Қоғамның әлеуметтiк жағдайы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

Қоғамның әлеуметтiк жағдайы 2
Жұмыс және мекен жайдың өзгеруi. 5
Тарихи процестердiң түсiнiгi 8
Харизматикалық тұлғаның ең негiзгi сапасы-сенiм. 9
Пайдаланылған әдебиеттер 11

Қоғамның әлеуметтiк жағдайы

Қоғамның әлеуметтiк ортасы тарихи тұрғыдан реттеліп құрылған
байланыстар мен адамдар қауымдастығының айрқша түрлерi арасындағы
қатынастардан тұрады. Қауымдастықтың формасы әлеуметтiк құрылымның
элементi болып саналады, қауымдастықтың үш басты типтерi ажыратылады.

1. Жаратылстық тарихи. (нәсiл, ұрпақ, жыныс)
2. Этно тарихи. (тек, халық, ұлт, этнос)
3. Әлеуметтiк тарихи. (касталар, кластар, страттар)

Жаратылстық этно әлеуметтiк тарихи сипатта болатын қауымдастықтың ерекше
формасы-жанұя. Жанұя еңбектiң жыныстық және жастық бөлiндiсiне қарай
болжалынатын ерлi–зайыптылар, олардың ұрпақтарының қауымдастығы. Бала алғаш
әлеуметтiк және үдемi байланыстар құрылымына жанұя арқылы бекiтiледi, қарым-
қатынасқа түседi, жетiлген тұлға ретiнде қалыптасады, жанұяның басты
қызметi-адамзаттық тектердi өндiру.
Жеке жанұяның қалыптасуына неггiз болатын еркек пен әйелдiң қоғам
арқылы бекiтiлген қатынасы. Жанұя мен неке қоғам дамуымен бiрге дамиды және
артынма әр-түрлi сипатқа ие болады, тарихи тұрғыдан алғанда, некенiң
бiрнеше формасы болып таптық неке саналады
Ол бiр әулеттiң барлық әулеттерi, екiншi бiр әулеттiң барлық әйелдерiнiң
күйеулерi саналуы. Бұл жағдайда жұбайлар өздерiнiң әулеттерiнде қалып өмiр
сүре бередi де ал олардан туылған балалар шешелерiнiң әулеттерiнде қалады.
Жұп неке - анағұрлым кеш пайда болған неке формасы болып табылады. Жұп
неке ортақ шаруашылықты қажет етпейтiн, еркек пен әйелдiң тұрақты одағы.
Некенiң топтық және жұп түрлi формалары матриархат дәуiрiне тән, сондықтан
мұндай одақтарда басты рөлдердi әйелдер атқаратын. Птриархаттың пайда
болуымен бiрге жанұя мен иелiк формалары өзгердi. Еркектiң басшылық етiуi
моногамиа аталық жанұяның пайда болуына әкеп соқты.
Моногамиды жанұя тек биологиялық қауымдастық емес,Сонымен қатар өндiрiс
және меншiктi мұрагерлiкке алу қызметiн атқаратын экономикалық қауымдастық
болып табылады .
Нәсiл - генетикалық түрде берiлетiн, ортақ биологиялық белгiлерiне ие
анағұрлым кең табиғи тарихи қауымдастық. Мұндай ортақ белгiлер, терiнiң
түсi, көздiң қиығы мен түсi, бастың, мұрынның пiшiнi, шаштың құрлымы яғни
сонымен бiрге дерексiз физикалық сипаттар болып табылады. Түрлi маңызды
белгiлердi анықтайтын биологиялық белгiлер (мұның көлемi, қаңқа
ерекшелiктерi, бұлшық ет сипаттамасы) әр нәсiл өкiлдерiнде бiрдей әр түрлi
нәсiл өкiлдерiнiң әлеуметтiк мәдени дәстүрi бiр болып табылады және ол
физикалық айрмашылыктарға байланысты емес.
Нәсiлдiң үш түрi болады: европоидтық, моңғолоидтық, негроидтық.
