ТӘУЕЛСІЗ ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТІ МЕН ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ ЖӘНЕ ДАМУЫ

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

ТӘУЕЛСІЗ ҚАЗАҚСТАН МЕМЛЕКЕТІ МЕН ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ ЖӘНЕ ДАМУЫ КУРСОВАЯ

ЖОСПАРЫ

КІРІСПЕ 3

1. Қазақ КСР-нің мемлекеттік егемендігі туралы Декларация 4
2. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік тәуелсіздігі туралы
Конституциялық заңы 6
3. Қазақстан Республикасының 1993 жылғы Конституциясы 9
4. Қазақстан Республикасының мемлекеттік құрылысы мен құқығының онан
әрі дамуы 15

ҚОРЫТЫНДЫ 19
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 20

КІРІСПЕ

1. Қазақ КСР-нің мемлекеттік егемендігі туралы Декларация

Қайта қүрудың соңьша кдрай Ксңсс Одағыньщ орталық органдарының билігі
олсірсп, ксрісіншс одақтас респу-бликалардың қүқыктары күшейс түсті.
Алдымсн Ресей Фсдсрациясы, Украина КСР-ы оздсрінің егемсндік-терін
жариялады. Одақты реформалауға багытталған жаңа Одақтық шарттың жобасы
жасалып жатты. Осындай жағдайда 1990 жылы 25 казанда республмканъщ Жоғаргы
Ксңесі Қазақ Кеңсстік Соииалистік Республикасыньщ егемендігі туралы
Дскларация қабылдады1. КдзКСР Жогаргы Кеңесі Кдзақстан халқының еркін
білдіре огырыл, үлттардьщ езін-озі еркін билеу қүқыгын тани отырып, казақ
үлтыньщ тағдыры үшін жауапкершілікті үгына отырып, демокра-тиялық, кукықтық
мемлекет қүруды негізгс алып, Кдзақ КСР-нің мемлекеттік егемендігін
жариялады және осы Декларацияны кэбылдады:.
Декларация 17 баптан түрды Қазақ КСР-і сгемен мем-лекет, ол басқа
республикалар мен егеменді Республикалар Одағьша ерікті түрде бірігеді және
озара кдтынастарын шарт-тық нсгізде қүрады. Одақтан сркін шығу қүқығын
сақгайды. Декларацияда алгаш рет КазКСР-і үлттық мемлекеттігін сақгау,
қоргау жәнс нығайту жөнінде шаралар қолданады дсп жазылды. Бүрын бүл
қызметтер Одақтык органдарга тиесілі еді.
КязКСР-нің территориясыньщ озгсрмсйтіндігі бскітілді.
Республиканың барлъгк, үлт азаматтары Казақстан халқын күрайды, орі
КазКСР егемсндігінің бірдсн-бір иссі жәнс мемлскегтік окімст билігінің
негізі больгп табылады дсп корсстілді. Рсспублика халқы атынан ҚазКСР
Жоғаргы Ксңссінің іе-қимыл жасауга қүқығы бар.
Азаматтардың тсңдігі атап отілді.
Қоғамдық, саяси, діни үііымдарға мсмлскст пен қогам омірінс клгысуы
үшін кспіддіктер бсрілді. Мүндай нормала)і ол кезең үшін дсмократиялық
озгс]7Істср кіта]іына жатты. 154
Мсмлсксттік окіліст бі-шігі заң шыгару, атвдру жоне сог билігінс болу
принципі бойынша жүзеге асьі]іылды.
Заң шығару Жоғарғы Кеңсске берілді. Президент рсспубликанъщ басшысы
болды жоне сң жоғары окшшілік — атіфрушы билік болып ссептслді. Сот билігін
Жоғарғы сот жүргізді.
ҚгізКСР Бас прокурорының кандіідатурасын Республи-ка Лрсзиденті КСРО
Бас прокурорымен келісс отырып үсынады жонс оны ҚазКСР Жоға]іғы Ксңссі
бскітсді.
Алғаш рст ҚазКСР тсррлториясында, оның оз сркі-мсн одаққа бергсн
мәселслсрін қоспаганда, ҚазКСР Конституциясы мен заңдарының үстсмдігі
орнатылады деп жазылды. Бүл егсмендіктің өзскті кагидаларының бірі сді.
Осыган орай КдзКСР-і оз егсмендігіне кдйшы келстія одақ заңдарьш токтата
алды.
Меншіктің алуан түрлілігі жоне олардын. теңдігі кам-тамасыз етілді.
Республика оз бюджетін дербсс қалып-тасхырады.
Рсспубликада ядролык, каруды сыначта, ол үшін полигондар салуға тиъім
сальшды.
ҚазКСР-нің өз ііякі әскерлерін, мсмлскет қауіпсіздігі және ішкі істер
органдарьш үстауға күқьілы болды.
ҚазКСР-і халыклралық катынастардьщ дербес субъек-тісі ретінде Біріккен
Үлттар Үйымына дейінгі үйымдарға қатысуға күқылы болды.
Қазакстанньщ сгемендіх қүкықтаі)ьш ҚазКСР-і мен Одак жүзегс асырды.
Бірақ оның ажырагысыз егемендігін ешкім бүза алмады.
Декларация Одақтық шарт жасау, ҚазКСР-нің жаңа Конституциясын,
егсмендік мәртсбссін жүзегс асыратьш заң актілс]нн жасауға негіз болып
табьтлды.
Егсмендік Декларациясын қабылдау шын мәнінде үлксн тарихи оқиға болып,
тоуелсіздіккс жсту жолындагы соңғы саты болып табьглды. Сондықтан да
кейінірск сгс-мсндік Декларация клбылданган 25 қазан Рсспублика күні
мсрскесі болып бскітілді.

2. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік тәуелсіздігі туралы Конституциялық
заңы

1991 жылы 10 желтоксанда К^ізақ КСР-інің атауы Кдзақстан Рсспубликасы
болып озгсртітді.
Қазақ халқының ғасырлар бойы тынымсыз тоуелсіздік жолындағы жүргізгсн
күрссі жүзсге асты. Осы 1991 жылы 16 желтоқсанда "Казақстан
Республикасынын, мсмлекеттік тәуслсіздігі туралы" Констіітуішялық заңы
кабылданыл, онда Қазақстан Республикасының мемлексттік тәуслсіздігі
салтанатты түрде жарияландыі 7-тарау, 18-баптан түрган бүл зан,
Казақстанның мемлекеттік-күісьгк.тьіқ тарихыньщ жаңа тәуслсіздік бстін
ашты. Заңның 1-бабы былай жазылды. Қазақстан Рсспубликасы — тоуслсіз,
дсмократиялық жоне күкықтық мемлскст. Ол өз территориясында екімст билігін
толык ислснді, озінің ішкі жонс сыртқы саясатьш дербсс бслгілсп жүргізсді.
Қазақстан Рсспубликасы территориясывда тск оз заңдары жоне ол таныған
халықаралык, қүкық нор-малары қолданылады4. Конституциялъгқзаңның 2 тарауы
(6-8 баптар) Қазақстан Республикасы үлттарыньвд азаматтары біртүтас
Кязақстан халқын қүрайды, бүл халық егемендіктін бірден-бір иесі,
мемлекеттік биліктің қайнар козі болъш табылады, азаматтар барлық жагынан
тең күқыкка ис екендігі корсстілді. Қазак халқы мсн Қазақстан
Республикасында түратын баска үлт окілдерінің тілі, мэденметі мсн дәстүрінс
ерекшс мон бсріліп, олар мсмлекст кдмқорлыгына алынды5.
Қазақсган Республикасы мемлекеттік өкімет орган-дарьша арналған 3-
тарауда биліктін заң шығарушы, аткярушы жонс сот біілігі болъш боліяуі
бекітілді. К^ізақстан Респу-бликасы халқы атынан сойлсу күқығы Қазақстан
Республикасы Жоғаргы Кеңссі мсн Прсзидентіне берілді. Мүндай қүқық
егсмендік Дскларациясында тек Жогарғы Кеңеске берілгсн еді. Енді
Президснттің бі-шігі осіп, ол Республика халқьі атъшан сөйлеуге қүкықты
болып, Қазақстан Республикасының басшысы жоне аткарушы өкіметі болып
табылды. Аткару билігі толыгымен Президент қолына шоғырланды.
Сот билігін Қазақстан Республикасының Жогарғы соты мен Жоғаргы
Арбитраждық соты аткарды. Конституциялық сот туралы норма кіргізіліп, ол
Конституцияны сот арқылы қорғайтын Жоғарғы орган больгп табылды.
Осы заң бойынша мсмлекеттік окімет органдарының қүрылымьша слсулі
озгерістср снді.
Қазақстан Республикасы мсмлскеттік тәуслсіздігінің экономикалых
нсгіздсрінс арналган 4-тарауда жср, су, әуе кеңістігі, табиғи ресурстар,
экономикалык жонс гылъши-тсхникалық потенциал Қазақстан Рсспубликасының
мсмлсксгтіх тәуелсіздігінің негізін күрай отырыл тек қана соның мсншігінде
болады деп корсстілді. Мсншіктің көп тү{ілілігі жонс олардың тсңдігі
камтамасыз етілді.
Занда тәуелсіздіхті қорғау үшін Қазақстан Республикасы-ның өз қарулы
күштсрін қүратыны, оз тсрриториясында әскерлер, кдру-жарақ пен техника
кү]іу мәсслслсрін шсшстіні айтылды. Қазақстан Рсспубликасы территориясына
қол суғылмайды.
Осылай Қазақстан Рсспубликасының түңғыш рст мсмлсксттік тоуслсіздігі
туралы заң қабылданып, оны Kojiray мен дамытудың да нсгіздсрі қаланды.
