Қылмыстық саясаттың мазмұны мен оның қағидалары

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

Кіріспе 2
1. ҚР қылмыстық саясатының түсінігі 3
2. Қылмыстық саясаттың мазмұны мен оның қағидалары 14
3. Қылмыстық саясаттың жүзеге асырылуы 22
Қорытынды 24
Тапсырма 26
Қолданылған әдебиеттер 29

Кіріспе

Қазақстан Республикасының Президенті Қазақстан халқына Қазақстан-
2030 жолдауында жемқорлық пен парақарлық жөніндегі мәселеге былай
тоқталды: Мақсат ретінде барлық адамдарға мына мәселені түсіндіру:
кімде–кім, жемқорлық пен пара алумен айналысатын болса, мемлекет бұл
адамдарды анықтап, аңдып, ал кінәлі болып табылатындарды – қатаң жазалайды,
деп айтты. Қылмыстық саясат Қазақстан Республикасының Президенті айтқандай
мәселелермен, яғни жемқорлық пен парақорлыққа қарсы күрес жүргізу, құқық
бұзушылыққа қарсы және барлық қылмысытық іс-әрекеттерге қарсы бағытталған.
Осы мәселелерді шешу үшін, қылмыстық саясат профилактикалық шаралар,
жаңадан заңдар шығару, толықтыру өзгерту арқылы және жазалардың бірнеше
түрін қолданып, қылмыстарға қарсы күреседі. Қылмыстық саясатта қылмыстармен
күресу үшін белгілі бір бағдарламалар, қағидалар, стратегиялар, негізгі
бағыттарды өңдеп шығарады. Осыларды жүзеге асыратын орган ретінде – ішкі
істер органы, оның ішіндегі ішкі істер органдарының қызметкерлері болып
табылады. Олар азаматтарды қылмыстық іс-әрекеттерден қорғап, адамдарды
қауіпсіздікпен қамтамасыз етеді.

1. ҚР қылмыстық саясатының түсінігі

Мемлекет өзінің қызметінде әлеуметтік мақсаттарға жету үшін өзінің
алдына қоғамды қояды, ол саясатпен басқарылады, ал ол саясатта әр түрлі
мәселелерді жүзеге асрыу үшін оның нысандары негізгі бағыттары қағидалары
көрсетіледі.
Мемлекеттің саяси бағытының бірі – қылмыспен күресу саясаты болып
келеді, ол біртұтас саясаттың негізгі бөлімі болып келеді. Осы саясатта
стратегия, қағидалар, негізгі бағыттар, мемлекет қылмысқа бақылаудың саны
мен әдісін көрсетеді.
Қылмыстық саясаттың терминін criminal politik ең алғаш рет 1840 ж.
Ансель Фейербах енгізді. Оның түсінігіне келетін болсақ, бұл фактор қылмыс
саласындағы заңдардың дайындығына әсер етеді. Қылмыстық саясат адамдар мен
азаматтарды қылмыстық іс- әрекеттерден қорғайды. Қылмыстық іс-әрекеттерді
жасайтын адамдарды жазалайды және қылмыстың алдын алып, оның жолын кеседі.
Қылмыстың жолын кесетін шараларды профилактикалық шаралар деп атайды. Демек
Правопорядок, Перехват т.б. құқық тәртіптік шаралар.
Қазақстан Республикасының құқықтық мемлекетінің қазіргі даму
кезеңінде келесі бағыттар белгіленеді, ол бағыттар қылмыспен түбегейлі
күресуге тікелей байланысты.
- қылмыспен қүресу саласындағы құқық қорғау қызметінің құқықтық
базасын құру;
- құқықтық жүйелердің реформасы;
- қылмыспен күресу саласындағы халықаралық қарым–қатынасты нығайтып,
дамыту.
- терроризммен күресу.
- көлеңкелі экономиканың алдын алу.
- заңсыз айналымға және нашақорлыққа қарсы күрес жүргізу.
Тергеу әрекеттерінің тиімділігін нығайтуға және ауыр қылмыстарды және
аса ауыр қылмыстарды тергеп, олардың ашылуын қамтасыз ету.
