 10 мың тоннаға жуық жанар-жағармаймен көмектесіп, әуежайлардағы жолаушылар ұшағын ұшыруға тапшы болып жатқан керосин мәселесін шешуді қарастырды.

Осы кездесу барысында Қырғызстандағы Ыстықкөл жағалауларындағы Қазақстанның 4 санаторийі туралы сөз бөліп, оны бірігіп пайдалану мәселесін шешкен және Қырғызстан арқылы өтетін таз құбырларын жөндеуден өткізу барыс-келістің еркін болуы мәселелері көтерілген.

Өз кезегінде Құрманбек Бакиев ең қиын сәтте бірінші болып көмек қолын созып жан-жақты қолдау білдіріп жатқан Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев пен Қазақстан халқына алғысын білдіріп, Қазақстандық іскерлерге Қырғызстан экономикасына белсенді араласуына жағдай туғызуға келіскендерін баяндады.

Бұл кісі Қырғызстандағы оппозициялықтың мүшесі. Біздің әңгімеміз де осы тұстан өрбіді. Қай елдегі болмасын, саяси жағдайға селқос қарай алмайтын Қырғызстан құқық қорғау ұйымының төрағасымен сырт көздің еліміздегі саяси жағдайға деген пікірін білмек ниетте жолыққанбыз. Қырғыз еліндегі халықтық-патриоттық қозғалысының көшбасшысы, құқық қорғаушы Тұрсынбек Акун бізбен өз еліндегі саяси жағдай туралы пікірлерімен де бөлісті.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.