АЗАМАТТАРДЫҢ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫНЫҢ СУБЪЕКТІЛЕРІ

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

АЗАМАТТАРДЫҢ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫ

ЖОСПАРЫ
КІРІСПЕ 3
1. АЗАМАТТАРДЫҢ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ҰҒЫМЫ МЕН ТҮРЛЕРІ 4
2. АЗАМАТТАРДЫҢ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫНЫҢ СУБЪЕКТІЛЕРІ 6
3. АЗАМАТТАРДЫҢ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ОБЪЕКТІЛЕРІ 8
4. АЗАМАТТАРДЫҢ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫНЫҢ МАЗМҰНЫ МЕН ЖҮЗЕГЕ АСЫРЫЛУЫ 11
ҚОРЫТЫНДЫ 14
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 15

КІРІСПЕ

1. АЗАМАТТАРДЫҢ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ҰҒЫМЫ МЕН ТҮРЛЕРІ

Қазақстан Республикасы Конституциясыньщ 26-бабы мен Азаматтык
кодекстің 191-бабына сәйкес азаматтардың меншік құқығы азаматтардың жеке
меншігі түрінде көрінеді. Жеке меншік — жеке тұлғаның, жекелеген
азаматтардың меншігі.
Азаматтардың меншік құқығының пайда болу жағдайына байланысты
иеленудің — жеке және ұжымдық түрлері болады. Ал онын, жекетүрі екі жолмен
жүзеге асады: а) пайда түсіруді көздемей, дене және рухани қажеттілікті
қанағаттандыру үшін болатын экономикалық қызметтің меншік түрі: ә) пайда
түсіруге бағытталған жеке меншік.2
Жеке кәсіпкерлік — азаматтардың тауарларға (жұмысқа, қызметке)
сұранымды қанағаттандыру арқылы пайда немесе жеке табыс табуға бағытталған
ынталы қызметі. Кәсіпкерлік қызмет кәсіпкерлердің атынан, оның тәуекел
етуімен және мүліктікжауапкершілігіменжүзегеасыр ылады (АК-тің 1О-ба-бы).
Көсіпкерлік қызметін ұйымдастыру түріне орай жеке кәсіп-керлік заңды
тұлға құрылуымен (АК-тің 14-бабы), соңдай-ақ заңды тұлға белгілерінің
болмауына байланысты занды тұлға-ны құрмай-ақ жүзеге асады (АК-тің 19-бабы
және Қазақстан Республикасының "Жеке кәсіпкерлік туралы" Заңының 1-бабы).
Азаматтардың жеке менигігіндегі мүліктерді, егер занда
өзгешекөзделмесе, біріктіруге болады. Овда мүлік бір мезгілде бірнеше
адамның иелігінде болып, олардың әрқайсысының үлесі айқындалады не
айқындалмай-ақ бола береді, оны былайша айтқанда, үлестік меншік және
бірлескен меншік деп те атайды.
Азаматтардың меншігі экономикалық категория ретінде жеке мешпіктенудің
барлық түрлерін қамтиды. Азаматтық құқық азаматтың мүлікке меншік
қатыстылығын, оны иеленуін, пайдалануын, және билік етуін реттейді және бұл
мүлікті корғауды жүзеге асырады. Осындай меншік қатынастарын реттейтін
нормаларының жүйеге келтіретін жиынтыгы азамат -тардың меншік қщыгын
қүрайды, бүл объективтік магынадагы меншік қщыгы болып табылады. Меншік
қүқыгы субъекттті тулгалық магынада азамат қщыгының заң нормалары арқылы
танылатын және қоргалатын өзіне тиесілімүлікті т қалауын-ша иеленуі,
пайдалануы және билік етуі.
1 Қазақстан Республикасы заңымен жеке меншік табиғатының ариайы
ерекшеліктері бекітілмеген, яғни мұндай меншік өзіндік меншік пе, немесе
(аза-маттың еткен енбегіне, не меншігіне негізделген) жалдамалы еңбек
бойынша паңца болатын меншік пе, бүл арасы ашылмаған.
2 АҚШ-тың заңдарында "жүмыскердің меншігі" дегси ұгым бар.
Жүмыскердіңменшігіжекеменшіктінбірт ұріекендігініцкөрінісі. Олменшікгіц
классикалық жеке турінен ерекшеленеді, яғни меншік иесі өзі иелік ететім
кәсіпорында міидетті түрде жүмыс істейді. АҚШ-та жүмыскердің меншігі
мемлекеттік меишік объектісінен емес, керісінше жеке меншіктен ту ьшдап оты
р. Бұл үрдіс кеңінен крлдау табуда. Мысалы, Ресейде және баска елдорде жеке-
үжымдық меншіктегі жалпы кәсіпорындар қүрылуда.

