Салықтарға жалпы тоқталу

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . 1

І. Салықтарға жалпы тоқталу . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . 6
1.1.Салықтың негізгі түрлері . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . 9

ІІ. Жер салығына түсінік

2.1. Жер салығына салық салу ережесі . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . 12
2.2.Салық төлеушілер . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . 16
2.3. Салық салу объектісі . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . .18
2.4.Жекелеген жағдайларда салық салу объектісін анықтау . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
2.5.Ауылшаруашылық мақсатындағы жерлерге салынатын базалық салық ставкалары
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
20
2.6.Жеке тұлғаларға берілген ауылшаруашылық мақсатындағы жерлерге салынатын
базалық салық ставкалары . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
2.7.Үй іргесіндегі жер учаскелеріне салынатын базалық салық ставкалары . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . 24

2.8.Жер салығы бойынша ағымдағы төлемдер есебі . . . . . . . . . . 25

ІІІ. Қорытынды . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . 29

Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе.

Салықтар нарықтық экономиканы тереңдетіп, қоғамдық өмірімізге әрқилы
жаңаша өзгерістерді енгізе отырып, өзінің талабын қойып келеді. Оны
біреулер өздігінен болып жатқан әдеттегі құрылыстардың бірі деп қабылдаса,
екінші бір адамдар оны сананың ойелегінен өткізіп, тереңнен талдайды.
Президентіміздің Қазақстан-2030 деп аталатын халқымызға арнаған
Жолдауы сондай құжаттардың санатына жатады. Онда алдағы 33 жылда
қоғамымызды мемлекеттік саяси және әлеуметтік- экономикалық дамуының
стратегиялық бағыттары айқындалған. Өйткені бұл Қазақстанның ерекшеліктерін
ескере және әлемдік тәжірибеге сүйене мемлекетіміздің дамуының бүгінгі
болашағына терең барлау жасаған құжат.
Бұл еңбекте, еліміздің экономикалық болашағына айрықша назар
аударылған. Бұған ондағы зор мүмкіндіктер табалдырығында тұрмыз деген
сөздер дәлел. Түптеп келгенде бұл Қазақстанды Орталық Азия барысына
айналдырады. Алайда стратегияда атап көрсетілгендей; Салауатты әрі
гүлденген экономика құрмайынша, біз қуатты мемлекет пен Қарулы күштер құра
алмаймыз, демографиялық, экологиялық және әлеуметтік міндеттерді шеше
алмаймыз, әрбір адамның жеке басыныың қадір, қасиеті мен әл-ауқатын арттыра
алмаймыз
Осы айтылғанға сүйене отырып, қолында биліктің барлық тармақтары бар
бақылаушы қызмет, құқық қорғау органының өкілі ретінде еліміздің басшысы
Қазақстан- 2030 стратегиясында қойып отырғандай; Егер салық пен
жарналарды толық жинай алмасақ, өзімізді біз қуатты мемлекет ретінде сезіне
аламыз ба – деген сұрағын ерекше атап көрсету керек.
Бұл сұрақтың қойылуы тегін емес, өйткені жиналатын салықтың толық өндірілуі
кун тәртібіндегі өзекті тақырыпқа айналып отыр.
Салық салынатын база жасау жөніндегі қорытынды жұмыстарға әзірлік
проблемасы жетіп артылады. Бұл салада өзге де проблемалар жеткілікті.
Қазіргі қолданып журген Салық кодексі тікелей ықпал ететін заң күшіне әлі
де толық ие емес. Салық жөніндегі заңды дамыту тұжырымдамасын жасау
