Исламның пайда болуы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе. 2
1.Исламның пайда болуы. 2
2. Исламының рухани құндылықтары. 4
3.Исламның таралуы. 6
4. Ислам басқа діндермен салыстырғанда. 8
Қорытынды 10
Әдебиеттер тізімі 11

Кіріспе.

Уақыт бойынша ең соңғы туған әлемдік дін ислам немесе
мұсылмандық болып табылады. Бұл кең таралған діндердің бірі: Шамамен 900
миллион адамдары, қосымша Солтүстік Африкада, Оңтүстік – Шығыс Азиядағы
адамдары ұстап, кең таралған діндердің бірі болып саналады. Көбінесе
исламды араб тілдес түркі тілдес және иран тілдес халықтары уағыздады.
Сонымен бірге солтүстік – үнді мұсылман халықтары да. Индонезияның
халықтары толықтай ислам дінін қолдайды.
Қазіргі уақытта 700 миллионнан астам адамдар: ’’Қай дінін
ұстайсың?’’ – деген сұраққа арабтың сөзімен ’’Исламды уағыздаушы адам’’
мұсылманмын – деп жауап береді.
Ислам үшін сенім мен өмір сүру салтының байланысы барлық
уақыттарда сипат толған, бірақ бүгінгі күнде, идеология, және политика
ислам лозунгының астынан шығып тұрғанда, көптеген адамдар өздерінің
аталарының салтын ұстап, мұсылман болуға тырысады.

1.Исламның пайда болуы.

Ислам VІІ ғасырда Аравияда пайда болды. Оның пайда болуы
христиан мен буддуизмге қарағанда анық болды. Себебі оның бастамасы қол –
жазбалар арқылы жарық түсірген. Бірақ бұның да аты аңызға айналған.
Мұсылман салт – дәстүрі бойынша, ислам негізін Меккеде тұрған араб құдай
пайғамбары – Мұхаммед болған. Ол құдайдан Құран кітабында жазылған бірнеше
’’айқын шындығын’’ алып, адамдарға берді. Құран – еврейлер үшін Мойсейдің
Пятекнижие мен христиандар үшін Евангелие сияқты мұсылмандардың негізгі
қасиетті кітабы. Сауатсыз болғандықтан, Мұхаммед өзі ештеңкені жазбады.
Әртүрлі уақыттарда жазылған, жазбалар қалған болатын. Ерте және кейін
жазылған жазбалары барлығы Мұхаммед пайғамбарға жатқызады. Шамамен 650 жылы
(Мұхаммедтің үшінші із басар – Осман кезінде) осы жазбалардан құран
(’’оқу’’) кітабын жасалынды. Бұл кітап қасиетті болып қабылданды.
Құран және хадистер негізгі бойынша мұсылмандар Мұхаммедтің
өмір баянын қалпына келтіре бастады. Ибн Исхактың (VІІІ ғасыр), Мұхамед
өмір баяны туралы жазулары бізге де жетті.
Мұхаммед 570 – 632 жылдары өмір сүргенін нақты есептеуге
болады. Ол Меккеде уағыздады. Сол жерде ол өзінің ізбасарын таба алмай,
өзінің ісін жалғастырушын Мединеде тапты. Оларға сүйеніп Мұхаммед Меккені
өзіне бағындырып, сосын жаңа дін арқылы Аравияның үлкен бөлігін Меккемен
біріктірді.
Мұхаммедтің өмірбаянында мистика жоқ (Евангель дінінің Иисус
өмірбаянына қарағанда). Бірақ та мұсылман дінінің бастамасын жеке дара
адамдардың өмірбаянында іздемеу керек. Оны сол уақытта – Аравияда болған
социальді – экономикалық және идеологиялық жағдайларында іздеу керек.