Қылмыстық саясат меншік пайда болғанда сонымен қатар пайда болды. Ал
меншік пайда болғанда мемлекеттің пайда болғанда әкеп соғады. Мемлекет
пайда болғаннан кейін қылмыспен күресетін органдар пайда болды. Біздің 110
қызметкерлердің мақсаты қылмыстың алдын алу, алдын кесу, қылмыспен күресу
және қылмысты ашу.
Қылмыспен күресу белсенділігі керек. 2002 жылы Астана қаласында отырыс
болды, онда 110 министрі Қ. Сүлейменов былай айтты: қылмыстың болмауы,
жасалмау мүмкіндігі бар, ол дамыған мемелекетіміздің өзінің негізіндігі бар
нәрсе, 110 мемлекеттің қоғамдық ұйымның, еңбек ұжымының идеологиялық және
ғылыми құралдардың қылмыстың іс-әрекеттерге қарсы жоспарлардың нығаюын
талап етеді.
Мәселелердің ішіндегі терең қарастырылатын мәселе, Қ. Сүлейменов мырза
былай деді, ол қылмыспен күресуге бағытталған сұрақтар.
Қылмыспен күресу үшін, мастықпен, құқық бұзушылықпен күресу үшін
кешенді бағдарламаларды өндіріп орындау керек.
Жоғарғы сот төрағасының орынбасары мәселе ретінде, заң ғылым саласында
қылмыстың құқық сұрақтарға қатысты, ал ашып айтатын болсақ: жеке жаза
дифференциалды жауапкершілік, әр түрлі жазалардың нәтижелігі, жалпы
нәтижелілігін, біздердің жағдайымыздағы осылардың орындалуының ұйымдасуы
жасөспірімдерге әсер етер және де құқық бұзушыларға, маскүнемдерге,
рецидивистерге әсер етуі. Бас бостандығынан айыру мерзімдері ұзақ мерзімдер
немесе қысқа мерзімдер қаншалықты нәтижелі ме, нәтижесіз ба, құқық
бұзушыларға қарсы қолдану, ол тағы қылмыстың алдын алу мен қылмысты жасау
себептерімен байланысты.
Заң алдында тұрған мәселелердің көбісі құқық шығармашылық, құқық
қолданушылық қызметіндегі қылымыспен күресу саласына жатады. Осы
мәселелерді шешу үшін қылмыстық саясатты жүзеге асыру керек.
Қазақстан Республикасының заң шығарушы органы қылмыстық заң, қылмыстың
процесуалды және еңбекпен түзеу заңдары да белсенді жұмыс істеп жатыр,
демек жаңа заңдар шығарып, өзгертулер енгізіп жатыр. Тағы да ҚР
Президентінің жарлығы шықты, оның да заң күші бар. Оның 2 – ші бабын алып
қарайтын болсақ, мұнда 110 – ң міндеттері айқын көрсетіліп тұр:
1) қоғамдық тәртіптік және қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз етіп әскери
немесе төтенше жағдайларда
2) Қылмыстың алдын алу, алдын кесу, қылмысты анықтау, және әкімшілік
құқықты бұзушылықтың алдын алу, қылмысты тергеу, ашу және жасырынып жүрген
қылмыскерлерді іздеу.
3) Алдын ала тергеуді анықтау, әкімшілік өндірісті өзінің құзіреті шегінде
заңмен орнатқан тәртіппен анықтау.
4) Әкімшілік шаралар мен қылмыстық жазалардың орындалуы.
5) Құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету, қылмыстық – орындау жүйесіндегі және
әкімшілік қамау мемлекеттерінде тәртіптік режимдерін сақтау.
6) кәмелетке толмағандардың құқық бұзушылықтарын, қадағалаусыздықтың алдын
алу, және анықтау.
7) Керекті жағдайларда мемлекеттік өрт сөндіру қызметке өрт қауіпсіздігін
қамтамасыз етуге, бірігіп іс-әрекеттер жасауға көмектесу.
8) Жол жүру, қозғалу қауіпсіздігін мемлекеттік қадағалау, бақылауды
қамтамасыз ету.
