Кен қабатының стратиграфиясы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 88 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

1 Кен орнының геологиясы2

1. 1 Кен қабатының стратиграфиясы2

1. 2 Кен орналасқан тау- жыныстарының метоло - петрографиялық сипаттамасы4

1. 3 Тектоникалық құрылымы4

1. 4 Кеннің минералдық құрылымы5

1. 5 Кенорынның гидрогеологиялық мінездемесі6

2 Қазу әдісін таңдау7

3 кеніштің басты шама шарттарын анықтау8

3. 1 Кеніштің есептік қоры8

3. 2 Кеніштің жылдық өнімділігі9

3. 3 Кеніштік қызмет ету мерзім10

3. 4 Оңтайлы шахты алабының ұзындығын табу10

4 тиімді ашу және даярлау тәсілдерін таңдау11

5 Қазбаларды ұңғымалау20

5. 1 Оқпан пішінін таңдау20

5. 2 Бекітпеге түсетін тау қысымын анықтау21

5. 3 Бетон бекітпесін есептеу22

5. 4 Оқпанды жүргізу технологиясын таңдау22

5. 5 Жұмысты ұйымдастыру23

5. 6 Ұңғылау көтергі қондырғысын таңдау23

5. 7 Арқан түрлерін таңдау24

5. 8 Цикл ұзақтығын есептеу25

6 Қазу жүйесі27

6. 1 Тиімді кен қазу жүйесiн таңдау27

6. 2 Қазу жүйесінің жүргізілетін үдірістері мен тасмалдау кешендерін есептеу34

6. 3 кенді тиеп жеткізу. 36

6. 3 Төбені қарнақылармен бекіту37

6. 4 Техника үнемдемелік көрсеткіштер37

6. 5 Кеннің жүйелік өз құнын анықтау39

7 Арнайы бөлім42

7. 1 Жұмыс орнындағы кеніш ауасын жақсарту аспектілері42

8 Кеніш көлігі және оқпан албары46

8. 1 Көлік түрін таңдау46

8. 2 Жылжымалы құрамның массасын анықтау47

8. 3 Тарту күшін және жылдамдықты анықтау48

8. 2 Оқпан албары54

8. 3 Көліктің экономикалық көрсеткіштері55

9 Стационарлық қондырғылар58

9. 1 Көтерім қондырғылары58

9. 2 Көтерім машиналарын таңдау60

9. 3 Сутөкпе қондырғысының есебі61

10 Кенішті электрмен жабдықтау63

11 Кеніш аэрологиясы75

11. 1 Тазалап қазу жұмыстарының керекті ауа мөлшерін есептеу75

11. 2 Колориффер қондырғының есептелуі78

11. 3 Техника -экономикалық көрсеткіштер79

12 Табиғатты қорғау және еңбекті қорғау80

12. 1 Су ортасын қорғау81

12. 2 Жер ресурстарын қорғау81

12. 3 Жер қойнауын тиімді пайдалану және қорғау81

12. 4 Ауаны қорғау81

12. 5 Қауіпті және зиянды факторларды таңдау82

12. 6 Ұйымдастыру шаралары83

12. 7 Аттыру жұмыстарының жалпы қауіпсіздік ережелері83

12. 8 Жерасты жарылғыш заттар қоймасын орналастыру орны және пайдаланудағы қауіпсіздік шаралар84

12. 9 Санитарлық денсаулық шаралары85

12. 10 Шумен күрес жолдары86

12. 11 Шаңға қарсы күрес жолдары87

12. 6 Жарықтандыру87

12. 7 Өртке қарсы шаралар88

12. 8 Су шығынын есептеу89

12. 9 Күнделікті тұрмыс қызметі89

12. 10 Апатты жою шаралар жоспары90

12. 11 Тау-кен апаттарынан құтқару қызметі90

13 Өндіріс алаңы және жер бетінің жоспары93

14 Экономика және өндірісті ұйымдастыру94

14. 1 Кеніштің жұмыс істеу режимі94

14. 2 Кенішті басқару және ұйымдастыру94

ҚОРЫТЫНДЫ102

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ103

1 Кен орнының геологиясы

Кен орны Қ. И. Сәтбаев болдауы бойынша гидротермалды генезисті, құмтасты алевролитті жыныстардың кешеніне орналасқан және мысты құмтастарға жатады. Жезқазған кендігінің қатқабаты екі свитаға бөлінеді: төменгі және жоғарғы.

