ЖАЛПЫ ТЕОРИЯНЫҢ ПӘНІ МЕН ӘДІСІ

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

ЖАЛПЫ ТЕОРИЯНЫҢ ПӘНІ ЖӘНЕ ӘДІСІ КУРСОВАЯ

ЖОСПАРЫ

КІРІСПЕ 3

1. Жалны теорияның нәні, оның мазмұны 4
2. Жалпы теорияның әдісі, оның мазмұны 10
3. Қоғамдық және заң ғылымдарының жүйесінде жалпы тсорияның алатын
орны 15

ҚОРЫТЫНДЫ 21
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 22

КІРІСПЕ

Әр ғылымның өз саласында объективті ақиқатқа жетуге, заң-дылықтарды
бейнелеуге және алдын ала болжауға арналған, жүйелі түрде құрылған
мәселелері болады. Сол мәселелер ғылыми тұрғы-дан зерттеліп, тұжырымдалып,
ғылымның пәніне-предметіне ай-налады. Мемлекет және құқық теориясы —
қоғамдағы саяси -экономикалық, мәдени-әлеуметтік құбылыстарды зерттеп,
қоғам-дық өмірдегі қарым-қатынастарды реттеу, басқару әдіс-тәсілдерін,
объективтік заңдылықтарын анықтап отыратын ғылым. Жалпы теория мемлекет пен
құқықтың өмірге келу, даму зақдылықта-рын, мақсатын, мазмұнын, құрылысын,
нысанын, қағидаларын, белгі-нышандарын, функцияларын зерттейді.