Нәсiлдiк айырмашылықты тек қана, орта есебiнен анықтауға болады. Осы
нәсiлдiң бөлек бiр өкiлiнде басқа бiр нәсiл өкiлдерiнiң белгiлерi болуы
әбден мүмкiн. Бұдан басқа аралас нәсiл өкiлдерi бар, метистер - европеидтық
және моңғолойдтық нәсiл өкiлдерiнiң ұрпақтары, (үндiстер)
Мулаттар - негроидтық және евроидтық нәсiл өкiлдерiнiң ұрпақтары. Мұның
сыртында анықталмаған типтер болып бөлiнедi, олар әуел бастан әртүрлi
нәсiлдiң белгiлерiне ие. Мысалы Австралия аборигендерi физикалық
сипаттамаларының бiрлiгi, полинезия аборигендерi – үш нәсiлдiң типтерiне
негiзделедi.
Тарихи қауымдастық жыныс екенi белгiлi, ол адамдардың биологиялық
айрмашылығының негiзiнде бөлiнедi, әр жыныстың әлеуметтiк-мәдени өмiр сүру
шарттарының айырмашылығының болуы, адамзат дамуының мәдени ерекшелiктерiнен
туындайтын тарихи, өтпелi факт деп санауға болады. Бiр жынысқа тән
эмоционалды интелектуалды сипаттаманың басқа жынысқа тән болуы мұмкiн.
қазiргi қоғамда дәстүрлi, әлеуметтiк, мәдени заттардың өзгеруiне әкеп
соғатын еркек пен әйелдiң әлеуметтiк рөлдiң ауысуы болып жатыр .
Ұрпақ-көбiне шартты түрде бөлiнетiн тарихи-табиғи қауым. үрпақтар
арасындағы шектердi анықтауда әртүрлi критериллер ұсынылады. Сонымен бейбiр
авторлар ұрпақтарды әке-бала принцпi бойынша бөлiнедi, яғни айырмашылықты
25 жыл басқалары 15 немесе 10 жыл деп белгiлейдi, сөз жоқ адамдар
арасындағы жастың айрмашылықтары олардың әлеуметтiк жағдайларының әртүрлi
болуымен анықталады, бiрақ бұны тек жас мамасымен байланыстыру ақылға
симайды. Бұл тiкелей жасқа әкелетiн немесе одан шығарылытын басқа
факторларға көбiне тәуелдi. мысалы құндылықты дүние танымдық, кәсiптiк этно-
мәдени .т.с.
Алғашқы қандас туыстардың бiрлiгi, қауымның тарихи формасы болып әулет
табылады.
Бiр аймақта тұратын бiрнеше әулеттер тайпа құрайды. өзiнiң дамуында әулет 2
кезеңнен өттi: аналық әулет, аталық әулет. Тайпалардың араласуы, қандас
туыстық қатынастардың басқалармен қосылуы нәтижесiнде аталық кезеңде әулет
халықтық сипат алады.
Халық - адамдардың тiлдiк, аумақтық, мәдени қауымы ретiнде анықталады.
Капиталистiк қатынастардың дамуы шегiнде адамдар арасындағы өзара қатынас
күшейе түсiп, ұлттық феномен пайда болды. Экономикалық интегреция
процестерi халықтың ұлтқа айналуына әсер етедi.
Ұлт-аумақтық экономикалық өмiр, тiл бiрлiгi мәдениетi мен танымдық
жағынан сипатталатын адамдар қауымының бiр формасы .
айту керек, басқалардан бөлек алынған ұлт сипаттамасының,бiрде бiр типтiк
қауымның бөлiнiп шығуына жеткiлiктi болып табылмайды.
Мысалы, бiр аумақта тұрмайтын ұлттар бар, және оған керсiнше бiр аумақтық
бiрлiктiң шеңберiнде әртүрлi ұлттар өмiр сүредi, немесе әр ұлттың өкiлдерi
әр тiлде сөйлеуi мүмкiн, сол уақытта оларды көп тiлдi ұлттар деп атауға
болар едi.