1. 1 Кен қабатының стратиграфиясы

Орталық Жезқазғандағы Жезқазған кен қабаты жыныстарын 36 металды қабаттарға бөлген. Қазіргі уақытта Жезқазғанда 44 қабат бөлінген, олар 9 кенділік деңгейжиекке топтастырылған. Тасқұдық свитасында үш кенділік деңгейжиек құратын 16 қызыл және сұр құмтастармен алевролиттердің қабаттарымен ерекшелінеді.

Свитаның жалпы қалыңдығы (257) №1 (Тасқұдықты) кенділік горизонты 4 қабатты (Т-1; Т-3; Т-5; Т-7) біріктіреді, олар ұсақ сұр және политүйіршікті полилитті құмтастармен олардың 4 қабаты (Т-2; Т-4; Т-6; Т-8) қызыл политүйіршікті құмтастар сирек емес қызыл алевролиттермен араласқан түрде көрсетілген.

Орталық Жезқазғанның солтүстік бөлігінде (Т-7 қабаты) бытыраңқы кен шоғырлары түрінде шамалы мыс және қорғасын кенденуі анықталған №2 кенділік деңгейжиек 3 қабат (Т-9; Т-11; Т-13) сұр құмтастарды және 3 қабат (Т-10; Т-12; Т-14) қызыл ұсақ түйіршікті алевролиттермен құмтастардың қатшаларынан тұрады. Қызыл түсті тау жыныстарының қатарының ішінен қалыңдығы 18м Т-14 тау жыныстарының қабаты, ол шығысында жалғасқан кен горизонтының ерекше төзімділігі бар қатпарлы әктастардан тұрады.

№3 (Покровский) кенділік деңгейжиегіне қалыңдығы 25-30м Т-15 қабаттағы сұр орта ұсақ түйіршікті кварцты - далашпатты құмтастар және қалыңдығы 12м қызыл алевролитті Т-16 қабаты кіреді. Т-16 қабатын Тасқұдық свитасының қимасы аяқтайды, сұр түсті тау жыныстарының Т-15 қабаты кенорнындағы шығыс және орталық бөліктердегі басты себептермен жергіліктендірілген мыс қорғасынды кендердің үш «жер бетінен шықпаған кен орнынан» тұрады.

1. 2 Жезқазған свитасы - С _2-3 dg

Қалыңдығы 385м 6 кенділік деңгейжиегін біріктірген қызылтүсті (құмтастар, алевролиттер және конгломераттар) және сұр түсті 27 бөлек орны ауыстырылған тау жыныстарынан тұрады.

№4 (төменгі Раймунд) кенділік горизонты 2 қабаттан тұрады, олардың біреуі (Д-1) сұр түспен, ал екіншісі (Д-2) қызыл түсті тау жыныстарынан тұрады. Д-1 қабаты орта және ірітүйіршікті полилитті құмтастармен қалыптасқан. Мысты және қорғасынды кенденуі тігінен екі кен шоғырымен ерекшелінеді.

