Ақпарат, ақпарат түрі, формасы және қасиеттері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
1. Ақпарат, ақпарат түрі, формасы және қасиеттері.
2. Ақпараттық процестер және олардың моделдері.
3. Ақпаратты кодтау.
4. ЭЕМ-нің даму тарихы. ЭЕМ буындары.

1. Ақпарат, ақпарат түрі, формасы және қасиеттері.
Жалпы түрде ақпарат дегеніміз – ол нақты өмірді белгілермен немесе
сигналдардың көмегімен бейнелену. Жеке жағдайда ақпарат деп адамның
қоршаған ортадан алатын мәліметтерін айтамыз.
Ақпарат термині латынның informatio – түсіндіру, баяндау деген сөзінен
шыққан.
Бізді қоршаған ортадағы сан алуан ақпаратты әр түрлі белгілерге
байланысты топтауға болады.
Ақпарат шығу облысына байланысты былай бөлінеді:
• Қарапайым – бұл жансыз табиғатта болып жатқан құбылыстар мен процестерді
бейнелейді.
• Биологиялық – өсімдіктер мен жануарлар әлеміндегі процестерді бейнелейді.

• Әлеуметтік – қоғамдағы адам туралы процесті бейнелейді. Ол адамның
практикалық өмір тіршілігімен тығыз байланысты, сондықтан адамның қанша
тіршілік түрі болса, сонша әлеуметтік ақпараттық түрі мен типін ажыратуға
болады. мысалы, қоғамға байланысты ақпаратты көпшілік, арнайы және жеке
деп жіктеуге болады.
Ақпаратты беру және қабылдау әдістеріне байланысты келесідей
ажыратады:
• визуальды – көрнекі бейнелер мен арнайы белгілер арқылы таратылады;
• аудиальды – дыбыс арқылы таратылады;
• тактильді – сезім арқылы;
• органо-лептикалық – иіс және дәм арқылы;
• машиналық – есептеу техникасының көмегімен таратылады.
Информатикада ақпараттың екі түрін қарастырады.
1. аналогтік, яғни кез-келген уақытта және кез-келген өлшемге өзгере алатын
үздіксіз процесті сипаттайтын ақпарат ( мысалы, адам денесінің қызғаны,
музыкалық шығармалар.)
2. үзілісті, яғни дискретті процесті сипаттайтын арнаулы уақытта және алдын-
ала белгіленген мәндерін қабылдап өзгеруі мүмкін сигнал. Дискретті
процесті сипаттайтын ақпарат (мысалы, жыл мезгілдері, Морзе әліппесіндегі
нүкте және тире).
Информатика тұрғысында ақпараттың негізгі қасиеттері мынадай:
• оның анықталған бір жүйемен үзіліссіз байланысы;
• құрылымдылығы – түскен сигналдардан ақпаратты айқындауға мүмкіндік
береді.
• пайдалығы ақпараттың мақсаты мен міндетін анықтауға мүмкіншілік береді.
• құндылығы, ақпараттың тұтастығымен, анықтылығымен, актуальділігімен,
пайдалылығымен анықталады.

1.2 Ақпараттық процестер және оның моделдері.
Ақпараттық процесс – бұл процесс нәтижесінде ақпаратты қабылдау,
жинау, шығару, өңдеу және сақтауға болады.
Ақпаратты қабылдау – техникалық жүйеге немесе сыртқы өмірден тірі
ағзаға түскен мәліметтің болашақта пайдалануға ыңғайлы формаға түрлендіру
процесі.
Ақпаратты жинау – сыртқы ортадан ақпаратты қабылдау және оны берілген
ақпараттық жүйеге сәйкестендіру. Ақпаратты шығару – арнайы программаның
және ақпараттық құралдардың байланыс каналдарымен жүзеге асады.
Ақпаратты өңдеу – қазіргі дамыған ақпараттық жүйеде тізбектей және
уақытқа сай есептеулерді шешу.
Ақпаратты сақтау бұл оның қайталанып пайдалануымен туындаған және ол
ақпараттық массив түрінде машиналық тасымалдаушымен жүзеге асады.
Модель – қандай да бір объектінің, процестің немесе сыртқы өмірдегі
құбылыстың математикалық немесе басқа арнайы символдың көмегімен
өрнектеліп, шамамен сипатталуы.
Ақпараттық модель – объектінің, процестің, құбылыстың күйін және
қасиетін, сол сияқты олардың сыртқы ортамен өзара байланысын сипаттайтын
ақпараттың жиынтығы.
Ақпараттық модель былай жіктеледі:
• Ауызша (ақпараттық модель ойша немесе сөзбен).
• Таңба (ақпараттық модель таңбаның көмегімен беріледі, яғни кез-келген
формальді тіл арқылы).