саласындағы жұмыс әлі күнге дейін аяқталған жоқ.
Егер мұның өзі реформалаудың басты бағытына стратегиялық толық сай келетін
жол болса, онда салықтардың мөлшерін неғұрлым азайтуға бағыт ұстау, сөйтіп
салық төлеуден бойларын аулақ салушылардың барысына қатаң жазалау сияқты
шараларға баруымыз тиіс.
Олай етпеген жағдайда салық төлеуді жолға қоюдың нарықтық
тетіктерін бас тартудан, экономикалық субъектілердің барлығына жаппай
мемлекеттік бақылау орнатуға қайта оралудың басқа жол қалмайды.
Өйткені, онсыз салық жинау мүмкін емес. Ал, мұндай жағдайда
мемлекеттік жоспарлау экономикасының ауылы орынша алыс емес.
Алайда, түбегейлі нарықтық реформалар жолын біржолата таңдап алған екенбіз,
ал істің жайы тап осындай екендігіне еліміз басшылығының іс- әрекеттері
ешқандай күмән қалдырмайды, онда бірқатар принципті айқындамалар бойынша
атқарылар істі толық белгілеп, анықтап алу қажет екендігі сөзсіз.
Ең алдымен бұл жерде әңгіме жалпы салық ауыртпалығын кеміту жөнінде болып
тұр. Мұның өзі өндірістік кәсіпорындардың шаруашылық қызметін неғұрлым
тезірек белсенді ете түсу және өндірісті дағдарыстан алып шығу құралы болып
табылады.
Мұндай шараның, яғни бюджеттің және бюджеттен тыс қорлардың
алдындағы қарыздарды өндіріп алуды тоқтатудың қарыздардың құрылымын қайта
құру ісімен ұштастыру істі түбірімен басынан бастауға мүмкіндік береді.
Ал, мұның өзі әлеуметтік шиеленістің кемуіне, салықтар мен жалақының
ағымдағы жандандырылуына жол ашады. Өткен жылдың нәтижесі көрсеткендей,
салыққа кешірім жасаудың едәуір тәуір тәжірибесі жинақталады. Алайда, оның
нәтижелері Бас прокуратураның араласып, кәсіпорындардың алдындағы
есептерінен кешірім жасалған қаржыны өндіріп алу әрекеті арқылы едәуір
дәрежеде құсызданды, сөйтіп салық заңының рухын сақтаудан гөрі, әрпін
сақтау орын алады.
Қазіргі нарықтық экономика жағдайында болып жатқан және мейлінше
табиғи құбылысқа сәкес халықтың әлеуметтік және экономикалық негізде бір-
бірінен мүліктік жағынан алшақтай түскен ауқатты топтарына прогресшіл
салықтар жүйесін енгізу болып табылады.
Бұдан кейінгі мәселе – катаң бақылау орнату. Ондай бақылау әкімшілік
тұрғыдан күш қолдану арқылы емес, қайта осы заманға нарықтық құралдардың
валюталық қаржылар мен экспорттық- импорттық операциялардың қозғалысына
бақылау орнату болуы тиіс.
Мұның өзі сонымен қатар отандық тауар өндірушілер. Ал, осы
айқындамалар тізімі өзге де шаралармен қатар, тек сөз жүзінде ғана айтыла
салмайтын декларациялар қабылодауды қажет етеді.
Ол декларацияда ТМД елдерінің келісілген салық және кеден саясатына сәйкес
болуы тиіс. Мұны өзі әсіресе, қосымша өндірілген құннан алынатын салықтың
мезанизміне тікелей қатысты. Тауардың барып жеткізілетін жеріне
байланысты принциа бойынша таур шығарушы елді анықтау саласындағы тәртіп
бұзушылыққа жол бермейді.
Олай болса, кедендік төлемдер мен салықтарды төлеуге жеңілдіктерді
қолдануға жағдай туады, сыртқы сауда сальдосының жағдайына байланысты
бюджеттік түсім мөлшерінің өндірілген құннан алынатын түсімдер есебінен
бюджетке берілетін қаржыны арттыруға мүмкіндік болады.
Қазақстан Республикасындағы Салық кодексінің орны ерекше. Бұл салық
және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы Заң. Оның
нарықтық экономикада алатын орны өте зор.