1. Жалпы теорияның нәні, оның мазмұны

Жалпы теорияның пәні қоғам мен мемлекеттің арасындағы сан қырлы,
күрделі карым-қатынастарды, қоғамның саяси жүйесіндегі мемлекеттің алатын
орнын, маңызын, азаматтық қоғам мсн мемлекеттің өзара байланысын,
адамдардың сана-сезімін, оның қоғамдағы маңызын, мемлекеттің болашағын,
құқықтық мемлекет қалыптастыру бағыттарын зерттеп, қорытынды тұжырымдар
жасап отырады.
Мемлекет пен құқықты бір-бірінен айыруға болмайды. Олар объективтік
тұрғыдан тығыз байланыста бірлесіп дамитын ғылым. Бірақ олар бір ғылымға
жатқанымен, әрқайсысының нақты бағыттары болады. Мемлекет қоғамньщ саяси-
экономикалық құрылысымен шұғылданады, құқық - нормативтік актілер жүйесін
қалыптастырады.
Осы бірлестік ғісн дербестік олардың мазмүнын, мақсатьш, қызметінің
әдіс-тэсілдерін, функцияларын жан-жақты зерттеуге, жаңартуға, дамытуға
мүмкіншіліктер береді. Мемлекет пен құқықты тереңірек зерттеп білугс жағдай
туады.[1]
Заң ғылымы өткен дәуірде (алғашқы қоғамда, қүл иелену, феодалдық,
буржуазиялық формацияларда), қазіргі кезеңде, бола-шақта мемлекет және
құқықтың қоғамды басқарудағы объективтік
және субъективтік заңдылықтарын, әдіс-тәсілдерін зерттейді. Осы үш
деуірде болған және болашақ қоғамның, мемлекет пен құқықгың өздерінің даму
процесінде болған жақсы тәжірибелерді жинақтап, қорытынды түжырымдар
жасалып отырады.
Мемлекст және құқық теориясыиың пәні — адам қоғамының өміріндегі
құбылыстардың, мемлекет пен құқықтың өмірге келу, даму обьективтік
заңдылықтары мсн олардың мәні-маңызы, құрылымы және мақсаты.
Бұл түсіндірме үш тараудан түрады:
- қоғамның қалыптасу, мемлекет және құқықтың өмірге келу
зандылықтары;
- қоғамның, мемлекеттің, құқықтың даму заңдылықтары;
- қоғаммың, мемлекеттің, күқықтың тарихи маңызы, күрылы-мы, мақсаты.
Мемлекет және куқық теориясы іргелі де терең ғылым ретінде бірнеше
функциялар атқарады:
Онтологиялық функция - (грек...шын білім) адам қоғамының түрмысын,
оның қағидаларын, қүрылымын, даму зандылықтарын зерттеу. Бүл зерттеу арқылы
мемлекет пен құқықтың өмірге келуін, дамуын, болашағын білуге мүмкіншілік
қалыптасады.
Гносеологиялық функция - (грек... білім, теория) таным теори-ясы
арқылы мемлекет және құқықтың қүрыльтмын, маңызын, мақсатын білуге болады.
Эвристикалық функция - (грек... табу) заң ғылымының барлық саласында
зерттеудің әдіс-тәсілдерін жетілдіріп, қоғамдағы қүбы-лыстардың даму
процесінің жаңа заңдылықтарын табу, ашу.
Әдістемелік функция — мемлекет және құқық теориясы заң ғылымы
салаларының талаптарына сәйкес жалпы әдістемелік ғылыми түжырымдар жасап,
ғылымның жақсы дамуына жағдай жасау.
Саяси функция - қоғамның алдында тұрған мақсатты, саясатты жалпы
теория тұрғысынан орындау бағыттарын, жолдарығі белгілеу. Мемлекеггің ішкі-
сыртқы саясатының ғылыми негіздерін жасап, оньщ ғылыми тұрғыдан орындалуын
қамтамасыз ету.
Идеологиялық фуикция — жалпы теория қоғамдағы әртүрлі кезқарасты,
саясаіты,идеяларды біріктіріп, ғылыми түрақты жүйе қалыптастырып,
адамдардың сана-сезімін, құқықтықмәдениетінің сапасын жақсарту.
Тәжірибелік-үйымдық функция — төжірибелерге сүйене отырып, жалпы
теория қоғамдағы заңдылықты, тәртіпті сапалы іске асыру ұшін ұсыныстар
жасап отыруы қажет.
Болжау функциясы - жалпы қоғамдағы саяси- құқықтық қүбы-лыстармен ғана
шектелмей сол құбылыстардың болашақ бағытын зерттеп, ғылыми қорытынды
тұжырымдар жасап, оны құқықтық реттеп, басқару бағдарламасын дайындауы
қажет.
Құқық және мемлекет теориясының функциялары бір-бірімен тығыз
байланыста дамиды. Олардың қызметін біріктіріп зертте-генде жалпы теорияның
қоғамдағы маңызы жақсы көрінеді. Жал-пы теория ез функцияларыы заң
ғылымының басқа салаларымен бірлесіп атқарады. Сонда ғана нәтиже болады.
Мемлекет және құқық теориясының белгі — нышандары. Мем-лекет және
құқық теориясы адам қоғамының бір саласын жан-жақты зерттеп, оның
объективтік даму заңдылықтарын, өзара байланысын анықтап, оларды қолданудың
жолдарын көрсетіп отырады. Сондықтан жалпы теория қоғамдық ғылымның бір
сала-сы.
Жалпы теория қоғамдық ғылымдардың ішіндегі тек мемлекеттік-құқықтық
құбылыстарды зерттейтін саласы. Сондық-тан жалпы теория заң ғылымының бір
саласы.
Жалпы теория заң ғылымдарының барлық салаларының объективтік даму
зандылыктарын зерттеп, оларды қалай қолдану жолдарын көрсетіп отырады және
заң ғылымыньщ салаларының бірлесіп, дербестік даму бағыттарын анықтап
отырады. Сондық-тан мемлекет және құқық теориясы заң ғылымының ішіндегі ең
терең түйінді ғылым, (фундаментальды ғылым).
Мемлекет және құқық теориясы заң ғылымының салаларына бағыттаушы,
