Жасөспірімдерді әлеуметтік құқықтың қорғаудың кейбір мәселелері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Жасөспірімдерді әлеуметтік құқықтың қорғаудың кейбір мәселелері. 1
Әдебиет 3

Жасөспірімдерді әлеуметтік құқықтың қорғаудың кейбір мәселелері.

ҚР ІІМ мәліметіне қарағанда 2002 жылдың 8 айы ішінде кәмелетке
толмағандардың немесе олардың қатысуымен 5499 қылмыс жасалды, ал 1998 жылы
- 4918, яғни 11,8% өсті. (Журнал Предупреждение преступлений 2-
2002,с.60).
Жақында бас Прокуратурада кәмелетке толмағандардың қылмыстылығы
жөнінде коллегия мәжілісі өтті. Онда кәмелетке толмағандар арасында
қылмыстылық 4% өсті деп мәлімделінді. Әсіресе, бұл Қарағанды, Атырау,
Оңтүстік Қазақстан, Павлодар областарында айырықша байқалған.
(Казахстанская правда 21 Наурыз, 2003жыл).
Қазір көптеген мемлекеттер жасөспірімнің сот жүйесімен қажетсіз
байланыстарын болдырмауға көмектесетін ең тиімді әдістерін іздестіруде.
Ювеналдық юстицияның нормативтік және институтционалдық базасының аса
өзекті мәселелері ҚР-ның құқықтық саясаты туралы Концепциясында көрініс
тапты. (Президент Жарлығымен 20 қыркүйек 2002 жылы бекітілген). Бұл
Концепцияда еліміздің сот жүйесінің дамуындағы перспективті бағыттарының
бірі ретінде ювеналдық соттар аталынады. Ювеналдық юстиция қазір өте өзекті
мәселелердің бірі. Мысал ретінде ҚР-дағы Балалар құқығының қорғалынуы
туралы заңның қабылдануы, басқа да нормативтік-құқықтық актілердің
дайындалуы, Қазақстандағы Ювеналдық юстиция атты халықаралық жобаның
іске асырылуы бола алады. Ювеналдық юстиция Республикада әлі қалыптасу
үстінде.
Ювеналдық юстиция ұғымына әлі ортақ көзқарас жоқ. Бірақ құқықтық
әдебиеттерде бұл ұғымға мынадай түсініктеме беріледі: Ювеналдық юстиция -
бұл кәмелетке толмағандардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғайтын,
оларға қатысты әділсоттылықты жүргізетін, кәмелетке толмағандардың құқық
бұзушылығына шара қабылдайтын, тиісінше заңнамасы, бар, мемлекеттің
органдармен басқа мекемелердің жиынтығынан тұратын құқықтық жүйе.
Ювеналды юстициясының жемісті дамуының шарттары мынадай: оның заң
базасын қалыптастыру, тиісінше институттарды құру, сондай-ақ кадрларды
дайындау мен олардың біліктілігін арттыру.
Қылмыстық істер жүргізу кодексі жасөспірімдердің құқықтарын ерекше
қорғауға бағытталған. Атап айтқанда, бұл мәселеге 52 тарау түгелімен
арналған және 215, 352 баптар жатқызылады. Алайда, практика көрсеткендей
бұл жеткіліксіз. Қазіргі кезде бірқатар судьялар өспірімдердің жастық
ерекшеліктерін, жеңіл ойлығын ескермей, жылдар бойы қалыптасқан стереотипке
сәйкес қарастырады.
Сот органдарымен ересек программасы бойынша қарым-қатынасы,
колонияға жіберумен аяқталмаса да, кәмелетке толмағандардың мінезі мен
кейінгі іс-әрекеттеріне кері әсерін тигізеді.
Жақында Алматы облыстық құқық қорғау органдарының координациялық
алқасында жасөспірімдерге қатысты эксперимент жасау керектігі талқыланады.
Эксперимент кезінде мына ережелер басшылыққа алынады: жасөспірімдерді ұстау
тек ауыр немесе аса ауыр қылмыстарды жасаған жағдайда көзделеді. Соған қоса
бұл ҚІЖК тиісінше баптарына сәйкес болуы керек.
Міндетті түрде, ұсталынған кәмелетке толмаған медициналық тексеруден
өтіп, өзінің процессуалдық құқықтары жөнінде толық ақпарат алуы керек.
Соның ішінде, бірінші жауап бергенге дейін адвокатпен кездесуіне, өзіне
қатысты түсініктемелер, жауап беруге міндетті еместігі, айғақ беруден бас
тарту құқығы түсіндіріледі.
Соған қоса, бірінші жауап бергенге дейін жасөспірімнің психолог және
адвокатпен кездесуі керек. Бұл кездесу жеке және конфиденциалды болуы
керек. Кәмелетке толмағанды басқа қамаудағылардан бөлек оқшаулау үшін
арнайы бөлмеде ұстау керек.
Жаңа талаптарға сәйкес тергеуші барлық күдікті кәмелетке
толмағандардың пайдасына қарастырады.
Заңда мынадай құқықтық идеялар көрініс табуы керек: а) Сот алдына
келген кәмелетке толмаған құқықты бұзушы емес, ерекше құқық субъектісі
ретінде танылуы керек; б) жасы жетпегеннің жеке басының ерекшеліктерімен
қатар, оның тұратын өңірі ескерілуі тиіс.
Құқықтық әсер ету шараларымен қоса, кәмелетке толмағандарға әлеуметтік
түзеуді мақсат ететін бағдармалар қажет.
Бұл бағдарламаларды соттар жанындағы арнайы әлеуметтік қызметкерлер
іске асыруы керек. Процесске қатысатын қорғаушы, кәмелетке толмағандардың
психологиясын көбіне - көп біле бермейді. Сондықтан, процесске әлеуметтік
қызметкерлерді қатыстыру қажет.
Әлеуметтік қызметкерлер практикасы бірқатар елдерде ойдағыдай іске
асырылып келеді. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.