Стандарттардың қолданылу саласы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе
Негізгі бөлім
І. Стандарттардың қолданылу саласы. Өлшем бірліктер. ГОСТ 8417 – 2002.
І.1 Халықаралық бірліктер жүйесі. Сu бірліктері.
І.2 Cu жүйесінің туынды бірліктері
ІІ. Cu жүйесіне кірмейтін бірліктер
ІІ.1 Ақпарат жүйесінің көлем бірліктері
ІІ.2 Аталған бірліктердің жазылу ережесі
ІІ.3 Cu жүйесінің когорентті туынды бірліктерінің қалыптасу ережесі
ІІ.4 Жүйеден тыс бірліктердің Cu жүйесімен қатнасы
ІІІ. Кестелер. Арнайы атауы және белгілері бар Cu туынды белгілері.
ІІІ.1 Қолданысқа уақытша жіберілетін жүйеден тыс бірліктер
ІІІ.2 Логарифмдік өлшем бірліктер
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Стандарттау адамның белгілі саладағы әрекетін жүзеге асыру ретін
белгіленеді және тәжірибедегі ережелері анықтайды. Стандарттау бойынша
жұмыстардың негізгі түрі – стандарттауды өңдеу және бекіту, стандарттау
объектіге қойылатын талаптарды, ережелерді бекітілген ережелік-техникалық
құжат. Ол мына түрде болуы мүмкін:
1. Орындалуға жататын бірқатар талаптарды және ережелерді құрайтын
құжат.
2. Негізгі физикалық бірліктер немесе тұрақтылар түрінде. Мысалы, ампер
абсоюттік роль. (Кельвин)
3. Физикалық салыстыру үшін қолданатын кейбір заттар немесе құбылыстар.
Стандарттар категориялар мен түрлерге бөлінеді. ҚР мемлекеттік
стандартты (МС). Республиканың барлық аймақтарында, барлық кәсіпорындарымен
мекемелер және ұйымдармен орындалуға міндетті.
Салалық стандарт дәл осы саладағы кәсіпорындарымен және мекемелермен
орындалуға міндетті.
Кәсіпорындардың стандарты бұл кәсіпорын немесе кәсіпорын бірлестікке
біріктірген кәсіпорындар тобына жататын стандартизация енгізіледі.
Стандартизация негізгі мақсаттары мыналар:
– өніммен эксперименттің сапасына қойылатын талаптарды белгілеу;
– сапа көрсеткіштің бірыңғай жүйесін белгілеу
– өлшеудің бірлігін және күмәнсіздігін қамтамасыз ету
– мемлекеттік эталондарды құру және жетілдіру
– физикалық мәндердің бірліктерін қолдану.

ІІ.3 Cu жүйесінің когорентті туынды бірліктерінің қалыптасу ережесі

Когорентті туынды бірліктер (туынды бірліктер) халықаралық бірлік
жүйесінде, ереже бойынша, сандық коэффициенті 1 тең (теңдікті анықтайтын
теңдеу) қарапайым теңдік арасындағы өлшеле көмегі арқылы қалыптасады.
Туынды бірліктерді қалыптастыру үшін өлшем мәнінің байланыс теңдігін Cu
бірлігі мәндерімен ауыстырады. Мысалы – жылдамдық бірлігін тіке сызықты
жылдамдық және материалдық нүктенің тең жағдайда қозғалу жылдамдығын
анықтайтын теңдік көмегімен жазады.

Мұндағы: жылдамдық;
жол ұзындығы;
материалдық нүктенің қозғалу уақыты.
және белгісінің орнына Cu бірліктері
береді.
Cu жылдамдық бірлігіне метр секунд жатады. Ол түзу сызықты және тең
жағдайда қозғалушы материалдық нүкте жылдамдығына тең. Егер байланыс
теңдігінде сандық коэффициент болса 1 айырмашылығын болса, онда когорентті
туынды Cu бірлігін анықтау үшін, оң жақ бөлігіне Cu бірлігіндегі мәндер
өлшем бірлігін қояды.
Мысалы: Энергия бірлігін жазу үшін келесі теңдеу қолданады.
, мұндағы:
кинетикалық энергия;
материалдық нүкте массасы
материалдық нүктенің қозғалу жылдамдығы.
Cu когерентті энергия бірліктерін жазуда.
Мысалы:

Немесе

Cu энергия бірлігі джоуль болып табылады (ньютонметрне тең).
Келтірілген мысалдарда ол: жылдамдықпен немее дене массасы
жылдамдықпен қозғалып келе жатқан кинетикалық энергияға тең.