9) Физикалық тұлғалардың және мемлекеттік объектілерді қорғау,
қамалғандарды және айыпталғандарды жетекке алу, терроризмнің алдын алу,
алдын кесу, тұтқындарды босату.
10) Паспортты және визалық жұмыстардың орындалуы, шетел азаматтары мен
азаматтығы жоқ азаматтардың Қазақстан Республикасының территориясында жүру
ережесін сақтау.
11) Әскери уақытта Қазақстан Республикасының территориясын қорғау
жөніндегі бөлек сұрақтардың орындалуы.
11-1) Мемлекеттік карантин, санитарлы, табиғаты қорғау органдармен бірігіп,
қатысып шараларды жүзеге асыру төтенше жағдайларға байланысты және
табиғатты қорғау органымен қарым-қатынас жасап браконьерлермен күресу.
11-2) Қазақстан Республикасының маңызды және аса маңызды объектілерге
режимді орнату немесе қорғау шараларын жүзеге асыру.
12) Ішкі істер, органдарға қатысты халық аралық қарым-қатынасты дамыту.
2. Ішкі істер органдардың басқа да мәселелері тек қана заңмен орнатылады.
Қазақстан Республикасының Ішкі істер органдар туралы жарлығының 11-ші
бабында Ішкі істер органның құқықтар айқындалады, құқық айқындалудың өзі
бір жағынан қылмыстық саясат болып келеді.
1. Ішкі істер органдары сол ауқымға құзыреті бар тұлғалар, мақсаттарға
жету үшін, олардың алдына қойылған мәселелерді шешу өзінің құзыреті шегінде
мынадай құқықтарға құқылы:
1) Азаматтардан қоғамдық тәртіпті және қоғамдық қауіпсіздікті талып ету,
құқыққа қарсы әрекеттерді және әрекетсіздікті тоқтатпау. Егер осы талаптар
орындалмаған жағдайда соған қатысты мәжбүрлеу шараларын қолдану.
2) Қылмыс жасады немесе әкімшілік құқық бұзушылық жасады деген күмән туатын
болса азаматтардың куәландыратын құжаттарын тексеру керек. Осы бақылау
шарасы ішкі істер органдарына жүктелген, және ол қылмыстық саясаттың бір
бағыты ретінде қарастырылады. Мысалы: азамат Н.Н. Қырықбаев Гагарин
көшесінде орналасқан дүкенге кіріп ұрлық жасап кетті, және ол дүкеннен
шыққан уақытта алдына келе жатқан полиция қызметкерлерін көрді, ол сескеніп
артқа қарай бұрылып қолында 1 шиша сырамен жүгіріп кетпекші болды. Полиция
қызметкері оған азамат тоқтай тұрыңыз деген уақытта, оның қолында тұрған
сырасын қолы дірілдегеннен жерге шағып жіберді, осы уақытта полиция
қызметкерлеріне мынау азамат күдік туғызды. Ол азамат Н.Н. Қырықбаевтан
куәландыру құжатын талап етті, менің құжатым үйде жатыр деген сылтау айтып
кетпекші болды, сонда дүкен сатушысы шығып мынау кісі заттарымды ұрлап
кетті деді. Сол кезде полиция қызметкері осы жағдайды анықтау үшін аудандық
ішкі істер басқармасына апарды, тексерудің барысында ол азамат кезінде
ұрлық үшін бас бостандығынан айырылғаны туралы анықталды.
3) Қылмыс жасауға дайындалып жатыр деген хабарларды, арыздарды қарастыру,
соларды тіркеу, өзінің уақытысында алдын алу, ашу, қамауға алу шараларын
жүзеге асыру, және қоғамға қауіпті іс-әрекеттерді жасауға жол бермеу.
4) анықтау кезінде, алдын алу, қылмысты ашу және тергеу кезінде басқа
органдарға, ұйымдар мен лаузымды тұлғаларға міндетті атқару бұйрықтарын
беру.