Узамай 1992 жылы 3 наурызда Қазақсган Бірікксн Үлттар Үйымына, онан
кейін т.б. халыкдралық үйымдарға мүшс болды. Қазақстанның тоуелсіздігін шет
елдер таныды, олардың еліміздс дипломатиялық миссиялары ашылды.
Қазақстанньщ мемлекеттік рэміздері мемлскеттік туы және мемлексттік
елтаңбасы (1992 жыл 4 маусым), мемлекеттік әнүраны (1992 ж. 11 желтоқсанда)
қабылданды.
Қазақстан демократиялық, күкықтық мсмлекст псн нарыктық к^ітынастар
күруға бет алды.
1991 жылы I желтоқсанда Н.Ә.Назарбаев бүкілхалык-тық дауыс беру
арқылы Қазақстан Республихасыньщ түңгыш Президенті болып сайланды.
Президснттіх биліктің басым-дығы тағы да айқындалды.
Тоуелсіз К^зақстаннъщ мемлекттік қүрылымьш жетілдіру мсн мүлдс жаңа
демократиялмқ, нарықтық қатынастарды рсттсугс багытталтан зандарьш кдбылдау
одан орі жалгасты.
Жергілікті же})дегі билік кеңестердің қольшда қала берді. Москеудсгі
1991 жылзы тамыздагы тотснше жағдай жоніндсгі келілсксттік комитст (ТЖМК)
жасаған мсмлсксттік тең-ксріс актісі қулаган соң, Қазақстан Компартиясының
тотсншс сьсзі отіл, рсспублігкада компартия таратылды. Оньщ мүлкі мсмлекст
клрауына отті. Барлық билік Ксңестсргс бсрі_тді-
1992 жьшғы акданда жсргілікті жсрдс жаңа окімшілік институт снді.
"Жсргілікті өкілді жоне аткдрушы органдар ту]іалы зан" қабылданып, онда
жергілікті аткарушы органдар рстіндс Прсзидснт тағайындаган әкімдер мен
жергілікті өкілді органдар ретіндс жергілікті кеңестср бекітілді. Негізгі
аткарушы билік пен басқару жүйссі окімдердің қольшда болғанымен жергілікті
кеңестср өз қольшда үлксн билікті сақтап калды. Заң бойынша кеңсстер
үйьшдастыру, аткару, басқару жүмыстарымен айналыспай-ақ, оздсрінің ссссия-
лары мен түрақты комиссиялары арқылы әкімдердің жүмы-сына бақылау жасай
алатын болды, окімдсрдің ссебін тыщап, оларга сенімсіздік таныта алды. Бүл
жағдай әкімдердің жүмысын біршама қысымға да үшыратты. Екінші жағы-нан
окімдсрдс дс окілді орган рстіндсгі ксңсстергс мснсін-бей қарау фактілсрі
ксздесті. Әкімдср оздсрін жске дара билік ретіндс корсстугс дс тырысты.
Олар кобінс жсксше-лендіруге коп коңіл боліп, жаңа мүлік иелерінің,
кәсілкер-лсрдің шыгуына жагдай жасады. Аз уақытта Қазақстанда жексшслендіру
арқылы, мсмлекеттік кспілдікке бсрілген несиелсрді алу арқыяы, банктердсн
ксйінірек инфляцията үшырап қүны тым томендеп кетксн миллиардттаған сомды
қүраған нссислерді алу аркылы, инвестициялъж. қорлар күру т.б. жолдармсн
жаңа косілксрлер тобы қалыптасты.
Мемлекеттің экономикадагы реттеушілік ролі өзгеріп, салык. жинау
жоніндегі жаңа органдар-салық инспскциялары, монополията кдрсы комитет,
кеден комитеттері т.б. жаңа қү-рылымдар дүнмеге келді.
КСРО-ның қүлауы, горизанталды экономикалык байла-ныстардың үзілуі,
жскешсленген кәсіпорындардың, әсірссе ауыл шаруашылыгынъщ мемлекеттік
дотациядан айырылуы экономиканы күлдыратып, инфляцияның кдркы-нын күшсйтіп
жібсрді. 1993 жылдың соңында Қазакстан-ньщ оз валютасы тенге қабылданды.

