Елдегі демократиялық қатынастардың дамуы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР
Кіріспе 1
Елдегі демократиялық қатынастардың дамуы. 1
Саяси партиялар мен қоғамдық қозғалыстар 9

Кіріспе

Қазақстан егемендік алғаннан кейін зайырлы, демократиялық, құқықтық
және әлемге ашық мемлекет құруға кірісті. Мұны іске асыруда еліміздің
тарихи және отарлауда болған мұрасы, оның саяси мәдениетінің өзіндік
ерекшелігі, мемлекет пен қоғамның өзара қарым-қатынасы жан-жақты ескерілді.
Елімізде саяси партиялардың және партиялық жүйелердің орнығуына, күшті заң
шығарушы органның, тәуелсіз баспасөз және автономиялық жергілікті
басқарудың дамуына көп көңіл бөлінді. Қоғамды демократияландыру барысында
жаңа саяси институттар - парламент, 1993-ші және 1995 жылдардағы
конститутциялар қабылданды, тәуелсіз сот билігі қалыптасты.

Елдегі демократиялық қатынастардың дамуы.

Тәуелсіздік алған алғашқы кезден бастап, елде болып жатқан өзгерістерді
талдау арқылы Қазақстан басшысы өзінің назарын болашақтың бағытын
айқындауға аударды. Атап айтқанда, Президент Н.Ә. Назарбаев 1992 жылы жарық
көрген "Қазақстанның егеменді мемлекет ретінде қалыптасуы мен дамуының
стратегиясы" - деген еңбегінде жаңа тарихи жағдайға байланысты еліміздің
егеменді мемлекет болуының стратегиялық міндеттерін көрсетіп берді. Онда
айтылған кейбір маңызды қағидалар мен тұжырымдар Егемен Казақстанның
бірінші Конституциясында өзінің көрінісін тапты.
Бұдан кейін мемлекет алдында бой көтерген жаңа тактикалық мақсаттардың
іске асу шаралары белгіленді. Оны Елбасы Н. Ә. Назарбаев өзінің 1993 жылы
жазған "Қазақстанның болашағы - қоғамдық идеялық бірлігінде" - деген
еңбегінде ашып берді. Мұнда Президент Тәуелсіз еліміздің одан әрі күшейіп
нығаюында қоғамдық ынтымақтастық пен жарастықты іске асырудың жолдарын
анықтады.
Алайда,, осы белгіленген стратегиялық міндеттерді тәжірибе жүзінде іске
асыруда көптеген қиыншылықтар мен кемшіліктер кездесті. Оны орындауда
дәрменсіздік көрсеткен С. Терещенко басқарған (1992 ж. бастап) Министрлер
Кабинеті 1994 жылы отставкаға кетті. Оның орнына Ә. Қажыгелдин бастаған жас
саясаткерлерден тұратын жаңа үкімет келді. Бұл үкімет таяудағы үш жыл
ішінде елімізде болып жатқан реформаларды іске асырудың жаңа бағдарламасын
белгіледі, осы бағытта бірқатар жұмыстар жүргізді. Бірақ өзінің
бағдарламасын аяғына дейін жеткізбей Ә. Қажыгелдиннің үкіметі 1997 жылдың
10 қазан күні отставкаға шықты. Оған себеп, алдымен, жекешелендіру
бағдарламасында кеткен үлкен қателіктердің салдары болды, содан соң
елімізде әлеуметтік әділетсіздіктің орын алғанын айтуға болады.
Ә. Қажыгелдин Үкіметінің орнына Н. Балғымбаев басқарған төртінші үкімет
келіп екі жыл (1997-1999 жж.) қызмет етті. Бұл үкіметте қиын кезеңде жұмыс
істеді. Елде қордаланып қалған қарыздарды қайтару, сыртқа шығарылатын
шикiзат өнімдері бағасының құлдырауы, көрші елдердегі экономикалық
дағдарыстың Қазақстанға әсері кезінде жұмыс істеуге тура келді.
Үкiмет сыртқы факторлардың жағымсыз әсерiне қарамастан, тұтас алғанда
макроэкономикалық тұрақтылықты сақтап қалды. Сондай-ақ, бұрынғы заемдарды
төлеуде, мемлекеттiң iшкi және сыртқы мiндеттемелерiн орындауда Н.
Балғымбаев басқарған үкiмет бiрқатар айтуға тұрарлық қызмет атқарды.
1999 жылы қараша айында Қазақстан үкiметі басына Қ. Тоқаев басқарған
бесінші үкiмет тағайындалды. Жаңа үкiмет Республика Парламентiнде өзiнiң
2000-2002 жылдарға арналған iс-қимыл бағдарламасын ұсынып бекiттi. Ондағы
шешiлуге тиiстi басты проблемалар негiзiнен "Қазақстан-2030" стратегиялық
бағдарламадан туындаған-ды.