2. АЗАМАТТАРДЫҢ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫНЫҢ СУБЪЕКТІЛЕРІ

Меншік қүкығының субъектісі жеке түлға болып табыла-ды. Бірақ, ол
жалданған жұмысшы, жеке кәсіпкер, занды тұлға-ньщ кәсіпкер-құрылтайшысы
қатысушы түрінде, яғни әрқилы рөлдерде көріне береді. Азамат өзінің үлесін
қосу арқылы мемлекеттік емес занды түлғаны қалыптастырады. Азаматтар ғана
толық серіктестіктің қатысушылары және сенім серік-тестігіндегі толык
серіктер бола алады (АК-тің 58-бабы, 3-тар-мағы). Азамат меншік иесі
ретінде кебіне көп жеке кәсіпкердің рөлінде болады.
Зан, жеке кәсіпкерлікті жеке және бірлескен кәсіпкерлікке бөледі. Жеке
кәсіпкерлік бір адамның меншік иелігіндегі мүліктің дербес базасына
енгізіледі, сондай-ақ ол оған заң бой-ынша пайдалануға, билік етуге кұқылы.
Бірлескен кәсіпкерлік бір топ адамның ортак меншігіндегі мүліктерден
қүралады, демек әрқайсысы ©зінің үлесін ортаға салады, сондай-ақ олар сол
мүлікті бірлесіп пайдалану, билік ету қүкықтарына ие болады.
Бірлескен кәсіпкерлік жалпы бірлескен меншік (жүбайлар-дың бірлескен
жалпы меншігі), шаруа қожалықтарының ор-тақ меншігі, жекешеленген түрғын
үйге деген немесе оның ортақ меншігіндегі үлесті меншігі негізінде жүзеге
асырылады.
Бірлескен кәсіпкерліктін нысандары мынадай болады: 1) ерлі-
зайыптылардың бірлескен ортак меншігін жүзеге асы-ратын ерлі-зайыптылар
кәсіпкерлігі; 2) шаруашылық кожалығы немесе бірлесіп түрғьш үйді
жекешелендіру негіздерінде ж үзеге асырылатын отбасылык кәсіпкерлік; 3) жай
серіктестік, бүл орайда кәсіпкерлік қызмет меншіктің ортақ үлесіне сәйкес
жүзеге асырылады.
"Жеке кәсіпкерлік туралы" заңньщ 9- 10-баптарына сәйкес, егер азамат
ёз мүлкін айналымға салатын болса, онда меншік иесі ретінде жеке
кәсіпкердің меншігі екі жағдайда болуы мүмкін: а) кәсіпті тіркеуді талап
етуді; ә) кәсіппен тіркеусіз шүғылдана беру. Заң азамат-кәсіпкердің
тіркеуге байланысты қызметін нақты айкындайды. Жалдамалы қызметкерлердің
еңбегін тұрақты пайдаланатын кәсіпкерлер, кәсіпкерлік қыз-меттен түсетін
жылдық жиынтық табысы Қазақстан Респуб-ликасының заң актілерінде
көрсетілген салык салынбайтын жылдық жиынтык табыс мөлшерінен асатын жеке
кәсіпкерлер міндетгі түрде мемлекеттік тіркеуден өтуге тиіс. Осы аталған
жеке кәсіпкерлер тіркеуден етпесе, оның қызметіне тыйым салынады.
Заңды тұлға күрмай-ақ кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру-шы азаматтар