Орталық Жезқазған раймунд түріндегі конгломераттар сұр түсті тау жыныстарының Т-13 тен Д-13 ке дейінгі қабаттарының құрамына кіреді, тиісінше олар Жезқазғанның бес кенділік горизонттарынан (№2 ден №6 дейін) тұратын тау жыныстарының стратиграфиялық көлеміне сәйкес №5 (орта Раймунд) кенділік горизонты қызыл-түсті алевролиттер мен құмтастардың үш қабатынан (Д-4; Д-6; Д-8; ), сонымен қатар раймунд конгломераттарынан қатшалы құмтастарының үш қабатынан (Д-3; Д-5; Д-7) тұрады. Кенорынның жоспарында кенділік горизонтының кен шоғыры көбіне орталық және оңтүстік структураларында орналасқан. №6 (жоғарғы раймунд) кенділік горизонты алты бөлек қабаттарды біріктіреді, олардың ішінен үшеуі (Д-10; Д-12; Д-14) ұсақ түйіршікті қызыл құмтасты қатшаларының қызыл алевролиттерінен және раймонд конгломераттарының (Д-9; Д-11; Д-13) линзаларынан тұратын үш орта және ұсақ түйіршікті сұр құмтастардан құралған. Сұр құмтастардың қабаттары да бір кен шоғырында мыс, ал бөлек бөлекшелерде полиметалды кендерден тұрады. №7 кенділік (Кресті) горизонты алты бірдей қабаттарды біріктіреді. Олардың үшеуі қызыл алевролитті және қызыл құмтастардан тұратын (Д-16; Д-18; Д-20 қабаттары), ал басқа үшеуі орта және ұсақ түйіршікті әктасты құмтастардан тұрады. Орталық Жезқазғанның бөлікшелері кенділік және олардың әр қайсысында бір кен ұштастырылған. Кен құрамында мыс, тек басқа кен шоғырларының бөлек бөлікшелері полиметалды құрамынан тұрады.

№8 (Акчи) кенділік массасы екі қабатты (Д-22; Д-24) қызыл алевролитті және екі (Д-21; Д-23) сұр ұсақ түйіршікті әктасты кенділік құмтастарды құрайды. Осы қабаттарда 8-1, 8-2 кен шоғырлары бар, олардың негізгі құрамы мыс, №9 (Аненский) кенділік горизонт қызыл алевролитті қатшалармен орналасқан, қызыл құмтастардың бір қабатын (Д-26) және кенденуі мыс болатын сұр ұсақ түйіршікті полимикті құмтастардың екі қабатын (Д-25; Д-27) біріктіреді. Орташа қалыңдығы 11м болатын Д-25 қабаты бір кен шоғырынан (9-1), ал құм тастарымен байланысқан қалыңдығы 42м болатын қабат тігінен қара үш кен қорынан тұрады. 60м өту горизонтының қалыңдығы 2-3м қызғылт сұр құмтастармен, сұр қатпарларыдың құмтастарынан және қызыл алевролиттерден тұрады. Онда спасск блогының алаңында мыстың, қорғасынның және мырыштың өнеркәсіптік мөлшерінің аса үлкен емес кенденулері жиі кездеседі. Осы горизонтпен Жезқазған кенділік қатқабаты бітеді және Тасқұдық, Жезқазған свиталары көрсетілген күйінде Тасқұдық-Покро және Кресті күмбездерінің құрылымдары үшін сақталады.

Жезқазған кенді қабатының тау жыныстарының қасиеттері мынадай сипатқа ие:

Кендер тек күкіртті тотықты тау жыныстарында болады, олар далашпатты құмтастар, конгломераттар, кейде алевролиттер.
Кендік сұр құмтастарға орталық Жезқазған щегіндегі паралель қабаттастығы айқын, оларда өсімдік қалдықтардың толығымен болмауы тиіс.
Т-13; Т-15; Д-3; Д-5; Д-7; Д-9; рудалы қабаттардың құрамына, құмтастар кейде ірі түйіршіктері молынан қосылған малтастар, әктастар, порфирлер, кварциттер, кіреді. Д-1 қабатты раймунд клнгломераттары мен барлық Жезқазғанның кенділік қатқабатын екі свитаға бөлінетін қабаты ретінде қабылданған: Төменгі Тасқұдық және жоғарғы Жезқазған свиталары.
Қызыл аргелиттердегі және алевролиттердегі жиі темір гидрототықтары сорғытылмаған.