3. Қазақстан Республикасының 1993 жылғы Конституциясы

1993 жылы 28 каңтарда Қазақстан Республикасының бі-рінші конституциясы
кабылданды*1. Конституцияны Кэзақстан Рсспубликасы Жоғарғы Ксңссі
қабылдады. Конституция Жобасы бүкілхалықтық талқылаудан отті. Бүкіл жүмысқа
К^ізақстан Республикасы Прсзидснті Н.Ә. Назарбаев торага-льгқсткен
Конституциялық комиссия басшылы.қстті.
Конституция преамбуладан, "Конституциялық қүрылыс негіздері" дсгсн
арнайы болімнсн. 21 тараудан, 131 баптан тұрады. 158
Конституциялық қүрылыс нсгіздсрі деп аталатын ар-найы болім
Конституцияньщ беташары болып табылады. Мүнда констигуциялық қүрылыстьщ
силагы, к^іғидалары мен принциптері, ерекшеліктері корсстілген.
Болімдсгі ерсжелсрдің мазмүнына тоқталыл өтелік.
Бірінші срсжс. Қазақстан Республикасын сипаттауға арнаган. Қазақстан
дсмократлялык, зайырлы жонс біртұтас мемлскетдсп сипатталган. Сонымсн кдтар
осында Қазақстан Рсспубликасы "озін-озі билейтін қазақ үлты мсмле-
ксттігінін түрі" дсп жазылған. Бүл К^ізақстанның бір жа-ғынан улттық
мсмлскст сксндігін корсстсді. Осы үғым қазақ үлтьшың республика қоғамыньщ
озегі сксндігін білдірді.
Екінііхі срежс, біріншіні толықтырады. Ол республика-ның жсрінс
арналган. "К^зақсган Республикасының жсрі біртүтас, ол бөлінбейді жәнс оған
қол сүіылмайды" дсп жазылған.
Үшінші ерсжс, адамға тоқталады. Адам, оның өмірі, бостандығы мсн
ажырамас күқыгы ең кымбат кдзына деп жарияланған. Мемлекет осы талапты
ж\'зеге асыру үшін кызмет стеді.
Тортінші ерсжс халыққа арналған. Халық мемлекст-тік биліктің бірден-
бірі қайнар кезі. Мемлекеттік окімет билігін халық жүзеге асырады. Бүкіл
халык атынан билік жүргізуге оздерінің Конституциялық өкілеттігі шегінде
тск Жоғарғы Кеңес псн Президентке ғана күқық берілтен.
Бесінхиі ережсдс қогамдық бірлестіктер гуралы соз болады. Олар тек
Конституция мен заңдар ауқымында жүмыс істеуі кажст. Осьшдай бірлестіктсргс
мемлекет тең қүқылы мүмкіндіктері үшін жүмыс істеуіне кепілдік жасайды.
Алтыншы ереже мемлекеттік биліхті бөлу мен бірікті-руге арналады.
Мемлекеттік окімет билігі заң шығарушы, атқарушы жонс сот билігінс
негіздследі. Осы үш саланың оз окілсттігі дәрежесінде дербестігі
бекітілген. Мсмлекст-тік билік біреу, ал оныд осы үш тармагы дсрбес. Осы үш
дср-бсс билік тармақтарының озара қатьшасы тежсмслік жоне тспс-тсндік
жүйссі арқылы жүзсге асады.
Заң шыгарушы Жоғары Кеңестің окілсттіктсііі срскшс. Бірақ ол заң
шығарған жағдайда Конституциялық қү-рылыс срсжслсрінің бүлжымастығына