мемлекеттік тіркеуден өзі барып етуі тиіс және жеке кәсіпкер ретінде ол
тұршлықты жері бойынша аумақ-тық салық органында есепке тұруы қажет.
Азаматтык кодекстің 19-бабы бойынша олардың мемлекеттік тіркеуді өз бетімен
жасауына рүқсат етілмейді ("Жеке кәсіпкерлік туралы" заң-ның 9-бабы).
Мемлекетгік тіркеу туралы куәлік беру кәсіп-керлік қызметті занды тұлға
құрмай-ақ жүзеге асыратын аза-матты жекелеу тәсілі болып табылады. Егер
жеке кәсіпкер ли-цензиялауға тиісті қызметті жүзеге асырса, оньвд осындай
қызметті жүзеге асыруғақүқык беретін лицензиясының болуы міндетті. Лицензия
"Лицензиялау туралы" заңда белгіленген тәртіппен беріледі.
Жеке кәсіпкер жалдамалы еңбекті пайдаланып, кәсіпкерлік қызметті
жүзеге асыруға қүқылы, ол бүл ретте өзінің жұмыс-шыларымен еңбек шартын
немесе жалға беру шартын жасай-ды. Бүл орайда қолданылып жүрген заңдарға
сәйкес азаматка оньщ еңбегі арқылы түскен табыстьщ бір бөлігі тиесілі бола-
ды. Азамат мешпік иесінің келісімімен өзі жалданып істейтін серіктестікке
салым сала алады, сөйтіп, бұл серіктестіктің Tan-Kan табысын салған
салымының кәлеміне орай алады. Еңбек шарты бойынша жалданған жүмыскерге
еңбек заңының нор-малары қодданылады.
"Жеке кәсіпкерлік туралы" заңның 9-бабы 3-тармағына сәйкес азамат
өзінің кәсібін мемлекеттік тіркеусіз жүзеге асыра алады, яғни кәсіпкерлік
қызметпен айналысуы үшін субъект құқығын алу талап етілмейді. Заңда
көрсетілгеніндей, мемлекеттік тіркеу туралы куөліктің болмауы кәсіпкерлік
қызметті жүзеге асыру үшін кедергі болыптабылмайды. Сөйтіп, кез келген жеке
түлға заңмен тыйым салынбайтын жағдайда кәсііжерлікпеншұғылдануғакұқылы.
Өзқызметін мемлекеттік тіркеусіз жүзеге асырушы жеке кәсіпкердің өзі
мәмілелер жа-сасқан жағдайда өзінің кәсіпкер еместігіне сілтеме жасауға
қүқығы'жоқ ("Жеке кәсіпкерлік туралы" Заңның 9-бабы 4-тар-мағы).
Заң жеке кәсіпкердің өз атынан кәсіпкерлік кызметпен ай-
налысатындығын, күкықтар мен міндеттерді алып, оларды жүзеге асыратындығын
бекітеді. Сөйтіп, азамат өзінің кәсіпкерлік кызметіне байланысты мәмілелер
жасаған кезде, егер мәміле жасау жағдайының өзінен анық туындамаса, өзінің
жеке кәсіпкер ретінде әрекет жасайтывдығын көрсетуі тиіс. Мүндай
көрсетудін, болмауы жеке көсіпкерді тәуекел етуден және жеке кәсіпкердің әз
міндеттемелері бойынша жауаптылығынан босатпайды ("Жеке кәсіпкерлік туралы"
Заңның 25-бабы).