1. 2 Кен орналасқан тау- жыныстарының метоло - петрографиялық сипаттамасы

Шөгінді кешенінде кенділік қабатындағы тау-жыныстарының әр түрлі литологиялық түрлері қатысады. Қызыл алевролиттердің тұтас және тегіс емес айрылымдары болады. Жасыл алевролиттер кен сиымдылық қат қабатындағы тау-жыныстарының арасында салыстырмалы сирек кездеседі. Қызыл құмтастардың минералогиялық құрамы әр түрлі. Ұсақ және орта түйіршікті құмтастарда дала шпаттары және кварц басым болады. Ауыр минералдар (циркон, турмалин, корунд, гранит) . Сұр құмтастар тығыз ұсақ және орта түйіршікті тау- жыныстарынан тұрады. Сұр құмтастар мен мысты қорғасынның кенденуі байланысқан. Сұр түсті конгломераттар және жасыл сұр құмтастар кейде шамалы жасыл және алевролиттердің қосылуынан тұрады.

1. 3 Тектоникалық құрылымы

Жезқазған кенділік қат қабаты Ұлытау белдеуінің ендік созылымы бойынша жатыр, тас қыртысты жеңілі құрылымдар мен меридианды қыртыстардың тоғысу бөліктерінде орналасқан.

Ауданның қыртысты құрылымында үш қабатқа бөлінеді: төменгі полеозой, орта герцен және жоғарғы альпей. Төменгі полеозой жыныстар үшін күртқұлама сипатына көлбеу қабаттарының (60 ⁰ -70 ⁰ ) пластина ішіндегі қатпарлары жатады.

Орташа құрылымдық қабат. Оның құрылымына девон, тас көмір және пермь жүйелерінің тау жыныстары қатысады. Аса маңыздысы шой тасты қатпарлар болады. Полеозой түзілімдерінің жоғарғы құрылымдық қабаты, грушин құрылымдық қабатында көбінесе жоғары жатады.

Кен орнының ауданында төрт аймақтық тереңдіктегі опырылыстар анықталған олар: теректі, теректі опырылысының Жезқазған және Жыланды табанындағы мыс кен орындарына ұштастырылған.

Жезқазған кен алаңы Кеңгір, Жанай және Жыланды тракантиклиналды құрылымдарының желпуіш тәріздес тұспалданған және буындасу аймағында орналасқан. Орталық Жезқазғанның алаңы кеңгір антиклиналінің оңтүстік - батыс бөлігінің және жанай антиклиналдарының жайпақ батыру жеріне ұштастырылған, олар екінші реттегі қыртысты құрылымдармен шиеленістірілген. Мұнда туынды күмбез тәріздес қыртыстар және олардың арасында синклинді иіліс, сонымен қатар көптеген қыртыстардың қанаттарынан көрінетін флексуралық иілістер жақсы дамыған. Кен алаңының барлық құрылымдық элементердің ерекшелігі болып, олардың солтүстік- шығыс бағытының біркелкілігі болады.

Жезқазған ауданындағы айырмашылық бұзылыстар меридианды және ендікті бағытта болады.

1. 4 Кеннің минералдық құрылымы

Жезқазған басты байлығы мыс. Ол кеңінен тараған халькопирит, борнит, халькозин, сульфидтер түрінде болады. Аз түйіршіктілікпен темірлілік кендердің құрамының ерекшелігі болып табылады. Қорғасынды және мырышты кенденулер үлкен мағына береді. Кен орнында алғашқы минералдардың кезекті екі фазасы бөлінген.

Баланстан тыс кен баланстық кендердің жалпы морфологиялық сипатын анықтай отыра соңғыларына қарағанда әр түрлі кеңістікті жағдайда болады. Кен орнында алғашқы минералдардың кезекті екі фазасы бөлінген.