ұйымдастырушы, әдістемелік ғылым. Мемлекет және құқык теориясы заң
ғылымының салаларына тиісті әдістемелік жасап.оны ғылыми тұрғыдан қалай
қолдану әдіс-тәсілдерін анық-тап отырады.
Жоғары мектепте студенттер кептеген пәндерді оқудан бүрын, ең алдымен
"Заң ғылымы дегеніміз не?" "Мемлекет және құқық теориясы деген не?" Міне,
осы сүрақтарға олар жауап алуы қажет. Толық жауапты студенттерге мемлекет
және құқық теория пәні береді. Бүл пәнді студенттер бірінші курста оқып,
мемлекет жөне құқық туралы толық білім алып, олардың қоғамды реттеп, басқа-
рудағы рөлін, маңызын жақсы түсініп шығады. Сөйтіп, студенттердің жоғары
курстарда заң ғылымының салалық пәндерін оқып, жақсы түсінуге мүмкіншілік
жасалады.
Қоғамдағы ғылымдардың, соның ішінде заң ғылымының, даму процесінде сан
қырлы қиындықтар кездесіп жатады. Оның себептері: қоғамның объективтік даму
заңдылықтарының, мүдде-мақсаттарының күрделенуі. Әсіресе, бүл процесс
қоғамның дағдарысқа ұшырау кезінде немесе өтпелі дәуірде өте қатты
шиеленіске кездеседі. Бұл кезде қоғамдық ғылымдарға, соның ішінде заң
ғылымына, талап күшейеді. Заң ғылымының, мемлекет пен құқықтың алдына
қойылатын талап — қоғамды реттеп, басқаруды күрт жақсартып, қиыншылықтан,
дағдарыстан тезірек алып шығу және қылмысқа қарсы күресті батыл, табанды
жүргізу.
Қоғамдағы іргелі-фундаментальды ғылымдар өмірдің сұранысына, талабына
жауапты тез, үстірт бере алмайды. Шын, сапалы ғылым бір күндік, бір айлық
немесе бір жылдық іс емес. Ол көп жылдық ғылыми зерттеуден өтетін іс-
әрекет, оны өмірлік-тәжірибелік сынақтан өткізу қажет. Осы процестерден
кейін ғьшыми қорытынды түжырымдар жасап, қоғамды басқаруды жақсарту
мәселесіне занды түрде кірісуге болады.
Қазіргі кезеңде нарықты экономика реформасы, қоғамның әлеуметтік
саласындағы жаңа келеңсіз жағдайлар ғылымның ал-дына бүрын болмаған
қиындықтарды, келеңсіз істерді үйіп-төкті. Осы қиын жағдайдан ғылыми
тұрғыдан шығу жолын, бағытын тез, аз уақыт ішінде кәрсетуге болмайды. Және
бүл қиындық, дағдарыс қоғамның бірақ саласын зерттеумен шүғылданады.
Сондықтан қазіргі дағдарыстан шығу үшін қоғамдық ғылымның барлық саласы
бірігіп ғылыми зерттеу жүргізу қажет. Мұндай зерттеу елімізде жүргізіліп
жатыр, екі-үш жылда қорытынды тұжырымдар болуға тиіс.
Жалпы теория мемлекеттік — құқықтық проблемалармен бірге дүниетаным
мәселелерін де зерттеп қоғамның әлеуметтік жағдайын қосып, ғылыми тұрғыдан
қорытынды тұжырымдар жасап, құқықтық нормалар арқылы қоғамдық, топтық, жеке
түлғалық мүдде-мақсаттарды іске асыруға, сапалы орындауға мүмкіншілік жасап
отырады. Қүқық және мемлекет теориясының ғылыми даму бағыттары: Жалпы
ерекшелік заңдылықтарды зерттеу; негізгі күрделі мәселелерді зерттеу; жалпы
теорияны дамыту; жалпы те-орияның салаларын, жүйелерін біріктіріп зерттеу.
1). Мемлекет және құқық теориясы (жалпы теория) заң ғылы-мының өзіне
тән ерекшеліктерін, олардың объективтік даму заңдылықтарын зерттейді. Бұл
заңдылықтарды қоғамның экономикалық, әлеуметтік объективтік даму заңцарымен
араластыруға болмайды. Мысалы, қоғамның саласының сапасы сол қоғамның
материалдық тұрмыс жағдайына байланысты — бұл тарихи материализмнің
объективтік даму заңы. Қоғамдағы өндірістік қаты-настьщ өндіргіш күштің
деңгейіне сәйкес болу заңы экономика-лық теорияның пәніне жатады.
Мемлекет және құқықтьщ зерттеу мәселелері заң ғылымының объективтік
даму зандары, олардың өздеріне тән ерекшеліктері және бұл зандардың
қоғамның объективтік даму зандарымен бай-ланысы.
2). Заң ғылымының негізгі күрделі зерттеу мәселелері: мемле-кет пен
құқықтың сапалы дүрыс дамуы, олардың салалық құқықта-рымен, құқықтық
санамен, құқықтық мәдениетпен арақатынасы т.б.
3). Мемлекет және құқық теориясы жан-жақты дүрыс, сапалы салаларының
атқаратын қызметтеріне зор әсер етеді. Жалпы тео-рия заң ғылымыныц жетекші
саласы, әдістемелік жүмыстарды үйымдастырушы, бағыттаушы күш деуге болады.
4). Мемлекет және құқық, олардың салалары бірлікте және дербестікте
дамып зерттеледі. Олардың бірлестігі: өмірге бірге келуі және оның
себептері де бірдей; мемлекет пен құқықтың даму процесі, өзгеруі, жаңаруы
да бір-біріне үқсас; атқаратын қызметтері бірдей - қоғамды реттеп, басқару.
Қорыта айтсақ, құқық және мемлекет теориясының ғылыми зерттеу
мәселелері:
- мемлекет және құқықтың өмірге келу, даму және қоғамды реттеп,
басқаруының объективтік даму зандылықтары;
- мемлекет және құқықтың мазмүны, түрлері, нысаны, функ-циялары,
қүрылымы, механизмы және құқықтық жүйе;
- заң ғылымындағы мемлекеттік - құқықтық тусіыіктер.