Бұрыннан аравияда қазіргі арабтардың ата – бабалары семиттік
тайпалар мекендеді. Олар оазистерде, қалаларында тұрып, шаруашылығымен,
әртүрлі кәсіппен, саудамен айналысып, кейбіреулері түйелерді, жалқыларды
ешкі мен қойларды дала мен шөлді қалаларында көшіп бақты. Аравия
Месопотамия, Сирия, Палестина, Египет, Эфиопия көрші мемлекеттерімен
экономика мен мәдениет жағынан тығыз байланыста болды. Осы мемлекеттердің
арасында сауда жолдары аравия арқылы өтті. Осы сауда жолдарының негізгі
түйіні теңізіне жақын Мекке оазисінде орналасқан болатын. Осында мекендеген
қорейш тайпасы өзіне көп пайдасын алды. Меккеде бүкіл арабтардың діни
орталығы құрылды.
Кааба қасиетті мекемесінде арабтардың әртүрлі тайпаларынан
қасиетті бейнеулер мен культты заттары жиналында.
Сонымен бірге Аравияда жат жерліктер христиан мен иудей қауымдары
тұрды. Түрлі тілдер мен діндерге сенушілер бір – бірімен қарым – қатынаста
болғанымен, Бір – біріне әсер етті. ІV сауда жолдары шығысына қарай
Сасанидті Иранға орын ауыстырып, Аравиядағы керуен саудасын құлдырауы
бастады. Бұл жағдай ғасырда болып жатқан экономикалық тепе – теңдікті
бұзды. Керуен қозғалысынан пайдасын жоғалтқандар, жер шаруашылығына көше
бастады. Тайпалар арасында жерге таластар күшейді. Біріктіруге қажеттілік
болды. Бұл идеологиясына әсер етті. Тайпалардың бірігуінде жалғыз жоғарғы
құдай Алланы табыну туды; сонымен бірге еврейлер және басқа христиандар
арабтарға бір құдайлық мысалдар беріп отырды.
Арабтар арасында Ханиф сектасы пайда болды. Олар 1 ғана құдайды
қадірледі. Осы уақыттарда ортақ қажеттілігіне сай Мұхамедтің уағыздауы
басталды. Басында Мұхамедтің уағыздауы айналадағы адамдарға , әсіресе
қорейш тайпасының жетекшілеріне сенімсіз болды. Ежелгі араб тайпаларының
құдайларының культының тоқтауы Меккенің маңызы діни және экономикалық
орталық ретінде бұзылады деп саудагерлер сақтанды. Мұхамед өзінің із
басарларымен бірге Меккеден қашуы тұра болды. 622 жылғы қашу (хиджра),
мұсылмандардың жыл санауы (мұсылмандық заман) болып саналады. Медине
(Ятриб) оазисінде Мұхаммед өзінің насихатына жақсы жер тапты. Себебі сол
жерде тұратын мединдер Мекка аристократтарға қарсы шығуға риза болды. Осы
жердегі бірнеше тайпалары Мұхамедке көмек көрсетіп, еврей қауымына тіреле
тырысты. Өзіне көп жақтаушыларын жинап, 630 жылы Мұхаммед Меккені алды.
Мекке қорейшілер жаңа дінді қабылдауға мәжбүр болды. Араб тайпаларының
бірігуімен, Мекке – ұлттық – діни орталығына айнала бастады. Қорейш ақ
сүйектері, бұрын мұсылман қозғалыстарына қарсы болған, кейін олар бұл
қозғалысқа қосылып, тіпті осы қозғалысты басқарғысы келді.
Мұхаммед өлген уақытта (632ж.) жаңа дінтануы жақсылап орналаса
алған жоқ. Негізгі қалыптарын Қоран кітабынан алуға болды. Кейін осы
негізгі қалыптары дінтанушыларымен бірге қалыптасыт.

