Абылай хан (1711-1781). Абылайдың азан шақырып қойған аты - Әбілмансұр

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Абылай хан
(1711-1781)

Абылайдың азан шақырып қойған аты – Әбілмансұр. Ол 1711 жылы
Түркістан билеушісі қанішер Абылайдың ұлы Көркем Уәлидің шаңырағында
дүниеге келген. Түркістанды қалмақтар басып алғанда Көркем Уәли өліп,
Әбілмансұр далаға қашып шығады да, аман қалады. Әбілмансұр барған жерінде
ата-тегін жасырып күн кешеді. Бұл туралы Абылай заманынң шежіресі Бұқар
жырау:

Ай Абылай, Абылай,
Сені мен алғаш көргенде
Тұрымтайдай ұл едің,
Түркістанда жүр едің...
Қалтақтап жүріп күнелткен
Түйесін баққан құл едің...—

деген. Шашы өскен, қара тұмақ киген, жұпыны киімі бар балаға сонда Төле би
Сабалақ деп ат қойыпты.
Абылай 22 жасқа шыққанда Төле биге сәлем беруге келген Бөгенбай
батырмен кездесіпті. Бөгенбай қалмақтарға барлауға барғанда Сабалақты бірге
ала кетеді. Бөгенбай өте сыншыл жан екен: адамның да, малдың да асылын бір
көргенде таниды екен. Сабалаққа батасын беріп, астындағы Нарқызыл деген
тұлпарын ұсынып:

Шырағым-ай, көзің отты бала екенсің,
Мінезің қазақтағы хан екенсің.
Жазғы салым қалмаққа аттанамыз,
Соған да керек болар жан екенсің!—

депті.
1733 жылы Уса Серен бастаған жоңғар қолы Қара Ертіспен келіп,
Зайсанға, Аягөзге жетіп, Қарқаралы, Баянауыл тауларынан асып, Кәрітауға ат
басын тірейді. Қабанбай мен Бөгенбай бастаған Орта жүз қолы Өлеңті өзені
мен Кәрітау арасындағы жалпақ аңғарда жаумен шайқас салады. Шығыс дәстүрі
бойынша, шайқас жекпе-жектен басталады. Қалмақтар қандыбалақ жекпе-жек
шайқастың жүлдегері, қан майданда қазақтың талай батырын мерт қылған Қалдан
Сереннің үлкен баласы Сары Манжаны (қазақтар оны Сарша, Шаршы деп атап
кеткен) шығарады. Екі мәрте қалмақ батырының күші асып, қазақ қолының сағы
сынады. Сол кезде Әбілмәмбет хан: Батырлар қайда мына иттен кек алатын! –
деп айқай салады.Сабалақ осы қанды майданда алғаш рет көзге түседі. Жекпе-
жекке шығып, Шаршы батырды өлтіріп, жауға Абылайлап ат қояды. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.