сүйснуге гиіс. Констигуцияға кдйшы заңдар шықпауга тіііс.
Жетінші ережсдс К^зақстан Республикасы Конститушія-сының озіне жалпы
сипаттама бсрілсді. Конституішяньщсң жоғарғы зандық күші бар. Онъщ
түжырымдары тікелей қолданъшады. Оған қайшы заңдар мен озге қүжаттардың
зақдык. күші болмайды.
Ссгізінші ережс аса күрделі мосслс — тілгс арналған. Қазақ тілінс
мсмлскеттік тіл, орыс тіліне үлтаралық кдтынас тілі мортебесі бсрілтен.
Компромисскс нсгіздслген осы қағида сліміздс саяси түрақтылык.пен бірліктің
сақгалуына оз ұлссін қосты.
Ссгізінші срежені Нсгізгі Заңның "Отпслі ксзең срс-жслсрі" атты
болімінің 4-бабы толъіқтырады. Онда отпслі кезсндс мемлскеттік тілді сркін
жоне тсгін окып үйрену үшін жағдай жасалсын, осы кезендс Кдзақстан да іс
кдғаздары кдзақжоне орыс тілдсрінде жүргізілсді деп жазылтан.
Тогызыншы срежс Қазақстан Республикасының мсмлс-кеттік нышандары —
Елтаңба, Ту және Әнуранға арналган.
"Конститущіялык күрылыс негіздсрі" болімінің кдғи-далары мсн
принциптері Ата Заңньщ басқа болімдеріне негіз болып табылды, орі оны
озгсртудің тәртібі ерскшс қиъгнда тылды.
Конституцияның бірінші белімі (27-бап) азаматтар-дың қүқығы,
бостандығы мсн міндеттеріне арналған. Мсмлекет күқықтар мен бостандьщтар
тсңдігіне кспілдік береді, азаматтарды кемсітушіліктің кез-кслген түріне
тиым салады деп көрсетілді.
Рсспубликаның орбір адамының азаматтық алуға жәнс оны озгертуге күкығы
бар. Қазақстан азаматы басқа мемлекеттің азаматы бола алмайды.
Қуғын-сургін жылдарында рсспубликадан лажсыз кст-кен клзақтардың
тарихи қүқығын қайта қалпына келтіру мақсатында олар түрып жаткдн елдердің
зандары кдйшы кслмесс, Қазақстан азаматы бола алатындыгы бскітілді.
Азаматтардың күқықгары мсн міндсттері мьшадай үлксн үш топкл болінген:
- азаматтық қүқықтар мсн бостандықтар;
- саяси құқықтар мсн бостандықтар;
- экономикалықжәнс шіеуметтік қуқықтар.
Бірінші топха: омір сүру қүқығы; соз, сснім бостанды-гы жонс оларды
еркін білдіру қүқығы; ақпарат алу жонс оны тарату қүқыгы; ар-ождан
бостандыгы кепілдігі; крныс тандау, республикадан кету нсмссс қайтып кслу
күқығы жатады.
Саяси бостандықтар мен қүқьщтар тобына: мсмлскст-160
гіх істерге араласу қүқығы; бейбіт шерулер, пикеттер мен
дсмонстрациялар бостандығының кепілдігі; қоғамдық бірлсстіхтср құру күқығы;
мемлекеттік қызмет ету күқығы жатады.
Экономикалық және әлеуметтік күқықтарга жаңа сипат берілді. Бүл топқа
мсншік иссі болу; еңбек шартының еркіндігінс кепілдік бсрстін еңбек сту
