Исламдағы мінез-құлық

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

„Мен көркем мінездерді толықтастыру үшін жіберілдім”
Қасиетті Хадис

Исламдағы мінез-құлық (ахлақ)

Жоспары:

I. Кіріспе
1.1 Аллаға, Пайғамбарға, өзімізге байланысты міндеттеріміз

II. Негізгі бөлім

2.1 Рух тәрбиесі
2.2 Жанұя құрғандардың бір-біріне байланысты міндеттері
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Исламда мінез-құлық (ахлақ)

Бүкіл адам атаулы, жаратылыс тұрғысынан екі нәрседен тұрады:
а) Ет сүйек, қан, май, сіңір тәрізді көзге көрінетін нәрселер:
ә) Ой-сезім, білім, қарар беру, айну, сүйіну,жан ашу сияқты көзге
көрінбейтін рухани нәрселер. Бұлардан біріншісі денеміз, екіншісі рухымыз
(жанымыз). Денемен рух, жеке-жеке нәрселер болумен қатар адамның өмірінде
бір-бірімен соншалық сәйкескен, тіпті біреуінде болған ақау, екіншісінде де
әсер етеді.
Абайсыздықтан денені баурап алған түрлі дерттер тұлғамызды бұзады.
Бірақ дауалау жалымен, өзіне тән дәрілермен сақаяды.
Ал, рухымыз да денеміз сияқты сырқаттанады, табиғи жаратылыстан
алшақтайды. Бұның да денеміз тәрізді дауалау жолдары бар. Бұның емделуі
үшін кейбір мықты сүйеніштер керек. Бұл сүйеніштерді және бұлармен өмір
сүруді „Ахлақ” (Мінез-құлық) деп атайды.
Басқаша айтқанда, ахлақ, денемізді әрі рухымызды
Жаратқанға және жаратқандарына борышты болған міндеттерді атқара алатын
дәрежеге көтереді.
Иман мен ғибадаттың негізгі бұлағы, қандай Аллаға
және Оның Кітабы Құранға, сондай-ақ Құранды түсірген Алланың Пайғамбары
Хазірет Мұхаммед (ғалейһіссалам) ке әрі оның мүбарак өміріне тірелсе,
ахлақтың негізгі бұлағы да дәл сондай.
Иман мен ғибадаттың нысанасы, иелерін толық адам ету.
Ахлақтың да көздеген міндеті сол. Сондықтан ардақты Пайғамбарымыз: „Мен тек
қана Ахлаки міндеттерді (мінез-құлықтарды) толықтастыру үшін жіберілдім”
деп бұйырған.
Адам баласы дербес немесе қоғамдық өмірінде, кейбір
ауыршылықтарға, сәтсіздіктерге, ауру-сырқауларға душар болса, тікелей
айтқанда, бұл дүниеде түрлі бейнеттерге тап болған болса, бұның себебі,
тіршілік және бет алыстарды ахлақи қағидаларға сәйкестірмегендіктері болып
табылады.
Ісін жолына қойған, Жаратқанға әрі жаратқандарына тән
міндеттерін біліп, толық атқарған және дүние тіршілігінің нәрін татқан
талапты кіслер жасампаздық жолдарын Алла және Пайғамбарының әмірлеріне
сәйкестірген,ахлақ жолында жүрген бақытты кісілер.
Уақытша дүние тіршілігіндегі өмірінде, ахлақсыздықтың
салдарынан түрлі пәлеге ұшырағандар мен Алла жолында, ахлақ жолында жүріп
рахаттық, бейбітшілік ішінде өмір сүрген бақытты кіслердің жағдайлары,
әлемнен кейінгі мәңгілік өмірде де жалғасады. Өйткені адам баласы дүниеде
не ексе ахиретте соны орады.
Дүние және ахиретте шаттыққа, бақытқа жету үшін мойынымызға борыш
болған ахлаки міндеттеріміз мыналар:

Аллаға, Пайғамбарға, өзімізге байланысты міндеттеріміз
1. Аллаға байланысты міндеттеріміз.
Алланың барлығына, бірлігіне, Одан басқа ешбір тәңір
болмағандығына ұлы сипаттармен сипаттағандығына сенген мүмін, оның ұлы
есімін ұдайы тағзым және құрметпен еске алады. Оған шынайы көңілмен
байланады, әмірлерін орындайды, тыйым салған нәрселерінен сақтанады. Оған
тән сезім және сыңайын әр нәрседен жоғары ұстайды. Осы сезімдермен көңілін,
ұжданын Аллаға байлаған түрде құлшылық міндетін өтейді. Осылайша дүние және
ахирет бақытына ұласады.