5) Қылмыстың істер және өндіріс материалдар бойынша азаматтардан
түсініктеле құжаттарын, солардың көшірмесін алу үшін, жауап алу үшін, және
заңда көрсетілген тәртіп бойынша келуге себепсіз жағдай болғандардың және
келуден бас тартқандрды ішкі істер органдарға шақырады.
6) Заңдылыққа сәйкес әкімшілік өндірісті орындау осы қызметті жариялайтын:
хаттамалар толтыру, әкімшілік шаралар салу, құқық бұзушыларды әкелу,
әкімшілік қамауды орындау, жеке тінту, және заттарды, құжаттарды қарап алу:
7) Құқық бұзушылық жасаған әскери қызметкерлерді ұстау және оларды әскери
коменданттарға, әскери бөлімдерге, әскери комиссарларға тапсыру.
8) Заңмен көрсетілген тәртіп бойынша кәмелетке, толмағандарды, он сегіз
жасқа толмағандарды және олар құқық бұзушылық жасаса, оларды уақытша
изоляторға орналастыру немесе арнайы бөлім-тәртіп мекемелеріне бағыттау.
Бақылаусыз жүргендердің, кәмелетке толмағандардың жасы 3 тен 16-ға дейінгі
жасөспірімдерді және ата–анасыз немесе қамқоршысыз қалғандарды уақытша
изолятор орталығына жеткізу.
9) Әкімшілік қамауға алынғандарды ұстау.
10) Әкімшілік және қылмыстық істер бойынша материалдарды тексеру, анықтау
Қазақстан Республикасының заңды актілеріне сәйкес жасалады.
11) Қозғалған қылмыстық істер бойынша ақпаратты кедергісіз алу
12) Заң тәртібіне сәйкес мекен-жайлары жоқ адамдарды, құжаттары жоқ
азаматтарды қабылдау-тарату (приемник-распределитель) мекемесіне
прокурордың санкциясымен 30 тәулікке дейін ұстау.
13) Қрғамдық орындарда мас күйінде балағат сөздер пайдаланатын адамдарды,
адамдардың ар–намысын, ар-ожданының мәртебесін түсіріп, үйде отырып
қоғамдық тәртіпті бұзатын адамды, солармен тұратын азаматтардың өтініші,
арыздары бойынша арнайы дәрігерлік мекемелерге, ішкі істердің кезекші
бөлімдеріне жеткізу.
14) Заңмен көрсетілген жағдайларда қылмыстық өндірісті ретімен жедел
іздестіру шараларын жүргізу, олардың өндірісіне мамандарды тарту, фактілік
мәліметтерді жинау және анықтап зерттеу үшін ғылыми–техникалық құралдарды
пайдалану.
Сонымен қатар мемлекеттік немесе басқа да заңмен қорғалатын құпияларды және
жеке өмір туралы, жеке отбасы туралы құпия мәліметтерді жариялауға
болмайды.
15) Жеке басы анықталмаған адамдарды, әкімшілік құқық бұзушылықты жасайтын
немесе жасаған сезіктілерді, әкімшілік қамауға алынғандарды, қылмыс жасады
деп айыпталғандарды, қылмыс жасады деген сезікпен ұсталғандарды, абақты
қамауға алынғандарды, тұлғалалардың дактилоскопиясын, суретке түсірудің,
кино–бейне таспаның дауыс жазуды тіркеу.
16) Арнайы есебін жүргізу, пайдалану, құқық тәртіпті қорғау шешімдері
қамтамасыз етілгенін хабарлайтын жүйелерді құру, ескерту басымдылығына
жататын әкімшілік қадағалауда тұрған тұлғаларды есепке алу, әкімшілік құқық
бұзушылықты жасаған тұлғаларды есепке алу, қайталап жасайтын болса
жауапкершілікке жоғары шарамен жауапқа тарту, және есепте тұрған тұлғаларға
бақылау мен қадағалауды арнатып, жүзеге асыру.
Қылмыс пен күресу саясаты әлеуметтік саясаттың маңызды бөлігі, өзінің
кіріспесі бойынша мемлекеттің біріккен саясатына кіреді.
Қылмыстық күресу саласындағы әлеуметтік саясаттың бір бөлігі, жазаны
пайдалану құралы ретінде байланысып, қылмысқа қарсы қүреседі, және
қылмыстық саясат деген атау алады.
