ҚАЗАҚСТАН МЕН САУД АРАБИЯ АРАСЫНДАҒЫ БАЙЛАНЫС

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Орталық Азия ислам республикаларында жағдай бойынша жұмыс істеген, ЕАР Сыртқы Істер министрлігі дипломатиялық институты ұйымдастырған (Каир, 1992 жыл, 15-16 қаңтар) конференцияда Қазақстан өзінің жағрафиялық, геосаяси орны бойынша регионда қауіпсіздікті сақтап тұруға кепіл бола алатын бірден-бір мемлекет екендігін сарапшылар дәлелдеді.

Араб елдері Қазақстан мен қарым-қатынас орнатудың екі жаққа тиімді екенін біле тұра байланыс орнатуға онша асықпауда. Оның себебі біріншіден, араб елдерінің Қазақстаннан жағрафиялық жағынан шалғай жатуы болса, екіншіден дамуған араб елдерінің Саудия Корольдігі мен Египет араб республикасының саясаттарының бір жүйеге келмегендігімен түсіндіріледі.

Қазақстан егемендік алып дүние жүзіне субъект ретінде белгілі бола бастағаннан кейін, оның халықаралық байланыстары аумақтық мәнге ие болуы тарихи және табиғи нәрсе. Осы орайжа, Қазақстан мен араб елдерінің сырт қарағанда біраз айырмашылығы болғанымен, екі жақты байланыс орнатуға себеп болатын факторлар да бар.

Сонымен қатар, араб елдерімен байланыстардың тез арада қалыптасуына Қазақстанның кеңес дәуірі кезінде коммунистік идея салдарынан ислам дүниесінен алшақ болуы да кері әсерін тигізді. Ол кезде Қазақстан мен араб елдері арасында тікелей ешбір қарым-қатынас болмады.

Сауд Арабия Корольдігі Таяу Шығыс елдерінің арасында экономикалық жағынан алғанда аса дамыған ел. Елдің экономикасының негізгі мұнай өнеркәсібі. Елдің ¾ бөлігі шөл дала болғанына байланысты мемлекет ауыл шаруашылық техникасын, құрал-сайман сатып алуға, ирригациялық құрылыстарға және жол салуға өте көп қаражат бөлді. Соның арқасында бұл ел бидайды және басқа ауыл шаруашылық өнімдерді экспортқа шығаруға мүмкіндік алды.

Экономикалық қиыншылықтарға қарамастан, Сауд Арабиясы дүние жүзіндегі ең бай, аса тұрақты, өмір сүру деңгейі жоғары елдер қатарына жатады. Халықаралық деңгейде Сауд Арабиясының рөлінің артуының тағы бір себебі, ол дамып келе жатқан елдерге қаржылық зор көмек көрсетуі, атап айтқанда, Ислам конференциясы Ұйымы мүшелеріне 1974 пен 1991 жылдар аралығында бұл көмек 28 млрд доллардан болғанын айта кеткен жөн.

Екінші жағынан, Сауд Арабиясының беделінің артуы, ол жерде исламның түпқазығы болып табылатын тарихи орындар бар. Оларды корольдік көзінің қарашығындай сақтап, бүкіл жер жүзіне исламның не екенін паш етіп отыр. Сонымен қатар, Сауд Арабиясы Батыс елдермен, АҚШ-пен тығыз сауда-экономикалық байланыс жүзінде исламды уағыздау, ұлттық мүдделерін қорғауда мұсылман мемлекеттеріне көмек көрсету, бұл елдердің ішкі ісіне араласпау болып табылады. Осы принципке орап сыртқы саясатты исламды қорғау, ислам елдерінің біртұтастығын нығайту, дүние жүзі әлеміде олардың мүдделерін нығайтуға көмектесу, ислам ұлттарымен қарым-ұқатынас орнату мәселесіне орай жүргізген.

Қазақстан - Саудия ресми қатынастары 1992 жылдан басталды деуге болады. Сол кезде Сауд Арабиясы сыртқы істер министрі Принц Сауд аль-Фейсал Қазақстанға ресми сапармен келу ынтасын білдірген болатын. Оған дейінгі қатынастар сыртқы істер министрліктері тарапынан жүргізіліп тек екі жақпен танысу сипатында болды.

1992 жылдың маусымыда Сауд арабиясы корольдігінің Сыртқы істер министрлігі Еуропа Департаментінің бастығы Принц Турки Қазақстанға келді. Оны Қазақстан Республикасы сыртқы істер министрі қабылдады. Ал 1993 жылы ақпан айында ҚР сыртқы істер министрлігінің аса маңызды шаруалар бойынша елшісі қысқа сапармен Эр-Риядта болған кезінде Сауд Арабиясы Корольдігінің сыртқы істер министрі Саль-Файсальдың қабылдауында болып, Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың Король Фахдқа жеке жолдамасын тапсырды.

Содан бастап біртіндеп Қазақстан Саудия арасындағы экономикалық байланыстар орнай бастады деуге болады. 1993 жылы желтоқсанда Қазақстан Саудияның Даму Фондының миссиясы келіп, Қазақстан министрліктерімен кездесіп, біраз жобаларды қаражаттау мәселесін талқылады. 1993 жылдың 3-қазанынан 27-қаңтарға дейін Қазақстанда Принц Мухаммед Бек Бандар болды. Ол Қазақстан экология және биоресурстар министрлігімен Қызыл Кітапқа жазылған құстарды қорғау жайында келіссөз жүргізді. Келіссөз нәтижесінде Принц пен министрлік арасында Экологиялық фонд құру туралы келісімге қол қойылды. Ол фондтың жарғылық капиталын 2 млн доллар Принц жеке өзі салды.

Сауд Арабиясы мен Қазақстан арасындағы байланыстың нақты орнауы 1994 жылы 30-көкекте Қазақстан Сыртқы Істер Министрі Қ. Б. Саудабаевтың Эр-Риядқа сапарынан басталды. Мұнда Қазақстан мен Сауд Арабиясы арасында дипломатиялық қатынас орнату жөнінде Протоколға қол қойылды. Қазақстан Министрін Король Фахл қабылдады. Келіссөз барысында Қазақстанға Сауд Арабиясының сауда-өнеркәсіпкерлерін жіберіп, қарым-қатынасты нығайту мәселесі келісілді.

Сонымен қатар, 1994 жылдың тамызында Қазақстанға Сауд Арабиясының әскери мамандары келіп, ҚР қорғаныс министрлігімен келіссөздер жүргізді.

1993-1994 жылдарда Қазақстан мен Сауд Арабиясы жақсы дәрежеде дипломатиялық қатынастар жүргізіп отырды да, ҚР Президентінің Сауд Арабиясына Ресми сапары даярланды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.