Қолданылуы

Бұл стандарт мемлекет ішінде. Физикалық өлшем бірліктерін: мағнасын,
бұл бірліктердің анықталуын және қолданылу ережесін көрсетеді.
Бұл стандартқа шартты шкала бойынша бағаланатын деңгей бірліктері,
тауардың мөлшер бірліктері сонымен қатар (ГОСТ 8.430) бойынша белгіні
шектеулі теру баспа құрылғыларының физикалық өлшем бірліктерін көрсетпейді.
2. Нормативтік сілтемелер
Бұл стандартта келесі стандартқа сілтемелер пайдаланылған:
ГОСТ 8.430 – 88 өлшем бірліктерді мемлекеттік қамтамасыз ету жүйесі.
Шектеулі теру баспа құрылғысы үшін физикалық өлшем бірліктердің мағнасын
көрсетеді.
3. Анықтама
Бұл стандартта [1] Сәйкес терминдер қолданылған.
4. Жалпы ереже
4.1. Халықаралық өлшем бірліктер жүйесін. Сонымен қатар ондық қысқартулар
және бұл бірліктердің бөліктерін қолдану қажетті.
4.2. 6.1 және 6.2 Cu бірліктеріне сәйкес сонымен қатар бұл пункт
бірлігінде есепке алынған кейбір тәжірибеде кең қолданылатын Cu жүйесіне
енгізілмеген бірліктер ондық қысқартылған және бөлік бірліктер 4.1.
бірліктерімен қатар қолданылуға жіберіледі.
4.3. 6.3 қатынасына сәйкес Cu құрамына енбеген сонымен қатар, 4.1 және
4.2 бірліктері қатынасына сай және кейбір кең таралған қысқартылған және
бөлік бірліктер уақытша 4.1 бірліктерімен тең дәрежеде уақытша
жіберіледі.
4.4. Өңделініп жатқан немесе қарастырылатын құжаттарда 4.2. қатынасына
сәйкес қолданысқа жіберілетін ондық және бөлінді бірліктер өлшем мәндерін
Cu бірліктерімен көрсетеді.
Алыну мерзімі халықаралық келісім бойынша белгіленетін көрсетілген
құжаттарда 6,3 бірліктері қолданылуға жіберіледі.
4.5. жаңадан қолданылатын нормативті құжаттарда өлшеу құрылғыларының
градировкасына 4.2 және 4.3 сай ондық және бөлінді Cu бірліктері
қолданылуға жіберіледі.
4.6. Өлшеу құралдарын тексеру әдісінде өңделінуші немесе қарастырылған
нормативтік құжаттарда өлшеу құрылғыларын тексеру осы стандартта
қарастырылған.
4.7. Оқу орындарындағы оқу процессінде (оқулықтар және оқу әдістемелік
құралдарын қосқанда) 4.1 – 4.3 тармақтарға сай бірліктерді қолдануға
негізделген.
Шетел мемлекеттерімен қарым-қатынастардың құқықтық-шарт келісімдерінде
сонымен қатар, шетелге экспорттық тауар орнына жіберілетін (транспорттық
және тұтыну тарасын қоса есептегенде) техникалық және басқа да құжаттарда
бірліктердің халықаралық белгілері қолданылады.
Экспорттық қат құжаттарында, егер бұл құжаттарды шет мемлекеттерге
жібермейтін болған жағдайда, бірліктердің орысша белгілері қолданылады.
4.9. Әртүрдегі өнімдер түрлерінің нормативті конструкторлы, технологиялық
және техникалық құжаттарында бірліктің халық аралық немессе орысша
белгілері қолданылады.
Сонымен қатар өлшеу құрылғыларының құжаттарында қолданылған мәндерге
тәуелсіз. Бұл өлшеу құралдарының деңгей бірліктерін кесте және шкала
түрінде көрсеткенде бірліктердің халықаралық белгісі қолданылады.
4.10. Жарияналымдарда бірліктердің халықарасы немесе орысша белгілері
қолдануға рұқсат етіледі.
Өлшем бірліктерін жариялау, осы екі түрдегі мәндерді бір кезеңде және
бір басылымда шығару жүзеге асырылмайды.
Экспортталатын заттар сонымен қатар өлшеу құралдарының
характеристикасы және параметрлері тапсырыс беруші ұсынған өлшем
бірліктерінде көрсетілуі мүмкін.
Халықаралық бірліктер жүйесінің бірліктері (Cu)
Негізгі СИ бірліктері І-ші кестеде көрсетілген
Кесте 1 – Cu негізгі бірліктері
Өлшемі Бірлік
Атауы Өлшемі Атауы Мағынасы Анықтама
халықаралық Ресей
Ұзындық L Метр m M Метр жол ұзындығы, интервал
уақыт ішінде жарықтық
вакуумде жүруі 1299 792 458
S
Масса M Килограм Kg Кг
Уақыт T секунд S С

4.12. Өлшеу деңгейлерінің нәтижелерін беруде, сақтауда және өңдеуде Ақпарат
мөлшері бірліктері, А қосымшасында көрсетілген.