2. Исламының рухани құндылықтары

Мұсылман дінінің негізін білуі, түсіну әр түрлі халық пен
мемлекеттерінде түрлі болып келеді. Әрбір мұсылман – деген ислам дінінің
араб ұғымын біледі. Бұл жерде исламның қысқаша 2 негізгі догматын
білдіреді: тек бірыңғай, жалғыз және мәңгі құдіретті құдай – Алла бар; Алла
Меккеден араб Мұхамедті таңдап, сол арқылы адамдарға қасиетті кітабын –
қоран мен сенушілер қауымының негізін қалады.14 ғасыр бойы Кіші топтағы
Аравиядан көп миллионды , көп ұлтты адамдарға, әртүрлі тілдерісен, әртүрлі
социальді мен мәдениет ориентациямен қалыптасты.
Құдайдың ұлылығы – Алланың - әр түрлі формулада көрсетілген,
барлық мұсылмандарға жақсы белгілі және жиі қайталанатын сөздер,
сиынуларда, тұрмыстық қатынастарда, сонымен бірге арабтардың сыпайы
хаттарында, Азия, африка, Еуропа, және Америкадағы мұсылман
архитектураларының ескерткішінде кездеседі. Ислам негізгі догматының
мазмұны құранның 112 сүреде жазылған. Мұсылман докторинасы бойынша, исламға
бағынбаушылар, - ’’жаңылыс’’ олардың ішінде, иудей мен христиандар, яғни
’’Люди писания’’ сияқты ерекшеленеді. Құранға сүйенсек, бұл адамдар да
мұсылмандардың құдайына сенеді. Бұл құдай оларға да өзінің елшілерін –
Моисей (Муса), Иисусты (Иса) жіберді. Олар да адамдарға құдайдың сөзін
жеткізді. Бірақ адамдар үйреткенін ұмытып, мағынасын қисайтты. Сондықтан
Алла өзінің сөзімен, яғни Құранмен бірге соңғы елшіні – Мұхаммедті жіберді.
Адамдарды дұрыс жолға бағыттауы, соңғы ескертуі, сол ескертуден кейін
әлемнің соңы және Соты басталуы, және адамдардың іс - әрекеттеріне қарай –
жұмақ бағы мен садаққа түсуі туралы соңғы талаптану әрекеті болған еді.
Осы діни негіздерін әрьір сауатты, сауатсыз мұсылман біледі.
Әрбір исламның ’’ Пять столпов’’ туралы, негізгі бес міндетін біледі.
Біріншісі – сыйыну (салыт). Мұсылман сыйыну сөздері діни формуламен бірге
айтылатын бірнеше бас июден тұрады. Мұсылманға тәулігіне 5 сиыну орындау
керек; Оларды үйде де , мешітте де, далада да орындауға болады. Сыйыну сөзі
ритуальді жуунуымен өтеді. Жұма күні барлық мұсылмандар жалпыға бірдей
сыйыну айту күні. Барлық мұсылмандыр қаланың, ауылдың , ауданның орталық
мешітке жиналуы керек.
Мешіт – сыйыну, діни мектептерінің орныда, диспут пен уағыздау
діни орталығы.
Мұсылманның үшінші міндетіне – ораза (саум) жатады. Мұсылман
оразасы – тамақтан, су ішуден және жұбатудан бас тартуы. Барлық уақыт
Аллаға арналып, сыйыну, Құран оқу, дін шығармашылығына, таза ойлануға
арналады. Ауру адамдар мен саяхатшылар мен т.б. – дан барлықтарына ең
негізгісі – рамадан оразасы болып табылады.
Исламда мұсылман адамның өміріне байланысты көптеген әр түрлі
шектері бар. Мұсылманға алкоголь ішімдікті ішуге, шошқа етін, азартты
ойынға ойнауға болмайды. Әрине, осы және басқа ережелерді қатал
сақталынады, жетпісінші жылдарында әртүрлі мұсылман мемлекеттерінде культты
ережелерге, мысалы, рамадан айындағы оразаға қатал сұраныс.
Мұсылманның төртінші міндетіне (егер оның физикалық пен
материальді мүмкіншілік болса) – хаджж, яғни Меккеге бару, ең бастысы
исламның негізгі қасиетіне – Каабаға. Кааба – кішірек мекеме, оңтүстік –
батыс бұрышында ’’қара тас’’ Қойылған – Алланың аспаннан жерге , яғни
адамдарға өзінің құдіреттілігін, рақым білдіруге негізделген.