2. Жалпы теорияның әдісі, оның мазмұны

Методология - дүниені философиялық тұрғыдан түсіндіретін ілім. Ғылыми
методологияның негізі - материализм мен диалек-тика. Ғылымныд методологиясы
- оның ғылыми зерттеу әдіс-тәсілдері. Жалпы ғылым дегеніміз екі мәселсні
қамтиды, екі ба-ғытты біріктіреді — теория және методика. Теория — ғылым
нені зерттейді? — деген сүраққа жауап береді. Методика — ғылым кандай
тәсілмен, амалмен зерттеу жүргізеді? - деген сүраққа жауап береді. Теория
мен методика өмірде тығыз байланыста дамиды. Бүл объективтік байланыс
ғылымның мыңдаған саласындағы тәжірибеде дәлелденген.
Қоғамның мазмүнын, объективтік даму процесін ғылыми зерттеуде теория
мен методиканың маңызы өте зор. Онсыз ғылым-ды дүрыс зерттеу, дүрыс ғылыми
қорытынды жасау мүмкін емес. Методологияның екі түрі болады: Жалпы ғылыми
әдіс-тәсіл және жекелік ғылыми әдіс-тәсіл. Жалпы ғылыми әдіс-төсілді -
ғылым-ды зерттеудің методологиялық негізі деп атайды. Қазіргі заман-дағы
ғылыми зерттеулер философияның материалистік және ди-алектикалық заңдарына
сүйене отырып жүргізіледі. Кейбір дамы-ған елдерде ғылыми зерттеулер
философияның діни, позитивизм, экзистеционализм, утилитаризм т.б.
бағыттарына сүйенс отырып жүргізіледі.
Материализм - философияның бір бағыты. Ол материя, таби-ғат, болмыс
алғашқы, ал сана, рух, ой материяның қасиеті болғандықтан туынды деп
санайтын, идеализмге түбірінен қара-ма-қарсы ғылыми философиялық бағыт.
Материализм адам са-насын, ойын сыртқы дүниенің бейнесі деп қарастырып,
дүниені, табиғатты, қоғамды танып білуге болатынын дәлелдейді. Матери-ализм
ғылым мен практиканың жетістіктеріне сүйене дамиды және білімдердің есуіне,
ғылыми методтардың жетілуіне, адамзат прак-тикасының, қоғам өндіріс
күштерінің артуына ықпалын тигізеді.
Диалектика - табиғаттың, қоғамның және адам ойының дамуы мен
қозғалысының жалпы заңдары жайындағы ғылым, дүниені танудың әдісі мен
теориясы. Диалектика объективті реалдылықтың күрделі зандылықтарын,
қажеттігін қарама-қайшылыққа толы табиғатын зерттейді. Диалектиканың
негізгі заңдары: қарама-қарсылықтардың бірлігі мен күресі; сан
өзгерістерінің сапа өзгерістеріне ауысуы; терістеуді терістеу заңы.
Диалектиканың заңдары табиғаттың, қоғамның объективтік дамуының қайнар
көзін, ішкі қозғалысьш және бағытын көрсетеді. Диалектикалық категориялар
(анализ мен синтез, мазмүн мен форма, қүбылыс пен мән, шындық пен
мүмкіншілік т.б.) таным-ның дәйектілігін, зандылығын бейнелейді.
Материалистік диалектика методологиясының негіздеріне сәй-кес
мемлекеттік-құқықтық құбылыстар қоғамның өмірімен бірге зерттелуге тиіс.
Сондықтан қоғам, мемлекет, құқық – осылардың арасындағы қатынастарының
түрлерін білу қажет. Қоғамның мем-лекет-құқықпен үш түрлі байланысы бар:
қоғамның базисы мен қондырмасы арқылы, қоғам мен мемлекет-құқықтың
байланысы, қоғамның мүдде-мақсатының күқық-мемлекетпен байланысы.
1). Қоғамның экономикалық базисы өзінің қондырмасымен байланыста
дамиды. Қондырманың бір саласы құқық пен мемле-кет. Қондырма — базис арқылы
қоғам, құқық және мемлекетпен тығыз байланыста болады. Қоғамды реттеп,
басқаратын құқық пен мемлекет.
2). Қүқық пен мемлекет қондырманың бір күрделі саласы, олар қоғамның
барлық саласымен үздіксіз байланыста болады және құқық пен мемлекеттің
қызметі қоғамдағы адамдардың сана-сезімімен де байланыста дамиды. Бүл екі
жақты объективтік про-цесс.
3). Мемлекет пен құқық қоғамның жалпыхалықтық және тап-тық мүдде-
мақсаттарын реттеп, басқарып іске асырып отырады. Бүл да екі жақты
объективтік процесс.
Сонымен, материалистік және диалектикалық методқа сәйкес мемлекет пен
құқық қоғамның экономикалық, саяси, рухани жағ-дайларымен тығыз байланыста,
үздіксіз қозғалыста, дамудағы объективті іпындық күбылыстар. Мемлекет пен
құқықтың өздерінің даму зандары болады. Бүл ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.