I. Салықтарға жалпы тоқталу
Салықтар нарықты экономиканы реттеудің ең тиімді нысаны болып
табылады. Салық негізінде құрылатын мемлекет бюджеттің кірісіне қарай,
мелекеттің кәсіпкерлікпен айналасуының және әлеуметтік-кепілдік қызметінің
мүмкіндігі белгілі болады. Салық мөлшелерін заңды хұқы бар мекемелер мен
жеке адамдардың кәсіпкерлік белсенділігі, төлем қабілеті бар сұраным көлемі
реттеледі.
Салық саясаты аса нәзік және күрделі аспап, ол жеңілдіктер мен
жазалау шаралары арқылы шаруашылық қызметтің барлық жақтарына нысаналы
түрде әсер етеді. Нарықтық экономикасы дамыған елдерде салықтардың тізімі
бірнеше бетке сыйып кете алады, ал жеңілдіктер мен томдарды алып жатады.
Әкімшілік-әміршілік жүйе жағдайындағы экономикада салық адам мүддесі
үшін қызмет көрсетеді. Ол халақты үкімет алдында тұқыртып ұстаудың құралына
айналды. Ал нарық қатынастары дамыған елдерде салық мемлекет қазынасын
толтыруға қызмет ете түседі. Содан да болар, Америкада іскер адамның екі
туған күні бар деп есептеледі: біріншісі - өзінің туған күні және екіншісі
– оның салық инспекторымен есеп айырысқан күні.
Экономикалық мазмұны жағынан салықтар – бұл заңды белгіленген ретпен
тұрғындардан, кәсіпорындар мен мекемелерден алынатын міндетті төлемдер
жүйесі. Табыстардың әртүрлі нысандарының салық көздері мыналар болып
табылады: пайда, процент жалақы, дивиденд, рента, т.б. Салықтардың мәжбүр
ету сипатынан басқа ерекше қасиеті – олардың алым-салықты өндіріп алу
ретімен төленген сомасының мөлшелері мен салық төлеушілердің мелекеттен
алатын қызметтерінің құнының арасындағы сәйкессіздік болып табылады. Салық
салудың мынандай негізгі принциптері бар:
А) азаматтар салықты мемелекеттен алатын тгіліктерге пропорциональды төлеу
керек;
Б) салықтар табыстың мөлшелерінен салық төлеушілердің тұрмыс халінің
дәрежесінен тәуелді болуы керек.
Нарық жағдайында салықтар үш қызмет атқарады:
А) фискальды (мемлекеттік табыстарды жинау);
Б) қайта бөлу;
В) реттеуші.
Салықтардың фискальдық қызметі – мемлекеттің салық саясаты тұтқаларының
көмегімен нарық конъюнктурасының жағдайына әсер етуде, экономикалық өсуді
тұрақтандыру және ынталандыруға тырысуында тұр. Бір сөзбен айтқанда, салық
түсімі арқылы алынатын қаражаттар, мемлекеттің саяси-шаруашылық қызметін
атқарудың қаржы негізі болып табылады.
Салық қаражаттары ең алдымен ғылыми-техникалық прогресті ынтыландыру,
прогрессивті технология мен өнім түрлерін игеру, экономикада құрымдылық
өзгерістер жасау, табиғат қорғау шараларын жүзеге асыру, әлеуметтік саланың
объектілерін ұстау үшін белсенді түрде пайдаланылады. Мысалы, 1981 жылы,
рейгандық әкімшілік жаңа өндіріс салаларын инвестициядан (өндіріске ұзақ
мерзімді капитал жұмасу) түскен табыстарға салынатын салықтарды азайтты. Ол
кәсіпкерлерлің өндіріске қаржы бөлуді ұлғайтуына, еңбек өнімділігін
арттыруына және потенциалды жалпы ұлттық өнімді көбейтуге түрткі болды.
Салықтың қайта бөлу қызметі – салық механизмі арқылы мемлекеттік бюджетке
жалпы ұлттық өнімнің едәуір бөлігін жұмылдыруда тұр. Батыста және біздің
мемлекеттік бюджет арқылы жалпы ұлттық өнімнің 30%-тен 50%-ке дейінгісі
қайта бөлінеді. Салық түсімі есебінен мемлекет әскери бағдарламаларды
қаржыландырады. Бұдан басқа, айтарлықтай қаржы ағарту саласына, зейнет
ақымен қамтуға жұмсалады. Қаржының бұндай мақсаттарға жұмсалуы, әлеуметтік
саладағы мезгіл-мезгіл шиеленісіп тұратын қайшылықтарда басуға,
азаматтардың барынша біркелді бөлуге мұмкіндік береді.
Сонымен бірге салықтар экономиканы жанама түрде реттейтін маңызды
құралдардың бірі болып табылады. Осы мақсатта салықтар көбінесе дағдарыстық
құбылыстарды тезірек жоюға, нарық клнъюнктурасын әсер, экономика
тұрақтандыру пайдаланылады.