күқыгы; ереуіл жасау; тынығу; түрғын үй алу; денсаулық сақтау; мсмлекеттік
оқу орьшдарында тегін білім алу; қартайғанда, ауырғанда еңбскке жарамсыз
болғанда өлсуметтік қамсыздандырылу; қолайлы табиги ортада түру қүкықтары;
шығармашылық бостандык кепідцігі жатады.
Сонымсн Конституция күқықтары мен бостандықтар-дың үлкен тобын
жариялап, оларға кепілдіх берді, әрі оларды сот жолымен қорғауды камтамасыз
студі шешгі.
Негізгі Занда жарияланган қүқьіқтар мен бостандықтар адам күқықгары
туралы хальгкаралык қүжаттарға толык, сай келеді.
Азаматгы кемсітушіліктің кез-келген түріне тиым салынады.
Конституция азаматтың қүқығы мен бостандығының оньщ міндеттерінен
бөліп кдрауға болмайтъшдыгьша срекше көңіл белген.
"Қоғам, оның қүрылыс негіздері" деп аталатьш екінші белім "Меншік жэне
кәсшкерлік", "Отбасы", "Қоғамдық бірлестіктер" агты үш тараудан түрады.
Осылардың әркай-сысына қыскаша тоқгалып отелік.
Ата Занда мсншік түрлерілің сан-алуандығы бекітілген. Мемлекет
меншіктің барлық түрлерінің және субъектілері-нің заң алдында теңдігін
қамтамасыз етеді. Меншіктің түрлерінін сан-алуандығы жарияланғанымен,
Конституцияда оның тек екі түрінің — жеке меншіктің және мемлскет
мсншігінің аты аталады.
18-бапта "Республика азаматьшьщ меншік иесі болуга күқысы бар"
делінгсн. Бүл бапта Нсгізгі Заңның басты идсяларының бірі көрініс тагтіоін.
Жске меншік иесі адам, азамат болатындыты Конституция жолъгмен бскітілтен.
Оны қорғаудьщ кепілдігі дс кдрастырылды.
46-бапта "Жер оның қойнауы, су, осімдіктср мен жануар-лар дүниесі,
баска да табиги байлық тек мемлексттік мешпікте болады" деп керсетілгсн.
Жсрге жеке меншік туралы кағида Ата Занда жоқ. Сондықтан жср сатылмайды.
Негізгі Заң тек жеке меншікке ерекше мәртебе берген. Оны қорғауға
арнайы 47-бап арналған. Мұнда жеке меншікке қол сұғуға болмайды.
Ата Заң жеке кәсіпкерлікті де қамқорга алған. Оның еркіндігіне
кспілдік беріледі. Қорғау мен қолдау қамта-масыз етіледі.
Сондай-ақ конституцияда заңды бәсекелестікті шек-тсугс немесе жоюға,
негізсіз артықшылык алуға, түтьшушы-лардъщ мүдделеріне нұқсан келтіругс
бағытталған монополмс-тік жонс озге де ксз келген қызметкс жол бсрілмсйді.
Бүл ережеде нарықтьгқкатынастарды кеңінен дамытуға арналган.
Осы "Меншік және кәсіпкерлік туралы" тараудың мөні зор. Ең бастысы
жекеменшік зандастырылды, оның мәртебссі көтерілді.
Нарықтық қатынастар тсрен, белең алган ксзендс Ата Заңньщ осы
талаптарьшың маңызы ұлкен болды.
Қоғамдық бірлестіктердің қүқықтары мен заңды мүдде-лерін сақтауға