Қылмыстық саясат – объективті заң негізінде әлеуметтік қоғамның даму
мемлекеттік және қоғамдық органдардың бағыты, азаматтың мүдделерін
қылмыскерлерден қорғауды жүзеге асырады; жазаны немесе жазаларды ауыстыру
шарасы, әкімшілік немесе қоғамдық басымдылықты қолдану жолы арқылы
қылмыстан қорғаймыз және жазаны қылмыстың алдын алу үшін қорқыту шарасы
ретінде пайдалануды қылмыстық саясат дейміз.
Н.И. Загородников былай жазады: қылмыстық саясат ол – кластардың,
ұлттардың, әлеуметтік топтардың және жеке тұлғалардың арасындағы
қарым–қатынас. Өзінің мазмұны бойынша ол азаматтардың мемлекеттік қызмет
саласында, атап айтқанда қылмыспен күресуге жүзеге қатысады. Бұл мазмұнның
негізгі мемлекеттік қызмет пен оның органдарының нысаны мен міндеттерін
анықтайды, және азаматтардың, жеке тұлғалардың, мемлекеттің мүддесін
қылмыстық іс-әрекеттерден қорғауға бағытталған.
Жалпы қылмыстық саясаттың мұндай анықтамасымен келісуге болады. Бірақ
қылмыскерлерге жазаның орнына қолданылатын мысалы: әкімшілік шараны,
жазамен қорқыту шарасы, қоғаммен әсер етуі шаралары анықталады және осылар
болмаса осы саясатын дұрыс емес түсінікке апарып соғу мүмкін. Н.И.
Загородников Қылмыстық саясат (қылмыстық құқықтық саясат) тар мағынадағы
түсінік бойынша қылмыстық құқық құралымен орындалады және бекітіледі деп
дұрыс ойлайды. Қылмыстық саясаттың маңызы болып қылмыспен күресу жазалау
жолы мен жүзеге асатынын қызмет бағытын анықтайды. Еrgo, заң мен біркелкі
түсінігінің маңызы, ол адамдардың болмыстарды, дүниені etc терең түсіну.
Қылмыстық саясаттың түсінігі бірнеше қылмыстың құралы мен, жазалау
жүйесіндегі, жазаны тағайындауда жатыр. Осы және саясаттың басқа
элементтері ауысу мүмкін (және ауысады). Ауыспалы тұрақты болып келетін –
қылмыспен күресетін жазалы пайдалану арқылы қылмыстың алдын алатын
қылмыстық саясат болып келеді.
М.И. Ковалев жазады, ол Қылмыстық саясат өзінің мазмұны бойынша
қылмыстық құқықтан кең, өйткені ол тек қаны қылмыспен күресетін әдіспен
тәсілдері анықтай қойиайды, сонымен қатар тәжірбиеге байланысты қылмыспен
күресу профилактикалық шараларды қолдану мәселені шешеді;.
Қылмыстық саясаттың мазмұнына әр – тұрлі бағыттағы сыртқы және ішкі
саясат әсер етеді, мысалы: қылмыстық заңның кеңістіктегі әсер етуі туралы
сұрақтар, халықаралық терроризммен күресу, әсрери қылмыскерді немесе
ұшақтарда – ұрланған адамдарды жазалау тұралы сұрақтар сыртқы саясатпен
тығыз байланысты, ал әлеуметтік және жеке меншікке қарсы қылмыстардың
жауапкершілігі экономикалық саясатпен тығыз байланысты болады.
Жоғарыда айтылған қылмысқа қарсы күресу сала қызметіндегі әрекеттер
өзімен бірге біртұтастықты ұсынады. Ол біртұтастық мынаны көрінеді: 1)
олардың барлығы бір мақсатқа жүгінеді – қылмысты жою; 2) олардың
барлығында мәні біржазаны қолданып қылмыспен күресу немесе жазаны
ауыстыратын қоғамдық әсер ету шараны, қылмысқы қарсы қолдану; 3) олар бір-
бірінсіз жүзеге аспайды: қылмыскер қамауға алынбаса, қылмыс жасадым деп
мойындамаса, оны жазаға тартуға болмайды, және егер ол сотпен
тағайындалмаса жазаны орындауды жүзеге асыруға болмайды. Сондықтан да
бірдей бағытты қызметті, бірдей саясаттың көмегімен жүзеге асады, және ол
саясат қылмыстық деп аталады.