1. 1. Салықтың негізгі түрлері

Салық салу жүйесінде формасы және өндіріп алу көздерін қарай ерекшеленетін
әртүрлі салық түрлері пайдаланылады.

Міндетті жергілікті

САЛЫҚТАР

Мемлекеттік Жергілікті

Тікелей Жанама

ПРОПОРЦИОНАЛДЫ

Салықтар, әдетте үдемелі, пропорциональды және регрессивті болып бөлінеді.
Үдемелі салықта, табыстың көбею шамасына қарай оның орташа нарқы да өседі.
Мысал ретінде Қазақсатан Республикасының Заңы Қазақстан
Республикасының азаматтарына, шетел азаматтарынан және азаматтығы жоқ
адамдардан табыс салығы туралы заңындағы салықтардың нарқын көрсетуге
болады.

Бұдан мынадай қорытынды шығаруға болады; кім үлкен табыс тапса, ол тек
салықтың үлкен сомасымен шектелмей, сонымен бірге өзінің табысының үлкен
бөлігінде төлейді.
Пропорциональды салықта, оның орташа нарқы өзгеріссіз қалады, яғни табыстың
шамасына қарамастан салық салудың берілген бір мөлшері пайдаланылады. Кері
үдемелі салықта, табыс өсе түскен сайын салықтың нарқы азаяды. Әдетте
бұндай салықтар табыс көбейе түскен сайын, оның бірте-бірте азая түскен
бөлігін талап етеді.
Үдемелі салықтар туралы сөз болғанда табысқа салынатын жоғары салық
кәсіпкерлердің белсенділігінің төмендеуіне жәнет.б. жағымсыз факторларға
әкеліп соқтырмай ма деген күдіктер туады.
Осы проблемаларды 80-жылдардың бас кезінде американ экономисі Артур
Лаффер зерттей келе, жоғары салық нарқы қай бір елде болмасын, оның
өндірістің тоқырауына, инфляция деңгейінің тереңдеуіне және халық
байлығының төмендеуіне әкеліп соқтырады деп тұжырымдады. А. Лаффер
салықтардың бюджетке түсуі және оның мөлшелері арасындағы тәуелділікті
зерттеген. Ол тарихқа Лаффер қисығы деген атпен белгісі, бұл графикті
алғаш рет ресторанда қағаз салфеткаға түсірген болатын.
Қазақстан Республикасында қабылданған салық жүйесі туралы заңға
сәйкес салықтың мынандай түрлері қолданылады:
А) жалпымемлекеттік салықтар;
Б) жалпыға бірдей міндетті жергілікті салықтар мен алымдар;
В) жергілікті салықтар мен алымдар. Республиканың салық жүйесі бүгінгі
танда 11 жалпымемлекеттік, 10 жалпыға бірдей жергілікті салықтар мен
алымдар және 17 жергілікті салықтар мен алымдардан тұрады.