2. Пайғамбарымызға байланысты міндеттеріміз

Алладан кейін, ең көп құрметке лайық болған, Оның Пайғамбары, ардақты
Пайғамбарымыз Хазірет Мұхаммед ғалейһіссаламды шынайы жүректен жақсы
көреміз. Өйткені ол ұлы Пайғамбар, Алланың әмірі және бұйрықтарымен күллі
адамгершілікті азғындықтан және қараңғылық түнегінен құтқарған. Әрі дүниені
білім, мәдениет және абырой сәулесімен нұрландырған.
Дүние-ахиреттің бақыт есіктерін ол ашқан, адамгершілікке ең тура әрі
ең жақсы жолды ол көрсетіп, бақтиярлыққа жеткізген. Оның абырой, атаққа
толы, адамгершіліктің жүзін ағартқан тап-таза өмірі де және адамгершіліктің
екі дүниеде шаттық әрі есендігі жайында күресумен өткен болатын.
Бұндай ұлы бір кісінің, бүкіл дүниеге Пайғамбар етіліп
жіберілгендігіне, оның сызған және жүрген жолының ең тура, ең шынайы жол
болғандығына, және адам баласы үшін; құтылу жолының тек қана осы жол
болғандығына сену әрі оның ізінен еш айрылмай әр мүмін үшін міндет болып
табылады.

Өзімізге байланысты міндеттеріміз

Жаратқанға әрі жаратқандарына байланысты міндетімізді
толық түрде атқара алу үшін; денемізді, рухымызды заттықжәне моральдық
сырқаттардан қорғау, мойынымыздағы міндеттерімізді орындай алатын қабілетке
жеткізумен болады.
Денеміз бен рухымызды, бұл міндеттерді кемшіліксіз атқаруға
кедергі болатын әр түрлі сырқаттардан қорғау; денемізді сау ұстай алу
үшін; денсаулық ережелерін білу әрі оларға сәйкес әрекет етумен мүмкін бола
алады. Оның үшін ардақты Пайғамбарымыз: „Қиямет күнінде адам баласы, әуелі,
денсаулығын қорғаған, қорғамағандығынан сұралады” деп бұйырған.
Дінімізде ғибадаттар да орындалған дәрет және ғұсыл,
күллі денемізбен бірлікте жиі кірлейтін беті-қол, ауыз-мұрын, аяқ тәрізді
мүшелеріміздің әр уақытта таза болуын қорғайды.
Денсаулық, біз ие болған сансыз нығметтердің ең зоры.
Ардақты Пайғамбарымыз: „Алладан денсаулық тілеңдер. өйткені ешбірімізге
мықты бір иманнан кейін денсаулықтай зор бір нығмет берілмеген” деп
бұйырған.
Ауруға ұшырамау үшін, денсаулыққа әсер ететін әр нәрседен қорғану;
сырқат болғаннан кейін де сақаю үшін керекті әр шара қолдануда селқостық
істемеу, өзімізге байланысты ең елеулі міндетіміз анық. Ардақты
Пайғамбарымыз: „Алланың құлдары, емделіңдер. Өйткені Алла Тағала емі
болмайтын ешбір ауру жаратпаған. Ат және оқ жарыстарын жасаңдар. Оқта –
текте жүректеріңді рахаттандырыңдар” деп бұйырған. Әр түрлі жұқпалы
аурулардан сақтану; денсаулығымызға әсер ететін, дініміз тыйым салған
нәрселерді ішіп-жеуден сақтау, зиянды әрекеттерден қорғану да өзімізге
байланысты міндеттерімізденболады.
Дініміздің тыйым салған, арақ-шарап тәрізді ішімдіктерді ішу, аққан
қан, өлген мал, доңыз етін жек, құмар ойнау және зина сияқты зиянды
нәрселерден қорғану.

