Франция баспасөзінің тарихы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Франция баспасөзінің тарихы

1470 жылы Франциядағы алғашқы баспаханалар ашылып, өзінің бастапқы өнімдерін бере бастады. Ал бұл елде газет шығару ісі 17 ғасырда пайда болып, 1604 жылы алғашқы газет «Газет франсуаз» жарық көрді. Артынша «Француз меркурийі» (1611 жылы) дүниеге келді.

1631 жылы Теофраст Ренодо негізін салған «Газет» апталық газеті ақпараттарының жан -жақтылығымен, әдеби деңгейінің жоғарылығымен, ұзақ уақыт үзбей шығып тұрғандығымен ерекшеленеді. Әлемдегі ең алғашқы журнал «Журнал де саван» деген етпен 1665 жылы Францияда дүниеге келген. Соның ізінше, 1672 жылы жарық көрген «Меркюр галан» журналындағы тақырыптардың жан - жақтылығы, формаларының әртүрлілігі, кейбір жанрлардың ұшырасып қалуы - қазіргі журналдарға ұқсайды. Франция баспасөз тарихындағы алғашқы жекеменшік журнал Пьер де Шамблен де Маривоның иелігінде «Спектатэр ырансэ» (1722 жылы) деген атпен дүниге келген. Ал алғашқы күнделікті газет «Журнал де Пари» (1777 жылы) жарық көрген тұста, Парижде 27 газет шығып тұрған.

1629 жылы король Людовик 13 цензура туралы заң шығаруы баспасөздің дамуына тежеу болды. Бұл заң бойынша полиция мен цензордың рұқсатынсыз ештеңе басылмайтын еді. Дінге, корольге, мемлекетке қарсы дүниелердің басылуына қатаң тиым салынды. 1660-1756 жылдар аралығында «Баспасөздегі қылмысты істері» бойынша 869 адам (журналистер, баспаханашылар, кітап сатушылар) Бастилияда болып қайтты. Ал баспасөзде жіберген кемшіліктері, кіәналары үшін қлім жазасына кесу ісі Францияда 18 ғасырдың соңына дейін жалғасты.

Француз баспасөзінің «жасанды тарихына» Ұлы Француз революциясы (1789 - 1799 ж. ж. ) өзгеріс әкелді. Журналистика - қоғамдық пікірдің мінберіне айналып, революциялық - демократиялық қалыптасты.

Революция нәтижесінде «Адам правосы жөнідегі декларация» (1791) қабылжанып, алғашқы француз конституциясы өмірге келді. Бұл құжаттарда адам құқының асыл қасиеттері -сөз, ой бостандығына шек қойылмайтындығы жарияланды. Әртүрлі саяси бағыттағы басылымдардың саны өсті. Революцияға дейін 27 газет шыққан болса, 1789 жылдың екінші жартысында газет саны - 250 -ге дейін өсіп, ал 1790 жылы 350-ге жетті. Газеттердің көпшілігін революция көсемдері, саяси қайраткерлер басқарды. Виктор Рикети Мирабо «Эта жанеро», «Курь еде прованс» газеттерін, Жак пьер Бриссо «Патриот франсе» газетін шығарды. Ал «Револьюсьон де Франс», «Вье Корделье» газеттерін Камиль Демулен басқарды. Ал Жан Поль Мараттың «Ами дю пеплі» көпшілікке танымал болып, ықпалды газеттердің біріне айналды.

Француз революциясы тек Францияда ғана емес, Еуропа тарихында да жаңа кезеңнің ашылуына жол ашты. Ескі режимді жоя отырып, адам құқы декларациясының принциптерін жүзеге асыратын саяси партияладың өмірге келуіне себепші болды.

Осы кезеңде саяси басылымдар қалыптасып, баспасөздің «шынайы» бейнесі айқандала бастады. Баспасөздің беделі күн санап өсті. Бұндай өзгерісті көріп, көңілі марқайған К. Демулен: «бқранғы режим тұсындағы листоктар тек ауа - райын жазатын. Бүгінгі журналистер - қоғамды билеушілер. Олар әшкерелейді, ақтайды, талқылайды, бір сөзбен айтқанда, басқарады. Газет - таң шуағымен арайландыратын күн іспеттес» - деп тебіренді.

1789 жылы журналистикада баспасөз еркіндігі туралы пікірлер сөз бола бастады. 1789 жылдың 10 сәуірінен бастап Бриссо былайша түсіндіреді: «Революцияның алғашқы жалдарында брошюралар көбейгенімен, ол кез - келген адамның қолына тие бермейтін. Сондықтан, бағасы ортанқол, сыртқы пішімі тартымды, революцияның бағыт -бағдарын жан - жақты түсіндіретін саяси газет керек».