ІІ. Жер салығына түсінік

2. 1. Жер салығына салық салу ережесі

Жер салығы жергілікті бюджетке түсімдердің маңызды көзі болып
табылады. Президент Жарлығы мен Үкімет қаулысына сәйкес егіннің
шығымдылығы, орташа табыс және астықтың бағалары бойынша санақнамалық
мәмілеттерді есептей келе жерге төлем мөлшерлемесі жарияланады. Жер тегін
және астықтың бағасына кірмейтіндіктен, табыс пен осындай әдіспен шыққан
жердің құны нарықтық бағадан төмен болады. Сонымен бірге ипотекалық банк
несиелері де төмен боп шығады, ал жер бұрынғыдай нарықтық реттеу жүйесінен
тыс қалады.
Жердің теориялық нарықтық бағасы – рынок функцияларын математикалық
түрде үлгілеуге (бірдей тауарларға бағаларды теңестіру, тең капиталдарға
табыстарды теңестіру және т. б.) негізделеген есептік шама. Мұнда есепке
жердің бағасына тәуекелді көрсеткіштерді, мәселен, астықтың өзіндік құнына
капитал ретіндегі жерге табысты кіргізетін бағасын қосуға бомайды.
Бұған жердің ресурсы, астық шығымдылығы, инвестициялар мен олардың
шығымдылыққа әсері және басқалар секілді макроэкономикалық шамалар жатады.
Экономика басқару ғылымы ретінде қол жеткізеге болатын мақсаттарды айқындап
қана қоймай, математикалық жолмен де осыған жетуге болатын әрбір адымында,
қозғалысқа тексеріске мойынсұнатын шамаларды қатаң түзілдіре алады.
Баршамызға белгілі, мақсатқа барар қозғалыс жылдамдығының төмендеуі белгілі
бір доғалтуларды тудырады, ал жылдамдықты асыру, яғни басыра реттеу
тұрақсыздыққа, тіпті апатқа әкеп соқтыруды мүмкін, сондықтан да динамикалық
сипаттамаларды зерттеу және басқару шамаларын бақылау қажет.
Ең ақырында, рынок бірқатар кемшіліктерге ие екендігін атап өткен жөн.
Атап айтқанда – инфляцияны тудыратын үлкен кешігу, дағдарыстар, кездейсоқ
тербелістер. Бұл кемшілікті компьтердік үлгілеуді қолдану арқылы толық жою
мүмкін емес, сондықтан да басқарудың, мемлекеттік және нарықтық
экономиканың әсіресе экологиялық экономикадағы өэара әрекетінің маңызы
зор.
Жерге деген теріс монполия демеуақы жерге деген теріс монополия
демеуақы мөлшерінен асып түсетін қосымша табыс алуға мүмкіндік береді. Бір
жыл ішіндегі тоқсан-тоқсан бойынша демеуақы шығыны мен келісім-шарттар,
сатып алу мен сату есебінен түсімнің дәйекті сұлбасы осы мүмкіндіктерді
суреттейді (1-сурет). Алғашқы екі тоқсан ішінде мемлекет жыл аяғында
астықты сатып алу бағасынан асып түсетін бағалар бойынша сатумен жабылатын
демеуақы шығындарын көтереді. Оң жағында жылдың балансы нөлге тең жерді
пайдаланушыға арналған бір жыл ішіндегі түсім мен шығын көрсетілген.
Инвестиция кезінде іс басқаша. Екі – үш онжылдықтарға жететін бір шама
уақыт ішінде инвестициялар табыс пен қайтарылып келеді, бірақ пайдаланушы
да жер капиталының иесі болып шығады. Осыған байланысты жекеше
шаруашылықтың тұрақтылығы, оның рыноктағы жер мен капитал төлеміне сәйкес
нарық тербелісінің жағдайынында сенімділігі туралы мәселе туындайды. Бір
жағынан, ірі ауыл шаруашылық кәсіпорындары көбінесе жоғары бағаны ұстап
тұруға ұмтылуына байланысты өнімнің өсуіне мүдделі емес. Бұл құбылыс біздің
тарихтан белгілі, бірақта әдеби көздер бойынша табыста маңызды рөл
атқарады. Екінші жағынан, ұсақ фермерлер инвесторлардың сеніміне кірмейді,
өсім проценттерінің пайда болуына және көбінесе шаруашылықтық күйреуі мен
жер учаскесін сатуға әкеп сағады. Іс өнеркәсіптен гөрі топырақтану мал
шаруашылығы секілді өнім шығымының жылдың мезгілімен, сондайақ кездейсоқ
сипатта шығымдылықтың тербелісімен байланысты болғандықтан шиеленісе
түседі. Осыдан барып фермер қожалығы тұрақтана бастағандағы жерді қоса
капитал құнының кейбір мәндерін анықтауға болады. Үлкен жүйе деп аталатын
үлгілерге қатысты экономикалық процестерді сипаттаған кезде қара жәшік
дәлелі жиі қолданылады. Соңғы жағдайда алынған де терминделген моделдер
жаңа байланыстар мен объектілерді жинақтауға, болжауға ыңғайлы.
Салық салу мақсатында барлық жерлер олардың арналған нысанасы мен
тиесілілігіне қарай мынадай санаттарға:
1) ауылшаруашылық мақсатындағы жерлерге;
2) елді мекендер жерлеріне;
3) өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және өзге де ауылшаруашылығы емес
мақсаттағы жерлерге (бұдан әрі - өнеркәсіп жерлері);
4) ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жердеріне, сауықтыру, рекреакциялық
және тарихи-мәдени мақсаттағы жерлерге (бұдан әрі – ерекше қорғалатын
табиғи аумақтар жерлері);
5) орман қорының жерлеріне;
6) су қорының жерлеріне;
7) запастағы жерлерге жатқызылуына қарай қарастырылады.
Жердің белгілі бір немесе өзге санатқа жататындығы Қазақстан
республикасының жер туралы заң актілерімен белгіленеді. Елді мекемелер
жерлері салық салу мақсаты үшін мынадай екі топқа бөлінген:
1) тұрғын үй қоры, соның ішінде олардың жанындағы құрылыстар мен
ғимараттар орналасқан жерлерді қоспағанда, елді мекендер жерлері;
2) тұрғын үй қоры, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.