Рух тәрбиесі
Адам баласының рухы, жаратылыс тұрғысынан тап – таза. Жаратқанына және Оның
жаратқандарына байланысты болған міндеттерін орындай алу қабілетінде
жаратылған.
Деніміздің ауруларға ұшырағанындай рухымызды да ауруларға душар ететін
әсерлер бар. Бұлар, рухымыздың міндетін атқаруға кедергі болады.
Ахлақтың міндеті, рухымызды, міндетін орындауына кедергі болатын
сырқаттардан қорғау және ауруға ұшырамауы үшін алынатын шараларды үйрету
болады.

Рух сырқаттары және емделуі қасарысқандық және қарарсыздық:
Қасарысқандық, ойламастан берілген қарардан қайтпау, ол жөнінде табан
тіреу. Бұндай кісі өз ойлағанынан басқа ешкімнің пікірін қабыл етпейді. Өз
дегенін істейді. Бұл жағдай, қалаудың, ойлаудың азғындығы. Бұндайлар ұдайы
маңындағыларды зиянға ұшыратып, қателік істеп күнәкәр болады.
Ал, қарарсыздық болса қалаудың, ойлаудың
азғындығындағы кемшілігі. Қасарысу сияқты қарарсыздық та рух сырқаты болып
табылады. Бұндайлар басқалардың ұгітімен әрекет етеді. Құлға құлшылық
етеді. Бұның салдарынан Аллаға және Алланың жаратқандарына байланысты
міндеттерін дұрыс орындай алмайды.
Емделу шарасы: Тұрақты, толғамды болу. Дүние – ахирет үшін пайдалы,
сапалы әрі сауатты істер, бұл сипатқа ие кіслердің ісі. Қасарысу және
қарарсыздық, тұрақтылық және толғамдылықпен жойылады. Дініміз бізге тұрақты
және толғамды болуды әмір етеді.
Шектен тыс мазасыздану және өте қорқақтық: Бір істің алды - артын
ойламай дереу ол іске кірісумен қауіп - қатерге түсу де рух ауруы болып
табылады.
Бүкіл жамандық және қылмыстар осының салдарынан істеледі. Ызақорлық
және ашушаңдық жындылықтың бір түрі болып табылады. Өйткені ыза болып
ашуланған сәтте, ес-ақыл жұмыс істемейді. Меңгерілуден шығады. Кісің не
істегенін білмейтін халге келеді.
Ал, бұның керісінше болған өте қорқақтық та жаман нәрсе. Ардақты
Пайғамбарымыз: „Әй Алла, қорқақтықтан Өзіңе сиынамын” деп бұйырумен
қорқақтықтың жаман екендігін түсіндірген.
Емделу шаралары: Нәпсіге ие болу және батыл болу.
Нәпсінің, шектен тыс сезім және ауытқуларына ие болу ахлаки фазилат
болып табылады. Бұндайлар, сөздеріне де, істеріне де ие болғандар. Әрқандай
бір уақиғада мазасызданып абыржымай байсалдылығын сақтайды. Ақыл және
білімнің сәулесімен дереу бойын жмнап көркем мінез жолынан адаспайды.
Батылдық, жүректің қуаты және қалаудың, ойлаудың азғындығындағының
тұрақтылығымен болады. Бұндайлар өмірдің жаныштаушы қинауымен қайғысын
сабырмен қарсы алады. Шындығы істеу және сөйлеу жолында ешкімнен
иемденбейді. Шындық пен әділеттің ауқымына қарай әрекет етеді.
Бұл жағдайлар да рухқа жабысқан аурулар болып табылады. Адам баласы,
мейлі жаратылыстарында, мейлі заң бойынша бір-біріне тең. Сондай-ақ тең
құқыққа ие. Сонымен қатар тәкаппар біреулер, дәулеттеріне, орындарына тағы
басқа заттай байлықтарына сүйеніп өздерінен төмен санағандарын қор төмен
санайды. Өйткені, рухтарында тәкаппарлық ауруы бар болғандар, әр түрлі
жаман мінездерді жинап алады. Бұл мінездерді, олардың жақсы мінезді
майталман болуларына кедергі болады. Олар, шындықты қабыл етпейді. Өйткені,
бұл олардың ұждандарына ауыр тиеді. Алла тәкаппарларды жақсы көрмейді.
Ал, енді бұның керісіншеболған ынжықтық та жаман мінездерге жатады.
Өздерін ынжықтыққа бергендер, әр түрлі қорлыққа және бейнетке ұшырайды.
Міне бұл мінездердің екуі де жаман қасиеттер. Бұлардың емделу
шаралары: Кіші пейілділік және байыптылық.
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.