Минералданудың бірінші фазасына:

сұр полмикті тақталардың қиыршықтастарының топырақты - карбонатты цементпен ұштастыруы;
цемент және қиыршықтар кен қоспаларының ауыстырылуы нәтижесінде болатын әртүрлі және анықталмаған кен денелерінің көрінісі.

Минералданудың бірінші фазасында шөккен кен минералдарын құрайтын миннералдарға пирит, марказит, арсенопирит, халькопирит, борнит, халькозин, сфалерит сияқтылар жатады.

Екінші фазаның маңызды ерекшелігі болып желі тәрізді минералдардың молдығына кварц, барит, кальцит, арагонит және сидерит жатады.

Туынды байыту аймағының құрамына келесі минералдар кіреді: малахит, азурит, олар темір және гипстік су тотығымен ассоцияланады. Көбінесе мыс минералдар мен байланысты өнеркәсіптік мыс, мырыш, қорғасын, рений, күміс.

Олар мыс құрамында және бірнеше жекеленген түрде орналасады. Жетекші элементтердің ішінде ең көп тарағаны күміс және мышьяк, никель, алтын, кобальттер кездеседі.

1. 5 Кенорынның гидрогеологиялық мінездемесі

Тау жыныстарының су сиымдылық қасиеті, өнімді свиталардың орналасу тереңдігі және жарықшақтық өнімділігі арқылы анықтайды. Желдету жарықшақтары 70-60 м тереңдікке дейін бақыланады. Едәуір үлкен тереңдіктегі жарықшақтық флексуралардың және бұзылыстардың айырылым белдемдерінде таралады. Кен алабындағы айырылым бұзылыстар, флексуралық соғылыстар және үлкен жарықшақтардың бар болуы, сулы қатпарларды ортақ гидравликалық байланысқан сулы кешенге жатқызуға болады.

Өнімді свиталардың түзілімдерінің жер асты су көздері бос деңгеймен сипатталады. Аса маңыздысы тектоникалық бұзылыстар мен ұңғымалардың қиылысқан жерлерінде байқалады. Эксплуатациялық жағдайлармен бұзылмаған деңгейлердің абсолюттік белгілері 380-405м шамасында болады. Ұңғымаларда деңгейлер 8-24 м тереңдікте анықталады. Кен орнына қосылып жатқан тау жынысының литологиялық айырымының арқасында, қызыл түсті аргелиттер мен алевролиттер аса аз сулығымен сипатталады. Олардың арқасында көп тарағаны құрамында су мөлшері жоқ ойпатты көріністі жарықшақтар.

Аса көп су молдылығымен кварцты-далашпатты құмтастар сипатталады. Қызыл түсті құмтастарға қарағанда тау жыныстары су молдылығымен және елеулі жарықшақтарға ие.

Қазіргі уақытта кен орынның орталық кен алаңында, кеніштің ұзақ су төкпе нәтижесінде, аудандық дипрессиялық ойыңқы жасалған.

Орталық кен алаңының қазымдау тереңдігі өскен сайын және тау кен қазбаларының тереңдігі 450-500м жететін жаңа бөлшкетерді пайдалғандықтан, су төкпенің қарқындылығымен басқа жасанды факторлардың активті әсер ету нәтижесінде бұрыңғы гидрогеологиялық жағдайлар айтарлықтай бұзылады.

Жезқазған кен орынның шахталарының су төкпесінің жалпы көлемі 835 м3/сағ. (238 л/с) болады. Осы көлемнен бағдарлық есеп бойынша, табиғи қордың мөлшері 216м ³ /сағ. (60л/с), инфильтрация 191 м ³ /сағ. (53 л/с), депрессиялық ойыңқының контуры бойынша ағып келуі -144м ³ /сағ. (40л/с), техникалық су 83 м ³ /сағ. (123л/с. ) қайталама инфильтрация -202 м ³ /сағ.