1.3 Ақпаратты кодтау.
Жоғарыда айтылғандай ақпаратты қабылдаудың және өңдеудің әр түрлі екі
әдісі бар: үздіксіз (аналогтік) және үзілісті (дискретті). Қазіргі
аналогтік аппараттар сапалы, мысалы түрлі-түсті теледидар және
бейнекөріністер т.б. Компьютерлік технология ақпаратты қабылдаудың
дискретті түрін ұсынады. Әр түрлі типті мәліметтермен жұмысты
автоматтандыру үшін оның берілу формасын бірыңғайлау өте маңызды, ол үшін
көбіне кодтау қолданылады.
Техниканың, ғылымның және мәдениеттің кейбір саласында кодтау
проблемалары өте жақсы шешімін табуда. Мысал ретінде математикалық
өрнектерді жазу жүйесін, телеграф азбукасын, соқырларға арналған Брайля
жүйесін және т.б. айтуға болады.

С О М P U T E R

43 4F 4D 50 55 54 45 52 ASCII
коды

( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( Морзе коды

Брайл коды

1-сурет. Әр түрлі кодтау жүйесіне мысалдар.

Есептеу техникасының өзінің жүйесі бар – ол екілік кодтау деп аталады
және мәліметтерді 1 мен 0-ден тұратын екі белгінің тізбегімен жазуға
мүмкіндік береді. Бұл белгілер екілік цифрлар немесе биттер деп аталады(bit-
ағылшынша, binary digit-тің қысқаша жазылуы).
Бит – ақпараттың ең кіші өлшем бірлігі. 8 биттің комбинациясы байт деп
аталады. ЭЕМ-да кез-келген таңбаны және санды биттердің көмегімен жазуға
болады. Практикада ақпаратты өлшеу үшін үлкен өлшем бірліктер қолданылады:
1 Кбайт = 210 байт; 1 Мбайт = 210 Кбайт; 1 Гбайт = 210 Мбайт.
Текстік мәліметтерді кодтау. Егер алфавиттің әр символына белгілі бір
санды сәйкестендіріп қойса (мысалы реттік номерін), онда текстік ақпаратты
екілік кодтың көмегімен кодтауға болады. Қазіргі компьютерлерде ақпарат
ASCII (American Standart Codе for Information Interchange – американский
стандартный код для обмена информацией) кодымен беріледі. ASCII коды АҚШ-
тың (ANSI) американың стандарттық ұлттық институтында жасалған, бірақ оның
256 стандарт символдан тұратын бөлігі арнайы программаның көмегімен ұлттық
алфавиттің символдарымен ауыстыруға болатындықтан басқа елдерде пайдалана
алады.
Қазақстанда құрамында кириллица символдары бар ASCII-ге алтернативті
кодтау қолданылады. Онда үлкен және кіші орыс және латын әріптері, цифрлар,
тыныс белгілер және арифметикалық амалдар және т.б. қамтылған. ASCII
символының әрқайсысына 8 биттік екілік код (байт) сәйкес қойылған, бұл 256
әр түрлі символды кодтауға мүмкіншілік береді.
Сонымен, егер адам текстік файл құрып және оны дискіге жазса, онда
адамның енгізген әр символы компьютер жадында сегіз нольдер мен бірлердің
жиынымен сақталады. Тексті экранға немесе принтерге шығарғанда осы кодтарға
сәйкес символдар бейнеленеді.
Графикалық мәліметтерді кодтау. ЭЕМ-дағы кез-келген басқа ақпарат
секілді графикалық бейнелерді сақтауға, өңдеуге және екілік жүйеде
кодталған түрінде байланыс жолдармен жіберіледі. Графикалық байланыс
жолдармен жұмыс жасайтын әр түрлі программалар саны жеткілікті. Мұнда
графикалық кодтау әдістері әр түрлі графиктік форматтар қолданылады.

Бейне сақталған файлдың кеңеймесі мұнда қандай формат қолданғанын
білдіреді, яғни қандай программаның көмегімен қарауға, өңдеуге және баспаға
шығаруға болатынын аңғаруға болады. Осындай әр түрлі мүмкіншіліктеріне
қарамастан бейнені кодтаудың негізінде растрлық және векторлық графика
деген әр түрлі екі тәсілі бар.
Растрлық графиканы қолданғанда бейненің әрбір кішкене элементінің түсі
санаулы биттің көмегімен кодталады. Бейне пиксель деп аталатын ұсақ
нүктелердің жиынын құрайды. Тастар немесе әйнектердің жиынтығынан құралған
мозайка немесе вираж секілді түрлі-түсті нүктелердің көмегімен сурет
салынады. ЭЕМ-де растрлық әдісті қолданғанда әр пиксель үшін биттік
қалыңдық(глубина) деп аталатын санаулы биттер саны бөлінеді. Әр түске
белгілі бір екілік код сәйкес келеді. Мысалы, егер биттік қалыңдық 1-ге тең
болса, онда 0-қара, 1-ақ түске сәйкес келеді де, ал бейне тек қара-ақ түсті
болады. Егер биттік қалыңдық 2-ге тең болса, яғни әр пикселге 2 бит
бөлінсе, онда 00-ге қара, 01–ге қызыл, 10-ға көк, 11–ге ақ сәйкес келеді
де, төрт түсті пайдалануға болады. Биттің қалыңдығы 3-ке тең ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.