Бiрiншi. Елiмiздегi қатаң бюджет мәселесiн ескере отырып, одан тиiстi
қорытынды жасау, бюджеттi жоспарлауда жетiмсiздiктер болып жатса, оны
түзету, кiрiстi жинақтауда резервтер болатын болса, оны iске қосу, яғни
қаржы көзiн, оны қолданудың әдiс-тәсiлдерiн жете пайдалану.
Екiншi. Экономиканы, қаржы және заңдылық жүйесiн реформалауды одан әрi
жалғастыру, әлеуметтiк саладағы реформаларға баса назар аудару.
Үшiншi. Елге инвестицияның қажеттiлігiн ескерiп, белгiлi және салиқалы
инвесторларды iздеп табу, олардың мемлекет экономикасына деген ынтасын
арттыру.
Төртiншi. Сыбайлас жемқорлықпен күрестi одан әрi күшейту.
Бесiншi. Өндiрiстi жандандыру, отандық тауар өндiрушiлерге қолдау
көрсетiп, кiшi және орта бизнестiң мәселелерiн шешу.
Алтыншы. 2000-шы жылдың басына дейiн зейнетақы қарызынан құтылу.
1999 жылдың қараша айынан 2002 ж. қаңтар айына дейiн қызмет iстеген Қ.
Тоқаевтың үкiметi өзiнiң алдына қойған iс-қимыл бағдарламасын орындауда
бiрқатар әлеуметтiк-экономикалық бағыттағы ұйымдастыру жұмыстарын жүргiздi.
Олардың бiрсыпырасы жүзеге асты, дегенмен кейбiр мәселелер аяғына дейiн
орындалмады.
2002 жылы қаңтар айында Қазақстан үкiметі басына И. Тасмағамбетов
басқарған бесiншi үкiмет келдi. Жаңа үкiметтiң алдына бiрқатар күрделi
мiндеттер қойылды:
• бiрiншiден, экономикалық диверсификацияға қол жеткiзу арқылы
өнеркәсiптiк саясатты жүзеге асыру;
• екiншiден, қор рыногын дамыту;
• үшiншiден, аграрлық сектордағы реформаларды одан әрi жалғастыру;
• төртiншiден, бiлiктiң әр деңгейiндегi өкiлеттiктің ара жiгiн
айқындау.
И. Тасмағамбетов басқарған үкiмет өзiнiң қызметiнде елiмiздiң
экономикасын дамытуға айырықша көңiл бөлудi одан әрi жалғастырды. Осы
бағытта 2002 ж. мемлекеттiң бюджетiн бiрнеше рет талқылап, елiмiздегi
экономикалық және кейбір күрделенген әлеуметтiк мәселелердi шешу үшін шара
қолдануды қолға алды. Үкiмет Ел басының тапсырмасымен 2003 ж. бюджеттен
бөлiнетiн қаржыны бiлiм беру саласына 33 пайызға, денсаулық саласына – 38,
мәдениеттi қаржыландыруға – 27 пайызға көбейттi. 2003 жылдың 1 қаңтарынан
бастап зейнетақы және жалақы деңгейi 12 пайызға өсiрiлдi. Сондай-ақ,
азаматтардың бұрынғы КСРО жинақ банкiсiндегi "жоғалған" салымдары қайтарылу
жөнінде шешім қабылдап, жүзеге асырыла бастады.
Алайда, 2003 жылғы 11 маусым айында И. Тасмағамбетов өз өтінішімен
үкімет басынан кетті. Бір жыл бес ай уақыт ішінде жұмыс істеген бұл үкімет
тұсында республикада экономикалық реформаларда дамыту барысында бірсыпыра
істер атқарылды. Әлеуметтік даму мәселесіне де ерекше назар аударылып,
халықтың әл-ауқат деңгейі өсті. Қазақстанның 2030 жылға дейінгі кезеңді
қамтитын Стратегиялық бағдарламасына сай 2003-2005 жылдарға арналған елдің
индустриялық-инвестициялық даму бағдарламалары қабылданды.
2003 жылғы 13 маусым айында Президенттің жарлығымен И. Тасмағамбетовтың
орнына жетінші Премьер-министр болып Д. К. Ахметов тағайындалды.
1991 және 2003 жылдар аралығында Егемен Қазақстанның жоғары заң
шығарушы органы – Парламентте төрт рет өзгерiске ұшырады. Бiрiншi рет, 1990
жылы 12-ші шақырылумен сайланған Қазақ республикасының Жоғарғы Кеңесi 1993
жылдың желтоқсан айында көптеген депутаттардың өз мiндеттерiнен бас
тартуымен байланысты тарады.