мсмлекет кепілдік береді.
Мемлекет псн қоғамдық бірлестіктердің қызметі бір-бірінен белінген.
Мемлекет қоғамдық бірлестіктердің жұмыстарьша заңсыз араласа алмайды.
Саяси мақсат көздейтін бірлестіктердің негізгілері саяси партиялар.
Ата Завда олардың қызмет аумағы былай анық-талған: "Партиялар азаматтардың
саяси ерік-жігерін қалыптастыруға және оны білдіруіне жәрдемдеседі". Баскә
мемлекеттердің саяси партияларының жоне діни негіз-дегі саяси партиялардың
біздің елімізде қызмет етуіне жол бсрілмейді.
Қоғамдық бірлестіктердің ауқымды тобы діни бірлестік-тер. Олар
мемлекеттен бөлінген әрі діни насихат псн атеизм-нің ешкайсысына артықшылық
берілмейді. Оларға мемлскст тең кэрайды.
Кез-келген қоғамдық бірлсстік бслгілі мемлекеттік органдарда тіркелген
соң ғана қызметке кірісе алады.
Ата Заңцағы ең ірі және өзекті болім "Мсмлекет, онъщ органдары және
институттары" мсмлексттік билікті болу мсн біріктіруге арналады. Болім
"Жаллы ережс", "Жоғарғы Кеңес", "Президенг', "Министрлер кабинсті",
"Мемлскелің аймақтық уйымдастырылуы және жергілікті баскдру", "Сот",
"Прокуратура", "К^ржы", "Қорганыс және кауіпсіздік" деген тараулардан
тұрады.
Мемлскеттік билік біртүтас. Заң шыгарушы, атқарушы және сот биліктері
мемлскеттік биліктің үш тармағы больш табылады.
Билікті дсрбес тармақтарға болу терең демократияға негіздслген.
Жоғаргы Кеңссті дс, Прсзидснтті дс халық тікелсй сайлап қояды.Ал жоғарғы
сот органдары болса Жогаргы Ксңсстс Прсзіщснттің тікелсй араласуьшсн
сайданады.
Бүрынғы конституцияларда Жоғаргы Кеңсс мемлексттік биліктің жалгыз
жогарғы органы болып табылатын жонс рсспублиханьщ ішкі-сыртқы саясатьшың
барльгк мәселелерін шсше алатьш. Бірақ бүл шешімдерді ол тск Компартияньщ
басшылығы, нүскауы нсмесс келісімі арқылы гана шеше алатын. Мүның озі оның
қызмстінің шектсулі болганын корсетеді.
Жаңа Конституцияда Жогарғы Ксңсстің сртаты озгерді. Ол бірдсн-бір заң
шыгарушы жоне ең жогарғы окілді орган болып табылады. Бірақ бүрынгыдай
мсмлскеттік биліктің жалғыз жогарғы органы емсс, биліктің бір тармагы ғана.
Ата Заңда Жоғарғы Ксңеске кептегсн өкілдіктер берілтсн. Оның
қызметінің нсгізгі бағыттары 12-тарауда корсетіл-ген. Жоғарғы Кеңсс
кәсілтік парламент ретінде түрақты қьізмет етсді, сондықган оның
дспутаттары баска жерде қызмет істей алмайды, баска окіпді органға депутат
та бола алмайды, Конституция Жоғаргы Кеңес депутатының бсделін арттырып, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.