Экономикалық өмiр бiрлiгiне келер болсақ, қазiргi жаһандану процесiнде
көптеген ұлт өкiлдерiнiң экономикалық өмiр сүру шарттары бiрдей ортақ,
мұнда тiл, мәдениет, менталитет ерекшелiктерiмен байлансты этникалық
айырмашылықтар жойылмайды. Қазiргi зеттеулерде “этнос” терминi кең ауқымда
қолданылады. ”Ұлт” және ”этнос” ұғымдарын басқалармен байлансты деп қарау
керек, олардың алғашқы мағаналары бiрдей “нация” латын ”этнос” грек
сөзiнен сөзiнен шыққан. Бұл сөздердiң мағыналары бiрдей – халық деген
ұғым. Этнос терминi адамдар арасындағы менталдық, тiлдiк, мәдени
айырмашылықтарды көрсету үшiн қолданылады. Нация терминiнде басқа
халықтардың экономикалық өмiрiндегi бiрлiк пен өмiр сүру ықшамдылығы
көрсетiледi.
Әлеументтiк тарихи қауымдастықты түсiндiруде 2 болжам бар: таптық теория
және әлеуметтiк стратификация мен жұмылдыру, (мобильдiлiк) комцепциясы.
Топтық теорияны К Маркс ұсынған және бұл теория тарихты түсiндiру
формациялық әдiсiмен тiкелей байланысты.
Марксизмде тарихи формацияның негiзi болып таптар саналады.
Топтар ие болған қоғамдық байлықты алу тәсiлi мен мөлшерi бойынша,
қоғамдық еңбектi ұйымдастырудағы рөлi, өндiрістiк заттарға қатынасы олардың
қоғамдық өндiрiстiң тарихи тұрғыдан анықталған. Құрылымындағы орындары
бойынша ерекшеленетiн адамдардың үлкен тобы.
Таптық бөлiну қоғамның экономикалық құрылымы мен анықталады. Макс ұсынған
теория 19 ғасырдың ортасында жасалған сол кездегi әлеуметтiк және
экономикалық шындықпен адекватты. Бiрақ та кластарды қазiргi қоғамның
негiзгi әлеуметтiк бiрлiктерiнде бөлiп шығаруды сәттi деп санауға әрине
болмайды. 20 ғасырдың аяғы 21 ғасырдың басындығы қоғамның әлеуметтiк
құрлымын суреттеу үшiн әлеуметтiк стратификация мен жұмылдыру теориясы
анағұрлым қолайлы. Бұл концепциямен келiсе отырып әлеуметтiк тарихи
қауымның негiзгi формасы страта болып табылады. Страта - бос уақыт пен
тұрмыс тiршiлiк ерекшелiгiмен саяси бағыттары таптың өзiндiк санасы,
бiлiммен мәдениет деңгейiмен жалпы әлеуметтiк экономикалық дәрежесi бойынша
бiрiккен адамдар тобы.
Қазiргi қоғамда негiзгi статтар 6 ға бөлiнедi. Дамыған қоғам халқының
негiзгi бөлiмiн орта кластар құрайды. Орта клас, өздерiнiң таптық тiлектерi
бiр, бiршама ауқатты, қоғамның әлеуметтiк дербес бөлiгi. Дербестiк пен
белсендiлiктiң күшiмен орта клас азаматтық ортаның негiзi болып табылады
және барлық әлеуметтiк құрылымның стабилизатор ретiнде қызмет атқарады.
Экономикалық және саяси дамыған қоғамдарда орта класс өсiу тенденциясына
ие. Әлеуметтiк жұмылдыру теориясы да әртүрлi қоғамдық құрылыста әлеуметтiк
құрылымның iшiндегi бiр стратты екiншi стратаға өтiу мүмкiндiгi
суреттеледi, әлеуметтiк жұмылдыру тiк және көлденең болып бөлiнедi.
Көлденең жұмылдыру - әлеуметтiк құрылыс жағдайындағы әлеуметтiк-
экономикалық дәрежесiнiң сапасының өзгеруi.