Одан кейiн 13-ші шақырылумен сайланған Парламенттiң өмiрi де ұзақ
болмады. Себебi Қазақстан Республикасының 1993 жылғы желтоқсанда бекiткен
сайлау Кодексi негiзiнде 1994 жылғы наурызда сайланған Парламент 1995 жылғы
мамырда заңсыз деп табылды. Бұған сайлау барысында аталған Кодекс
баптарының өрескел бұзылуы себеп болды. Мiне, осымен байланысты Қазақстан
Республикасы Президентiнiң Конституциялық Заң күшi бар "Қазақстан
Республикасындағы сайлау туралы" 1995 жылғы 28 қыркүйектегi пәрменi бойынша
сол жылдың желтоқсан айында жаңа парламент сайлауы өткiзiлдi. Ал 1997
жылдың қазан айында Парламенттiң жоғары палатасына сайланған депутаттардың
құрамының жартысы өзгертiлiп, оларға жаңа сайлау жүргiзiлдi.
Елiмiздегi жоғары басқару жүйелерiндегi өзгерiстер жергiлiктi атқару
органдарының да өзгеруiне алып келдi. Бұларда егемендiк алған кезден бері
үш рет өзгерiске ұшырады. Алдымен жергiлiктi атқарушы органдар – облыстық,
қалалық, аудандық атқару комитеттерi болып құрылды. Кейiннен барлық атқару
комитеттерi мен Кеңестердi қосып, оларды бiр адам – Кеңес төрағасы
басқаратын болды. Ақырында келiп атқару жүйесiнм - әкiмдер, өкiлдiк
органдарды – Мәслихат басқаратын болды.
Соңғы жылдары әкiмшiлiк-басқару аппаратын қысқарту және құрылымдық
оңтайландыру жөнiнде батыл шаралар қолданылды. Орталық Үкiмет қайта құрылды
және сан жағынан ықшамдалды. Жергiлiктi жерлердегi басқару құрылымдары да
едәуір қысқарды. 1997 жылы 50-ден астам министрлік пен ведомстволардың 25-і
ғана қалдырылды. 19 әкімшілік облыстың бесеуі, 220 әкімшілік ауданының 30-
ға жуығы таратылды, сөйтіп 5 мыңға жуық қызметкер қысқарды.
Еліміздегі демократия және ұлт мәселесі жөнінде айтқанда, тағы бір
көңіл аударатын мәселе - Қазақстан халықтары Ассамблеясының қоғамымыздың
дамуындағы рөлі. Мұндай ұйым ТМД елдерінің ешбірінде осы кезге дейін
құрылмаған. Ең бір қиын күндерде ол шын мәніндегі халық өкілеттілігінің
органына айналды. Қазақстан халықтары Ассамблеясын құру туралы шешім 1992
ж. желтоқсанда өткен Қазақстан халықтары құрылтайында қабылданды. Онда
Ассамблея парламенттің немесе атқару билігі органының баламасы бола алмайды
- деп көрсетілді. Бірақ ол мүдделестер клубы сияқты қуыршақ ұйым да болуға
тиісті емес еді. Ұзақ ізденістердің, ұлттық мәдени орталықтар өкілдерінің,
этнологтардың, заңгерлердің, басқа да салалар мамандарының пікірлерін
зерттей келе, Ассамблеяға мемлекет басшысының жанындағы консультативті-
кеңесші орган дәрежесін беру ұйғарылды. Нәтижесiнде ол өз қызметінің
жемістерін бере бастады. Ұлт саясатына байланысты көптеген ұсыныстар
енгізуімен қатар, ол адамдармен күнбе-күн нақты жұмыстар жүргізді, бұл оның
беделін өсірді.
1992 және 2003 жылдар аралығында Қазақстан халықтары Ассамблеясының
тоғыз сессиясы өтті. Сессияларда біздің елді мекендейтін барлық ұлттар мен
ұлыстардың бірлігі мен татулығы, конституциялық заңдарды сақтау,
халықтардың әлеуметтік-экономикалық жағдайлары және т.б. көкейтесті маңызды
мәселелер талқыланды.
1985 жылдан кейінгі қоғамды қайта құру, жаңарумен байланысты
Қазақстанда бұрынғы кездегі жеке Коммунистік партияның үстемдік етуінен
бірте-бірте арылып, әртүрлі көзқарас және көппартиялық жүйеге көшу белең
алды. Бұл елде болып жатқан демократиялық процестермен, саяси сипаттағы
өзгерістермен тікелей өзектес еді.
Қазақстанда көппартиялық жүйенің және жаңадан саяси партиялардың пайда
болуының басты үш себебін атап көрсеткен жөн. Оның бірінші себебі - 1989
жылдан бастап Қазақстан саяси өмірінде болған өзгерістер, соның ішінде
әртүрлі көзқарастың, жариялылықтың көрніс ала бастағанына байланысты
қоғамда өз ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.