Өлшемі Бірлік
Атауы Өлшемі Атауы Мағынасы Анықтама
халықаралық орысша
Ұзындық L Метр m M Метр 12997924585 [XVII ГКМВ
(1983г) резолюция 1] интервал
уақыт ішінде вакуумаде жарық
арқылы өтетін жол ұзындығы
Масса M Килограм Kg Кг Килограм [I ГКМВ (1989г)
және ІІІГКМВ (1901г)]
халықаралық килограмм
массасына тек масса бірлігі.
Уақыт T секунд S С Секунд, цезий-133 атомыңыз
негізгі жағдайының жоғарғы
желікті екеугей арқылы өтетін
919263770 жутылу периоды
қатынасына тең уақыт.
Электр [XIII ГКМВ (19672) Резолюция
тогы 1].
Электр I ампер А А Ампер тоқты өзгертілейтін
тогы күш, шексіз ұзыңдықта екі
(күші) паралельді тура сызықты
өткізгіне арқылы өткенде, бір
бірінен 1 т. қашықтықта
орналасқанда өткізіштің әр
учаскісінде.
Ұзындығы 1 т
2*10-7 N тең әсер ету күшін
тудырар еді [МКМВ (1946ж.),
резолюция IX ГКМВ (1948ж.)]
бекіткен.
Термодинам кельвин К К Судың үш нүктесінің 1273,16
икалық бөлігінің термодинамикалық
температур температурасына тең
а термодинамикалық температура
бірлігін КЕльвин д.а.[XIII
ГКМВ (1967г.), резолюция 4]
Заттегі N моль Mol моль Көміртегі -12 0,012
мөлшері массасында қанша атом болса,
құрамыңда сонша структуралы
элемент бар заттегі мөлшерін
моль д.а. мольды қалданғанда
структуралы элементтер
специфицирлануы қажет және
атом, молекула, ион, электрон
және басқада бөлшектер немесе
бөлшектердің специфициялаңған
тобы болуы мүмкін.
J Cd КД 540*1012Hz жиіліктегі
берілген бағыт көзінен
монохроматты жарық шығаратын,
осы бағыттағы жарықтың
энергетикалық күші 1683 WSr
құрайтын жарық күшін Кандела
д.а. [XVI ГКМВ (1979ж.),
резолюция 3]

Есекерту. 1-ші кесте бойынша.
1.(Т мағнасы) термодинамикалық температурадан басқа, t=T-T0, мұндағы
T0=273,15 K. Теңдігімен аңықталатын Цельси температурасын қолдануға болады
(t белгісі). Термодинамикалық температураны Кельвин арқылы көрсетеді,
Цельси температурасын- Цельси градусы арқылы көрсетеді. Цельси градусы
өлшемі бойынша Кельвинге тең. Бұл жағдайда Кельвин атауының орнына
қолданылғаң Цельсия градус атауы.
2. термодинамикалық температураның әртүрлігін немесе интервалын Кельвин
арқылы көрсетеді. Цельсия температурасының айырмашылығың немесе интервалын
КЕльвин арқылы және сонымен қатар Цельсия градусы арқылы көрсетуге рұқсат
етіледі.
3. халықаралық тәжірибелік температураны халықаралық температура шкаласы
арқылы белгінеу 1990 ж., егер оны термодинамикалық температурадан айыру
қажет болған жағдайда, термодинамикалық температураға 90 индексін қосу
арқылы жүзеге асырады (мысалы, Т90 немесе t90) [3].

I. 2. СИ жүйесінің туынды бірліктері

5.2.1. СИ жүйесінің туынды бірліктері бойынша когерентті туынды бірліктерді
СИ қалыптасттыруды жүзеге асырады. (Қосымша Б).
5.2.1. Негізгі СИ бірліктерін пайдалану арқылы қалыптасқаң туынды СИ
бірліктерінің мысалдары 2-ші кестеде көрсетілген.
Кесте 2. СИ туынды бірліктерінің мысалдары, СИ жүйесінің негізгі бірліктері
атауы және белгілерін пайдалану арқылы қалыптасқан туынды бірліктер.
өлшемі Бірліктер
атауы өлшемі атауы халықаралық орысша
аудан L2 Квадрат метр m2 М2
Көлім, L3 Куб метр m3 М3
сыйымдылық
Жылдамдық LT-1 Метр секунд mS мс
Удеу LT-2 Секунд метр mS2 мс2
квадрат
Толқың саны E-4 Минус бірінші m-1 М-1
дәріжедегі метр
Тығыздық L-3M Метр куб килограммKgm3 Кгм3
Көлем L3M-1 Куб метр килограммm3kg М3кг
Электр тогының L-2I Ампер квадрат метрAm2 Ам2
тығыздығы
Магнит ауданынықL-1I Амперметрге Am Ам
қуаты
Компоненттің Моль куб метр MolM3 Мольм3
молярлық
концентрациясы
Жарық L-2J Кандела метр Cdm2 Кдм2
квадрат