3. АЗАМАТТАРДЫҢ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ОБЪЕКТІЛЕРІ

1. Қазақстан Республикасынын. Конституциясында "Қазақ-стан
Республикасының азаматтары заңды түрде алған кандай да болсын мүлкін жеке
меншігінде үстай алады", — деп көрсе-тілген (26-баптың 1-тармағы).
Азаматтық кодекстің 191-бабы 2-тармағына сәйкес азамат-тарға немесе
занды тұлғаларға тиесілі бола алмайтын жекеле-ген мүлік түрлерінен басқа
кез келген мүлік жеке меншікте болуы мүмкін. Жеке меншікте болатын мүліктің
саны мен қүны шектелмейді.
Азаматтық құқыктардың объектілері Азаматтык кодекстін, 3-тарауында
реттелген. Азаматтардын, меншік қүкығын шек-теу тек заңмен жүзеге
асырылады, оған мыналар катысты: а) азаматтардың меншік қүқығына алуға
немесе пайдалануға жа-райтын мүліктердің аясын шектеу; ә) осы мүліктін.
саны мен қүнының белгілері бойынша шектеу; б) мүндай шектеу өдетте жер
учаскесінің аумағын белгілегендеқолданылады; в) арнайы заң құжаттарывда
керсетілген шектеулер. Мәселен, берілуге рүқсат етілмейтін теніз порттары
мен айлақтар және т.б. ай-туға болады. Бір ескеретін жағдай, кез келген
мүлік азаматтар-дьщ меншік құқығыньщ объектісі бола алады, біз олардың
мейлінше маңызды деп аталатындарына ғана токталмакдіымыз.
2. "Жер туралы" заңның 2-бабына сәйкес жер құкық объектісі болып
табылады, яғни жерге жеке меншік азамат-тардың меншігі түрінде болады ("Жер
туралы" занньщ 15-бабы 2-тармағы). Сонымен, жер азаматтык айналымға енеді
екен, сондықтан да жер қатынасы мүліктік қатынасқа жатады. Мы-салы, Заңның
33-бабына сәйкес жер учаскесінің меншік иелері жердің бүлінуіне байланысты
жүмыстар жүргізу кезінде то-пырақтың күнарлы кабатын алуға, пайдалануға
және сақтауға бағытталған шаралар жүргізуге міндеіті. Демек, топырактың
құнарлы қабаты бөлек алынған кезде дербес құндылыкқа ие болады екен. Бүл
арада топырактың мұндай күнарлы бөлігі өз мағынасынан гері материалдык
ерекшеліктерге ие болады, өйткені, ол пайдалану кезінде минералдык
тыңайтқыштармен тьщайтылып, өнімділігін арттырады, яғни ол меншік кұкығы-
ның дербес объектісі ретінде көрінеді.
"Жер туралы" заңньщ 18-бабына сәйкес азаматтардың жеке меншігінде
өзінің мақсатына сәйкес үйлер мен ғимараттарды
2)7қамтуға арналған жерлерді қоса алғанда, құрылыс салуға берілген
немесе өндірістік және ендірістік емес, оның ішінде тұрғын-жайлар, үйлер,
ғимараттар және олардың кешендері салынған жер учаскелері бола алады.
Жеке меншікке берілетін жер учаскелерінің көлемі Қазақ-стан
Республикасының "Жер туралы" заңының 35-бабымен реттеледі. Осы бапта
азаматтардың меншігіне ақысыз берілетін жер учаскесінің көлемі анықталған:
ауылдык жерде жеке қосал-қы шаруашылык жүргізу үшін — суарылмайтын жер 0,25
га, суармалы жер — 0,15 га; тұрғын үй кұрылысын салу және қамтамасыз ету
үшін — 0,10 га; бау-бақша және саяжай үшін — 0,12 га. Жер учаскелерінің ең
юэп берілетін көлемі жергілікті атқару органдары арқылы жергілікті жағдайды
ескере отырып жүзеге асырылады.
Жеке меншікке берілетін жер учаскесінін көлемі, егер зан -мен тыйым
салынбайтындай болса, онда қала салу мен жоба-лау-техникалық құжаттарға
сәйкес жер белу жөніндегі тәр-тіппен айқындалады. Бүл орайда азаматтарға
берілетін жер учаскесі, оның ішінде шетел азаматтары да бар, Қазақстан Рес-
публикасы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.