Авторлық құқық негiзгi жағдайлары

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Лекция тақырыптары

Тақырып 1. Авторлық құқық негiзгi жағдайлары

Авторлық құқық - интеллектуалдық меншiк құқығының институты ретiнде.
Авторлық құқық концепциясы.
Авторлық құқықтың мақсаттары және принциптерi. Авторлық құқық - интеллектуалдық меншiк құқығының институты ретiнде. Үз кезегiнде интеллектуалдық меншщiк құқығы азаматтық құқықтың құүрамдас бөлiгi болып табылатынын белгiлi. Осындай мәселелердi анықтау үшiн мынадай сұрақтар шешiлуi тиiс:

Интеллектуалдық меншiк құқықтық қорғаудың объектiсi ретiнде.
Интеллектуалдық меншiк құқығы түсiнiгiн анықтау үшiн негiзгi анықтамалар.
Әдеби және кәсiптiк меншiк.
1967 жылғы 14 шiлдедегi Бүкiләлемдiк интеллектуалдық меншiк ұйымының Конвенциясы және және оның интеллектуалдық меншiк құқығының мәнiн анықтаудағы маңызы.

Авторлық құқықта туындыны жасаумен және пайдаланумен байланысты қатынастарды реттейтiн екi топ бар:

ғылыми шығарма, әдебиет және өнер шығармалары (авторлық құқық) :
Фонограммалар, орындаулар, қойылымдар, кабельдiк бағдарламалар (аралас құқықтар) ;

Авторлық құқық концепциясы :

Англосаксондық тұрғыдан;
Европа елдерi заңдары тұрғысынан қарастырылады;

Батыс елдерiнiң көбiнде авторлық құқық мәнiн ашуда осы екi позиция кеңiнен қолданылады. Европа елдерiндегi автор құқығына қатысты түсiнiк өте қызығарлық жағдай болып табылады. Сонымен қатар, 1988 жылы Ұлыбританияда заңдарға авторлық құқықтың ережелерi заңiдарға енгiзiлдi.

Бiр жағынан авторлық құқық туындыны жасаумен байланысты қатынастарды реттеуi керек болса, екiншi жағынан авторлық құқықтың мақсаты болып, көпшiлiкке қолдаылуына тиiстi болатын жағдай жасау болып табылады. Авторлық құқықтың аталған мақсаттары оның принциптерiмен тығыз байланыста болады. (шығармашылық қызмет еркiндiгi, автодың жеке мүдделерiнiң қоғам мүдделерiмен сай келуi және т. б. ) .

Тақырып 2. Авторлық құқық объектiлерi.

Шығарма авторлық құқық объектiсi ретiнде. Авторлық құқық түсiнiгi және белгiлерi.
Шығарм а элементтерiнiң құқықтық маңызы.
Қорғалатын туындылардың түрлерi.
Авторлық құқықтың пайда болуы.

Заң әдебиеттерiнде шығарма авторлық құқықтың объектiсi ретiнщде танылатын кездер бар. Құқықта туындынгың өзi мен оның орындалу келбетiнiң арасын ажырата бiлу қажет. Авторлық құқықтың объектiсi ретiнде заңда көрсетiлген нормаларды қанағаттандыратын туындылар ғана танылады. Аталған сұрақты толық қамту үшiн мына аспектiлердi қарастыру керек:

Авторлық құқық объектiлерiнiң түсiнiгi және белгiлерi.
Шығарманың шығармашылық сипаты және оның объективтiк формасы.
Туындының дауыстылығы шығарманың негiзгi белгiлерiнiң бiрi ретiнде.