5.2.3. 3-ші кестеде көрсетілген арнайы атаулары және белгілері бар
СИ туынды бірліктері. Сонымен қатар бұл бірліктер басқа СИ туынды
бірліктерін қалыптастыруда қолдануға болады (кесте 4).
5.2.4. электрлік және магниттік өлшемдерінің СИ бірліктерін
электромагниттік аудан теңдеуінің рационалды формасына сәйкес
қалыптастырады. Бұл теңдікке 410-7 Нm немесе 12, 566370614...*10-7 Hm
(нақты). Тең вакуум U0 магнит тұрақтысы кіреді.
Өлшем және салмақ бойынша ГКМВ- (1983ж.) XVII бас конференция
шешілетініне сәйкес вакуумдегі Со жұқа электромагниттік толқындардың таралу
жылдамдықтарының ұзындық метр мәндерінің жаңа өлшем бірліктері 299792458
ms (нақта) тең деп алынды.
Сонымен қатар бұл теңдікке мәні 8,854187817...10-12 Fm (нақты) тең
Ео вакуумдегі электр тұрақтысы да кіреді.
5.2.5. Джозефсон эффектісі және холлдың квант эффектісі негізінде
туынды электр өлшем бірліктерінің нақтылығың артыру мақсатында өлшем және
салмақ бойынша (МКМВ) халықаралық комитет 1990ж. 1-ші қантары нан бастап
Джозефсон KJ-90=4,835979* 10-14 HzV (нақты) [МКМВ, рекомендация 1, 1988ж.]
және Клитцинга RK-90=25812,807 (нақты) [МКМВ, рекомендация 2,1988ж.]
константаларының шартты мәндері енгілізді.
Ескерту. 1 және 2 МКМВ ұсынымдарындағы халықаралық бірлік
жүйелерінде вольт электр күштері және Омның электрлік тебілу бірліктері
қарастырылмаған.
Кесте 3- арнайы атауы және бергілері бар СИ туынды бірліктері.
өлшемдері бірліктер
Атауы өлшемі атауы атауы Негізгі
және
туынды
СИ
бірлікте
рі
арқылы
жазылуы
Халықаралық орысша
Жұқа бұрыш Г Радиан Pad Рад m*m-1=1
Үлкен бұрыш С стерадианSr Ср m2*m-2=1
Күш LMT-2 Ньютон N Н m*kg*S-2
Жиілік T-1 Герц Hz Гц S-1
Қысым L-1 Паскаль Pa Па m-2*kg*
MT-2 S-2
энергия,жұмыс,жылу L-2 Джоуль J Дж m2*kg*
мөлшері MT-2 S-2
Қуат L2MT-3 Ватт W Вт m2*kg*
S-3
Электр заряды, TI Кулон C Кл S*A
электр мөлшері
Электрлік қысым, L2 Вольт V В m2*kg*S-
электр потенциялы, MT-3I-1 3*A-1
электрлік потенция
айырмашылығы электр
қозғалу күші
Электр сыймдылығы L-2M-1T4Фарад F Ф m-2*kg-1
J2 *S4A2
Электрлік тебілу L-2MT-3 Ом Ом m2*kg*S-
I-2 3A-2
Электр өткізгіштік L-2M-1 Сименс S См m-2*kg
T3I2 S3 * A2
Магниттік индукция MT-2I-2 вевер Wb Вб
ағыны, магнит ағыны m2*kg*S-
2A-1
Магнит ағының L2MT-2 Тесла T Тл Kg*S-2A-
тығыздығы, магнит I-2 1
индукциясы
Индуктивтілік L2MT-2 Генри H Гн m2*kg*S-
I-2 2A-2
Цельсий [piГрадус 0C 0C K
температурасы c] Цельсий
Жарық ағыны Люмен Lm Лм Cd*Sr
Жарқырау L-2 люкс Lx ЛК m-2*cd*S
r
Радиоактиві T-1 БеккерельBg БК S-2
көзіндегі нуклид
активтілігі
(радионуклид
активтілігі)
Ион сәуленің сіңіру L2T-2 Грей Gy Гр m2*S-2
дозасы
Иондаушы сәуленің L2T-2 Зиверт Sv Зв m2*S-2
эквиваленті дозасы, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.