Қазіргі замандағы негізгі құқықтық жүйелер

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР
Қазіргі замандағы негізгі құқықтық жүйелер 1
Англо-саксондық құқық жүйесі. 3
Романо-германдық құқықтық жүйе (континенттік жүйе деп те атайды.) 4
Діни құқықтық жүйе 6
Социалистік құқықтық жүйе 7

Қазіргі замандағы негізгі құқықтық жүйелер

Тарихи даму процесінде әлемдегі барлық елдерде әлеуметтік нормалардың
бірнеше түрлері қалыптасып, солар арқылы қоғамдағы сан қырлы қатынастар
реттеліп, шешіліп жатады. Ол әлеуметтік нормалардың (әдет-ғұрып, салт-
дәстүр, мораль, діни, корпоративтік, құқықтық нормалар) қолдануы әр елде әр
түрлі. Бір елде - әдет-ғұрып, екінші елде - мораль, үшінші елде - құқық
басым түрде қолданылады. Бұл нормаларды қолдануда айтарлықтай ерекшеліктер
бар. Әр ел ол нормаларды өздерінің саяси, ұлттық, әлеуметтік
ерекшеліктеріне сәйкес қолданады. Сол арқылы әр елде өздерінің ұлттық құқық
жүйесі қалыптасады. Сонымен бірге осы ұлттық құқық жүйелердің мазмұны мен
нысандарында бір-біріне ұқсастық болады. Сол арқылы ұлттық құқық жүйелерін
жіктеп, топтастырып құқықтық жүйеге бөледі, оның негізгі қағидалары мен
тәсілдері:
1). Бірнеше елдердің құқық жүйесінің негіздері және мазмұны бір-біріне
ұқсас болады. Себебі олар көне заманда бір мемлекеттің әлеуметтік-
нормативтік жүйесінен бөлініп шыққан. Сондықтан бұл құқық жүйелерінің түпкі
негіздеріне және мазмұндарына қарай топтастыру.
2). Құқық жүйелерінің нысандарына сәйкес топтастыру. Нормативтік
актілердің және әлеуметтік нормалардың қабылдануының, қолдануының
ерекшеліктеріне қарай құқықтық жүйеге бөлу. (Бір елде - құқық, екінші елде
- әдет-ғұрып, үшінші елде — сот шешімі басым болады).
3). Әлеуметгік және құқықтық нормалардың құрылымына қарай жүйеге
келтіру. Бірнеше елдің нормаларының элементтері (гипотеза, диспозиция,
санкция), құқықтың элементтері (норма, институт, бөлім, сала) бір-біріне
ұқсас болады. Бұл топтастырудың негізін құрады, тәсіл болады.
4). Әлеуметтік және құқықтық нормалардың құрылу, қабылдау, орындау
қағидаларына сәйкес жүйеге келтіру. Бір елде - дін, екінші елде —
идеология, үшінші елде — заңдылық басым болады. Осы саясаттар құқықтық
жүйенің қағидаларының негізі болады.
Қоғамның объективтік даму процесінің мүдде-мақсатына сәйкес саяси,
экономикалық, әлеуметтік қарым-қатынастарды реттейтін әр елде құқық жүйесі
қалыптасады. Дүние жүзіндегі мемлекеттердің тарихи, экономикалық,
әлеуметтік, мәдени ерекшеліктеріне қарай құқық жүйелері бір-біріне
ұқсамайды. Оларды ғылыми тұрғыдан жан-жақты зерттеп, ұлттық, топтық
құқықтық жүйелерге жіктеу жүргізіледі.
Францияның ғалымы Давид Рененің пікірі бойынша, құқықтық жүйенің
бірнеше түрі болады: англо-саксондық, романо-германдық социалистік, діни
және Қытай, Индия, Жапония т.б. құқықтық жүйелерге бөлінеді.

Англо-саксондық құқық жүйесі.

Бұл жүйе феодализм кезінен басталады. Англия өзінің аралдық жағдайын
пайдаланып, ерекше әдет-ғұрыптарын сақтауға тырысты. XII ғасырдан бастап
қалыптасқан Англияның демократиялық жетістіктері құқық жүйесіне зор ықпалын
тигізді. Англия, Рим мемлекетінің провинциясы болса да өзінің ұлттық
ерекшеліктерін жоғары ұстай білді. Бұл құқықтық жүйе ежелгі әдет-
ғұрыптардан, сот шешімдерінен құралады. Англияның королі Генрих II (1154-
1187) бірнеше реформалар жүргізген, солардың арасында ең маңызды сот
реформасы. Ол көшпелі корольдық сотты енгізді. Бұл сот әр жылдың аяғында
құқық тәжірибесінен жан-жақты талдап қорытынды жасап, маңызды шешімдерін
баспа арқылы жариялап отырды. Соттардың бәріне бұл қорытынды шешім -
ережелер негізгі заң болып, оны міндетті түрде қолданатын болды. Сөйтіп
жергілікті әдет-ғұрыптар модификациядан өтіп, ерекшеліктерін бірте-бірте
жоғалтып, жаңа англо-саксондық құқық жүйесі қалыптаса бастады.
Бұл жүйенің негізгі мазмұны сот тәжірибесінен қалыптасады, мемлекеттік
органның қабылданған нормалары қосымша рөл атқарады. Қазіргі заманда бұл
өте күрделі, демократиялық құқықтық жүйе. Оны статус құқығы деп те атайды.
Статус-парламент қабылдаған заң. Оның саны 500 жылда 2000-ға жеткен.
Англияда азаматтық кодекс жоқ. Сот азаматтық істерді дұрыс шешіп, жаңа
норма жариялайды. Бұл нормалар әрбір жеке статусты шешетін норма болып
шығарылады. Құқықтық нормаларды кодификациялау және жүйелеуі де өте сирек
кездеседі. Англияның құқықтық жүйесі абсолюттік монархия дәуірінде дамып
гүлденді. Бұл жүйеде процессуалдық нормалардың маңызы материалдық нормадан
жоғары тұрады. Англия өзінің отарлық-тәуелді елдерінің ұлттық құқықтық
жүйелеріне нышан келтірмеді. Олар өздерінің ұлттық құқығын сақтап, бірте-
бірте ағылшын құқығының жақсы, дұрыс нормаларын пайдалана бастады.
(Малайзия, Сингапур, Гонконг, Бруней, Гана, Кения, Нигерия, Египет т.б.).
АҚШ ағылшын құқығын пайдаланса да, оның құқық жүйесінің көп
ерекшеліктері бар. Біріншіден, американың құқығы, федеративтік құқық.
Екіншіден, мұнда соттың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.