Тұрар Рысқұлұлы-көрнекті партия және мемлекет қайраткері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Тұрар Рысқұлұлы 1894 жылы Жетісу облысының Верный уезінде ( қазіргі Алматы
облысының территориясы ) туған. Көрнекті партия және мемлекет қайраткері.
Тұрардың әкесі кедей – шаруа Рысқұл жалғандық атаулыға жаны қас тектілерден
тараған өр мінезді кісі болған . Орыс патшасының жемқор жендеттері мен
жергілікті жандайшаптарының қоқан – лоққы қорлығына қарсы тұрғаны үшін
Сібірге 10 жылға жер айдалып кетеді . Он жасар Тұрар туысқандарының қолында
қалып, Меркедегі орыс – қазақ мектебінде хат таниды . Одан соң Пішпектегі (
қазіргі Бішкек ) ауыл шаруашылығы училищесінде оқиды. Оны үздік бітіріп ,
Ташкенттегі мұғалімдер институтына түседі . Институты бітіруге үлгермейді
.Дәл осы кезде Қазақстан мен Орта Азияда ұлт – азаттық көтеріліс бұрқ ете
түскен еді . Тұрар осы қозғалыстың ортасында жүрді .
1917 жылғы ақпан төңкерісінен кейін ол Әулиеатада өзі секілді көкірек көзі
ашық қазақ жастарын төңкеріс жолына бастаған , саяси көзқарасы оянған
бірден – бір азамат еді .
1917 жылдың қарашасынан 1918 жылғы қараша айына дейін Әулиеата уезі Совдепі
депутатының төрағасы , ал 1918 жылдың маусымынан желтоқсанына дейін
Түркістан АССР – ының Денсаулық сақтау халық коммисары болды .
1918 жылдың желтоқсанынан 1920 жылдың қаңтарына дейін Республика Халық
Коммисарлары Кеңесінің ( ХКК ) орынбасары қызметін атқарды . 1920 жылдың
қаңтарынан 1921 жылға дейін Азербайжанда Ұлт істері жөніндегі халық
коммисариатының толық өкілетті уәкілі , ал 1992 жылы РСФСР Ұлт істері
жөніндегі халық коммисариатының орынбасары болып тағайындалды .
Жігіттік дер шағы жиырма бестегі жалынды Тұрар 1922 – 1924 жылға дейін екі
жыл бойы Түркістан АССР- ы ОАК –нің төрағасы қызметін атқарады .
1924 жылдың сәуірінен 1926 жылдың тамызына дейін Коминтерннің Шығыс бөлімі
меңгерушісінің орынбасары, сонымен бірге 1924 жылдың ортасынан 1925 жылдың
маусымына дейін Коминтерннің Монғолиядағы өкілетті уәкілі, 1926 жылы Қазақ
өлкелік комитеті баспасөз бөлімінің меңгерушісі, 1926 жылдың маусымынан
1937 жылдың тамызына дейін РСФСР Халық Комиссарлары Кеңесі төрағасының
орынбасары қызметтерінде аса жауапты қоғамдық – саяси міндеттер атқара
жүріп, теориялық мәселелермен де айналысты.
Тұрар Рысқұлұлы өз республикасы үшін көп игілікті істер жасады. Оның
тікелей араласуымен Қарағанды көмір бассейні кен байыту, Қоңырат мыс кенін
ашу, Балқаш мыс қорыту комбинатын салу секілді алуан – алуан ауыр өндірісі
саласында жұмыстар атқарылды. Әсіресе, Түрксіб темір жолы құрылысы
жөніндегі комиссиясына төрағалық еткен еңбегі ерекше. Ел өміріне өзгерістер
енгізген өндіріс ошақтарын жандандырумен бірге оқу – білім мен өнерді
өркендетуге де өлшеусіз үлес қосты. Оның тікелей ұсыныстілегімен Ташкентте
Орта Азия университеті ұйымдастырылса, Алматыда С.М.Киров атындағы Қазақ
мемлекеттік университеті (қазіргі Әл – Фараби атындағы Қазақ ұлттық
университеті ) шаңырақ көтерді.
РСФСР Халық Комиссарлары Кеңесі төрағасының орвнбасары болып тұрғанда сол
кезгі бүкіл ел астанасы Мәскеу қаласының қала шаруашылығына жетекшілік
жасағанын жұрттың көбісі біле бермейді.
Тұрар Рысқұлұлы халық арасында зор беделге ие болды. Әділін айтқанда, ол
Орта Азиядағы басшылардың ішіндегі ең көрнекті әрі ықпалды қайраткерлердің
бірі еді. Лениннің атына жазған мәлімдеме хатында М.В.Фрунзе: Қалың
бұқара соңдарына ерген жергілікті кадрлар ішіндегі екі дарабоз – Рысқұлов
пен Ходжаев. Олар ақылға ғана бай емес , мінездері де щарболаттай сан қырлы
деп жазған.
Тұрар Рысқұлұлы РКII (б) – ның X , XII , XIII , XV съездерінің және БКП (
б ) – ның XVI, XVII съездерінің делегаты болып сайланды. XVI партия
съезінде делегаттар алдында сөз сөйлеп , Ресей шаруаларының жағдайымен
қатар, Орта Азия диқандарының да хал – күйіне көңіл бөліп , оларды бір –
бірімен өшіктірмеу керек. Орта Азия әлі де болса патшалық Ресейдің отарлау
саясатының зілді зардаптарын тартып отыр , бұған төзіп – бағуға болмайды
деп , өзінің батыл ойын бүкпесіз айтқан.
Тұрар Компартияның Орта Азиядағы Мұсылмандар бюросын және Түркістан АССР –
ын басқарып тұрған кезінде Түркістан өлкесінің біртұтастығын сақтау туралы
әлденеше рет мәселе қойды. Ол түркі тілдес Түркістан халықтары – біртұтас
халық , тек тарихи жағдайлар жан – жаққа таратып жіберді деген тұжырымын да
талай рет дәлелдейді. Республикадағы компартияны Түрік халықтарының
коммунистік партиясы деп атауды және де бұл партияны республика секілді
Мәскеуге тәуелсіз , дербес етіп құруды ұсынды.
Қазір ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.