Авторлық құқық объектiлерiн оқыту барысында объектiнiң негiзгi және қосалқы белгiлерiн анықтаудың маңызы зор. Бұлар авторлық құқықтың әдебиетте және өнерде қабылданған мораль және этика нормаларына принциптерiне жүктеледi. Шығарманың қосалқы белгiлерiне (заңмен қорғалмайтын) мыналар жатады: тақырып, шығарма орындалған материал, идеялық мазмұн. Заңмен қорғалатын белгiлерге шығарма тiлi мен образы жатады. Олар шығармашылық қызмет туындысы болғандықтан, құқықпен қорғалады.
Заңмен қорғалатын шығармалардың шеңберi алуан түрлi. Шығармалар объективтiк нысанымен шектеледi, дауысталу нысаны бойынша, пайдалану түрi бойыншабөлiнiп отырады. Заңмен қорғалатын туындылардың тiзбесi заңдармен көзделедi және ол сонымен ғана шектелiп қоймай, өз тiзбе сiн жаңартып отырады. Жарияланған және жарияоанбаған шығғармалар авторлық құқықтық қорғаудың ерекше объектiлерi болып табылады. Сонымен қатар туындылар оригинал және туынды шығармалар болып бөлiнедi. Қызмет туындылары үшiн ерекше құқықтық режим белгiленедi.
Авторлық құқық туынды шығуымен байланысты туындайтын қатынастардың жиынтығы. Авторлық құқықтың туындауы үшiн туындыны тiркеудiң өажетi жоқ. Туындыны жасау фактiсi - авторлық құқықтың туындауына негiз болып табылады. Туындыға авторлық құқық әртүрлi заңи фактiлерге байланысты туындайды. Олардың жаңаруы авторлық құқықтың мұра арқылы ауысуына байланысты болады.

Тақырып 3. Авторлық құқық субъектiлерi.

Шығарма объектiлерi
Бiрiккен авторлық.
Мұрагерлер және өзге де құқық иеленушiлер.

Субъективтiк авторлық құқық иеленушiлер болып Қазақстан Республикасы азаматтары, мұрагерлер, азаматтығы жоқ адамдар бола алады. Шығарма авторлары - шығармашылық қызмет негiзiнде дүниеге туынды ойлап тапқан азаматта бола алады. Авторлық құқықты сонымен қатар кәмелетке толмаған азаматтар м ен әрекет қабiлетсiз адамдар да табыла алады. Авторлық құқық субъектiлерiнiң шеңберi алуан түрлi.
Екi немесе одан да көп тұлғалардың тең авторлық болып танылады. Тең авторлық мәселесiн толық игеру үшiн келесi мәселелер шешiлуi қажет:

Тең авторлықтың пайда болуының шарттары.
Ұжымдық шығарма тұтас нәрсе ретiнде.
Бiрнеше адамның қосыла отырып жасаған шығармашылық қызмет нәтижесi.
Тең авторлық қызмет нәтижесi.
Ұжымдық шығарма тең авторлықтың нысаны ретiнде: бөлiнетiн немесе бөлiнбейтiн шығармалар.

Автор қайтыс болғаннан кейiнг авторлық құқықтың объектiсi ретiнде олардың мұрагерлерi танылады. Авторлық құқыққа ие болу мұра бойынша және заңдар бойынша жүзеге асады. Мұра бойынша мұрагерлерге автордың құқықтарының тек бiр бөлiгi ғана ауысады. Авторлық құқық мұрагерлерiнiң автор болу құқығы мерзiмдермен шектеледi. Бiрнеше мұрагерлер болған жағдайда мұрагерлер өз үлесiн өзара анықтауға, сонымен қатар сот тәртiбiмен анықтауға да құқығы бар. Мұрагерлермен қатар, туындыға басқа да құқық иеленушiлер болады, олар: театрлар және өзге де туындыны пайдаланушы ұйымдар.

Тақырып 4. Әдебиет, өнер, ғылым шығармалары авторларының құқықтары.

Авторлық құқық теориясының негiзгi жағдайлары.
Жеке мүлiктiк емес құқықтар.
Автордың мүлiктiк құқықтары.