Жұмыс және мекен жайдың өзгеруi.

Әлеуметтiк жұмылдырудың тiк түрi - әлеуметтiк қоғамнан байқалатын
сапалық өзгерiспен байланысты. Яғни бiр страттан екiншiсiне өтiуi. тiк
жұмылдырушылықты, үлкен мүмкiндiктi қоғам ашық деп аталса шектеулiсi жабық
деп аталады. мұның сыртында жабық қоғамда көлденең жұмылдыру үшiн мүмкiндiк
сақтайды, мүмкiн бiрай олар заң түрiнде шектеулi әлеуметтiк страфикация мен
жұмылдыру (мобилдiлiк) концепцияның кластық теориядан айырмашылығы қоғамның
әлеуметтiк құрлымның дамуын апаттық (катастрофалық), төңкерiлiстiк түрде
болмайды. Ашық қоғамда адам страттан стратка ауысу мүмкiндiгiне ие болу
арқылы өзiнiң әлеуметтiк экономикалық дәрежесiн көтере алады.
Әлеуметтiк стратификация мен жұмылдыру (мобильдiлiк)
теориясы жаңа әлеуметтiк ғылымда және философияда кең таралған.

Қоғамның рухани ортасы

Қоғамның рухани ортасы рухани мәдениетпен сәикес келедi. және
басқада құрылыстар сияқты күрделi құрылымға ие. Рухани ортаға философияны
дiндi ғылымды, өнердi жатқызады .
Мораль дегенiмiз - тарихи жинақталған нормалар және өзiн-өзi ұстау ережелер
жинтығы жалпы қабылданған құндылықтар мен ойлар үйлесiм, тапқан тұракты
бағалардың бiрлiгi, жақсылықпен жамандықты айырушы тәсiлдер болып табылады.
Адамгершiлiқтiң сөзiн салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптардан iздеу абзал.
Айту керек, мораль заңдарында қарастырылған саясат пен праводан
айырмашылығы институционалды емес. Адамгершiлiк нормалары - бұл көрiнбейтiн
регулятивтi тармақ сияқты жазылған заңдар.
Адамгершiлiк моралiн қадағалау мен бұзудың шарасы - мақұлдау мен жаза.
Моральдың басты қызметi - бағалар арқылы мiнез-құлық регуляциясын анықтау.
бағалар мүмкiндiгi адамдардың жақсылық пен жамандықты айыру, адамзат
қабылетiнде базаланады, сондықтан жақсылық пен жамандықты айыру
адамгершiлiк нормаларының басты мәселесi болып табылады.
Адамгершiлiк түсiнiк адамгершiлiк категориялар, адамгершiлiк сезiм,
адамгершiлiк идеиалар сияқты белгiлi бiр құрылымға ие. Мораль нормалары
адамдармен қатынасу тәжірибесi кезiнде қалыптасады, одан кейiн мiнез-
құлықты және осы мiнез құлық бағасын анықтайтын iшкi сенiмге, сезiмге,
идеяға айналады. Адамгершiлiк түсiнiктiң тарихи өзгерген формаларынан
сабақтастықты анықтауға болады, кейбiр формалар әртүрлi дәуiрлер мен
мезгiлеттер үшiн ортақ болып келедi. Бұл тұрақты құндылқтарлы жалпы
адамзаттық құндылқтар деп атаған философияда бiршама таралған адамгершiлiк
нормаға қатысты бәрiн растайтын позитция моралдық релятизм болып табылады.
Моралдық релятивизм қоғамда болып жатқан кейбiр объективтi процеттердi
қамтып көрсетедi.
Мысалы, негiзгi дүниетанымдық бағыттардың өзгерiуiмен қабаттаса жаңа саяси
әлеуметтiк мәдени түбегейлi өзгерiстер олардың тек формалаларына ғана емес
адамгершiлiк нормалардың мазмұнының да өзгерiуiне итермелейдi. Бiрақ
осының iшiнде ешкiмдi өлтiрмей басқаға жамандық жасама әдiлеттi бол сияқты
ережелер өзгермеген күйiнде қалады.
Адамгершiлiк түсiнiктiң iшкi камертоны ұят болып табылады, ол өз мiнезiнiң
адамгершiлiк құндылығына субьективтiк уайымның сәйкес немесе сәйкеспеуi.
Канттың ойыша ар-ұят бұл парыздың iшкi түсiнiгi тек парызбен байланысты
мiнез құлықты моралды деп ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.