Кен орны аймағында жер асты сулар кен таралғанда. Олардың арасында жарықшақты, жарықшы -күймелі және кезекті болады. Сонымен қатар кен орнында жарықша түрлі сулар тараған. Жалпы орталық кен алаңында тау-кен қазбаларында судың көбеюі 1942 жылдан бастап терең қазбаларының көбейуіне байланысты көбейіп отыр. Өткен жылдардағы судың молдануы және гидрогеологиялық зерттеулер қазіргі кездегі кеніштің шахты алаңының судың көбеюі 1200 м ³ /сағ. екенін көрсетеді.

Орталық кен алаңының қазымдау тереңдігі өскен сайын тау кен қазбаларының тереңдігі 450-500м жететін жаңа бөлекшелерді пайдаланғандықтан, сутөкпе қарқындылықтан басқа жасанды факторлардың активті әсер ету нәтижесінде бұрынғы гидрогеологиялық жағдай бұзылды. Әртүрлі жасанды шараларды құру факторларының әсерінен деңгейлердің тербелуі секірмелі түрге ие болады.

2 Қазу әдісін таңдау

Кен орнының геологиялық және кен техникалық жағдайларын ескеріп, сондай-ақ кен сілемінің едәуір тереңдікте жатқаның ескеріп кенді қазудың әдісін таңдаймыз. Ол үшін ашық тау-кен жұмыстарының оқтайлы тереңдігін профессор Б. П. Городецкий формуласымен анықтаймыз:

, (2. 1)

мұнда m=12 кен сілемінің орташа қуаты;

, ашық кеніш жағдайларының, яғни төнбе және жатпа бүйірлерінің бұрышы;

К _ш - аршудың шектік коэффициент

(2. 2)

мұнда С _ж - жерасты тәсілімен қазылған 1м ³ кеннің өзіндік құны;

С _а - ашық тәсілмен қазылған 1м ³ кеннің өзіндік құны;

С _ар - 1м ³ аршу жұмысының өзіндік құны.

Өндірісте карьер тереңдігі 36м болып анықталды. Жоба бойынша кеніш тереңдігі 490м болғандықтан біз кенішті жерасты әдіспен қазамыз.

3 кеніштің басты шама шарттарын анықтау

3. 1 Кеніштің есептік қоры

Есептік қор кеніш қуатын айқындайтын басты кен - геологиялық фактор болып саналады. Кен сілемінің жазық ауданы кен жұмыстары шебіне, оны шоғырландыру тікелей ықпал етсе, онда қазу тереңдігі кен көтерме тәсілін таңдауда және оны механикаландыруда басты рөл атқарады. Кеніштік есептік қорды анықтаудың екі әдісі бар, олар: тік қималық және аналитикалық. Оның ішінде ең көп тараған қималық әдіс.

Қорды тік қималар әдісімен есептейміз. Кен сілемін әрбір 300м сайын бөлек блоктарға бөлеміз. (1 сурет) .

Әр блоктың ауданын келесі формуламен анықтаймыз.

(3. 1) Қималар жазықтығымен шектелген әрбір блоктың көлемін мына формуламен анықтаймыз.

; (3. 2)

мұнда - қималардағы кен сілемдерінің аудандары, м ² ;

l - қималардың арақашықтығы, м;

Осы анықталған көрсеткіштерді 1-ші кестеге тіземіз.

Кесте - 3. 1. Кеніштің есептік қоры

Қималар№:

Қималар

№

Қима ауданы, м2S:

Қима ауданы, м ²

Қималар арақашықтығы, м L: _{Қималар арақашықтығы, м L}

Кен көлемі, м3V:

Кен көлемі, м ³

Кен қоры, тQ:

Кен қоры, т

Қималар№: 1-1

Қима ауданы, м2S: 7800