Әдебиет, өнер, ғылым шығармаларын жасау кезiнде азаматтар белгiлi бiр мүлiктiк және мүлiктiк емес құқықтар мен мiндеттерге ие болады. Олар қазiргiавторлық құққық доктринасында айрықша құқықтар болып есептеледi. Авторлық құқықтағы ең даулы сұрақ автор құқықтарының мүлiктiк және мүлiктiк емес болып бөлiнуi танылады. Авторлық құқық өте қиын құқық саласы болғандықтан, олардың арасынан таза мүлiктiк немесе керiсiнше құқықтарды тауып алу қиын шаруа болып табылады. Мұндай бөлiнудiң маңыздылығ сонда, яғни, жеке құқықтар тек автордың өзiне ғана тиесiлi болады, ал мүлiктiк құқықтарға автормен қатар, басқа тұлғалар да ие болады.
Жеке мүлiктiк емес құқықтарға мыналар жатады: авторлық құқықғы, авторлық есiмге құқығы, автор туындысының қорғалу құқықтары жатады. Мүлiктiк емес жеке құқықтарға азамат мүлiктiк құқықтардан тәуелсiз ие болады. Автордың мүлiктiк емес жеке құқықтары азаматтан қайтара алынбайды.
Автордың мүлiктiк құқықтары оның өз туындысын пайдалануымен қатар пайда болады: дауыстату құқығы, туындыға қайтара объективтiк нысан беру, туындыны еркiн пайдалану, туынды даналарын тарату мүмкiндiгi, тауаарларды шетелдерде дайындау құүқығы.

Тақырып 5. Авторлық шарттар.

Авторлық шарт түсiнiгi.
Авторлық шарт түрлерi.
Авторлық шарт элементтерi.
Авторлық шарт мазмұны.

Автордың туындысын басқа тұлғалардың пайдалануы авторлық шарт негiзiнде жүзеге асады. Автор туындысын автолық шарт негiзiнде қолдану автордың мүлiктiк құқықтарының сақталуына көп әскерiн тигiзедi және бұл ретте де пайцдаланушылардың ерекше заттанрға қол жеткiзу мүмкiндiгi де туындайды. Автордың туындысының шарттық негiзде пайдаланылуы қоғам мүшелерiнiң мүдделерiн қанағаттандырылуына да септiгiн тигiзедi. Бұл сұрақты толық қамту үшiн мынадай мәселелер қозғалады:Авторлық шарт түсiнiгi. Авторлық шарттың азаматтық құқықтық сипаты. Авторлық шарттың консенссуалды, өзара, қайтарымды сипаты. Авторлық шарттың бостандығы принципi.
Азаматтық құқықтық шарттың ерекше түрi ретiнде авторлық шартқа бiрқатар ерекшелiктер тән. Олардың ерекшелiгi олардың жаалу сипатына байланысты болады. Тұрлерi: туынды түрiне байланысты, авторлық шарт пәнiне байланысты, авторлық шарт субъектiсiне байланысты, өндiру түрiне байланысты.
Авторлық шарт элементтерi:авторлық шарт тараптары, авторлық шарт пәнi және оның мерзiмi. Авторлық шарттың субъектiлерi болып автор немесе оның мұрагерi болып табылады. Кәмелектке толған әрекет қабiлеттi субъектiлер авторлық шартқөа өз бетiмен отырады немесе агенттер арқылы жүзеге асырады. Жас, кәмелетке толмаған субъектiлер үшiн олар үшiн авторлық шартқа ата - аналары қол қояды. Кәмелетке толмаған, жасы 14 -18 аралығындағы авторлар авторлық шартқа өз бетiмен отырады және ол үшiн ата аналардың келiсiмдерi қажет етiлмейдi.
Авторлық құқықтың мазмұнын автордың құқықтары мен мiндеттерi құрайды. Қазақстан Республикас ының авторлық құқығын реттейтiн заңдарында авторлық құқықтың мазмұны толық ашылмағандықтан, автор мен олардың арасындағы құқықтар мен мiндеттер тараптардың апнықталуы бойынша шешiледi.

Тақырып 6. Аралас құқықтарды қорғау.