2. Қылмыстық саясаттың мазмұны мен оның қағидалары

Саясаттың пәні мен мазмұны – бір бірімен тығыз байланысты, бірақ ұқсас
емес. Саясаттың пәні – ол қоғамдық өмірдің болмысы, оның дамуын саясатты
бағытпен қамтамасыз ету керек: экономика бағытын, шетел мемлекеттермен
қарым-қатынас бағытын, мәдени–тәртіптік жұмыс бағытымен қамтамасыз ету
керек. Саясаттың мазмұны пәнмен анықталады, өйткені саясат, қатысты
органдарға бағыт беру үшін керек, объективті белгілерге байланысты ол
мемлекеттік органдардың бағыты мен саясат пәнің дамуын қамтамасыз етуі
керек. Қылмыстық саясаттың пәні - қылмыс болып табылады. Қылмыс ол –
қылмыстық құқықтық саясаттың пәні болып табылады.
Бірнеше авторлар саясаттың пәні ретінде мазмұнын түсінеді. Қылмыстық
құқықтық саясаттың мазмұнын анықтаған кезде, пәннің шегінен шықпау керек.
Қылмыстық саясаттан, қылмыстық құқықтың саясатты дұрыс мазмұнын
анықтау үшін келесі жағдайға көңіл аудару керек – Н.И. Загородников былай
айтады: қылмыстық саясаттың мазмұнын түсіну үшін үш жақты қарастыру керек.
Бірінші жағдай – 110 бағдарламаларында өндіріспен, ол бағдарламалар
қылмыспен күресу немесе қылмысқа жаза қолдану арқылы немесе басқа шаралар
қолдану арқылы, мемлекеттік мәжбүрлеу шараларын қолдану арқылы қарсы тұру,
және ол жалпы қағидалардан тұру керек. Екінші жағдай – мемлекеттің,
органдары және олардың өкілдерінің, қоғамдық ұйымдардың, қоғамдық
өндірілген жолдардағы жеке тұлғалардың нақты қызметі, ол қызмет қылмыспен
күресу саласында қылмыстық және басқа да заңдар шығарады, осы заңдар нақты
әлеуметтік қақтығыстарда қылмыстық заң ретінде, қылмыстық процессуалды заң
ретінде, еңбекпен түзеу және әкімшілік заң ретінде қолданылады.
Үшінші жағдай – қылмысқа қарсы күресу тарихта, бұрын қалай
қолданғанын, қылмыстық саясаттың тәжірибе жүзінде қалай орындалғанын,
мемлекеттің органдардың қызметінің құрылысын нығайту үшін жарнамалар
өндіру, қоғамдық ұйымдардың қылмыспен күресу, қылмысқа қарсы тұру саласында
ғылыми түсініктер өндіру.
М.И. Ковалев қылмыстық саясаттың мазмұнын былай ұсынады: Негізгі,
бастапқы сұрақ мынадан тұрады 1) Қылмыс болып не табылытынын анықтау; 2)
Қылмыстық құқықтың және қылмыстық әділетіктің қылмыспен күресудегі
бастапқы жолды, қағидаларды құрастыру; 3) Шешуші қағидаларды құру, осы
қағидалар бойынша қоғамға келтіретін қауіпті білу үшін, және қылмыс
жасағаны үшін тиісті жазасын білу үшін керек. 4) Қылмыстық–құқықтық
нормалардың құрылу қағидаларын анықтау, ол анықтау түсініктер мен
институттар және қылмыстың қылмыстың саяси мәнімен және қылмыстық құқықтық
нормалар пайдаланады, әділет, сот органдарының қызметін адамдардың
әлеуметтік жағдайларын өзгерту шегіне бағыттау керек. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.