Хадж ид аль – адха мейрамымен бекітіледі, Ибрахим Аллах әкелген
құрбанын еске алу кезінде, құрбандыққа жануарды шалады. Хаджжаның аяқталуы
мұсылмандар үшін басты мереке, ол барлық мұсылман әлемі бойынша сиыну,
құбан шалумен аталып өтеді.
Мұсылманның бесінші міндетіне – зекет жатады. Ол мүлік пен кіріс
үшін берілетін міндетті салық. Теорияда қауым қажетті және кедей, жағдайы
нашар ортада таралады. Бұдан басқа мұсылманға тән – садаққа бар - өзіндік
құрбан шалу немесе қайырымдылық жасау.
Шын мәнісінде осы социальді – экономикалық бағытталуы исламның
басталуынан бастап болып, ең таза, жақсы тілектерімен болды. Зекет
мемлекеттің салығы, садаққа – дін қажеттілігіне беріледі.
Кейде ’’ислам’’ джихадты жатқызады. Бұл сөз мұсылманның өзінің
күшін, мүмкіншіліктерін, уақытын, тіпті қажет болса өмірін дін үшін
толығымен берілу деген мағынада.
Шын мәнісінде джихад сөзінің мағынасы кеңірек, және сол
кеңдігімен қазіргі мұсылман әлемінде, жеке резолюциясында және әртүрлі
жалпы мұсылман конференциясында қолданылады.
Әрбір мұсылман исламның қасиетті Құран кітабынан бірнеше
фразаларды біледі. Бірақ та көптеген адамдары мағынаны түсінбейді. Құран
араб тілінде жазылған және арабша оқылады. Ритуальді мақсатында ол араб
оригиналында қолданылады. Мұсылман үшін Құран Аллаға тікелей сөйлеу,
Алланың Мұхаммедке айтуы , ал ол арқылы бүкіл адамдарға.
Ислам әлеуметтік реттеу жүйесін қамту жағынан өте кең болып
табылады. Дерлік мұсылман өмірі барлық жағынан діни маңызды болып
есептеледі.
Ер адам жас кезінде сүндетке отырғызған соң мұсылман болады.
Неке қию діни адамдардың қатысуымен өтеді, олар киелі Құранды оқумен
бекітіледі. Мұсылман ер адамды үшін ажырасу жүк емес, ал әйелдерге
қиынырақ, бірақ мүмкіндігі бар. Исламда ер адамға төрт әйелге дейін алуға
рұқсат беріледі, егер онда оларды бірдей асырай алатын жағдайы болса.
Қазіргі кезде практикада көп әйел алу сирек кездеседі, ал кейбір мұсылман
елдерінде бұл заңды жүзде шектелген. Жерлеу салты Құранның белгілі сүресін
оқумен өткізіледі. Әдетте қаза болған күні жерлейді: басын Меккеге қаратып,
табытсыз, денесін ақырет киімімен орап зиратқа көмеді. Мұсылман түсінігі
бойынша, барлық өлгендер Сот күні тіріледі, Алла алдында өздерінің істері
және ниеттері үшін жауап береді.
Мұсылман ерлері бастарын жауып жүруі керек. Ол үшін тақия
тәрізді бас киімдер, сонымен бірге сәлденің әр түрлі түрлері қолданылады.
Әйелдер бетін, денесін бөтен еркектердің көз – қарасынан жабу керек.
Мұсылманның салт киімі сол елдерде тасу үшін қолайлы және кең, негізгі
мұсылмандар көп тұратын оңтүстік аймақтарда. Мұсылманның таупықты атрибуты
болып, Алланы асыра мақтауды Есептейтін 99 немесе 33 моншақтан тұратын
тастың табылады. Исламда Алланы көп рет мақтап және оның ’’ ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.