Бриссо газетімен бір мезгілде Мирабоның «Генерал штатының газеті» басылымы шыға бастайды. Кейіннен билік басындағылар бұл басылымның шығуына тиым салған. Үкіметтің бұл шешіміне халық наразы болды. Бриссо газетін шығаруды біраз уақытқа тоқтатты. Ал Мирабо болса, депутат ретінде өз сайлаушыларына есеп беруді бетке ұстай отырып, «Граф Мирабоның өз сайлаушыларына хаты» деген атаумен, 1789 жылдың 10 мамырынан бастап өз басылымын шығаруды жалғастыра береді. 10 мамыр мен 25 шілде аралығында Мирабо газетінің 19 нөмірі жарық көреді. Мирабо газеттің соңғы нөмірін Бастилияны алған күнгі жеңіске арнады.

Бастилия алынғаннан кейін, саяси баспасөз жолындағы кедергілер біртіндеп жойылды. Бір газеттен кейін бір газет өмірге келіп жатты. Барефтің басшылығымен дүниеге келген газет «Восход» газетінің 350 саны жарық көрді. Мирабо бірнеше жақтастарымен «Курьера прованса» газетін шығарды. Олар ұлттық мәжіліс жиылыстарына қатысып, қызықты мәліметтерді қалт жібермей, есептің хаттамасын жазып алып, газетке басқан. Мирабо газеті тек Парижде ғана емес, шет аймақтарда да сұранысқа ие, өтімді, беделді басылым болды.

Осы кезде Фреронның редакторлығымен жарық көрген «Халықтық трибуна» газетінде Ж. Б. Мараттың мақалалары басылып тұрды.

Брисонның газеті де қайта басылып тұрды. Егер 1788 жылы 60 басылым ғана шығып тұрса, 1789 - 1792 жылдар арлығында 500 басылым дүниеге келді.

Баспасөздің дамуы саяси жағдайға байланысты еді. Францияда 1815 жылы полиграфия ісінде жаңа технология қолданыла бастады. Оған дейін бәрі қолмен басылған. Газеттің редакторы да, баспагері де, сатушысы да бір - ақ адам болды. Типография әлсіз болғаны соншалықты, бір тәулікте 3 мың дана ғана басылған.

Газеттердің таралымы да төмен болды. Тек «Париж газетасының» таралымы ғана 10 мың данаға жетті.

Француз баспасөзінің алтын ғасыры (1870 - 1914 жылдар) капиталстік баспасөздің қарқынды дамуына байланысты болды, енді газет журналдар ірі өндіріске айналды. 1870 - 1880 жылдар аралығында француз мерзімді баслымдарының саны 900 - ден 2500 - ге жетті.

Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде француз халқы тәуелсіздігін, өз бостандығын қорғау жолында шетел оккупанттарына қарсы ұлт - азаттық соғысын жариялады. Ал француз журналистері бір - бірімен жауласқан екі топқа бөлінді. «Үлкен баспасөздің» көпшілік басылымдары Францияға көр қазушылар жағында болды. Бұған күнделікті «Тан», «Эко де Пари», «Пети паризьен », «Матьен» газеттерін жатқызуға болады. Ал екінші топта азаттық үшін күресушілерді қолдаған басылымдар еді. Бұл топтың көшбасшысы - француз коммунистік партиясының басылымы «Юманите» газеті болды (1940 - 44 жылдары «Юманите» газетінің жасырын 400 номері шақты) . «Юманите» кейіннен коммунистік партияның беделді органына айналды.

Газеттердің таралымы да төмен болды. Тек «Париж газетасының» таралымы ғана он мыңға жетті.

«Франс Пресс» ақпарат агенттігі. «Франс Пресс» әлемдік ақпарат агенттігінің ішіндегі ең ірісі. Коммерциялық кәсіпорын, француз өкіметі қаржылай көмектесіп отырады. Ол 1944 жылы бұрынғы Гавас агенттігінің негізінде құрылды. «Франс Прессті» әкімшілік кеңесі басқарады. Агенттік орталығы Парижде орналасқан. «Франс Пресстің» абонеттері: Франция үкіметі, мемлекеттік мекемелер, 12 мың газет, журнал, жүздеген радио, телестанциялар, фирмалар, банкілер, туристік ұйымдар.

Өз жазушыларын саяси, экономикалық, спорттық, қаржылық, діни, мәдени хабарлармен әрі фотосуреттермен қамтамасыз етеді. Агенттік күніне өз каналдары бойынша 600 мың сөз таратады. 125 елде тілшілер қосыны жұмыс істейді. Әлемдік ақпарат агенттіктерімен хабар алмасып тұрады.

«Франс Прессте» француз, ағылшын, неміс, португал, араб тілдерінде хабар тарату жолға қойылған. Агенттіктің француз тіліндегі қызметі Францияны, Еуропаны, Африка елдерін, Канаданы қамтиды. Ағылшын редакциясы АҚШ қа, Ұлыбританияға, Канадаға, Австралияға, Индияға, Пәкістанға, Африкаға ақпарат таратады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.