ӘБУ ӘЛИ ибн СИНА туралы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

ӘБУ ӘЛИ ибн СИНА

ӘБУ ӘЛИ ибн СИНА, Әбу Әли Хусейн ибн Абдаллаһ (лат. транскрипциясы -
Авиценна; 980, Бұхара қ. жанындағы Афшана а. - 18.6.1037, Хамадан) -
ортағасырлық ғалым, философ, дәрігер. Орта Азияда және парсы жерінде
(Иранда) өмір сүрген; түрлі әмірлер тұсында дәрігерлік және уәзірлік
қызметтер аткарған.
Басты философия еңбектері – Дауа кітабы (Құтқару кітабының қысқаша
мазмұндамалық нұсқасы), Өсиеттер мен кеңестер кітабы, Білім кітабы
(парсы тілінде, Данеш наме).
Әбу Әли ибн Сина философиясы метафизика, гносеология және логика
салалары бойынша шығыс аристотелизмі дәстүрін, бір жағынан неоплатондық
онтологиялық концепциясын дамытады.
Әбу Әли ибн Сина пікірінше тек кұдай ғана абсолютті тіршілікке ие,
қалғандардың бәрі де өздігінше тек мүмкін нәрселер ғана, олардың болмысқа
енуі тек кұдайдың құдіретімен болатын жәйт. Әйтсе де құдай жаратқан табиғат
уақыт пен кеңістік ішінде бола тұрып, эманациялар иерархиясы арқылы мұнан
әрі өзіндік қозғалыс принципі бойынша дамиды.
Әбу Әли ибн Синаның әлеуметтік ілімінде әділетсіз қоғамға қарсы қарулы
көтерілістер жасауға дейін баруға болатыны туралы ой бөлекше есте қалады.
Мұсылмандық дін ілімі өкілдері (әсіресе, Әбу Мұхаммед Ғазали) Әбу Әли ибн
Синаны дін бұзарлығы мен атеизмі үшін айыптаса, Әбу-л-Уәлид Мүхаммед
ибн Рушд оны натуралистік көзқарасы үшін сынға алады.
Әбу Әли ибн Синаның философия және жаратылыстану ғылымына арналған
трактаттары бірнеше жүздеген жылдар бойы Шығыс пен Батыста кең таралған
тарихи мәні зор мәшһүр еңбектер қатарында келеді.
Әбу Әли ибн Синаның араб және парсы тілдерінде азын-аулақ өлеңдері
сақталған. Оның поэтикалық шығармаларына арқау болған тақырыптар -
материяның мәңгілігі, ағартушылық пен ғылымды уағыздау. Өлеңдерінің өзіндік
белгілері - афоризмге толылығы, көркемдік бейнелеу әдістерінің
қарапайымдылығы. Парсы тіліндегі өлендерінің басым бөлігі рубаяттар түрінде
жазылған.
Әбу Әли ибн Сина шыгармалары классикалық парсы, араб, өзбек және орта
ғасырлардағы еврей әдебиетіне елеулі ықпал жасаған.
Әбу Әли ибн Сина дәрігерлік кәсіппен 16 жасынан бастап шұғылданды.
Жергілікті тәбиб әдістерін үйренген соң, ол кітаптардан ескі грек, руми,
үнді, парсы, қытай медицина негіздерін ңңдеп жетіктірді. Әсіресе, ескі юнан
(грек) жұртының атақты дәрігерлері Гиппократ пен Галеннің еңбектерімен
толық танысты, олар айткан қағидаларды толықтырды, қатесін түзетті,
ескірген ұғымдарын алып тастады. Әбу Әли ибн Сина арқасында Гиппократ пен
Галеннің даңкы қайта жайылды, өйтпегенде Еуропада олардың еңбегі түгіл
есімі де ұмытыла бастаған еді. Оның кұрделі туындысы – Дәрігерлік ғалымның
каноны (Китабәл-қанун фи-т-тибб), бұл - көл. 200 баспа табақ, 5 кітаптан
тұратын медицина энциклопедия. Араб тілінде сан рет көшірілді.
Латынша аудармасы 12 ғ-да жарық көріп, аз уақытга бүкіл дүние жүзіне
таралды. Күллі Шығыс пен Батыста Әбу Әли ибн Сина осы кітап арқылы 5 - 6 ғ.
бойы медицина ғылымының дара жетекшісі, дәрігерлердің ұлы ұстазы болды,
Медициналық ханзада, Шейх ур-райс деген ұлы есімге ие болды. Баспа
әдісі пайда болғаннан кейін Канонның басылуы Інжілмен бәсекелес өтті.
Араб тіліндегісін санамағанда латынша аудармасы 30 шақты рет басылды.
Канон орыс, өзбек тілінде ғалымның 1000 жылдық салтанатына байланысты
Ташкентте (1954-60) басылып шықты. Медицина - саулықты сақтау, науқасты
кеселден айықтыру үшін адам тәнін зерттейтін ғылым, - дейді автор.
Медицинаның бір бөлігі – білім, екіншісі – амал, мұның екеуі де ғылым,
біреуі медицинаның түп негізі болса, екіншісі – амал жасау ережелері.
Әбу Әли ибн Синаның ең негізгі насихаты – саулықты күні ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.